özel ege ilöğretim okulu türkçe projesi teknolojinin

ÖZEL EGE İLÖĞRETİM OKULU
TÜRKÇE PROJESİ
TEKNOLOJİNİN İNSAN İLETİŞİMİNDE YOLCULUĞU
HAZIRLAYANLAR
5-A
ARIN SOYER
MENEKŞE TUNCER
BURCU SENYELLİ
AYŞEGÜL TAŞKIRAN
MELİS KARAKUZULU
DANIŞMAN ÖĞRETMEN
Sibel ELMAS
İZMİR / 2006
İÇİNDEKİLER
Giriş……………………………………………………………………………… 2
I- İletişimin tanımı .................................................................................... 3
II- İnsanların iletişimindeki yolculuğu nasıl başladı ................................... 4
III- İlkel toplumlar nasıl iletişim kuruyorlardı? ............................................. 5
III-a Dumanla Haberleşme
III-b Posta Güvercinleriyle Haberleşme
IV- Osmanlı Devletinde Posta Yetiştiriciliği ................................................ 5
V- Posta Güvercinleriyle Haberleşme Nasıl Yapılırdı?..............................5
VI- Yazı bulunduktan sonra nasıl iletişim kurmaya başladık? ................... 6
VI-a Mors Alfabesi
VI-b Papirüs ve Çivi Yazımı
VII- Günümüzde nasıl iletişim sağlanmaktadır?..........................................7
VIII- Gelecekte nasıl bir iletişim bizi bekliyor?............................................ 8
IX- Değişen teknoloji insan iletişimin nasıl etkiliyor?................................ 9
X- Aşağıdaki kişiler bu gün yaşasalardı neler derlerdi?...........................10
XI- Resim Kaynakça……………………………………………………………11-15
XII- Kaynakça…………………………………………………………………….16
2
GİRİŞ
Geçmişten günümüze kadar uzanan iletişim şekillerini araştırmak istedik
İnsanların nasıl iletişim kurduğunu görüp,öğrenip ,günümüzle kıyasladık..Gelecekte bizi
bekleyebilcek iletişim şekillerini hayal etttik ,yaratttık.Bunlara ulaşmak için daha çok
çalışmamız ve üretmemiz gerektiğini kavradık. İletişimin bize sağladığı yararları gördük.
Bununla birlikte değişen teknolojinin insan iletişimine ne gibi olumsuzluklar yaratabileceğini
düşündük. İnsanların teknolojiyle birlikte değişen iletişimlerine değindik.
3
l- İLETİŞİMİN TANIMI
İletişim bir çok şekilde tanımlanabilir. Düşünce ve görüşlerin sözlü olarak karşılıklı
alışverişidir.
İletişim kısaca bilgi üretme, aktarma ve anlamlandırma süreci olarak tanımlanabilir.
Yaşam iletişimdir. Doğadaki her şey iletişim halindedir.
İnsanların görsel veya İnternet üzerinden yaptıkları konuşmaya iletişim denir.
ll- İNSANLARIN İLETİŞİMDEKİ YOLCULUĞU NASIL BAŞLADI?
Sözcükler, kelimeler ve harfler birbirimizle iletişime geçmek istediğimizde hepsi bir araya gelir
ve anlatmak istediklerimizin giysileri oluverirler. Varoluşumuzdan itibaren başlayan
kovalamacanın içerisinde derdimizi, sevgimizi, üzüntümüzü, mutluluğumuzu ve daha bir çok
duygumuzu anlatan dünyayı bir uçtan diğer ucuna götüren kelimeler. Kimi zaman divitin
ucuna takılarak, kimi zaman kalemlerin tercümanı olarak, kimi zaman da günümüz teknolojisi
bilgisayarların klavyelerinde hayat bularak çıkıyor karşımıza..
Zaman içerisinde ise sözlü iletişimin yetersiz kalması insanoğlunu çeşitli arayışlara itmiş
olmalı ki dumanla başlayan bu serüven, kuşlarla devam etmiş. Ardından geçilen her yerde,
yaşanılan her mekanda duvarlardaki resimler anlatılmak istenen birçok kelimenin tarifi olmuş,
iletilmek istenen mesajlar her birine anlam yüklenen eşyalarla gönderilmiş, ilerleyen tarih ise
bir çok yeniliğe sahne olduğu gibi dil denen sistemi belli işaretlerle birleştirerek yazı olarak
adlandırdığımız ifade şekli kağıda yansımış. Sözler, alfabe denilen seslerin yerini tutan
işaretlere dönüşmüş.
