katma değer zinciri

Uluslararası İşletmecilik
Kısım 1
Bölüm 5 – Uluslararasılaşma
Doç. Dr. Şule Lokmanoğlu Aker
YONT308
Uluslararasılaşma (İnternationalization)
Uluslararasılaşma, şirketlerin uluslararası faaliyetlere
katılması demektir.
Ulusal işletmeler yerel sınırları dışında
gerçekleştirecekleri ticari ve yatırım faaliyetleriyle
uluslararasılaşma sürecini başlatmış olacaklardır.
Uluslararasılama derecesini ölçmenin bir yolu, dış
satışların toplam satışlara oranını hesaplamaktır.
Uluslararası faaliyetler, bu faaliyetlerin çeşitleri,
örgüt yapısı gibi etkenler de uluslararasılaşma
olgusuna nitelik kazandırır.
Uluslarasılaşmada önemli etkenler:
1.
2.


3.
4.
Operasyon yöntemi – Genel olarak, şirketler yabancı pazarlara
ihracat yaparak girerler. Yabancı ortaklıklar ve yatırımlar da
yabancı pazarlara giriş yöntemleridir.
Satılacak mal – Şirket dış pazarda rekabet gücünü arttıracak
derinleşme ve mal çeşitliliğini öne çıkarır. Bunun için;
Ya var olan ürünü geliştirir,
Ya da yeni bir ürünü devreye sokar.
Hedef pazarlar – Şirketler genel olarak fiziki mesafe olarak
yakın, kültürel açıdan benzer ülkelerde şanslarını denerler.
Olgunlaştıkça ve deneyim kazandıkça daha uzak ülkelere
açılırlar.
Örgütsel kapasite – Şirketin kaynakları güçlü, finans ve
örgütsel yapısı yeterli olmalıdır.
Uluslararasılaşmanın boyutları
Yabancı faaliyet metotları
Aracılar, bağlı kuruluşlar, lisans, franchising
Yönetim sözleşmesi
Örgütsel yapı
Personel
İhracat departmanı
Şirket
Uluslararası beceriler
Uluslararası bölüm
ve deneyim, Eğitim
Örgütsel Kapasite
Satış amaçları?
Ürünler, hizmetler,
Know-how, sistemler
Pazarlama nerede?
Politik, kültürel, fiziksel
Uzaklık farkları
Finans
Uluslararasılaşmanın aşamaları
Uluslararasılaşmanın aşamaları, bir yerel
işletmenin ürünü için bir dış talep oluştuğu ve
bu talebe olumlu yanıt verildiği zaman
başlamaktadır. Bazı işletmelerde bu aşamalar
çok çabuk aşılır, bazılarında ise uzun bir
döneme yayılır.
Uluslararasılaşmanın aşamaları
1.
2.
Aşama: Dış talep → Bir işletmenin ürünlerinden
birisi için bilgi istendiği zaman birinci aşama
başlamış olur. İşletme bu talebe olumlu yanıt
vermesi ve malını yabancı bir ülkede satmaya
başlaması halinde birinci aşama gerçekleşir.
Böylece şirket yabancı bir ülkeden kazanç elde
etmeye başlar.
Aşama: Dış satım yöneticisi → Eğer işletmenin ilk
aşamadaki faaliyetleri devam ediyorsa, şirket bir
dış satım yöneticisi altında bir kadro kurmaya
gider. Bu bölüm şirketin ihraç ürününün ihraç
edilmesi ve aktif pazarlamasıyla sorumlu olacaktır.
Uluslararasılaşmanın aşamaları
3. Aşama: Dış satım bölümü ve doğrudan satış → Dış satışlar
artmaya devam ettikçe ve yeni pazarlara girildikçe, işletme dış
satım yöneticisine bağlı küçük bir kadro ile faaliyetlerini
sürdürmekte zorluklar yaşayacaktır. Bu yüzde şirket bir dış satım
bölümü kurar. Bu bölüm doğrudan dış satım faaliyetleriyle ilgili
çalışır.
4. Aşama: Satış şubeleri ve bağlı kuruluşlar → Şirket faaliyet
gösterdiği yabancı ülkelerde satış şubeleri ve bağlı kuruluşlar
kurar. Her şubenin başındaki yönetici doğrudan ana merkeze
sorumludur. Daha ileriki bir adımda, bu şubeler bağlı kuruluşlara
dönüşebilir. Bağlı kuruluşlar, şubelere göre daha bağımsız
çalışırlar.
Uluslararasılaşmanın aşamaları
5. Aşama: Dış ülkelerde montaj → Talebin sürmesi halinde, şirket
bazı dış ülkelerde montaj faaliyetlerine başlayabilir. Genellikle
montaj yapılmamış parçaların yabancı ülkelere ihracı, bitmiş
ürüne göre daha ucuzdur. Bu durumlarda, şirket parçaları ihraç
etmeyi ve yabancı ülkede montaj yapmayı tercih edebilir.
6. Aşama: Dış ülkelerde üretim → Bu aşamada şirket, pazar
araştırması, üretim ve faaliyet planı, dağıtım programları gibi
hazırlıkları yapmış ve yabancı ülkede yatırım yapma kararı almış
demektir. Şirket, bu ülkeye ihracat yapmak yerine, bu ülkede
üretim yapmanın daha karlı olduğuna kanaat getirmiştir. Belki
gümrük engellemeleri şirketi bu şekilde karar vermeye itmiştir. Bu
durumda, yabancı ülkede montaj fabrikaları kurulur.
Uluslararasılaşma süreci
Uluslararasılaşamanın
Derinliği
Yabancı direk yatırım
(FDI)
Yerel paketleme
ve/veya montaj
Kendi satış şubeler veya
yardımcı satışlar
Acente yoluyla ihracat
veya distributörler
Lisans
Zaman
Uluslararasılaşma ve katma değer zinciri
Daha az ekonomik değeri olan girdilerin, daha çok
ekonomik değere sahip olan çıktılara
dönüştürülmesi, katma değer zinciri (value added
chain) olarak tanımlanır.
İşletme, üretim faktörlerine minimum fırsat maliyeti
ödeyerek, maksimum gelir elde etmeye çalışmakta,
karını arttırmayı hedeflemektedir.
Üretim süreci içinde birbirinden ayrılabilen faaliyetlere
işlevsel alanlar (functional areas) denir. Her işlevsel
alan en ucuz olabilecek yerlerde üretilir.
Uluslararasılaşmanın nedenleri
1) İçsel nedenler:
a.


Yasal engeller ve iç ekonomik tıkanıklıklar –
Hükümetlerin yerel piyasalara yaptıkları
müdaheleler ve ticareti düzenlemek için
çıkarttıkları yasalar işletmeleri
uluslararasılaşmaya zorlayabilir. (Örneğin,
anti-tekel yasaları)
İşletmelerin üretim ve kapasite olanakları
ülkedeki talebin ötesine geçmiş olabilir. Arz
fazlası diğer ülkelere ihraç edilir.
Uluslararasılaşmanın nedenleri
1) İçsel nedenler:
b. İşletmenin üstün yönlerinin değerlendirilmesi –

Şirketlerin biriktirdikleri fiziki sermaye, içinde
bulundukları ülke için eskimiş, ama dünyanın diğer
azgelişmiş bazı ülkeleri için yeni sayılabilir.
Böylece şirket, eskimiş fiziki sermayenin ve
teknolojinin ömrünü uzatmış olur.

Şirket tecrübesini, ustalıklarını, organizasyon ve
pazarlama konularında sahip olduğuna inandığı
üstünlüklerden diğer ülkelerde de faydalanmak
isteyebilir.
Uluslararasılaşmanın nedenleri
1) İçsel nedenler:
c. İşletmenin örgüt yapısının sağladığı yararlar
– Bazı şirketler örgütlenmesindeki
üstünlükten yararlanarak yabancı ülkelere
yayılırlar. Yani işletmenin faaliyetlerinin
çeşitliliği ve örgüt yapısının uygunluğu
uluslararasılaşma nedeni olur.
Uluslararasılaşmanın nedenleri
2) Dışsal nedenler:
a. Ülkeler arasındaki ticaret engellerinin
kaldırılması ve uluslararası
organizasyonların etkisi – II. Dünya
Savaşından sonraki uluslararası sistem
küreselleşmeyi teşvik etmiştir. O devirde
kurulan uluslararası organizasyonlar da
küreselleşmeyi kolaylaştırmak için çalışırlar.
Ayrıca bölgesel entegrasyonlar da
üyelerarası ekonomik ilişkileri geliştirmek
için kurulmuştur.
Uluslararasılaşmanın nedenleri
2) Dışsal nedenler:
b. Araştırma, geliştirme ve teknolojik gelişmeler
– Teknolojik gelişmeler, haberleşme, ulaşım
sayesinde küresel şirketler dünyanın değişik
bölgelerine yatırım yapabilmişler ve bu
ülkelerin kaynaklarından
yararlanabilmişlerdir. Örneğin, hammadde,
ucuz işgücü, ürünler ve bilgiye erişmek
kolaylaşmıştır. Bunları kullanabilen şirketler
karlarını arttırmış, harcamalarını
düşürmüşlerdir.
Uluslararasılaşmanın nedenleri
2) Dışsal nedenler:
c. Önemsiz pazarlarda ürünü deneme –
Küresel şirketler ilaç gibi bazı ürünleri
denerken, esas pazarları yerine önemsiz
pazarları kullanmışlardır. Ürün geliştirme
sürecini bu piyasalarda yapmışlardır.
Uluslararasılaşma sürecini etkileyen
faktörler






Öğrenme etkisi – Şirketler yerel pazara ve ihraç pazarlara yaptıkları üretimden
çok şey öğrenirler. Ayrıca üretimin ve yabancı ülkelerde üretim ve satış
yapmanın kendi başına eğitici ve yaratıcı bir süreç olduğunu unutmamak gerekir
Ölçek ekonomisi – Üretim artışı bir noktada uluslararasılaşmayı getirecektir.
Üretim sürecinin esnekliği ve arz potansiyeli – Bir işletmenin üretim süreci ne
kadar esnekse, yani ne kadar kolay transfer edilirse, şirket o kadar kolay
uluslararasılaşma kararı verecektir. Üretilen ürünün arz potansiyeli ne kadar
fazla ise yine uluslararasılaşma o kadar sağlıklı olacaktır.
İthalat kısıtlamaları ve ihracat teşvikleri – Şirket için önemli pazarlarda ithalat
kısıtlamaları olursa, şirket uluslararasılaşma yoluna gider. Yine ihracat teşvikleri
bu kararda öenmli rol oynar.
Rakip firmaların davranışları – Hedeflenen dış pazara ilk giren şirketin
avantajları olacaktır.
Uluslararası taşıma maliyetleri ve idari harcamalar – Bu harcamalar arttıkça
uluslararasılaşma daha cazip gelir.