bozkır ilçesinin nüfus gelişimi ve bazı demografik özellikleri

BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK
ÖZELLİKLERİ
Tahsin TAPUR*
Öz
Bozkır ilçesi, Konya ilinin Akdeniz bölgesi sınırları içinde yer alır. İlçenin kuzeyinde Akören ve
Çumra ilçeleri, doğusunda Güneysınır ilçesi, güneyinde Hadim ilçesi, güneybatısında Antalya ilinin
Gündoğmuş ve Akseki ilçeleri, batısında da Ahırlı ilçesi bulunmaktadır. Denizden yüksekliği 1162
metre, yüzölçümü 1949 kilometrekaredir. Konya ilinin en eski ilçelerinden biri olan Bozkır’ın il
merkezine uzaklığı 116 km dir. Toros dağlarının İç Anadolu bölgesine bakan yamaçlarında kurulan
ilçenin iklim, bitki örtüsü, sosyal ve ekonomik yapısı büyük ölçüde bu engebeli coğrafi şartların etkisiyle
şekillenmiştir.
Bu çalışmada Bozkır ilçesinin nüfus gelişimi ve bazı demografik özellikleri incelenecektir.
Çalışmada öncelikle nüfusun tarihi gelişimi verilecektir. Cumhuriyet dönemi nüfus bilgilerine DİE
(Devlet İstatistik Enstitüsü)’nin 1935-2000 yıllarını kapsayan genel nüfus sayımı sonuçları ile TUİK
(Türkiye İstatistik Kurumu)’in ADNKS (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi) 2007-2015 yılları
verilerine ulaşılmıştır. Bu veriler ışığında Bozkır ilçesi ve mahallelerinde nüfusun tarihi gelişimi ile
2015 yılı itibariyle ilçede ikamet eden nüfusun bazı demografik özellikleri (nüfusunun yerleşim
birimlerine dağılışı, yaş ve cinsiyete göre oranı, medeni durum, eğitim durumu vb.) incelenecektir.
Bozkır ilçe merkezi ve bağlı mahallelerinde 31 Aralık 2015 itibariyle 13.209’u erkek, 13.797’si kadın
olmak üzere toplam 27.006 nüfus ikamet etmektedir.
•
Anahtar Kelimeler
Konya, Bozkır, Bozkır ilçe nüfusu, demografik özellikler
•
*
Doç. Dr. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi ttapur@hotmail.com.
1336
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ

GİRİŞ
Bozkır ilçesi, Konya ilinin Akdeniz bölgesi sınırları içinde yer alır. İlçenin kuzeyinde Akören
ve Çumra ilçeleri, doğusunda Güneysınır ilçesi, güneyinde Hadim ilçesi, güneybatısında Antalya
ilinin Gündoğmuş ve Akseki ilçeleri, batısında da Ahırlı ilçesi bulunmaktadır (Şekil: 1). Denizden
ortalama yüksekliği 1162 metre, yüzölçümü 1949 kilometrekaredir. Bozkır ilçe merkezinin Konya
il merkezine uzaklığı 116 km dir. Toros dağlarının İç Anadolu bölgesine bakan yamaçlarında kurulu
bulunan ilçenin iklim, bitki örtüsü, sosyal ve ekonomik yapısı büyük ölçüde bu engebeli coğrafi
şartların etkisiyle şekillenmiştir.
Bozkır ilçesinin temel jeolojik birimlerini Paleozoik ve bunun içinde yer alan Mesozoik
formasyonlar oluşturmaktadır. Bu temel formasyonlar üzerinde de Neojen ve Kuaterner’e ait örtü
birimleri yer alır. Bozkır ilçesinin ana jeomorfolojik birimlerini; Toros dağ silsilesine ait 1500 m ile
1750 m yükseltiler arasındaki dağlık sahalar, akarsu vadileri ile yer yer akarsularla parçalanmış olan
plato sahası oluşturmaktadır. Bu dağ silsilesi devamlı ve düzenli bir kabarık olmayıp basık dağ
kümelerinin yan yana ve ardı ardına eklenmesiyle oluşmuştur (Blumenthal, 1944; Mutlu, 1994).
Şekil: 1- Bozkır ilçesinin yerleşim birimleri haritası
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
En önemli dağlık sahalar; Küçük Çal Tepe (1519 m), Büyük Çal Tepe (1558 m), Erenler
Tepesi (1618 m), Tepelcik Tepesi (1654 m) ve Sülüklü Tepe (1748 m)’dir. Bu jeomorfolojik
birimlerin temel formasyonlarının büyük çoğunluğu kalkerlerden oluşmaktadır. Kalkerlerin
erimesi sonucu yüzeyde çok sayıda lapya, dolin, polye, mağara gibi karstik şekiller meydana
gelmiştir. Dağlar arasında Göksu Nehrinin Gökdere kolu, Çarşamba Çayı (65 km) ve Çökelez
Deresi ile Çağlayan Göleti, Sarıot Gölü ve Dipsiz göl hidrolojik unsurları oluşturmaktadır.
