Çevre Eğitimi - KKTC Avcılık Federasyonu

AVCILAR İÇİN ÇEVRE EĞİTİMİ
HAZIRLAYAN:
UZ. BİYOLOG NAZIM KAŞOT
ÇEVRE EĞİTİMİ VE YÖNETİMİ UZMANI
YDÜ ÇEVRE EĞİTİMİ VE YÖNETİMİ DOKTORA ÖĞRENCİSİ
KKTC AVCILIK FEDERASYONU EĞİTİM ASBAŞKANI
YAKIN DOĞU KOLEJİ ÖĞRETİM GÖREVLİSİ
ÇEVRE NEDİR?
• Çevre, bir canlının ya da canlılar topluluğunun yaşamını sağlayan ve
onu devamlı olarak etkisi altında bulunduran süreçler, enerjiler ve
maddesel varlıkların bütünlüğüdür.
Nitelik açısından 3 bölümde incelenir:
1) Doğal Çevre: Kendi içinde canlı ve cansız çevre olmak üzere iki alt
bölümde incelenir. Cansız çevreyi; hava, su, toprak, yer altı
kaynakları, güneş ışınları vb canlı çevre ise insan, bitki, hayvan ve
mikroorganizmalar (mikroplar) oluşturur.
2) Yapay Çevre: İnsanoğlunun bilgi ve kültür birikimine dayanarak
doğal çevresinde bulmuş olduğu yer altı ve yer üstü zenginliklerini
kullanarak yarattığı çevredir. Temel özelliği insan elinden çıkmış
olmasıdır. Örneğin; köyler, yollar, sanayi kuruluşları.
3) Sosyoekonomik Çevre: Bir bölgede bulunan insanların ekonomik
sosyal ve politik sistemleri gereği yarattıkları ilişkilerin tümünden
oluşur. Komşuluk ilişkileri, alışveriş, eğitim-öğretim, çalışma
koşulları, yöneten-yönetilen ilişkileri vb sosyoekonomik çevre
örnekleridir.
(Kocataş 2003’den)
ÇEVRENİN BİLEŞENLERİ
EKOLOJİ NEDİR? ÇEVRE İLE AYNI ŞEY
MİDİR?
• Ekoloji, canlıların birbirleriyle ve cansız
çevreleriyle ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.
Çoğu zaman çevre bilimi ile ekoloji aynı
anlamda kullanılmaktadır fakat aynı anlamda
değildir. Çevre Bilimi yoğun olarak insan odaklı
ilişkileri incelerken ekoloji tüm canlıların
birbirleriyle ve cansız çevreleriyle ilişkilerini
inceler.
ÇEVRE EĞİTİMİ
Sürdürülebilir Gelişim İçin Çevre Eğitimi:
Tüm yaşamı kapsayan ve yaşam boyu devam
eden bireysel ve toplumsal olarak gerekli
değişimleri sağlamak için en önemli araçtır.
Çevre eğitimi, sürdürülebilir gelişimin ekolojik,
sosyal ve ekonomik açıdan sağlanması için en
etkili yöntemdir.
Gülay ve Önder 2011’den
SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞİM İÇİN ÇEVRE
EĞİTİMİNİN AMAÇLARI
1)Yerel, ulusal ve uluslar arası düzeyde sosyal,
ekolojik, ekonomik ve kültürel ögelere yönelik
değer ve anlayış geliştirmek.
2) Çevre ile ilgili konularda bireysel olarak ve grup
olarak insiyatif kullanabilmek.
3) Çevre ve çevre ile ilgili tüm unsurlara karşı saygı
ve duyarlık geliştirmek.
4) Çevre ile ilgili kişisel sorumlulukların farkında
olmak.
Gülay ve Önder 2011’den
ÇEVRE DUYARLIĞI
• Çevre sorunlarına ve çevre durumları için
koruma ve iyileştirmeye yönelik olumlu
davranış ve değerlerin tamamıdır. Çevre
duyarlılığına sahip bir kişi çevreyi korumak için
başta kendi kişisel gücü olmak üzere geniş bir
bakış açısı içinde yapabileceklerinin
farkındadır.
Aktaran Gülay ve Önder 2011
ÇEVRE FARKINDALIĞI
• Çevre ve çevreyi oluşturan unsurlar hakkında
genel bilgiye sahip olmak, çevresel duyarlılık
ve çevreyi korumaya yönelik aktif olmayı ifade
etmektir. Çevresel farkındalık doğal çevreye
yönelik tüm gözlemleri, davranışları, istekleri,
tutumları ifade etmektedir.
Aktaran Gülay ve Önder 2011
ÇEVRE BİLİNCİ
• Çevreyle ilgili kararları, ilkeleri, yorumları içeren
düşüncelerden, bu düşüncelerin yaşama
aktarılması olan davranışlardan ve bütün bunlarla
ilgili olarak çeşitli duygulardan oluşmaktadır.
