POL*OMYEL*T

POLİOMYELİT
Tanım
•
Poliomyelit veya polio isimleri ile
bilinen hastalık; poliovirus adı verilen
bir virüs tarafından meydana getirilir
ve sinirler, kaslar dahil olmak üzere
tüm vücudu etkileyen bir hastalıktır.
Şiddetli hastalık durumunda sürekli
felç veya ölüm meydana gelebilir.
Tarihçe ve epidemiyoloji
•
•
•
•
•
Poliomyelit dünya çapında görülen bir
hastalıktır. Ancak aşılamaya yeterli özen
gösteren ülkelerde nadiren gözlenir.
Yaz ve sonbahar aylarında daha sık gözlenir.
Kızlarda daha sık görülmekle birlikte felçler
erkek çocuklarda daha sık gözlenir.
Salgınlar aşılamanın yapılmadığı bölgelerde
gözlenir.
1840 ile 1950 li yıllar arasında poliomyelit
dünya çapında salgınlara neden olmaktaydı.
Poliovirüs sadece insanları enfekte eder
ve doğada bilinen başka rezervuarı yoktur.
 Poliovirüsün yayılımı sadece insandan
insana olur ve uzun süreli taşıyıcısı yoktur.
Özellikle hijyen koşullarının kötü olduğu
yerlerde virüs fekal-oral yolla bulaşır.
 Hastalık en sık bebekler ve 5 yaş altındaki
çocuklarda görülür

Polio Eradikasyon
Programı
• 1988’de Dünya Sağlık
Assamblesi’nde tüm ülkelerde
polionun ortadan kaldırılması
kararı alınmıştır.
• 1990’da “Dünya Çocuk
Zirvesi”nde aynı karar ülke
liderleri tarafından
onaylanmıştır.
21
Haziran 2002 tarihinde Kopenhag’da
düzenlenen Avrupa Bölgesi Polio
Sertifikasyon Komisyonu toplantısında
ülkemizin de içinde bulunduğu DSÖ Avrupa
Bölgesi’nin poliomyelitten arındırıldığı
belgelendirilmiştir.
 Türkiye’de son vahşi poliovirüs 26 Kasım
1998’de paralizisi başlayan bir vakadan izole
edilmiştir. Ancak dünyadan poliomyelit
tamamen eradike edilinceye kadar ülkemiz
için de tehlike vardır.
Tip 1 vahşi virüs
Tip 3 vahşi virüs
Tip 1 ve 3 vahşi virüs
Endemik ülkeler
İmportasyon sonrası vaka veya salgın
1 Ocak-27 Temmuz 2004’de toplam 486 Vaka
Endemik ülkeler: Afganistan, Mısır, Pakistan,
Hindistan, Nijerya, Nijer
İmportasyon: Benin, Botswana, Burkino
Faso, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti,
Çad, Fildişi Sahili, Gana, Togo, Sudan
BELİRTİLER
(1)Belirtisiz enfeksiyon
• Hiçbir özel klinik bulgu yoktur.
• Ateş kırgınlık dışında belirti vermez.
• 24-72 saat içinde iyileşme görülür.
• Prognoz iyidir.
(2) Abortif Poliomyelit
•
•
•
•
•
Ateş
Baş boğaz eklem adele ve karın ağrısı
Bulantı kusma
Kabızlık
Belirtiler birkaç günde kaybolur ve diğer
şekillere ilerler
(3)Nonparalitik poliomyelit
• Ateş
•
•
•
•
Baş ağrısı
Boyun sertliği
Sırt, kol, bacak ,boyun, karında ağrı ve
sertleşme
Ciltte kızarıklık
(4)Paralitik Poliomyelit
Kas ağrıları
 Kas zayıflığı
 Yutma zorluğu
 İdrar yapma zorluğu
 Konstipasyon
 Ağızdan salya gelmesi
 Duyusal kontrol güçleşir
 Babinski refleksi pozitif hale geçer

Babinski Refleksi
İnce bir cisim ile topuktan
yukarı doğru sürtme
sonucu oluşan refleks. Eğer
küçük parmaklar ayak
tabanına doğru kıvrılıyorsa
negatif babinski olur. Ancak
eğer ayak başparmağı tam
ters yönde hareket
ediyorsa, omurilikte motor
sinirlerde bir problem olma
ihtimali fazladır.
Polioda paliziler birkaç şekilde olabilir. Bunlar;
Spinal poliomyelit
 Önce kas tonüsünde hızlı bir azalma görülür.
derin tendon refleksleri ve yüzeyel refleksler
kaybolur omuriliğin tutulduğu yerine göre
paraliziler gelişir.
 Prognoz kötüdür.
Bulber Poliomyelit
 Bulber tipte görülen belirtiler virüsün kranial
sinir nöronlarını tahrip etmesinden gelir.
 Bulber tipin en tehlikeli olanı otonom dolaşın ve
solunum merkezlerinin katıldığı durumdur.
 Prognoz kötüdür.
Ensefalitik Poliomyelit
 Hastalarda yüksek ateş dalgınlık kramplar
konvülsüyon fazla terleme ve taşikardi gibi
bulgular olabilir. Hiperkinezi, afazi, spastisite,
ataksi görülebilir. Bu bulgular 1-2 hafta sonra
azalabilir. Ağır vakalar ölümle sonuçlanır.
Kuluçka süresi
Hastalığın başlangıcından 1 hafta süreyle
boğazda bulunur, birkaç hafta süreyle
(seyrek olarak 2 ay) dışkıyla atılır. Kuluçka
dönemi 3-6 gündür.
Bulaşma yolları
Hastalık etkeni virüsün bulaşması hastalıklı
kişiye doğrudan temasla, hastanın ağız ve
burnundan çıkan sıvılarla veya hastalıklı
kişinin virüs içeren dışkısı ile temasla olabilir.
Virüs ağız veya burun yolu ile sağlam kişinin
vücuduna girer, boğazda veya sindirim
sisteminde yerleşerek çoğalır ve kan ve lenf
(damarları) aracılığı ile vücuda yayılır.
Komplikasyonlar
Kas atrofisi ve buna bağlı şekil
bozuklukları
 Hareketsizliğe bağlı böbrek taşları
 Solunum kaslarında felçler ve buna bağlı
komplikasyonlar
 Paralitik ileus
 Özefagus-mide ülserleri
 Tromboflebit