Bozkır ilçesi ve çevresi, iklim özellikleri açısından Akdeniz iklimi ile yazı kurak karasal
iklim özellikleri arasında geçiş tipi olan Akdeniz Dağ iklimi özelliklerine sahiptir. Bozkır ve
çevresi genel olarak toprak bakımından zengin değildir. Bozkırda bulunan başlıca toprak şekilleri;
kahverengi orman toprakları, kahve ve kırmızı renkli topraklar, alüvyal topraklar ve kolüvyal
topraklardır. Bu topraklar üzerinde genellikle bitki örtüsü olarak ardıç, köknar, sedir, kızılcık,
şimşir ve meşe ormanları ile orman örtüsünün tahrip edildiği sahalarda fundalık alanlar ve step
türleri dikkat çeker.
Nüfusun temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Bu geçim özellikleri sadece
günümüzde değil eskiden beri devam eden bir durumdur. Hatta 1256 tarihli Osmanlı temettüat
defterlerine göre de bu durumu görmek mümkündür (Tosun; 2015: 9).
Bu çalışmada Bozkır ilçesinin nüfus gelişimi ve bazı demografik özellikleri
incelenecektir. Çalışmada öncelikle nüfusun tarihi gelişimi verilecektir. Cumhuriyet dönemi
nüfus bilgilerine DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü)’nin 1935-2000 yıllarını kapsayan genel nüfus
sayımı sonuçları ile TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu)’in ADNKS (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt
Sistemi) 2007-2015 yılları verilerine ulaşılmıştır. Bu veriler ışığında Bozkır ilçesi ve
mahallelerinde nüfusun tarihi gelişimi ile 2015 yılı itibariyle ilçe nüfusunun bazı demografik
özellikleri incelenecektir.
Nüfus, dünya, kıta, ülke, bölge, idarî ünite (il, ilçe, bucak gibi) veya bir yerleşme (köy,
kasaba, şehir) gibi sınırları kesin olarak belirlenmiş bir alanda, belli bir zaman diliminde yaşayan
insanların sayısına denilmektedir. Nüfus, her an değişen, dinamik bir olaydır. Bir yandan
doğumlar, diğer taraftan ölümler gerçekleşmekte, göçler yaşanmakta ve insanların nitelikleri
zamanla değişmekte, hepsinden önemlisi nüfusun miktarı ve niteliklerinin dağılışında
değişiklikler söz konusu olmaktadır (Özgür, 2010: 5).
Nüfus, gerek çevreye ve gerekse gelişmişliğe etkisi açısından üzerinde önemle durulması
gereken bir olgudur. Nitekim herhangi bir sahada, insanın çevre üzerindeki etki derecesi,
öncelikle nüfus miktarı ve yoğunluğuna bağlı olmakla beraber; nüfusun ekonomik, kültürel ve
teknik seviyesi de bu açıdan önemlidir (Tanoğlu, 1969: 29).
Bir yerin nüfus verilerini değerlendirmek için o yerde nüfus sayımlarının yapılması
gerekir. Cumhuriyet dönemi içinde ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır. Türkiye’de 1935
yılından sonra 1990 yılına kadar sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda her beş yılda bir periyodik nüfus
sayımı yapılmıştır. 1990 yılından sonra her on yılda bir yapılmasına karar verilmiş, bundan sonra
2000 yılında sayım yapılması kararlaştırılmıştır. Ancak ülkemizdeki gerek nüfus artışı ve gerekse
nüfus hareketleri ile yerleşim birimlerindeki hızlı nüfus değişimi nedeniyle 1997 yılında da nüfus
tespiti yapılmıştır. Son genel nüfus sayımı ise 2000 yılında yapılmıştır. Türkiye’de ilk nüfus
sayımından son nüfus sayımına kadar geçen sürede Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) tarafından
14 kez genel nüfus sayımı ve 1 nüfus tespiti için nüfus sayımı yapılmıştır. 2007-2015 yılları
arasında ise Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi
(ADNKS) kullanılarak nüfus sayımı tespiti yapılmıştır.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1337
1338
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
1. Bozkır İlçe Nüfusu Miktarı ve Nüfus Dağılışı
Bozkır ilçe merkezi ve bağlı mahallelerinde 31 Aralık 2015 itibariyle 13.209’u erkek,
13.797’si kadın olmak üzere toplam 27.006 nüfus ikamet etmektedir. Bu toplam nüfusun
7.789’u (3.958’i erkek, 3.831’i kadın) Bozkır ilçe merkezindeki mahallelerde, geri kalan
19.217’si (9.251’i erkek, 9.966’sı kadın) ise, ilçe merkezi dışında kalan kasaba ve köylerden
dönüştürülmüş olduğu kırsal mahallelerde yaşamaktadır (Tablo: 1, Şekil: 3).