Çevre bilinci; çevre bilgisi, çevreye yönelik
davranışlar ve çevreye yönelik tutumlardan
oluşmaktadır.
• İnsanın çevreye karşı olumsuz tutumları
sonucunda çevre kirliliğinin yanı sıra çevre bilinci
kavramı da ortaya çıkmıştır.
Aktaran Gülay ve Önder 2011
ÇEVREYE KARŞI BİLİNÇLİ DAVRANIŞLAR
İÇİN ETKİLEŞİM ŞEMASI (GÜLAY VE
ÖNDER 2011’DEN)
ÇEVRE SORUNU
• Çevreyi oluşturan bütün canlı ve cansız
varlıklar ve bu varlıklar arasında gelişen ilişki
ve etkileşimleri bozarak normal
durumlarından uzaklaşmalarına neden olan ve
yok olmaya kadar varabilen sonuçları doğuran
her türlü kirlenme ve bozulmadır.
Aktaran Gülay ve Önder 2011
ÇEVRE SORUNLARININ ÇOK
BOYUTLULUĞU
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK
• Bir bölgedeki genlerin, bu genleri taşıyan türlerin,
bu türleri barındıran ekosistemlerin ve bunları
birbirine bağlayan olayların tamamı biyoçeşitlilik
olarak isimlendirilir.
Biyoçeşitlilik= genler+türler+ekosistemler+ekolojik
olaylar
Biyolojik çeşitlilik kademeler halinde düşünülebilir:
1) Genetik çeşitlilik
2) Tür Çeşitliliği
3) Ekosistem Çeşitliliği
KIBRIS’TA BİYOÇEŞİTLİLİK
• Kıbrıs adası sahip olduğu önemli habitatlar
(canlının yaşam ortamı), endemik bitki ve hayvan
ayrıca nadir bitki ve hayvan türleri açısından
zengindir. Küçük bir ada olmasına rağmen farklı
gruplardan çeşitli türlere ev sahipliği yapar.
Endemik türler açısından da zengindir.
• Endemik: Sadece belli bir bölgede yayılış gösteren
canlılara denir. Örneğin; Medoş lalesi sadece
Kıbrıs’ta yayılış gösteren bir lale türüdür. Bu türü
dünyanın başka bir yerinde görmek mümkün
değildir.
KIBRIS’TA ENDEMİK BAZI CANLILAR
• Alltürler de dahil olmak üzere Kıbrıs Adası’nda
141 endemik bitki bulunmaktadır.
• Bu bitkilerin 19 tanesi sadece Kuzey Kıbrıs’ta
yayılış göstermektedir.
• Kıbrıs Adası’nda 3 endemik kelebek ve 2
endemik kuş türü bulunmaktadır.
ENDEMİK TÜRLERDEN ÖRNEKLER
Kıbrıs Ofrisi (Ophrys kotschyii)
ENDEMİK TÜRLERDEN ÖRNEKLER
• Kıbrıs Kuyrukkakanı (Oenanthe cypriaca) Foto:
Aziz Atik
ENDEMİK TÜRLERDEN ÖRNEKLER
• Kıbrıs Ötleğeni (Sylvia melanothorax) foto:
Hüseyin Yorgancı
ENDEMİK TÜRLERDEN ÖRNEKLER
• Kıbrıs Kırbaç Yılanı (Hierophis cypriensis) foto:
David Sparrow
DÜNYADA BİYOÇEŞİTLİLİĞİ KORUMAK
İÇİN ÇALIŞAN ÖRGÜTLER
1) IUCN, INTERNATIONAL UNION FOR
CONSERVATION OF NATURE (DÜNYA DOĞA
KORUMA BİRLİĞİ)
2) WWF, WORLD WILDLIFE FUND (DÜNYA
DOĞAL YAŞAMI KORUMA VAKFI)
IUCN
•
IUCN, yayınladığı kırmızı liste (red list) ile nesli tükenme tehlikesi altında olan türler
hakkında kamuoyunun dikkatini çekmeye çalışır.
• Dilerseniz www.iucnredlist.org sitesine girebilir ve Kıbrıs Adası’nda bulunan türlerin
bu listeye göre hangi statüde bulunduğunu öğrenebilirsiniz.
• Kırmız Liste kriterleri şöyledir:
EX: tükenmiş
EW: doğada tükenmiş
CR: Kritik
EN: Tehlikede
VU: Duyarlı
NT: Tehdite açık
LC: Düşük Riskli
DD: Yetersiz Verili
NE: Değerlendirilmemiş
KKTC’DE ÖZEL KORUMA ALANLARI
AVCILARIN KORKULU RÜYASI
SÜRÜNGENLER !! KORKMAYA GEREK
YOK…
• Herpetoloji, amfibi (çift yaşamlı) ve sürüngenleri
inceleyen bilimidir.
• Herpetofauna belli bir bölgede yaşayan amfibi ve
sürüngenlerin tümüdür.
• Kuzey Kıbrıs herpetofaunası; 3 amfibi ve 23
sürüngen [3 kaplumbağa (2’si deniz ve 1’i tatlı
suda yaşayan), 11 kertenkele, 9 yılan] türüyle
temsil edilmektedir.
HERPETOFAUNA
• Bir ada olarak Kıbrıs faunasının biyoçeşitliliği Doğu
Akdeniz Kıtası ülkelerine göre çok zengin değildir.
Coğrafik izolasyona bağlı olarak Kıbrıs’taki endemizm
(belli bir bölgeye özgü olan canlılar) yüksektir.
• Kıbrıs’taki hayvanlar anakaradaki benzerlerinden uzun
zaman önce ayrılmışlar ve farklı evrimsel yollar
izlemişlerdir.
• Trodos kertenkelesi, Kıbrıs Su Kurbağası ve Kıbrıs Kırbaç
Yılanı Kıbrıs’a endemik türlerdir. Kıbrıs Kırbaç yılanı
hariç diğer ikisi adanın kuzeyinde de bulunabilen
türlerdir. 7 tür de alttür seviyesinde adaya endemiktir.
Yarı Sucul Yılan hariç diğer 6 tür adanın kuzeyinde de
bulunabilen alttürlerdir.
• Kıbrıs’ta zehirli kertenkele ya da kurbağa türü
bulunmamaktadır fakat adadaki yılan türlerinin
yaklaşık % 30’u zehirlidir.
• Kedigözlü yılan ve Çukurbaşlı yılan, zehir dişlerinin
üst çenenin gerisinde olması nedeniyle ince vücut
kısımlarını (parmak vb.) ısırmadığı sürece
zararsızdırlar.
• Buna karşın üst çenenin önünde bulunan bir çift
zehir dişine sahip Koca Engerek’e otlak ve kayalıktaşlık alanlarda, özellikle gece vakti rastlanıldığı
için, bu yılan küçük ve büyük memeliler hatta
insan için bile tehlikeli olabilmektedir.
YILANLARDA ZEHİR DİŞLERİ
YILANLARDA ZEHİR DİŞLERİ
YILANLARDA ZEHİR DİŞLERİ
YASAK AV NEDİR?
• Yasak av, yasada belirlenen dönemler ve
yöntemler dışında avlanmak demektir.
YASAK AV ÇEŞİTLERİ
• Traktör üzerinde avlanmak
• Araç içerisinde avlanmak
• Projektör lamba yardımıyla araçtan avlanmak
• Tel tuzaklar yardımıyla avlanma
• Ağ yardımıyla kuşları yakalama
• Arabanın önüne demir çubuklar yerleştirerek
tavşan avlama
• Ökse ile kuş yakalama
SONUÇ OLARAK YASAK AV…
• Av hayvanlarının azalmasına ve de uzun
vadede yok olmasına sebep olabilir
• Kısaca doğal dengenin bozulmasına yol açar.
RESİMLERİN KAYNAKLARI
• http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.orchidsofbri
tainandeurope.co.uk/Web%2520pictures/ophrys%2520kotschyi%25
203%2520quick%2520fix.jpg&imgrefurl=http://www.orchidsofbritai
nandeurope.co.uk/Ophrys%2520kotchyii.html&h=1035&w=820&sz
=115&tbnid=UPUZM5e2Kar22M:&tbnh=98&tbnw=78&zoom=1&us
g=__LECJFMwdyy7mrN42hqe8MWIbSig=&docid=7mNBFdkiKDlfbM
&sa=X&ei=DHvzUab1CsfWswaWhYH4Dg&ved=0CDMQ9QEwAQ&d
ur=751
• http://www.philodryas.com/galerie/opisthoglyphe1.jpg
• http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Op
hiophagus_hannah_skull.jpg/220px-Ophiophagus_hannah_skull.jpg
• http://classconnection.s3.amazonaws.com/436/flashcards/2703436
/png/picture121366058616449.png
• http://www.ultimatefieldguide.com/FrontFangedHinged.gif
KAYNAKLAR
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Kocataş, A. (2003). Ekoloji. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi
Yayınları No: 51
Gülay, H. & Önder, A. (2011). Sürdürülebilir Gelişim İçin Okulöncesi
Dönemde Çevre Eğitimi. Nobel Yayın Dağıtım
Atasoy, E. (2006). Çevre İçin Eğitim. Ezgi Kitapevi
Beton, D. (2012). Biyoçeşitlilik Ders Notları
Özden, Ö. (2012). Biyoçeşitlilik ve Doğa Koruma Ders Notları
Kaşot, N. (2012). Kurbağa ve Sürüngenler. Turizm Bakanlığı
Broşürler Serisi
Erol, G. H . (2005). Sınıf Öğretmenliği İkinci Sınıf Öğrencilerinin
Çevre ve Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi