Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar

7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Sindirim sistemi – Sindirim
Sindirim kısaca, besinlerin kendilerini oluşturan yapı taşlarına kadar parçalanarak
hücre zarından geçebilecek hale getirilmesi işlemidir. Sindirimin iki temel görevi vardır bunlar;
1- Yaşam faaliyetleri için enerji elde edebilmek amacıyla, besin maddelerini hücre zarından
geçebilecek kadar küçültmek,
2- Yenileme, üretim ve onarım faaliyetleri (biyosentez) için küçük yapı taşları (monomer) oluşturmak
Sindirim genel olarak 4 basamakta gerçekleşir.
1- Besinlerin organizmaya alınması
2- Mekanik sindirim
3- Kimyasal sindirim
4- Emilim.
1
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Sindirim sistemi – Sindirim – Sindirim Sistemi Organları
İnsanda sindirim sistemi organları; ağız, yutak, yemek, borusu,
mide, 12 parmak bağırsağı, ince bağırsak, kalın bağırsak, düz
bağırsak, anüstür.
Karaciğer ve pankreas salgılarıyla sindirimde görev yapan yardımcı
organlarıdır. Ayrıca tükürük bezleri, mide ve ince bağırsak bezleri de
sindirimde görev yapan yardımcı olan diğer açık bezlerdir. İnsanlarda
sindirim ağızda başlar. Ağızda sindirime yardımcı olan dişler ve ağza
açılan tükürük bezleri bulunur. Besinler ağızda parçalanır parçalama
çiğneme ile başlar çiğnemede dişlerle birlikte çene dil ve yanak
kasları da rol oynar
2
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Sindirim sistemi – Sindirim – Sindirimin Basamakları
1- Besinlerin organizmaya alınması: Özel şartlar olmadığı sürece insanlar
besinleri ağız yoluyla sistemlerine alırlar. Sindirimin birinci basamağı bu şekilde
tamamlanır.
2- Mekanik sindirim: Sisteme alınan besin maddelerinin küçük parçalara
ayrılması olayıdır. Bu aşamada besin maddeleri yapı taşlarına
parçalanamazlar. Bu aşamadaki amaç kimyasal sindirimi kolaylaştırmak için
besinlerin yüzey alanını arttırmaktır. Mekanik sindirim sadece ağızda değil
mide ve ince bağırsakta da gerçekleşir.
3
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Sindirim sistemi – Sindirim – Sindirimin Basamakları
3- Kimyasal Sindirim: Besin maddelerinin sistem içinde su ve enzimler
yardımıyla yapı taşlarına kadar parçalanması olayıdır. Ağızdan ince
bağırsaklara doğru gidildikçe artar. Kimyasal sindirim mekanik sindirim ile
birlikte daha etkin hale gelir.
Kimyasal Sindirimde,
Karbonhidratlar
Glikoza
Proteinler
Amino asitlere
Yağlar Yağ asitleri
gliserole
parçalanır, Bu aşamada vitaminler ve mineraller sindirime uğramazlar
4
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Sindirim sistemi – Sindirim – Sindirimin Basamakları
3- Kimyasal Sindirim (Devam): Aşağıdaki tabloda kimyasal sindirimi
sağlayan sindirim enzimleri, salgılandığı organlar ve görevleri verilmiştir.
5
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
6
Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Sindirim sistemi – Sindirim – Sindirimin Basamakları
Besinlerin sindiriminin başladığı ve sonlandığı organlar
4- Emilim:
Ağızda:
İyonlar, alkol, hormonlar, bazı zehirler, nikotin
Midede:
Na, K, Cl, Br, I, alkol, bazı zehirler ve su
İnce bağırsakta:
Karbonhidratların tamamı, yağların %95‘i
ve proteinlerin % 90’ı ince bağırsakta emilir.
Kalın bağırsakta: Su vitamin ve bazı madensel tuzlar emilir
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Sindirim sistemi – Sindirim – Besinlerin Yaklaşık Sindirim Zamanları
1 saat: Sporcular için özel olarak hazırlanan ve karbonhidrat içeren konsantreler. Su, kahve, çay gibi içecekler. Enerji yiyecekleri
2 saat: Süt , kakao, yoğurt gibi besinler. Bunların yanında beyaz ekmek, kıyma, muz. kahvaltılık tahıllı ürünler. Hafif sebzeler. Pilav ve alabalık,
protein konsantreleri
3 saat: Patates, yumurta, kek, karışık ekmekler, sebzeler, elma, dana eti, koyun eti ve tavuk.
4 saat: Hindi eti, biftek, dana eti, fındık, fıstık gibi çerezler. Sosis ve salam.
5 saat: Kızartma türleri, özellikle kabuklu çerezler.
6 saat: Ton balığı, pastırma ve mantar gibi besinler.
7 saat: Tuzlama balık, sardalya ve kaz eti, sindirimi 7 saat süren besinlerdir.
7
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Bölüm Görevleri
Bu bölümde sizlere sindirim ile ilgili bilgiler verildi. Edindiğiniz bilgileri göz önünde bulundurarak;
1- Hazırlamış olduğunuz 24 saatlik besin tüketim anketindeki öğle ve akşam yemeğinde yer alan besinlerin sindirim zamanlarını
hesaplayınız.
8