Tablo: 1- Bozkır İlçesinde Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre 2013-2015
Arası Nüfus Dağılımı
2015
2015
Mahalle Adı
2013
2014
Erkek Kadın Top.
Erkek Kadın
Top.
Akçapınar
271 263 116 136 252 Kayapınar
372
359
171
176
347
Armutlu
594 584 290 282 572 Kınık
432
281
122
141
263
Arslantaş
170 158
73
77 150 Kızılçakır
298
222
112
109
221
Aydınkışla
135 128
60
62 122 Kildere
227
435
218
223
441
Ayvalca
248 237 131 119 250 Kovanlık
153
148
75
73
148
Bağyurdu
305 306 145 144 289 Kozağaç
225
209
100
108
208
Baybağan
177 173
73
92 165 Kuşca
204
448
209
228
437
Bozdam
65
64
33
30
63 Küçükhisarlık
468
200
74
85
169
Cumhuriyet 1.013 2.415 1.217 1.248 2.465 Pınarcık
236
232
103
120
223
Çağlayan
2.422 955 426 487 913 Sarıoğlan
2.185 2.175 1.063 1.094 2.157
Demirasaf
2.287 2.487 1.217 1.329 2.546 Sazlı
296
291
125
154
279
Dereiçi
1.524 1.447 714 704 1.418 Soğucak
719
680
340
326
666
Dereköy
769 724 336 370 706 Sorkun
608
853
397
417
814
Elmaağaç
49
50
26
25
51 Söğüt
886
552
265
266
531
Hacılar
634 581 270 310 580 Tarlabaşı
52
50
26
21
47
Hacıyunuslar
50
43
19
22
41 Taşbaşı
198
202
96
99
195
Hamzalar
1.287 1.172 561 593 1.154 Tepearası
124
118
51
59
110
Harmanpınar 463 437 178 243 421 Tepelice
107
98
43
43
86
Hisarlık
1.271 1.210 563 573 1.136 Ulupınar
851
309
120
154
274
Işıklar
328 325 144 165 309 Üçpınar
329
796
333
423
756
Karabayır
128 123
56
65 121 Yalnızca
56
49
11
31
42
Karacaardıç
285 270 120 148 268 Yazdamı
477
462
209
225
434
Karacahisar
119 130
62
63 125 Yelbeği
378
372
174
182
356
Karayahya
312 298 135 158 293 Yeniköy
164
166
69
86
155
Kayacılar
241 244 109 121 230 Yolören
237
230
105
124
229
Kayapınar
372 359 171 176 347 Yukarı
2.723 2.696 1.524 1.254 2.778
Kayacılar
241 244 109 121 230 Toplam
28.152 27.457 13.209 13.797 27.006
Kaynak: TÜİK 2013, 2014 ve 2015 verileri.
Mahalle Adı
2013 2014
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
2. Bozkır ilçesinde nüfus gelişimi
1927’den 2000 yılına kadar geçen süre içinde yapılan nüfus sayımlarının sonuçları
incelendiğinde Bozkır ilçe nüfusunun bazı dönemlerde arttığı bazı dönemlerde azaldığı görülür.
1927 nüfus sayımında 35.444 olan Bozkır ilçe nüfusu 1935’e kadar geçen 8 yıllık sürede nüfus
%13,9’luk bir artışla 40.214’e ulaşmıştır. 1935-1950 yıllara arasındaki artış yavaş iken, 19501980 yılları arasındaki nüfus artışı ise bütün Türkiye genelinde olduğu gibi daha fazla olmuştur.
1980 yılından sonra da 2000 yılına kadar geçen sürede de daha önceki dönemler kadar olmasa da
nüfus artış mevcuttur. Adrese dayalı nüfus sayımlarının başladığı 2007 yılından itibaren ise
nüfusun her yıl azda olsa azaldığı görülmektedir (Tablo: 2, Şekil: 2). Bu değişimin en önemli
nedeni, adrese dayalı nüfus tespitinde mükerrer yazılımların silinmesi ile yerleşim birimlerinde
yaşayan gerçek nüfus belirlenmiş olmaktadır.
Tablo: 2- Bozkır İlçesi 1927-2012 Yılları Arası Cinsiyete Göre İlçe Merkezi ile Köy ve
Kasabaların Cinsiyete Göre Toplam Nüfus Dağılımı
Şehir Merkezi
Köy ve Kasabalar
Genel Toplam
Yıllar
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
1927
579
851
1.430
15.738
18.276
34.014
16.317
19.127
35.444
1935
582
761
1343
17.659
21.212
38.871
18.241
21.973
40.214
1940
630
789
1.419
18.228
21.810
40.038
18.858
22.599
41.457
1945
693
806
1.499
18.951
22.143
41.094
19.644
22.949
42.593
1950
1.846
45.640
47.486
1955
1.290
1.561
2.851
21.929
24.454
46.383
23.219
26.015
49.234
1960
1 193
1.258
2.451
25.243
27.218
52.461
26.436
28.476
54.912
1965
1.597
1.515
3.112
25.723
29.040
54.763
27.320
30.555
57.875
1970
2.264
2.094
4.358
26.917
30.350
57.267
29.181
32.444
61.625
1975
2.816
2.478
5.294
30.361
32.131
62.492
33.177
34.609
67.786
1980
2.365
2.388
4.753
24.897
29.591
54.488
27.262
31.979
59.241
1985
3.669
3.081
6.750
25.358
29.128
54.486
29.027
32.209
61.236
1990
4.807
4.665
9.472
21.608
23.573
45.181
26.415
28.238
54.653
2000
5.274
5.209
10.483
21.895
22.689
44.584
27.169
27.898
55.067
2007
3.399
3.402
6.801
12.087
13.166
25.253
15.486
16.568
32.054
2010
3.612
3.719
7.331
11.503
12.261
23.764
15.115
15.980
31.095
2012
3.753
3.687
7.440
10.370
11.127
21.497
14.123
14.814
28.937
13.373
14.084
27.457
2014
2015
13.209 13.797 27.006
Kaynak: DİE 1927 ve 2000 yılları arası genel nüfus sayımı ve TÜİK 2007-2015 yılları arası verileri.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1339
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
1340
70000
Erkek
65000
Kadın
60000
Toplam
55000
50000
45000
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
Sayım Yılı
Şekil: 2- Bozkır ilçesinin nüfus gelişim grafiği (1927-2015 arası)
Şekil: 3- Bozkır ilçesinde nüfusun yerleşim birimlerine göre dağılım haritası
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
2015
2014
2012
2010
2007
2000
1990
1985
1980
1975
1970
1965
1960
1955
1945
1940
1935
0
1927
N
ü
f
u
s
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
3. Nüfusun Yaş Grubu Dağılımı
Nüfusun yaş yapısı tespit edilirken nüfus, yaş gruplarına göre sınıflandırılarak bir
değerlendirme yapılır. Bu sınıflandırma dar aralıklı ve geniş aralıklı olmak üzere iki şekilde
yapılmaktadır. Dar aralıklı yaş gruplandırması 0-4, 5-9, 10-14, 15-19, 20-24, 25-29, 30-34, 3539, 40-44, 45-49, 50-54, 55-59, 60-64, 65-69, 70-74, 75-79, 80-84, 85 ve yukarısı şeklindedir.
Nüfusta bağımlılık oranının ve çalışma çağındaki nüfusun belirlenmesinde ise 0-14, 1564 ve 65+ geniş aralıklı yaş gruplandırılmasından yararlanılır. Nüfusun belirlenen bu yaş
gruplarına dağılımı, nüfusun yaş yapısı olarak nitelendirilir. Eğitim, sağlık, konut hizmetleri
başta olmak üzere pek çok işin planlanmasında dar aralıklı yaş gruplandırılmasından yararlanılır.
Herhangi bir yerdeki nüfus hareketleri hakkında bilgi sahibi olabilmek için yararlanılan
materyallerden biri de nüfus piramididir. 2015 yılı ADNKS nüfus verilerine göre hazırlanan
Bozkır’ın nüfus piramidi incelendiğinde en yoğun yaş grubunun Tablo 3’e bakıldığında Bozkır
nüfusunda en büyük paya %9 ile 15-19 yaş grubu nüfus sahip iken, bu grubu %7 ile 5-9, 10-14
ve 20-24 yaş grubu izlemektedir. 0-4 yaş grubunun 5-9 yaş grubundan az olması doğurganlık
oranının giderek azaldığını göstermektedir. 55-59 yaş grubuna kadar olan yaş dağılımında
erkeklerin kadınlardan daha fazla olduğu görülürken, 55 yaş üstü grupta ise kadın nüfusun erkek
nüfustan bariz bir şekilde fazladır (Tablo: 3, Şekil 4). Bu durum da gösteriyor ki Bozkır ilçesinde
kadın nüfusun yaş ortalaması erkek nüfustan daha yüksektir.
Tablo: 3- Bozkır İlçesinde 2015 Yılı Yaş Gruplarına Göre Nüfusun Dar Aralıklarla
Dağılımı
Erkek
Kadın
Toplam
Yaş Grubu Nüfus %
Nüfus %
Nüfus
%
0-4
863
7
804
6
1667
6
5-9
942
7
966
7
1908
7
10-14
985
7
988
7
1973
7
15-19
1275 10
1121
8
2396
9
20-24
1010
8
810
6
1820
7
25-29
847
6
753
5
1600
6
30-34
848
6
748
5
1596
6
35-39
802
6
807
6
1609
6
40-44
731
6
768
6
1499
6
45-49
742
6
767
6
1509
6
50-54
783
6
846
6
1629
6
55-59
700
5
769
6
1469
5
60-64
642
5
721
5
1363
5
65-69
555
4
807
6
1362
5
70-74
470
4
672
5
1142
4
75-79
420
3
640
5
1060
4
80-84
425
3
479
3
904
3
85+
169
1
331
2
500
2
Toplam 13.209 100 13.797 100 27.006 100
Kaynak: TÜİK 2015 nüfus verileri
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1341
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
20-24 ve 25-29 yaş grubundaki nüfusa baktığımızda da yoğunluğun azaldığını
görmekteyiz. Bunun sebebi bu yaşlardaki genç erkek nüfusun askerlik, eğitim ve çalışmak için
başka yerlere gitmesidir. 15-40 yaş arası erkek nüfus kadın nüfusundan az 55-60 yaş grubundan
sonra erkek nüfus kadın nüfustan daha fazla olduğu görülmektedir.
Nüfus piramidini incelediğimiz zaman nüfusta doğum oranlarının giderek azaldığı
ortalama ömrün de arttığı gelişmekte olan ülkeler nüfus piramidine benzediği görülür.
Erkek
Kadın
85
80-84
75-79
70-74
65-69
60-64
55-59
Yaş Grubu
1342
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
5-9
0-4
-1400 -1200 -1000
-800
-600
-400
-200
0
200
400
600
800
1000
Nüfus
Şekil: 4- Bozkır ilçesinin dar aralıklı nüfus piramidi (2015)
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1200
1400
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
Geniş aralıklı yaş grupları dağılımına göre nüfusun % 21’i 0-14 yaş arası yaş grubunda,
% 61’i 15-64 yaş grubunda ve %18’i de 65 ve üzerindeki yaş grubunda yer almaktadır. Çocuk
yaş (0-14) grubunda ve 15-64 yaş aralığında (çalışma çağındaki nüfus) erkek nüfus daha fazla
iken, 65 ve daha yukarı yaş grubunda ise dikkat çekici bir oranda da kadın nüfusun fazla olduğu
görülmektedir (Tablo: 4). 65+ yaş üstü nüfusta kadın nüfusun daha fazla olmasında ise ülkemiz
genelinde olduğu gibi kadın nüfusun ortalama ömrünün fazla olmasıdır.
Tablo: 4- Bozkır İlçesinde 2015 Yılı Yaş Gruplarına Göre Nüfusun Geniş Aralıklarla Dağılımı
Yaş Grubu
0-14
15-64
65+
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Nüfus Yüzdesi Nüfus Yüzdesi Nüfus Yüzdesi
2.790
21
2.758
20
5.548
21
8.380
64
8.110
59
16.490
61
2.039
15
2.929
21
4.968
18
13.209
100
13.797
100
27.006
100
Kaynak: TÜİK 2015 nüfus verileri
4. Nüfusun Cinsiyet Dağılımı
Nüfusun kadın-erkek nüfusundaki dağılışı sosyo-ekonomik şartlar bakımından
incelenmesi gereken bir özelliktir. Bir yerin nüfusu içindeki kadın-erkek oranları o yerdeki nüfus
hareketlerinin niteliğini ve savaş gibi sosyal olaylardan nüfusun nasıl etkilendiğini de ortaya
koyması açısından önemlidir. Göçlere katılanlar büyük oranda erkek nüfus olduğu için yoğun göç
alan illerde belirgin bir erkek nüfus fazlalığı görülürken, göç veren kentlerde de kadın nüfus oranı
daha fazladır. Savaş dönemlerinde de erkek nüfusun azlığı dikkat çeker. Çünkü savaşlarda
ölenlerin çoğu erkektir.
Bozkır nüfusu cinsiyet yapısına göre ele alındığında 1935-1990 yılları arasında yapılmış
olan nüfus sayımları sonuçları incelendiğinde genel olarak kadın nüfusun daha fazla olduğu
dikkat çekmektedir (Tablo: 2). 1927-1955 arasındaki sayım dönemlerinde kadın nüfusun erkek
nüfusundan fazla olmasının başlıca sebebi o dönemde Kurtuluş Savaşının yeni bitmesi ve II.
Dünya savaşının vermiş olduğu endişeyle genç erkeklerin askere alınmasıdır. Ancak 2000
sayımlarından sonra bu farkın tekrar azalmaya başladığı görülmüştür. Bunun sebebi son yılarda
artan ekonomik güçlükler sonucu çevre illere yapılan göçlerdir. Önceleri dışarıya çalışmaya
gidenler erkekler ailelerini götürmezken daha sonraları işlerini düzenleyen erkekler ailelerini de
yanına taşımışlardır. Böylece kadın-erkek sayısı arasında oluşan büyük farklar erkeklerin
sonraları ailelerini de yanlarına almasıyla azalmıştır.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1343
1344
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
5. Nüfusun Medeni Durumu
Nüfusun demografik özellikleri bakımından incelenmesi gereken bir özellikte 15 yaş
grubu üzerinde bulunan nüfusun medeni durumudur. Bozkır ilçesinin 2015 yılı nüfus verileri
incelendiğinde 15 yaş üzeri toplam 21.447 nüfusun; 13.877’si 1344vil, 4.863’ü hiç evlenmeyen,
2.279’unun eşi ölmüş ve 428’nin eşinden boşandığı tespit edilmiştir (Tablo: 5).
Tablo: 5- Bozkır İlçesinde 2012 ve 2015 Yılları Arası 15 Yaş Üstü Nüfusun Medeni
Duruma Göre Dağılımı
2012
2015
Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam
Evli
7.320 7.393 14.713 6.919 6.958 13.877
Hiç
3.032 2.031
5.063 2.969 1.894
4.863
Eşi
Öldü
346 1.917
2.263
345 1.934
2.279
Evlenmedi
Boşandı
162
249
411
182
246
428
Toplam
10.860 11.590 22.450 10.415 11.032 21.447
Kaynak: TÜİK 2012 ve 2015 nüfus verileri
6. Nüfusun Eğitim Durumu
Bir yerin nüfusunun eğitimli olması o yerin sosyo-ekonomik yapısı ve ekonomik
kalkınmasında son derece önemlidir. Nüfusun eğitim durumu genel olarak okuma-yazma bilen
ve bilmeyen nüfus şeklinde değerlendirilir. Bozkır ilçesinde okuma yazma çağında olan 6 yaş ve
üzeri yaştaki nüfusun toplamı 2010 yılında 28.297 (13.691’i kadın, 14.606’sı erkek) iken, 2014
yılında bu sayı 25.315’e (12.267’si kadın, 13.051’i erkek) düşmüştür (Tablo: 6). Bu değerlere
göre okuma yazma çağındaki nüfusun yüzde 96’sı okuma yazma bilmektedir.
Tablo: 6- Bozkır İlçesinde 6 Yaş ve Üzeri Nüfusun Okuma Yazma Bilme Durumu
(2010-2014)
2010
2014
Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam
Okuma Yazma Bilen
12.608 11.832 24.440 11.953 12.230 24.183
Okuma Yazma
570 2.387
2.957
210
765
975
Bilmeyen
Bilinmeyen
513
387
900
104
56
160
Toplam
13.691 14.606 28.297 12.267 13.051 25.318
Kaynak: TÜİK 2014 ulusal eğitim istatistik verileri
Bozkır ilçesi nüfusuna bakıldığı zaman okuma yazma oranlarının her yıl arttığı görülür.
2010 yılında okuma yazma bilmeyenlerin sayısı 24.440 iken, bu sayı 2014 yılında da 24.183’e
kadar düşmüştür. Okuma yazma bilmeyenlerin sayısı 2000 yılında 3.571 iken, bu sayı 2010
yılında 2.957’ye, 2014 yılında da 975’e kadar düşmüştür (Tablo: 6).
Okuma yazma durumu bilinmeyen sayısı ise 2000 yılında 1.271 iken, bu sayı 2010
yılında 900’e, 2014 yılında da 160’a kadar düşmüştür (Tablo: 6). Okuma yazma durumunun
düşmesi okuma yazma bilmeyen ileri yaş grubundaki nüfusun ölümü neticesinde okuma yazma
bilmeyenlerin azalması ve son dönemde tüm Türkiye’de olduğu gibi Bozkır ilçesinde de okuma
yazma oranlarının artmasından kaynaklanmaktadır.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
1345
Okuma-yazma bilen nüfusun %42,37’si ilkokul, %16,08’i ilköğretim okulu, %17,28’i
okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen, %8,35’i lise ve dengi meslek okulu, %5,85’i
ortaokul ve dengi meslek ortaokulu, % 5,19’u yüksek okul, fakülte, yüksek lisans ve doktora
gibi yükseköğretim mezunudur (Tablo: 7).