Tanı ve Testler
Epidemiyolojik inceleme,
 Orofarinks, dışkı, kan veya BOS'tan virus
izolasyonu,
 Serum incelenmesi ile antikor titresindeki
artış,
 Histopatolojik inceleme,
 PCR ile klinik spesmenlerde virusların
tespiti,
 BOS incelemesi ile konulur.

Tedavi






Özgül bir tedavisi yoktur.
Semptomlara yönelik tedavi uygulanır.
Akut paralitik polioda görülen ağrılı kas
spazmları için yatak istirahati verilmeli,
Analjezik veya narkotikler ve sıcak pansuman
kullanılmalıdır.
Akut ağrı azaldıktan hemen sonra hastayı
mobilize etmekte yarar vardır.
Akut paralizili bir hasta, en kısa zamanda
mümkünse sinir sistemi hastalıkları
konusunda deneyimli bir uzman tarafından
değerlendirilmelidir.
Hemşirelik Bakımı
Enterik izolasyon önlemleri alınır.
 Birey sakin, havalandırılmış, aydınlık, güneş gören bir
odaya alınır.
 Birey varsa özel sert yataklarda yatırılır.
 Eğer birey felç geçirmiş işe tüm gereksinimleri karşılanır;
 Sık sık pozisyon değiştirilir (adelelere dokunmadan
eklemlere dokunularak pozisyon değiştirilir).
 Ayak düşmesini önlemek için ayak etrafı desteklenir.
 Deformiteleri önlemek için pasif egzersizler yaptırılır.
 Ağız bakımı verilir. Dudaklara krem sürülür.

Hemşirelik Bakımı
Hava yolu açık tutulur.
 Oluşabilecek solunum komplikasyonlarına
yönelik trakeostomi seti ve yapay solunum
aletleri hazır bulundurulur.
 Yutma güçlüğü olan, öksürmeyen
bireylerin ağız boşluğunda biriken sıvılar
postüral drenej uygulanarak veya aspire
edilerek boşaltılır.
 Atrofiler oluşmadan fizik tedaviye başlanır.

Korunma yolları
Aşısı mevcuttur.
 Riskli bölgelerde bireylere mutlaka aşı
uygulanmalıdır.
 Çevre koşulları iyileştirilmelidir.

Beslenme
Akut dönemde bireye sıvı besinler verilir.
 Yutma güçlüğü varsa nozagastrik sonda ile
beslenir.
 Konstipasyonu önlemek için bireye posalı
yiyecekler verilir.
 Bireyin gereksinimlerine uygun diyetle
beslenmesi sağlanır.

Bağışıklama
(1)İnaktif Poliomyelit Aşısı (IPV):
Ölü virus aşısıdır, 3 poliovirus serotipinin
formalin ile inaktive edilmesi ile
hazırlanmaktadır.
Sadece humoral ümminiteyi uyarır
İmmun yetmezlikli veya evlerinde immun
yetmezliği olan kişiler bulunanlara, malign
hastalığı olanlara, steroid, sitotoksik ilaç ve
radyasyon tedavisi alanlara önerilen tek aşıdır.
Bağışıklama
(2)Oral Poliomyelit Aşısı (OPV): Canlı
virus aşısıdır, Trivalan aşı (TOPV) her üç
polioserotipini içerir. İmmunolojik kapasitesi
fazladır.
Dışkı ile atılan aşı virusu, aşılanmamış kişilere
yayılması ile toplumda hastalık yapan sokak
virusunun yayılmasını önler
Bağışıklama
Hem OPV hem de IPV için anne adayları ve
fetüs üzerinde bildirilen bir yan etki yoktur,
ancak yine de bu dönemde yapılması
önerilmemektedir.
IPV’nin yan etkisi yoktur, OPV’nin ise canlı
aşı olduğu için nadir de olsa (6.2 milyon aşı
dozu başına 1 vakada) nörovirülans
kazanılabilir.
Ülkemizde aşı bebeklerde 2,3,4. aylarda,
16-24 ay arası ve ilkokul 1. sınıfta
yapılmaktadır.
Terminolojik Bilgi








PCR; Dna kopyalanması ve çoğaltılması olayıdır.
Paralizi; Motor hareketlerin ortadan kalkması ya
da azalması.
Eradike; Ortadan kaldırma.
Hiperkinezi; Hareketlerde artış
Afazi; Konuşamama
Spastisite; Kas sertliği
Ataksi; Vücüt hareketlerinde düzensizlik
Abortif; Tam olarak gelişmemiş