soğutucu akışkan karışımlarının şarjı

MEGEP
Soğutucu Akışkanlara Müdahalede “Recovery” Ünitelerinin Önemi ve Çevre
Duyarlılığı Açısından Şarj- Deşarj İşlemlerinde Dikkat Edilecek Hususlar
Öğr.Gör.Kadir İSA
Sakarya Üniversitesi
23-24 Şubat 2006
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
SOĞUTMA SİSTEMİNİN ŞARJI
• Soğutma sisteminin uygun şekilde çalışabilmesi
için uygun miktarda soğutucu akışkan şarjına
ihtiyacı vardır.
• Tartarak veya çalışma basınçlarını dikkate alarak
şarj edebilirsiniz.
• Evaporator aşırı kızdırma (superheat),
kondenser aşırı soğuma (subcooling) ölçümleri,
çalışma basınçları ve kompresör amper değerleri
en iyi göstergelerdir.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
BUHAR FAZINDA AKIŞKAN ŞARJI
•
•
•
Sistem çalışmıyorken, buhar fazında alçak ve
yüksek basınç tarafından soğutucu akışkan şarjı
yapılabilir.
Sistem çalışıyorken, alçak basınç bölgesinden
soğutucu akışkan ilave edilebilir.
Soğutucu akışkan silindirlerindeki basıncı arttırmak
için ılık su kullanılabilir. Bununla beraber, kesinlikle
açık alev kullanılmamalıdır.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
SIVI AKIŞKAN ŞARJI
• Sistem vakuma alındıktan sonra, sıvı akışkan sıvı hattı veya
resiver tarafından şarj edilebilir.
• Sıvı şarjı, buhar şarjına göre daha hızlıdır.
• Alçak basınç otomatiğinin şarj işlemi süresince bypass
edilmesi gerekebilir.
• Sıvı soğutucu akışkan sisteme girmeden önce
buharlaştırılabiliyorsa, alçak basınç tarafından dikkatlice
verilebilir.
• Karışım soğutucu akışkanlar (407C vb.) muhakkak sıvı
fazında şarj edilmelidirler.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
AKIŞKANIN TARTILMASI
•
•
Doğru miktar şarj için elektronik teraziler
kullanılabilir.
Sıradan teraziler bu amaçla kullanılmamalıdır.
–
–
–
Pahalıdırlar ama hassastırlar.
Şarj silindirinden ayrılan miktarı otomatik olarak gösterirler.
Bazı modellerde, önceden belirlenen miktarda akışkan
şarjı gerçekleşince otomatik olarak kesme tertibatı vardır.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
ŞARJ TABLOLARINI KULLANMAK
• İmalatçılar tarafından sağlanan çeşitli eğriler ve
tablolar kullanılabilir.
• Bu tablolar imalatçıdan imalatçıya farklılık
gösterebileceğinden dikkatli olmak gereklidir.
• Superheat değerlerine rağbet edin.
• Şarj işlemine gereken önemi verin. Soğutucu
akışkan ilave etmek, fazlayı uzaklaştırmaktan
(boşaltmak değil!) daha kolaydır.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
YARI-AZEOTROPİK (ZEOTROPRİK) SOĞUTUCU
AKIŞKAN KARIŞIMLARININ ŞARJI
•
•
•
Karışım soğutucu akışkanlar
– Bir veya daha fazla soğutucu akışkandan oluşurlar.
– Her biri bileşenden farklı özelliklere sahitir.
Azeotropik karışımlar
– Her basınç değerinde yanlızca bir doyma sıcaklığına
sahiptirler.
– Bilinen soğutucu akışkanlar (R-12, R-22)
Yarı-azeotropik (zeotroprik) karışımlar
- Buharlaşma ve yoğunlaşma safhalarında sıcaklık
kaymaları meydana gelir.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
ZEOTROPİK KARIŞIMLARIN ŞARJI
• Çiğ noktası değeri
– Doymuş buharın yoğuşmaya başladığı
noktadır.
– Superheat hesaplamalarında kullanılır.
• Kabarcık noktası değeri
– Doymuş sıvının buharlaşmaya başaldığı
noktadır.
– Subcooling hesaplamalarında kullanılır.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
ZEOTROPİK KARIŞIMLARIN ŞARJI
• Kısımlara ayrılmak
- Karışımın bir bölümü geri kalan kısmından daha
önce buharlaşmaya veya yoğuşmaya başlayacaktır.
- Bu durum, sıvı fazında gerçekleşmeyecektir.
• Herhangi bir kaçak durumunda; karışımın daha
düşük buharlaşma sıcaklığına sahip kısmı, geri
kalandan daha hızlı sızacaktır.
• Soğutucu akışkan silindirden sıvı olarak çıkmalıdır.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
SOĞUTUCU AKIŞKANLARIN GERİ
KAZANIMI, GERİ KULLANIMI VE
İYİLEŞTİRİLMESİ
• Geri Kazanım (Recovery): Soğutucu akışkanın
herhangi bir halde bir sistemden uzaklaştırılması ve
bir test ve işlem gerekli olmaksızın dıştaki bir tanka
herhangi bir yolla depolanmasıdır.
• Geri Kullanım (Recycle): Kullanılmış soğutucu
akışkandaki yağın ayrılması ve kirleticilerin
azaltılması için değiştirilebilir elemanlı filtrekurutucular gibi nemi, asitleri ve özel maddeleri
azaltan tek veya çok fazlı cihazlardan geçirilmesidir.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
• İyileştirme (Reclaiming): Soğutucu akışkana
yeni ürün özellikleri kazandıracak şekilde
damıtmayı da kapsayan yeni işlemlerin
uygulanması. İstenen uygun ürün
özelliklerinin belirlenmesinde soğutucu
akışkanın kimyasal analizi gerekli olacaktır.
Bu terim genellikle, yalnızca yeniden işlemden
geçirme veya üretim kolaylıklarında
uygulanan proses ve prosedürlerin
kullanımını ifade eder.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
Geri kazanım cihazları
• En basit üniteler R-12 ile kullanılmak üzere
tasarlanmış olup, bu akışkanı atmosfere
tahliye etmemek üzere toplamayı amaç
edinirler.
• Soğutucu akışkan sistemden mevcut
durumda alınır ve transfer yapılabilen veya
yapılamayan silindirlere depolanır. Daha
sonra servis merkezinde yeniden işlemden
geçirilebilir veya iyileştirme istasyonlarına
gönderilir ve sonraki bir tarihte yeniden
kullanılır.
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ
Geri kazanım geri kullanım cihazları
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