Hiç kuşkusuz ki yazının insanlık tarihindeki önemini yadsıyamayız. Bu başlangıç tam 5000 yıl
önce Sümerlerde tarihleniyor. Sümer ve Mezopotamya'da kullanılan yazı, çivi yazılarından
Mısır hiyerogliflerine, hat sanatından kaligrafi çalışmalarına ve Çin'in düşünce yazılarına dek
zaman içinde farklı biçimler alarak var oluyor.
Bugün bilinen ilk alfabeyi eski Mısır’ı işgal eden ve Mısırlıların Hiksoslar (istilacılar) dedikleri
can düşmanları olan bir Sami kavmi geliştirmiştir. Her bir harf için bir sembol bularak 21
harflik bir alfabe oluşturdular.
Mısırlıların yazılarının daha resmi andırdığı dönemlerde, Babillilerin ve Perslerin yazıları
resim olmaktan çıkmış, irili ufaklı çizgiler haline gelmişti. Bunun nedeni de, kullanılan
malzemenin kullanışsız olmasıydı. Mısırlılar genellikle taş veya papirüs kağıdı kullanıyorlardı.
Oysa Babilliler ve Persler kilden yapılmış tuğla üstüne ve sivri çubuklarla kazıyorlardı. Çiviye
benzeyen çizgiler ortaya çıkıyordu ve böylece çivi yazısı meydana geldi.
Kil üzerinde bir türlü başarılı sonuç alamayan Babilliler bu işten vazgeçerek resimler yerine
kelimenin ilk hecesini göstermeye çalıştılar. Persler ise tamamen değişiklik yaparak harfli
sisteme geçtiler.
Çivi yazısını ilk çözen bilim adamı Alman profesörü Grotefend oldu. Gerek hiyeroglifler ve
gerekse çivi yazısı hükümdar isimlerinden hareket edilerek çözülebildi.
4
Hititler de hiyeroglif yazısı kullanıyorlardı. Bir Çek profesör 1915'te bu yazıları çözdü ve bu
sayede tarih içinde Anadolu'da yaşamış ve o güne kadar bilinmeyen bir çok ulus da ortaya
çıkarılmış oldu.
İlk vatanı Mısır olan harfler, gemici bir ulus olan Fenikeliler aracılığıyla kıyıdan kıyıya ve
sonunda Avrupa'ya ulaştı. Yaşamları denizde geçen Fenikeliler resimle uğraşmaya pek
zamanları olmadığı için, Mısırlılardan öğrendikleri harfleri biraz daha sadeleştirdiler.
Fenikelilerden öğrendikleri harfleri daha da sadeleştiren eski Yunanlılar kendi alfabelerini;
onlardan öğrenen Romalılar da bugün kullanılan Latin alfabesini oluşturdular.
9. yüzyılda Yunanistan'da yaşamış olan Kiril ve Metodiy adlı iki papaz, Hıristiyanlığı yaymak
için Moldovya'ya giderler. Fakat Moldovyalılar yazıyı bilmedikleri için, bu papazlar çoğunu
Yunanca alfabeden, bazılarını da kendileri uydurarak yeni bir alfabe yaptılar. Bu alfabe
zamanla Rusya'ya kadar yayıldı ve bugün hala geniş bir alanda kullanılmaktadır.
lll- İLKEL TOPLUMLARDA NASIL İLETİŞİM KURUYORLARDI?
III –a DUMANLA HABERLEŞME
Önceleri dumanla haberleşme vardı. Yanan ateşin üzerinde bir örtüyü sallayarak çeşitli
şekillerde dumanlar oluşturuluyor, bu da uzaktan görülüyordu. Karşıdaki de aynı şekilde
cevap veriyordu. Kışın neyse de yazın sıcağında ateşin başında haberci olmak pekte kolay
değildi herhalde.
III-b POSTA GÜVERCİNLERİ
Posta güvercini kavramı oldukça geniş bir anlama gelmektedir. Çok eski dönemlerden beri
çeşitli güvercin ırkları dünyada posta güvercini olarak kullanılmaktaydı. Posta güvercini
denildiğinde günümüzden 200 yıl önce yetiştirilmiş olan ve artık yarış amaçlı kullanılan
güvercin ırkı akla gelir. Bu amaçla kullanılan güvercinlere Posta güvercini ya da Postalı adı
verilmektedir. 1800 yılların başından itibaren Belçika’da yetiştirildikleri bilinmektedir. Bugün
bilinen güvercin ırkı 1900 yıllarının başında son şeklini almış oldu. Posta güvercinlerinin ırkı
dünyada çok eskiye dayanmaktadır. Bu konudaki ilk kanıtlar M.Ö. 1200 yıllarından
gelmektedir, Mısırlılar kullanmaktaydılar. Günümüzden yaklaşık 3200 yıl kadar önce posta
güvercinlerinin ilk ataları yetiştirilmekteydi. 1. ve 2. Dünya Savaşı’nda da güvercinler önemli
rol oynamışlardır.
IV- OSMANLI DEVLETİNDE POSTA GÜVERCİNİ YETİŞTİRİCİLİĞİ
Osmanlılarda haberleşme amaçlı kullanılan güvercinlerin başında Bağdat güvercini gelir.
Bağdat güvercini Haçlı ordular aracılığı ile Avrupa’ya götürülmüştür.
V- POSTA GÜVERCİNLERİ İLE HABERLEŞME NASIL YAPILIR?
Genellikle güvercin yetiştirme bilgisi olmayanların en merak ettikleri sorudur bu. Günümüzde
posta güvercinleri haberleşme amaçlı değil yarış amaçlı kullanılmaktadır. Eğer posta
güvercini haberleşme amaçlı kullanılacaksa, bu sistem, duruma göre tek taraflı ya da iki
taraflı olarak düzenlenebilir.
5
VI-YAZI BULUNDUKTAN SONRA NASIL İLETİŞİM KURDULAR?
Matbaanın gelişmesiyle daha çok insan bilgiye ve habere ulaşabildi. Telgraf ve mors kodları
uzak bölgeler arasında iletişimi mümkün kıldı. Daha sonra Alexander Graham Bell diğer bir
teknolojik gelişme olan telefonu icat etti. Şimdi ise faks makineleri, çağrı cihazları, cep telefonları
ve hatta 3 boyutlu faks cihazları var. Televizyonda iletişimi geliştiren önemli bir icattır.
Günümüzdeki en son iletişim biçimlerinden biri de internettir. Telekonferans yapabilir, anında
bilgilere ulaşabilir ve e-mail sayesinde dünya ile birkaç dakikada mesajlaşılabilir. Bugün
milyonlarca insan ev ve iş yerinde İnternet kullanıyor. İnternetin en önemli özelliklerinden biri de
iletişimde gösterdiği inanılmaz kolaylıktır. Sohbet odalarındaki tartışmalar, fikir alışverişine ve
fikirlerin paylaşılmasına kolaylık sağlamaktadır. Uzmanlara göre, günümüzde bilgisayar
teknolojisinin, sadece yüzde onu kullanılmaktadır. 21. yüzyılda iletişim artık yalnız basın yayının
ve bazı gazetecilerin konusu olmaktan çıkmış, bütün insanlığın hizmetine girmiştir. Bugüne
kadar hayatımızı değiştiren radyo, televizyon, telefon gibi buluşlara yenilerinin eklenmesiyle
insanlar arası iletişim hayatı değişmektedir.
VI-a MORS ALFABESİ
Mors alfabesi, ilk kez 1832'de telgraf ile ilgilenmeye başlayan Samuel Morse tarafından 1835
yılında oluşturuldu. 1837'de ise ilk kez kullanıma başlanıldı. 1840 yılında da patent için
başvuruldu.İlk mesaj incilden bir cümleyi içerirken, gönderim tarihi ise 24 Mayıs 1844 idi.
Orjinal mors kodu kısa ve uzun sinyallerin kombinasyonunun bir sayıya karşılık gelmesinden
oluşmuştu. Her sayı da bir harfe karşılık geliyordu.
Mors kodu birçok değişik metod ile iletilebilir. Mors alfabesi sesli olarak iletilebilmesinin yanı
sıra, radyo sinyallerinin açılıp kapatılmasıyla, telegraf tellerinden geçen elektrik akımıyla,
mekanik yolla ya da görsel (ışıkların yanıp sönmesi gibi) yollarla da iletilebilmektedir.
Sistem genel olarak Mors kodu olarak adlandırılsa da uygulamada İngiliz alfabesi ve buna
bağlı noktalama işaretlerini ifade etmek için iki farklı tür mors kodu kullanılmaktadır. Bunların
birincisi olan Amerikan Morse kodu genellikle telgraf sistemlerinde kullanılırken, Uluslararası
Morse kodu ise araları görmezden gelerek sadece kısa ve uzun sinyallere göre çalışır.
VI-b PAPİRÜS VE ÇİVİ YAZISI
Sözcükler,kelimeler ve harfler birbirimizle iletişime geçmek istediğimizde hepsi bir araya gelir
ve anlatmak istediklerimizin giysileri oluverirler. Varoluşumuzdan itibaren başlayan
kovalamacanın içerisinde derdimizi, sevgimizi, üzüntümüzü, mutluluğumuzu ve daha bir çok
duygumuzu anlatan dünyayı bir uçtan diğer ucuna götüren kelimeler. Kimi zaman divitin
ucuna takılarak, kimi zaman kalemlerin tercümanı olarak, kimi zaman da günümüz teknolojisi
bilgisayarların klavyelerinde hayat bularak çıkıyor karşımıza.. Hiç kuşkusuz ki yazının
insanlık tarihindeki önemini yadsıyamayız. Bu başlangıç tam 5000 yıl önce Sümerlerde
tarihleniyor. Sümer ve Mezopotamya'da kullanılan yazı, çivi yazılarından Mısır
hiyerogliflerine, hat sanatından kaligrafi çalışmalarına ve Çin'in düşünce yazılarına dek
zaman içinde farklı biçimler alarak var oluyor. Bugün bilinen ilk alfabeyi eski Mısır’ı işgal eden
ve Mısırlıların Hiksoslar (istilacılar) dedikleri can düşmanları olan bir Sami kavmi geliştirmiştir.
Her bir harf için bir sembol bularak 21 harflik bir alfabe oluşturdular.Katipler yazılarını
papirüs,taş ve çömlek parçaları üzerine siyah veya kırmızı mürekkeple yazardı.
6
VII- GÜNÜMÜZDE İLETİŞİM NASIL SAĞLANIYOR?
İletişim, bilgi veya mesajların televizyon, radyo gibi sistemlerle gönderilmesi ve alınmasıdır.
İletişim aynı zamanda bir konuşma dilidir. İşaret dilinin sağırlar için bir iletişim biçimi olması
buna örnektir. Tarih öncesi çağlarda konuşma biçimlerinden biri duvarlara ardı ardına çizilen
mağara resimleriydi. Bu resimlerin her biri değişik hikayeler anlatırdı. Teknolojideki
gelişmeler iletişimin de ilerleme kaybetmesine neden olur. Tabletler ve parşömenler
insanların yazmalarına ve bilgiyi kaydetmelerine yarayan teknoloji ürünleriydi. Sanat da bir
iletişim şeklidir. Resimler hikayeler anlatır, insanların nasıl hissettiklerini, giyindiklerini ve
yaşadıklarını gösterir. Matbaanın gelişmesiyle daha çok insan bilgiye ve habere ulaşabildi.
Telgraf ve mors kodları uzak bölgeler arasında iletişimi mümkün kıldı. Daha sonra Alexander
Graham Bell diğer bir teknolojik gelişme olan telefonu icat etti. Şimdi ise faks makineleri,
çağrı cihazları, cep telefonları ve hatta 3 boyutlu faks cihazları var. Televizyon da iletişimi
geliştiren önemli bir icattır. Günümüzdeki en son iletişim biçimlerinden biri de internettir.
Telekonferans yapabilir, anında bilgilere ulaşabilir ve e-mail sayesinde dünya ile birkaç
dakika içinde mesajlaşılabilir. Web tv sayesinde internete televizyonunuzdan da ulaşılabilir.
Gelecekte ise tüm haberleşme biçimlerinin Internet Protokolüne dayalı tek bir sistem
etrafında birleşeceği görüşü ağır basmaktadır.
Eskiden mektupla,dumanla haberleşen insanlar günümüzde cep telefonları,e-mailler ve msn
ile iletişim sağlanıyor.Bazı Avrupa’daki bilim adamları İnternet sayesinde çoğu problemin
çözülebileceğini savunmaktadır.Bazılarına göre İnternet çok kötü bir program demişlerdir.
7
VIII- GELECEKTE NASIL BİR İLETİŞİM BİZİ BEKLİYOR?
2010’lara gelindiğinde geleneksel televizyon yada telli telefonun önemi insanların gözünde
iyice azalmış olacak. Teknolojik gelişmeler sonucu bilgisayar cep telefonu kırması melez
cihazların boyutu olabildiğince küçülüp hız ve bellek kapasiteleri iyice artıp, taşınabilirlikleri
ve kesintisiz iletişim olanakları da eklenince hayatımızın ayrılmaz birer parçası olacaklar.
2010’lu yıllarda plazma ekranlarımıza indireceğimiz filmleri indirirken izleyebilecek, izlerken
filmin akışına müdahale edebileceğiz.
Hayal edilen gelecekte iletişim tamamen cep telefonu üzerine işleyeceği de düşünülüyor.
Evimize girdiğimizde cep telefonumuz ev hattımızı da kapsayacak.
Örneğin yemek sonrası maç var. Çok sevdiğiniz bir oyuncuyu yakından izlemek istiyorsunuz.
İşte bir çözüm. Özel bir kamera sadece istediğiniz oyuncuyu gösteriyor.Gelecekte bu
teknoloji de bekleniyor.
IX - GELECEKTE OLABİLECEK İLETİŞİM MODELLERİNİ HAYAL
ETTİK:
IX-a
İLETİŞİM ÇERÇEVESİ
Gelecekte şöyle bir çerçeve olabilir:
Çiçekli bir çerçeve var ve bu çerçevenin çiçeklerinde bazı tanıdıklarımızın resimleri
var.Çerçevedeki tanıdıklarımızdan biri ile konuşmak istiyorsak tanıdığımız kişinin resmine
basmak yeterli. Bastığımızda o kişiyle sesli ve görüntülü konuşmaya girebiliriz.Bu şekilde de
iletişim kesintisi yaşanmaz.
IX- b
GELECEKTEKİ SAAT
Gelcekte bu saatler sayesinde telefona bile gerek kalmadan uzakta kiminle konuşmak
istiyorsak o kişiyle iletişim kurabiliriz. Saatler kişinin bileğine göre istediği gibi şekil alabilir.
Ayrıca bu saatler kişinin tüm ihtiyaçlarını karşılayabilir. Örneğin; bir yere gitmek istediğimizde
saat hemen arabaya ya da gideceğimiz yer uzaksa uçağa dönüşebilir. Saat yapabildiği
herşeyi içinde taşıdığı protatif çiple yapıyor.
Bilgisayarlarda şu an dijital sistemi kullanmaktayız.
IX -c GELECEKTEKİ BİLGİSAYAR
20-30 yıl sonra kuantum (parça)fiziği kullanılmaya başlanacak. Bu durumda bilgisayarlarda
çok daha fazla bilgi depolanabilecek erişim hızı çok artacak.
IX-d IŞINLANABİLEN KALEM
Bildiğimiz kalemler ışınlanma özelliğine sahip olacak.Örneğin;Ardahan’da olan
kuzeninizi ışınlanma sayesinde belirli kısa zaman dilimlerinde onu görüp,bulunup
gelebileceksiniz.
8
X- DEĞİŞEN TEKNOLOJİ İNSAN İLETİŞİM NASIL ETKİLİYOR?
Teknolojinin şekillendirdiği hayatlarımız var ve çoğumuz da böyle bir toplumun
parçasıyız.Büyüklerimiz,işlerine gidip masamıza oturduklarında,ilk iş olarak bilgisayarlarını
açıyorlar. Bizler de ödev yapmak için artık ansiklopedi karıştırmak yerine internette araştırma
yapıyoruz.Eskiden mektuplar yüzünden çok fazla kağıt harcanırdı.Ama artık bilgisayarlarla
iletişim kurarak haberleşebiliyoruz. Taş çağı,demir çağı,sanayi çağı derken,kendimizi
hoşumuza gitse de gitmese de “teknoloji çağı” içerisinde bulduk.Hayatlarımızın teknoloji
tarafından biçimlenmesine akademisyenler,”teknolojik kararlılık” adını veriyorlar.”Teknolojik
kararlılığa göre,teknoloji her şeyin önünde gelen;dinamik,bağımsız ve toplumun dışındaki bir
faktördür.Ve teknolojik değişimler toplumsal değişikliklere neden olur.Peki bu değişimler
nelerdir ve hep olumlu yönde midir?
Hızlı iletişim sağladığım doğru..Anında dünyanın öteki ucuyla iletişim sağlıyorum..ama ya
hissedilenler....
Bilgi çağının en belirgin sıfatı, iletişim teknolojilerindeki patlamadır. Öyle ki, bin yıl önce
dumanla, güvercinle veya atlı habercilerle haberleşirken bugün, telefonun yanı sıra televizyon,
internet, elektronik posta ve uydular sayesinde biraraya geldik. Telefon, iletişim devriminin en
eski ve vazgeçilmez olgusu. Yüksek teknoloji sayesinde cebe girdi, bilgisayarlaştı, yaygınlaştı.
Eskiden bir firmanın en kalabalık ofisini santral oluştururdu buralarda yüzlerce eleman çalışırdı.
Şimdi bu santrallar yok. Santralcı bayanlar da. Bunun yerini akıllı cihazlar almış, bir veya iki
operatörle koca işletmeyi idare edebiliyorsunuz. Hafızaya alınmış ses paketleri, telefona çıkar
oldu. İnsanlar, telefonda band kaydına tahammül edmiyor. Şu sıralar halkla ilişkiler firmaları
dahil, pek çok işletme, sesli yanıt denilen sistemler kullanılıyor. Örneğin;
Aradığınız kişinin dahili numarasını biliyorsanız tuşlayın. Müşteri hizmetleri için bire, satış için
ikiye vs .. Bu niteliksiz bilgiye para ödedikten sonra genelde “ santrale bağlanmak için lütfen
bekleyiniz “ mesajını duyarsınız. Çokı azı, “ santrale bağlanmak için sıfır tuşuna basınız “ der.
Bu sitemler bilgi kirleten, iletişimi kolaylaştırmaktan ziyade zorlaştıran bir ruha sahip. Zira her
yüz çağrıdan ortalama doksanikisi, santral tuşuna basıyor veya santralin bağlanmasını
bekliyor.
9
XI-AŞAĞIDAKİ KİŞİLER BUGÜN YAŞASALARDI NE DERLERDİ
ACABA?
“Radyonun geleceği yok.”
Lord Kevin – İskoçyalı fizik alimi
“Artık yeni hiçbir şey yok. İcat edilebilecek her şey icat edildi.”
Charles H. Duell – Amerikan Patent Dairesi Başkanı, 1899
“Denizatlıların savaşta ne işe yarayabileceğini anlayamadım. En fazla
mürettebatın boğularak ölmesine neden olabilir.”
H. G. Wells
“Atlar her zaman kullanılacaktır. Otomobil ise ancak geçici bir moda olabilir.”
Henry Ford’un kredi talebi üzerine otomotiv sektörünün geleceği konusunda ekspertiz veren
bir banka müdürü, 1903
“Uçaklar hoş oyuncaklar, ama askeri bir değerleri yok.”
Mareşal Ferdinand Foch- 1. Dünya Savaşı’nda Fransız Orduları Başkomutanı, 1911
10
RESİM KAYNAKÇA
Şekil 1 Güvercinle Haberleşme
Şekil 2 Dumanla Haberleşme
Şekil 3 Telgraf Modeli
11
Şekil 4 Mors alfabesi
Şekil 5 Günümüz iletişim şekli telefon,faks
12
Şekil 6 Kartpostallar
Şekil 7 Eskimeye yüz tutmuş iletişim şekli mektuplar,kartlar.
13
Şekil 8 Sevdiklerimize mektup yazarken.
Şekil 9 Günümüzün iletişim şekli mesenger..
14
Gelecekteki iletişim şekillerini hayat ettik:
şekil 10 İletişim çerçevesi
Şekil 11 Gelecekteki Bilgisayar
15
KAYNAKÇA
Buyuk Larousse cilt 14 sayfa 566
Ş. Selim,(2005) , Tehlikeli Oyuncak,İstanbul:Hayy Kitapevi
www.guvercinbirliği.com/ Arsiv_Makaleleri/ Irklar/ Posta
www.wikipedi.com
www.vikilpeansiklopedi.com
www.memocal.com
16