Tablo: 7- Bozkır İlçesinde 6 Yaş ve Üzeri Nüfusun Bitirilen Eğitim Düzeyi (2014)
6 Yaş ve Üzeri Bitirilen Eğitim Düzeyi 2014
İlkokul Mezunu
İlköğretim Okulu
Okuma Yazma Bilen Fakat Bir Okul Bitirmeyen
Lise ve Dengi Meslek Okulu
Ortaokul veya Dengi Meslek Ortaokul
Yüksekokul veya Fakülte
Yüksek Lisans (5 veya 6 Yıllık Fakülteler Dahil)
Doktora
Okuma Yazma Bilmeyen
Bilinmeyen
Erkek
Nüfus
%si
5.097 41,55
2.239 18,25
1.473 12,01
1.361 11,09
900
7,34
809
6,60
70
0,57
4
0,03
210
1,71
104
0,85
12.267
100
Kadın
Nüfus
%si
5.630 43,14
1.833 14,04
2.902 22,24
753
5,77
580
4,44
504
3,86
21
0,16
7
0,05
765
5,87
56
0,43
13.051
100
Toplam
Nüfus
%si
10.727 42,37
4.072 16,08
4.375 17,28
2.114
8,35
1.480
5,85
1.313
5,19
91
0,36
11
0,04
975
3,85
160
0,63
25.318
100
Kaynak: TÜİK 2014 ulusal eğitim istatistik verileri
7. Göç Hareketleri
Bozkır’da göçlerin önemli bir bölümü Türkiye genelinde olduğu gibi ekonomik
kökenlidir. Burada ilk sırayı işsizlik nedeniyle meydana gelen göçler alır. Göçün başlıca
sebebi tarım alanlarının varisler arasında paylaşılması sonucu küçülen tarlalar, dağlık bir arazi
yapısına sahip olması nedeniyle ekim yapılabilecek arazi yetersizliği, sanayi tesisi olmaması
gibi ekonomik nedenlerdir. İş gücü imkânlarının yetersizliği ile geçimini sağlayamayan aileler
geçimlerini sağlayabileceklerine inandıkları yurt içindeki ve yurt dışı diğer yerlere göç
etmişlerdir.
Göçlerin ekonomik nedenlerinin yanı sıra eğitim imkânlarının yetersizliği, köy
yaşamının zorlukları ve meskenlerin sağlıksızlığı gibi olumsuzluklar da göçe neden olan
etkenlerdir Göçler, yurt dışı için Almanya, Fransa ve Hollanda, yurt içinde ise Konya,
İstanbul, Antalya ve Ankara illerinedir. Yurt dışına giden nüfus hakkında kesin bir bilgi yoktur.
Ancak yurt içinde bulunan nüfus verilerine Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2015 yılı verileri
vardır. Buna göre Bozkır nüfusuna kayıtlı olan 105.531 nüfusun; 34.194 Bozkır ilçesi
dışındaki Konya il merkezi ve diğer ilçe sınırlarında, 27.006’sı Bozkır ilçe sınırlarında,
26.355’i İstanbul ilinde, 4.384’ü Antalya ilinde, 3.410’u Ankara ilinde ve geri kalan 10.182’si
Türkiye’nin diğer illerinde ikamet etmektedir. Bunun yanında yoğun olarak mevsimlik
çalışmak üzere İstanbul, Ege Bölgesi gibi yörelere yıl içinde geçici göçler yaşanmaktadır. 2015
yılı verilerine göre Bozkır ilçesinde ikamet eden toplam 27.006 nüfusun; 22.808’i Bozkır
nüfusuna kayıtlı iken geri kalan 4.198 nüfus ise başka illerin nüfusuna kayıtlı olup, Bozkır
ilçesi sınırları içinde ikamet etmektedir.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1346
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
8. Sonuç
Nüfus, sınırları kesin olarak belirlenmiş bir alanda, belli bir zaman diliminde
yaşayan insanların sayısına denilmektedir. Nüfus, her an değişen, dinamik bir olaydır. Bir
yandan doğumlar, diğer taraftan ölümler gerçekleşmekte, göçler yaşanmakta ve insanların
nitelikleri zamanla değişmekte, hepsinden önemlisi nüfusun miktarı ve niteliklerinin
dağılışında değişiklikler söz konusu olmaktadır.
Bozkır ilçe merkezi ve bağlı mahallelerinde 31 Aralık 2015 itibariyle 13.209’u
erkek, 13.797’si kadın olmak üzere toplam 27.006 nüfus ikamet etmektedir. Bu toplam
nüfusun 7.789’u Bozkır ilçe merkezindeki mahallelerde, geri kalan 19.217’si ise, ilçe
merkezi dışında kalan kasaba ve köylerden dönüştürülmüş olduğu kırsal mahallelerde
yaşamaktadır.
1927 genel nüfus sayımından günümüze kadar yapılan nüfus sayımlarının sonuçları
incelendiğinde Bozkır ilçe nüfusunun bazı dönemlerde arttığı bazı dönemlerde azaldığı
görülür. 1927-1950 yıllara arasındaki artış yavaş iken, 1950-1980 yılları arasındaki nüfus
artışı ise bütün Türkiye genelinde olduğu gibi daha fazla olmuştur. Adrese dayalı nüfus
sayımlarının başladığı 2007 yılından itibaren ise nüfusun her yıl azda olsa tedrici olarak
bir azalmanın olduğu görülmektedir.
Bozkır nüfusu cinsiyet yapısına göre ele alındığında 1935-1990 yılları arasında
kadın nüfusun, daha sonraki dönemlerde de erkek nüfusun daha fazla olduğu dikkat
çekmektedir. 2015 yılı nüfus verilerine göre hazırlanan Bozkır’ın nüfusunun yaş gruplarına
göre dağılımı incelendiğinde en büyük paya %9 ile 15-19 yaş grubu nüfus sahip iken, bu
grubu %7 ile 5-9, 10- 14 ve 20-24 yaş grubu izlemektedir. 0-4 yaş grubunun 5-9 yaş
grubundan az olması doğurganlık oranının giderek azaldığını göstermektedir. 55-59 yaş
grubuna kadar olan yaş dağılımında erkeklerin kadınlardan daha fazla olduğu görülürken,
55 yaş üstü grupta ise kadın nüfusun erkek nüfustan bariz bir şekilde fazladır.
Nüfusun % 21’i 0-14 yaş arası yaş grubu, % 61’i 15-64 yaş grubu ve %18’i de 65
ve üzerindeki yaş grubunu oluşturmaktadır. Çocuk yaş (0-14) grubunda ve 15-64 yaş
aralığında (çalışma çağındaki nüfus) erkek nüfus daha fazla iken, 65 ve daha yukarı yaş
grubunda ise dikkat çekici bir oranda da kadın nüfusun fazla olduğu görülmektedir (Tablo:
4). 65+ yaş üstü nüfusta kadın nüfusun daha fazla olmasında ise ülkemiz genelinde olduğu
gibi kadın nüfusun ortalama ömrünün fazla olmasıdır.
Bozkır nüfusunun okuma yazma oranının yüksek olduğu (% 96) ve okuma yazma
bilen nüfus içinde de giderek eğitim seviyesinin arttığı dikkati çekmektedir. Okumayazma bilen nüfusun %42,37’si ilkokul, %16,08’i ilköğretim okulu, %17,28’i okuma
yazma bilen bir okul bitirmeyen, %8,35’i lise ve dengi meslek okulu, %5,85’i ortaokul ve
dengi meslek ortaokulu, % 5,19’u yüksek okul, fakülte, yüksek lisans ve doktora gibi
yükseköğretim mezunudur.
Bozkır ilçesinde doğan nüfusun büyük bir kısmı başta ekonomik nedenler olmak
üzere, yeni iş bulma, eğitim, sağlık, kırsal kesimin yaşantısının itici özellikleri nedeniyle
yurt içi ve yurt dışına göç etmektedirler. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2015 yılı verilerine
göre Bozkır nüfusuna kayıtlı olan 105.531 nüfusun; 34.194 Bozkır ilçesi dışındaki
Konya il merkezi ve diğer ilçe sınırlarında, 26.355’i İstanbul, 4.384’ü Antalya, 3.410’u
Ankara ilinde ve geri kalan 10.182’si Türkiye’nin diğer illerinde ikamet etmektedir. Yurt
dışında ise başta Almanya, Fransa ve Hollanda olmak üzere çok sayıda ülkede
bulunmaktadır.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
1347
KAYNAKÇA
Blumenthal, M.M., 1944, Bozkır Güneyinde Toros Sıradağlarının Tabaka Serisi Ve Yapısı, İstanbul
Üniversitesi Fen Fak. Mecmuası, Cilt IX, sayı 2, S. 95-125. İstanbul
DİE (1927-200), Devlet İstatistik Enstitüsü’nün 1927 ve 2000 yılları arasında yapmış olduğu Genel
Nüfus Sayımı Sonuçlarına Göre Bozkır nüfus verileri.
Mutlu, Mehmet, 1994, Bozkır ve Çevresinin Fiziki Coğrafya Özellikleri, Selçuk Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Özgür E. Murat, 2010, Nüfus Coğrafyası Ders Notu, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi, Coğrafya Bölüm Ders Notu (COĞ 108), Ankara.
Tanoğlu, Ali, 1969, Nüfus ve Yerleşme, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 1183, Edebiyat Fakültesi
Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 45, Taş Matbaası, İstanbul.
Tosun, Ramazan, 2015, 1256 Tarihli Temettüat Defterlerine Göre Bozkır’ın Köyleri, Konya: Palet
Yayınları.
Tunçdilek, Necdet, 1985, Türkiye’de Relief Şekilleri ve Arazi Kullanımı, İstanbul Üniversitesi Deniz
Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü yayın no: 3, İstanbul Üniversitesi yayın no: 3279. İstanbul.
TÜİK 2015, Türkiye İstatistik Kurumu 2007 ve 2015 yılları arası Bozkır ilçesi nüfus verileri.
TÜİK 2015, Türkiye İstatistik Kurumu 2014 yılı Bozkır Eğitim İstatistikleri.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1348
BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR