iktisat - Uzman Kariyer
advertisement
Branş Analizi iktisat n a m z u şımı a l k ya İktisat soruları bir bütün olarak değerlendirildiğinde kolay bir sınavdı denilebilir. Bu anlamda sürpriz bir soru yoktu. Ancak Türkiye ekonomisindeki soruların istatistik bilgiye dayanması öğrenci açısından sıkıntı yaratır nitelikteydi. Özden BAYRAM soruların konulara göre dağılımı iktisat KONU BAŞLIĞI SORU SAYISI ► İktisadi Doktrinler Tarihi 2 ► Mikro İktisat 12 n a m z u şımı a l k ya ► Makro İktisat 10 ► Para-banka 4 ► Uluslararası İktisat 4 ► Büyüme ve Kalkınma 4 ► Türkiye Ekonomisi 4 Toplam 40 2013 KPSS uzman 1. “Normal” ya da “doğal” faiz oranı ile “banka” ya da “piyasa” faiz oranı arasındaki farkın iktisadi dalgalanmalara yol açtığını ileri süren iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) David Ricardo B) Joseph Schumpeter C) Knut Wicksell D) Philip Wicksteed E) Irving Fisher Faiz oranlarını doğal faiz (Nominal faiz) ve piyasa faizi (banka faizi) şeklinde iki gruba ayıran iktisatçı Knut Wicksell’dir. Doğal faiz sermayenin reel getirisini ifade eder, piyasa faizi bankaların kredi üzerinden talep ettikleri faiz oranıdır. Doğal faiz oranı ile piyasa faiz oranı eşit olduğunda ekonomide fiyatlar genel düzeyi değişmemektedir. Ancak bu iki faiz oranındaki farklılıklar, örneğin doğal faiz oranı piyasa faizinden büyükse fiyatlar genel düzeyi artarak ekonomi enflasyon sürecine girmektedir. Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 2. Aşağıdakilerden hangisi, Klasik İktisadi Düşünce Okulu’nun temel kabullerinden biri değildir? A) Para bir servet biçimidir. B) Para her zaman yansızdır. C) Her arz, kendi talebini yaratır. D) Ekonomi, her zaman tam istihdamdadır. E) İktisadi analizin temel zaman birimi, uzun dönemdir. Klasik İktisadi Düşünce Okulu’nun temel varsayımları şu şekilde özetlenebilir. ● Mal ve faktör piyasalarında tam rekabet piyasası koşulları geçerlidir. ● Para işlem güdüsüyle talep edilir. ● Ekonomik birimler gelecekle ilgili istikrarlı bir beklentiye sahiptirler. ● Ekonomik analizde uzun dönem esas alınır. (E seçeneği) ● Ekonomik birimler rasyonel davranırlar. ● Ekonomi her zaman tam istihdamdadır. (D seçeneği) ● Fiyatlar ve ücretler esnektir. ● Para yansızdır (nötrdür). (B seçeneği) ● Ekonomik birimler reel değişkenleri dikkate alırlar. ● Piyasalarda tam enformasyon söz konusudur. ● Tasarruflar, kendiliğinden yatırıma yönelir. ● Say yasası (Her arz kendi talebini yaratır) geçerlidir. (C seçeneği) ● Ödünç verilebilir fon piyasasında reel faiz oranları tam esnektir. ● Reel faiz oranı ödünç verilebilir fon arzı ile fon talebi tarafından belirlenebilir. Sorunun A seçeneğinde belirtilen varsayım “Para bir servet biçimidir.” Klasik İktisadi Düşünce Okulu’na ait değildir. Doğru yanıt ”A” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 3. A ve B malları ikame, A ve C malları ise tamamlayıcı mallardır. A malının fiyatı artarsa aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir? A ve B malları ikame A ve C malları ise tamamlayıcı mallardır. Buna göre, A malının fiyatında ortaya çıkan bir değişme, ● A malının kendi talep miktarını etkiler, değişiklik A malının talep eğrisi üzerinde gözlemlenir. . . PA A) A malının talep eğrisi sola kayar. B) B malının talep eğrisi sağa kayar ve fiyatı yükselir. C) B malının talep eğrisi kaymaz ama fiyatı yükselir. D) C malının talep eğrisi sağa kayar ve fiyatı yükselir. PA2 E) C malının talep eğrisi kaymaz ama fiyatı yükselir. PA D2 D1 dA 0 QA2 QA1 QA ● İkamesinin (B malının) talebini etkiler, değişiklik B malının talep eğrisini sağa (B malının fiyatı yükselir) - sola (B malının fiyatı düşer) kaydırır. PA PB SB PA2 PB2 D2 PB1 PB3 D1 PA1 dA 0 QA2 QA1 QA 0 D3 PA - ise QB - ve PB PA . ise QB . ve PB . D2 D1 dB3 QB3 QB1 QB2 dB2 dB1 QA 3. sorunun çözümünün devamı bir sonraki sayfadadır. 2013 KPSS uzman 3. A ve B malları ikame, A ve C malları ise tamamlayıcı mallardır. A malının fiyatı artarsa aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir? A) A malının talep eğrisi sola kayar. ● Tamamlayıcısının (C malının) talebini etkiler, değişiklik C malının talep eğrisini sola (C malının fiyatı düşer) - sağa (C malının fiyatı yükselir) kaydırır. PA PC SC B) B malının talep eğrisi sağa kayar ve fiyatı yükselir. D) C malının talep eğrisi sağa kayar ve fiyatı yükselir. PA1 E) C malının talep eğrisi kaymaz ama fiyatı yükselir. D2 PC2 D1 dA 0 QA2 D3 PC1 QA1 QA 0 D1 dC2 QC2 QC1 QC3 PA - ise QA - Yukarı PA - , QC , PC PA . ise QA . Aşağı PA . , QC , PC . - PA2 . - C) B malının talep eğrisi kaymaz ama fiyatı yükselir. PC3 dC3 dC1 QC Sola Sağa Doğru yanıt “B” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 4. İki mal tüketen A ve B tüketicilerinden A’nın farksızlık eğrileri orijine göre içbükey, B’nin farksızlık eğrileri orijine göre kesin dışbükeydir. Her iki tüketici de (2,4) ve (4,2) mal sepetlerinden onar birim fayda elde ediyorsa (3,3) mal sepetinden elde ettikleri fayda düzeyi aşağıdakilerden hangisi olabilir? A B A) 12 8 B) 8 12 C) 12 10 D) 8 10 E) 12 12 Y malı 4 K (2,4) M (3,3) 3 L (4,2) 2 UA0 UA1 0 2 3 4 UB1 A ve B tüketicileri (2,4) ve (4,2) mal sepetlerini tükettiklerinde elde ettikleri fayda düzeyleri aynı ve 10 birimdir. Bu tüketim düzeylerinde A tüketicisinin farksızlık eğrisi (UA) ve B tüketicisinin farksızlık eğrisi (UB) K ve L noktalarında kesişmektedir. NB0 X malı Mal sepetindeki mallar (3.3) şeklinde belirlendiğinde, analitik düzlemde karşılık gelen yeni nokta (M noktası), A tüketicinin farksızlık eğrisinin (UA) solunda, B tüketicisinin farksızlık eğrisinin (UB) sağında yer almaktadır. Bilindiği gibi farksızlık eğrileri orijinden uzaklaştıkça (sağa gittikçe) gösterdiği fayda düzeyi artar. Orijine yaklaştıkça (sola gittikçe) fayda düzeyi azalır. Buna göre A tüketicisi (3.3) mal sepetini kullandığında farksızlık eğrisi sola kayacak ve elde ettiği fayda düzeyi azalacaktır. (10 birimlik fayda düzeyinden daha az), B tüketicisi (3.3) mal sepetini kullandığında farksızlık eğrisi sağa kayacak ve elde ettiği fayda düzeyi artacaktır (10 birimlik fayda düzeyinden faha fazla) Doğru yanıt “B” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 5. I. Normal maldır. II. Giffen maldır. III. Düşük maldır. Gelir ve ikame etkileri aynı yönde olan bir mal için yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III Malın fiyatında ortaya çıkan değişmelerin yarattığı etkiye fiyat etkisi (Toplam etkis) denir. , şeklinde ikiye ayrılır. Gelir etkisi, fiyattaki değişmeye bağlı olarak tüketicinin reel gelirinin değişmesidir. Gelir etkisi Normal mallarda Düşük mallarda Giffen malda Negatif Pozitif Pozitif’tir. İkame etkisi, fiyattaki değişmeye bağlı olarak, malın fiyatındaki nisbi değişme sonucu tüketilen mal miktarının değişmesidir. İkame etkisi Normal mallarda Negatif Düşük mallarda Negatif Giffen mallarda Negatif’dir. Buna göre gelir ve ikame etkisinin aynı yönde olduğu mallar, normal mallardır. Doğru yanıt “A” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 6. Yalnız X ve Y mallarını tüketen bir tüketicinin bütçe doğrusu, X malının fiyatının artması ve Y malının fiyatının düşmesi sonucu önceki konumuna göre nasıl değişir? (X malı yatay eksende, Y malı dikey eksende bulunmaktadır.) A) Paralel olarak sağa kayar. Bütçe doğrusu, tüketicinin parasal geliri (m) ile alabileceği maksimum mal bileşenlerini gösteren noktaların geometrik yeridir. m Tüketicinin geliri Y malı PX X malı fiyatı m =Y PY PY Y malı fiyatı m Y malı miktarı sıfırken alabileceği X PX B) Paralel olarak sola kayar. malı miktarı (X malı cinsinden reel geliri) C) Daha dik olur. D) Daha yatık olur. α 0 E) Konumu değişmez. B m =X PX X malı m X malı miktarı sıfırken alabileceği Y PY malı miktarı (Y malı cinsinden reel geliri) Bütçe doğrusunun eğimi, malların fiyatlarının oranına eşittir. E Buna göre fiyatlarda ortaya çıkan değişmeler eğimi değiştirir. Y malı m B1 PY 0 mB PY 0 PX PY PX - ve PY . ise b P artar c X m PY . 0 A1 A X malı m m PX1 PX Eğri dikleşir. Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 7. Eşürün eğrilerinin belli bir girdi düzeyindeki eğimi aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) Marjinal teknik ikame oranına B) Azalan verimler kanununa Eşürün eğrisi: Üreticiye aynı çıktı düzeyini sağlayan farklı girdi bileşenlerinin geometrik yerine denir. K (Sermaye) C) Marjinal ürüne D) İkame esnekliğine E) Üretim esnekliğine K1 A (L1 K1) Q 0 L1 L (Emek) Eşürün eğrisi üzerindeki herhangi bir girdi bileşenini gösteren noktaya çizilen teğetin eğimi o noktadaki marjinal teknik ikame oranına (MRTS) eşittir. Eğim MRTS K K1 TK 2 TL L2 L1 Doğru yanıt ”A” seçeneğidir. uzman 2013 KPSS 8. Yalnız emek girdisi kullanarak Q(L) = L0,5 üretim fonksiyonuna göre üretim yapan bir firmanın girdi fiyatı 2 TL ve çıktı fiyatı 16 TL iken en yüksek kârı elde etmek için ne kadar çıktı üretmesi gerekir? (L, emek miktarı) A) 0 B) 2 C) 4 D) 6 E) 16 Bir firma kârını maksimize eden üretim düzeyi için istihdam edeceği girdi düzeyini belirlerken iki unsuru göz önüne alır. Bunlar, 1. Marjinal ürün değeri (MRP): İşçinin toplam üretime yaptığı katkının parasal değeridir. MRP İşçinin marjinal fiziki ürünü x Malın satış fiyatı MRP MPLxP 2. Marjinal faktör maliyeti (MFC): İşçi sayısı bir birim arttırıldığında toplam maliyette ortaya çıkan değişmedir. Kısa dönemde marjinal faktör maliyeti işçi ücretine eşittir. MFC İşçi ücreti w MFC w MRP w ise firma kârını maksimize eder. (Dengededir) MRP w ise firma istihdamını arttırır. MRP w ise istihdamını azaltır. Firmanın üretim fonksiyonu, Q^Lh L0, 5 Girdi fiyatı (ücret w) , 2 TL Malın satış fiyatı, P 16 olduğuna göre Firma denge şartı, MRP w MRL.P w olur. Q L0, 5 ise MPL 0, 5 L 0, 5 MPL .P w 0, 5.L 0, 5.16 2 1 . 1 .16 2 2 L0, 5 8. 01, 5 2 L L0, 5 4' tür. Q L0, 5 ise Q 4 birim olarak Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 9. Tam rekabet piyasasında endüstrinin kısa ve uzun dönem arz eğrileri doğrusal ise bu eğriler karşılaştırıldığında aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenebilir? A) Kısa dönem arz eğrisi hem daha dik hem de daha esnektir. B) Kısa dönem arz eğrisi daha dik, uzun dönem arz eğrisi ise daha esnektir. C) Kısa dönem arz eğrisi hem daha yatık hem de daha esnektir. D) Kısa dönem arz eğrisi daha yatık, uzun dönem arz eğrisi ise daha esnektir. E) Kısa ve uzun dönemde arz esnekliği aynıdır. Kısa dönem endüstri arz eğrisi, aynı malı üreten tüm firmalar tarafından alternatif fiyat düzeylerinde kısa dönemde üretilmek istenilen mal miktarını gösteren eğridir. Uzun dönem endüstri arz eğrisi, endüstrilerin farklı talep düzeylerindeki uzun dönem denge durumlarını gösteren noktaların geometrik yeridir. Kısa dönem üretim faktörlerinin bazılarının değiştirebildiği bir dönemdir bu dönemde arz eğrisinin esnekliği 1’le 0 arasında bir değer alır ^1 eS 0h . Eğimi görece diktir. Uzun dönem, tüm üretim faktörlerinin değiştirebildiği bir dönemdir. Bu dönemde arz eğrisinin esnekliği 1’den büyüktür ^eS 1h . Eğimi görece daha yatıktır. Doğru yanıt “B” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 10. Ürettiği malın fiyatı P olduğunda piyasa talep eğrisi Q = 24 – 2P olan bir monopolün maliyet fonksiyonu TC = 3 + Q2 ise kârını en yükseğe çıkardığı zaman marjinal hasılatı nedir? A) 4 B) 8 C) 12 D) 16 E) 14 Monopolcü firmanın kâr maksimisazyon koşulu Marjinal hasılat Marjinal maliyettir. MR MC Piyasa talep fonksiyonu, Q 24 2P Toplam maliyet, TC 3 Q2 ise Marjinal maliyet, MC TC1 MC 2Q Marjinal hasılat P a bQ şeklindeki ters talep fonksiyonundan MR a 2bQ şeklinde elde edilebilir. Q 24 2P ise ters talep fonksiyonu P 12 1 Q olur ve MR 12 Q' dur. 2 MR MC 12 Q 2Q Q 4 birim olur. MR 12 Q Q 4 ise MR 12 4 8 Doğru yanıt “B” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 11. Firmaların karşı karşıya olduğu talep eğrisinin bir noktada kırıldığını ve o noktada dirsekli olduğunu varsayan oligopol modeli aşağıdakilerden hangisidir? A) Edgeworth B) Cournot D) Stackelberg C) Bertrand E) Sweezy Firmaların karşı karşıya olduğu talep eğrisinin bir noktada kırıldığını ve o noktada dirsekli olduğunu varsayan oligopol modeli Sweezy modelidir (Dirsekli talep eğrisi). Bu model oligopol piyasalarındaki fiyat katılığını açıklamaya çalışır. Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 12. 2013 KPSS uzman P P P0 Arz E F P1 A B C Talep D P2 Arz K L EF M A B C D Talep 0 Q1 Q2 Q3 Q P1 Q Bir ülke P1 dünya fiyatından serbest ithalat yapmakta iken ithalatın tümüyle yasaklandığı bir durumda bu yasağın neden olacağı dara kaybı aşağıdakilerden hangisidir? P1 fiyatından ithalat yapılırken ithalatın yasaklanması sonucu malın fiyatı P2 seviyesine yükselecektir. Bu durumda talep miktarı Q2 olur. Oluşan para kaybı şekle göre E F alanı kadar oluşur. A) A+B+C+D+E+F Çünkü B) A+B+C+D+E P1 fiyatında tüketici rantı " P0 M P1 kadar C) F+C+D P1 fiyatında üretici rantı " 0 L P1 kadar D) E+F ithalatın yasaklandığı E) F P2 fiyatından tüketici rantı " P0 K P2 kadar P2 fiyatından üretici rantı " O K P2 kadar Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 13. Bir mal piyasasında fiyat P TL iken talebi Qd(P)=24 - P ve arzı Qs(P) = 2P fonksiyonları göstermektedir. Hükûmet bu mal için 6 TL fiyat tavanı uygularsa aşağıdakilerden hangisi ortaya çıkar? A) 2 birim arz fazlası olur. B) 6 birim arz fazlası olur. C) Arz talebe eşit olur. D) 2 birim talep fazlası olur. E) 6 birim talep fazlası olur. Tavan fiyat: Hükûmetin tüketicileri korumak için malın en yüksek satış fiyatını belirlemesidir. Tavan fiyat uygulaması sonucunda talep miktarı artarken arz miktarı azalır ve piyasada talep fazlası oluşur. Talep miktarıArz miktarı Talep fazlası Talep fonksiyonu, Qd 24 P Arz fonksiyonu, Qs 2P Tavan fiyat PT 6 iken Talep miktarı, Qd 24 P PT 6 Qd 24 6 Qd 18 olur. Arz miktarı Qs 2P PT 6 Qs 2.6 Qs 12 olur. Bu durumda 6 birim talep fazlası oluşacaktır. Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 14. Ücret artışının ikame etkisi gelir etkisinden daha küçükse aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Emek arz eğrisi pozitif eğimlidir. B) Emek arz eğrisi negatif eğimlidir. C) Emek talep eğrisi pozitif eğimlidir. D) Emek talep eğrisi negatif eğimlidir. E) Emek arzı, emek talebinden daha büyüktür. Emek arzını belirleyen en önemli unsur ücretlerdir. Ücretlerde ortaya çıkan bir değişme ikame ve gelir etkisi olmak üzere iki etki yaratır. İkame etkisi: Ücretlerin artması sonucu, bireyin boş zaman yerine çalışmayı tercih etmesidir. Gelir etkisi: Ücretlerin artması sonucu bireyin çalışmak yerine boş zamanı tercih etmesidir. Ücretlere göre çizilen emek arz üç bölgede incelenebilir: W Ls I. Bölge, LS pozitif eğimli ikame etkisi Gelir etkisi II. Bölge LS ücret eksenine paralel ikame etkisi Gelir etkisi III. Bölge LS negatif eğimli ikame etkisi Gelir etkisi III II I 0 L (Emek) Doğru yanıt “B” seçeneğidir. uzman 2013 KPSS 15. Sadece A ve B malları üretilen bir ekonomide 2010 ve 2011 yıllarındaki fiyatlar ve üretim miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir: 2010 Üretim miktarı Fiyat 2011 Üretim miktarı Fiyat A 200 10 150 20 B 100 50 120 40 A B 2010 Üretim Fiyat 2011 Üretim Fiyat miktarı 200 100 miktarı 150 120 10 50 20 40 ● Nominal GSYH2010 Q2010 xP2010 Q A xPA QB xPB 200x10 100x50 7000 Nominal GSYH2010 7000 ● 2010 yılı baz yıl olduğu için Nominal GSYH2010 Re el GSYH2010 olur. ● Nominal GSYH2011 Q2011xP2011 Buna göre; I. 2011 yılında nominal GSYH artmıştır. II. 2011 yılında reel GSYH artmıştır. III. 2011 yılı GSYH deflatörü 1’den büyüktür. ifadelerinden hangileri doğrudur? (2010, baz yıldır.) A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III Sorunun çözümü için tablodaki veriler ile öncüller kontrol edilmelidir. C) I ve III E) I, II ve III Q A xPA QB xPB 150x20 120x40 7800 Nominal GSYH2011 7800 ● Re el GSYH2011 Q2011xP2010 ^ h Q A2011xPA2010 QB2011xPA2010 150x10 120x50 7500 Re el GSYH2011 7500 Nominal GSYH2011 ● GSYH deflatörü 2011 Reel GSYH2011 ● GSYH deflatörü 2011 7800 1, 04 7500 Buna göre tüm öncüller doğrudur. I. Nominal GSYH2010 7000 II. Re el GSYH2010 7000 III.GSYH deflatörü2011 1, 04 Nominal GSYH2010 7800 Re el GSYH2011 7500 - Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 16. Aşağıdakilerden hangisi bir stok değişkendir? A) Gelir B) Harcama D) Yatırım C) Sermaye miktarı E) Bütçe açığı Stok değişken: Değeri zamanın bir anında belirlenen değişkenlerdir. Geçmişten o ana kadar birikerek gelir. Sermaye, para, borç, servet örnek olarak verilebilir. Sorunun A, B, D ve E seçeneğinde verilen değişkenler akım değişkendir, Akım değişkenin değeri belli bir zaman aralığında belirlenir. Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 17. Aşağıdakilerden hangisi, mal ve para piyasasının eşanlı dengede olduğu fiyat düzeyi-hasıla bileşimlerini gösterir? IS eğrisi, mal piyasasında dengeyi gösteren eğri, İ LM A) Toplam arz eğrisi B) IS eğrisi İ1 LM para piyasasında dengeyi gösteren eğri. Mal ve para piyasaları D noktasında eşanlı olarak dengeye gelir. D C) LM eğrisi IS D) Taylor Kuralı eğrisi E) Toplam talep eğrisi 0 Y1 P P1 Y Mal ve para piyasalarının eşanlı olarak dengede olduğu fiyat hasıla bileşenlerini gösteren eğri toplam talep (AD) eğrisidir. LM D1 AD 0 Y1 Y Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 18. Denk bütçe çoğaltanının tanımı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) Devlet bütçesinde gelirleri ve giderleri aynı oranda artıran özel yatırım harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılaya etkisini gösteren çoğaltandır. B) Devlet bütçesinde gelirler ve giderler sabitken otonom tüketim harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılaya etkisini gösteren çoğaltandır. C) Devlet bütçesinde giderler sabitken bütçede gelirleri artırmanın gayrisafi yurt içi hasılaya etkisini gösteren çoğaltandır. D) Devlet bütçesinde gelir ve giderleri aynı miktarda artırmanın gayrisafi yurt içi hasılaya etkisini gösteren çoğaltandır. E) Devlet bütçesinde giderler sabitken bütçede gelirleri artırmanın dış ticaret dengesine etkisini gösteren çoğaltandır. Çoğaltan (Çarpan): Otonom harcamalarındaki bir birimlik bir artışın denge millî geliri kaç kat arttıracağını gösteren katsayıdır. Denk bütçe çoğaltan (çarpanı): Kamu harcamalarının (giderleri) ve vergiler (kamu gelirleri) aynı oranda değiştiğinde denge milli gelirin ne kadar değişeceğini gösteren katsayıdır. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 19. Etkin ücretler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyinden yüksek olup işsizlik oranının artmasına neden olurlar. B) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyinden yüksek olup işsizlik oranının azalmasına neden olurlar. C) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyine eşit olup işsizlik oranının azalmasına neden olurlar. D) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyinden düşük olup işsizlik oranının artmasına neden olurlar. E) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyinden düşük olup işsizlik oranının azalmasına neden olurlar. Etkin ücret teorisinin temellerini H. Leibenstein atmıştır. Ücretlerin neden yapışkan olduğunu açıklamaya çalışan bir teoridir. Az gelişmiş ülkeler için geliştirilen bu teori 1980’lerde Keynesyen iktisatçılar tarafından gelişmiş ülkeler için uygulanmıştır. Etkin ücret, emek arzı ve emek talebi tarafından belirlenen ücret düzeyinden yüksek belirlenmektedir. Böylece reel ücretlerdeki bir artış emeğin marjinal verimliliğini arttıran bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak denge ücret düzeyinin üzerinde belirlendiğinden emek arzı artarken emek talebi azalmakta bu durum işsizliğe neden olmaktadır. Doğru yanıt “A” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 20. Kısa dönemde fiyatların yapışkan olduğu durumda, nominal para arzındaki artış aşağıdakilerden hangisine yol açar? A) Reel para arzı düşer. B) Fiyatlar genel düzeyi düşer. Kısa dönemde fiyatlar sabitken (yapışkanken) nominal para arzındaki bir artış ^M -h reel para arzını arttırır c M - m - . Bu durumda LM eğrisi sağa kayar. P İ C) Üretim düzeyi artar. D) İşsizlik oranı artar. LM1 İ1 E) Nominal faiz oranı yükselir. İ2 LM2 D1 D2 IS 0 Y1 Y2 Y Faiz oranları düşer ^ .h yatırımlar artar ^I -h ve böylece üretim düzeyi (reel çıktı) artar ^Y -h . Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 21. Sermayenin marjinal etkinliği ve faiz oranı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Sermayenin marjinal etkinliği, faiz oranından her zaman büyüktür. B) Sermayenin marjinal etkinliği, faiz oranından her zaman küçüktür. C) Sermayenin marjinal etkinliği, faiz oranına her zaman eşittir. D) Sermayenin marjinal etkinliği faiz oranından büyük ise yatırım yapmak kârlıdır. E) Sermayenin marjinal etkinliği faiz oranından küçük ise yatırım yapmak kârlıdır. Sermayenin marjinal etkinliği (MEC), sermaye malının bugünkü değerini sıfır kılan iskonto oranı olup yatırımdan her dönem yüzde kaç kâr sağlanacağını gösteren kavramdır. Umulan kâr oranı da denir (r). Firmalar yatırım kararı verirken piyasa faiz oranına (i) ve sermayenin marjinal etkinliğine bakarak karar verirler. MEC i ise f MEC i ise MEC i ise Buna göre sermayenin marjinal etkinliği, farz oranlarından büyükse yatırım yapmak kârlıdır. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 22. Beklenen enflasyon oranının % 9, beklenmeyen enflasyon oranının % 1 olduğu bir ekonomide gerçekleşen reel faiz oranı % 2 olduğuna göre, nominal faiz oranı % kaçtır? A) 3 B) 7 C) 8 D) 11 E) 12 Fısher denklemine göre, Buna göre, %2 %9 %11 Ancak beklenmeyen enflasyon oranı %1 olduğu için Nominal faiz oranı %1 artacaktır. Bu durumda nominal faiz oranı %11 %1 %12 olur. Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 23. İktisat politikasını yönetenlerin, politika sonuçlarını tahmin ederken kişilerin bekleyişlerinin değişmeyeceğini varsayan modelleri kullanmasına yönelik yapılan eleştiriye ne ad verilir? A) Lucas Kritiği B) İmkânsız Üçlü C) Ockham’ın Usturası D) Leontief Paradoksu E) Terkip Hatası İktisat politikasını yönetenlerin politika sonuçlarını tahmin ederken kişilerin bekleyişlerinin değişmeyeceğini varsayan modeller kullanılmasına yönelik yapılan eleştirilere “Lucas Kritiği” adı verilir. Lucas Kritiği, ekonomi politikalarının tasarımında geleneksel ekonometrik modellerin kullanılmasını sorgulamaktadır. Bu modeller geçmişe ait verileri kullandığından ekonomik birimlerin politikalara teşhisleri konusunda gerçekçi bir varsayım yapamamaktadırlar. Model bireylerin intibakçı beklentiler varsayımı ile oluşturulmaktadır oysa bireyler rasyoneldir. Doğru yanıt “A” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 24. Stokları beklemediği biçimde artan bir firma hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Planlanan yatırımı artmıştır. B) Planlanan yatırımı azalmıştır. C) Gerçekleşen yatırım, planlanan yatırıma eşittir. D) Gerçekleşen yatırım, planlanan yatırımdan küçüktür. E) Gerçekleşen yatırım, planlanan yatırımdan büyüktür. Firma stoklarında beklenmedik bir artış, gerçekleşen yatırımların planlanan yatırımlardan büyük olduğunu gösterir. Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 25. Aşağıdakilerden hangisi, tahvil talep eğrisinin sağa kaymasına yol açar? (Tahvil fiyatları dikey eksende yer almaktadır.) A) Servetin azalması B) Beklenen faiz oranının artması C) Beklenen enflasyon oranının artması D) Diğer varlıklara göre tahvilin likiditesinin artması E) Diğer varlıklara göre tahvilin risklilik derecesinin artması ● Tahvil, anonim ortaklıkların (veya devletin) ödünç fon temin etmek amacıyla itibari değerleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleridir. Tahvil talebini etkileyen unsurlar şunlardır. ● Servetin değişmesi Servet artarsa, tahvile talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. ● Beklenen getirideki değişme Getiri artarsa tahvile talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. ● Risk derecesindeki değişme, Risk azalırsa tahvile talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. ● Likitide özelliğindeki değişme Likitide derecesi artarsa tahvile talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. ● Bilgi edinme maliyeti Maliyet azalırsa tahvil talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 26. Aşağıdakilerden hangisi, ticari banka bilançolarının aktifinde yer alırken TCMB analitik bilançosunun pasifinde yer alır? A) Ticari bankaların zorunlu rezervleri B) Ticari bankaların verdiği tüketici kredileri C) TCMB’nin verdiği reeskont kredileri D) Ticari bankaların sahip olduğu devlet iç borçlanma senetleri E) Ticari bankaların aldığı sendikasyon kredileri - Aktif Banka Bilançosu Pasif Nakit - Özsermaye Karşılıklar (zorunlu rezervler) - Mevduatlar Verilen Krediler - Alınan Krediler (Reeskont kredisi) İştirakler - Sendikasyon Kredisi Duran Varlıklar - İhtiyat Akçesi Menkul Kıymet Plasmanları (Hazine bono- - Yüzen Fonlar su, Devlet tahvili) Varlık (Aktif ) Merkez Bankası Bilançosu Yükümlülük (Pasif ) 1. Dış Varlıklar 1. Toplam Döviz Yükümlülükleri - Altın A. Dış Yükümlülükler - Döviz B. İç Yükümlülükler 2. İç Varlıklar 2. Merkez Bankası Parası A. Nakit İşlemler A. Rezerv Para ● Hazine Borçları ● Emisyon ● Bankalara Açılan Nakit Krediler ● Banka Mevduatları ● TMSF’ye Açılan Krediler - Zorunlu Karşılık ● Diğer Kalemler - Serbest Karşılık B. Değerleme Hesabı ● Fon Hesapları C. IMF Acil Yardım Hesabı ● Banka Dışı Resmin Mevduatları B. Diğer Merkez Bankası Parası ● Açık piyasa işlemleri ● Kamu mevduatı Bu iki bilançoya göre soruda verilen seçenekler incelendiğinde ticari bankaların zorunlu rezervleri, banko bilançosunun aktifinde yer alırken, M B bilançosunun pasifinde yer alır. DOğru yanıt “A” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 27. Paranın kullanılmadığı, malların mallarla değiştirildiği bir takas ekonomisinde 20 tane mal vardır. Buna göre, bu ekonomideki göreli fiyat sayısı aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) 19 B) 20 C) 45 D) 190 E) 450 Paranın kullanılmadığı, malların mallarla değiştirildiği (takas ekonomisi) ekonomilerde her bir malın fiyatı diğer mallar cinsinden belirlenmektedir. N tane malın olduğu bir takas ekonomisinde fiyat sayısı şu şekilde hesaplanır: N^N 1h 2 Buna göre, N 20 ise 20.^20 1h Fiyat s 190' d 2 Fiyat s Doğru yanıt ”D” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 28. Bir yatırımcı, nominal değeri 1.000 TL olan bir yıl vadeli iskontolu bir tahvili 800 TL’ye satın almıştır. Buna göre, bu tahvil için vadeye kadar verim % kaçtır? A) 4 B) 14 C) 25 D) 40 E) 50 Devletin tahvil ihracı sırasında yalnızca faiz getirisi sunması bazen istenilen miktarda borçlanmayı sağlayabilmek için yeterli olmayabilir. Böyle bir durumda diğer çıkarlar devreye sokulur. Bunlardan biri de iskontolu tahvil ihracıdır. Bu yöntemde tahvil nominal değerinin altında bir tutardan satışa sunulur. Fakat itfa tarihinde ana para ödemesi nominal değer üzerinden yapılır. Faiz getirisi nominal değer üzerinden hesaplanır. Soruda faiz oranı verilmediğine göre, bize yatırımcının ihraç farkından sağlayacağı kazanç (verim) sorulmaktadır. I. yol: Cebinden 800 TL çıkmış olan bu kişinin vade tarihinde cebine 1000 TL girecektir. Buna göre kazanç, 800 800.x 1000 100 x 0, 25 olarak h II. yol: i 1000 800 0, 25 olur. 800 Verim Oran Doğru yanıt ”C” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 29. A ve B mallarının üretimi için sadece emeğe ihtiyaç duyulmaktadır. X ve Y ülkelerinde bu mallardan bir birim üretebilmek için gerekli emek miktarı saat cinsinden aşağıdaki tabloda verilmiştir: A B X ülkesi 4 saat 3 saat Y ülkesi 1 saat 2 saat Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Y ülkesi, A malı üretiminde mutlak üstünlüğe sahiptir. B) Y ülkesi, B malı üretiminde mutlak üstünlüğe sahiptir. C) Y ülkesi, A malı üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. D) Y ülkesi, B malı üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. E) Y ülkesinde üretilebilecek B malı miktarı, A malı miktarından daha çoktur. Mutlak Üstünlük Teorisi (Smith): Bir ülke hangi malı diğer ülkeye göre daha az kaynak kullanarak üretiyorsa o malda mutlak üstünlüğe sahiptir. Buna göre her iki malda da mutlak üstünlüğe sahip olan bir ülke dış ticaret yapamaz. Mutlak üstünlük teorisinin bu eksikliğini D. Ricardo karşılaştırmalı üstünlük teorisi ile gidermiştir. Karşılaştırmalı Üstünlük Teorisi (D.Ricardo): bir ülke hangi malı diğer ülkeye göre daha az alternatif maliyete üretiyorsa o malda karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Karşılaştırmalı üstünlük teorisine göre üstünlüğün derecesi önemlidir. İki malda karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olan bir ülke için üstünlük derecesi hangi malda yüksek ise o malda karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Dış ticarette, üstün olduğu malı ihraç edip, diğer malı almalıdır. Soruda verilen tablo bu bilgi altında incelendiğinde; Y ülkesi A malında karşılaştırmalı üstünlüğe sahipken (derecesi yüksek), B malında karşılaştırmalı üstünlüğe sahip değildir. (derecesi düşük) Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 30. I. Tarifeler II. İthalat kotaları III. Kambiyo denetimi IV. Gönüllü ihracat kısıtlamaları Yukarıdakilerden hangileri, dış ticarete müdahale için kullanılan araçlardandır? A) I ve II B) I, II ve III D) II, III ve IV C) I, II ve IV E) I, II, III ve IV Dış ticaret politikası araçları şunlardır: 1. Gümrük Tarifeleri (I. öncül) 2. Tarife Dışı Araçlar A. Miktar Kısıtlamaları ● İthalat Kotası (II. öncül) ● Yasaklar ● Döviz Kontrolleri (Kambiyo denetimi) (III. öncül) B. Tarife Benzeri Araçlar ● Çoklu Kur Sistemi ● Sübvansiyonlar C. Yeni Korumacılık ● Görünmez Engeller ● Gönüllü İhracat Kısıtlamaları (IV. öncül) 3. İhracat Sübvansiyonları 4. Bağlı Ticaret Buna göre tüm öncüller doğrudur. Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 31. Üyeleri arasında ticareti serbestleştirip üçüncü ülkelere karşı ortak tarife uygulanmasını sağlayan, ayrıca emek ve sermaye gibi üretim faktörlerinin üye ülkeler arasında serbest dolaşımını gerektiren ekonomik bütünleşme türü aşağıdakilerden hangisidir? Dış ticaret hacminin arttırılması için ülkeler arasında ekonomik birlikler oluşturulmaktadır. Oluşturulan birlikler şunlardır: 1. Tercihli ticaret antlaşması 2. Serbest ticaret bölgesi A) Tercihli ticaret anlaşması 3. Gümrük birliği B) Serbest ticaret bölgesi 4. Ortak pazar C) Gümrük birliği 5. Ekonomik birlik D) Ortak pazar Üyeleri arasında serbest ticaretle birlikte üçüncü ülkelere karşı ortak tarife uygulanan ve üyeler arasında üretim faktörleri (emek sermaye) dolaşımında serbest olduğu ekonomik birliğe “ortak pazar” denir. E) İkili serbest ticaret anlaşması Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 32. İki mal ve iki üretim faktörlü bir modelde; tam istihdam koşulları altında, tek bir üretim faktörünün arzı arttığında o üretim faktörünün yoğun olarak kullanıldığı malın üretiminin artacağını, diğer malın üretiminin ise azalacağını ortaya koyan teorem aşağıdakilerden hangisidir? A) Rybczynski B) Stolper-Samuelson C) Leontief D) Singer-Prebisch E) Monopolcü rekabet İki mal ve iki üretim faktörlü bir modelde, tam istihdam koşulları altında, tek bir üretim faktörünün arzı attığında o üretim faktörünün yoğun olarak kullanıldığı malın üretiminin artacağını, diğer malın üretiminin azalacağını ortaya koyan teorem “Rybczynski teoremi” dir. Bu teorem faktör donanımı teorisinden hareketle geliştirilmiştir. Doğru yanıt “A” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 33. Gini Katsayısı aşağıdakilerden hangisini belirlemek için kullanılır? A) İşsizlik oranı B) Gelir dağılımı eşitsizliği C) Nüfusun büyüme oranı D) Dış ticaretin büyüme oranı E) Sermaye birikim oranı Gini Katsayısı: Lorenz eğrisinden hareketle geliştirilen bir katsayıdır. Bir ülkede millî gelirin ne kadar eşit dağıldığının ölçülmesinde kullanılır. Gini Katsayısı 0 ile 1 arasında değerler alır. Katsayı 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında eşitsizlik artar. Doğru yanıt “B” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 34. Kalkınmakta gecikmiş ülkelerin, gelişmiş ülkelerde geliştirilen teknolojilerden yararlanabileceğini ve bunun için özgün kurumlar kurmaları gerektiğini öne süren iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Harrod B) Lewis D) Marx C) Gerschenkron E) Kuznets Kalkınmakta geç kalmış ülkeler sanayileşmelerini gelişmiş ülkeler tarafından oluşturulmuş teknolojik gelişmeleri kullanarak sağlayabilirler. Bu yaklaşım Gerschenkron tarafından geliştirilmiş “farklılaştırılmış sistemler” yaklaşımı olarak kabul edilir. Buna göre, geri kalmış ülkeler gelişmiş ülkelerdeki teknolojiyi kullanmanın yanı sıra eğitim nitelikli emek gibi konularda da gelişmiş ülkelerden destek alabilir. Gerschenkron bunun için geç kalmış ülkelerin gerekli altyapısal kurumların kurulmasının önemini vurgulamıştır. Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 35. Geri bağlantılı sektörün tanımı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) İhracatın üretim esnekliğinin birden yüksek olduğu sektördür. B) İstihdamın üretim esnekliğinin birden yüksek olduğu sektördür. C) İthalatının gelir esnekliğinin birden yüksek olduğu sektördür. D) Üretim arttığında birçok sektörden girdi talebi artan sektördür. E) Sermaye-hasıla oranı yüksek olan sektördür. Dengesiz kalkınma stratejisini geliştiren iktisatçılardan Hirschman’a göre yeni yatırımlar yapılırken sektörler arası bağımlılık önemlidir. Bu nedenden dolayı yatırım yapılacak sektörler seçilirken ileriye ve geriye doğru bağlantısı yüksek sektörler seçilmelidir. Geri bağlantılı sektör: Üretimi için başka sektörlerden girdi talep eden sektördür. İleri bağlantılı sektör: Ürettiği mal başka sektörler için girdi niteliğinde olan sektördür. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 36. Aşağıdakilerden hangisi, W.W. Rostow’un “büyümenin aşamaları” kuramındaki “kalkışa hazırlık aşamasındaki toplum” tasvirine uymaz? W. W. Rostow’un geliştirdiği iktisadi gelişim aşamaları şunlardır: A) Ulaştırma yatırımlarının gerçekleştirilmesine çalışılır. ● Geleneksel toplum aşaması B) Siyasi, sosyal ve kültürel yapıda köklü zihniyet değişimleri gözlenir. ● Kalkış (take-off) aşaması C) Toprağa dayanan elit tabakanın siyasi ve sosyal otoritesi azalır. ● Kalkışa hazırlık aşaması ● Olgunluk aşaması ● Kitlesel tüketim (Refah) aşaması D) Kâr güdüsüyle hareket eden girişimciler ticaret ve sanayinin gelişmesinde önemli roller üstlenir. Sorunun A, B, C, D seçeneklerindeki ifadeler “kalkışa hazırlık” aşamasındaki toplumun özellikleri iken E seçeneğindeki ifade “Kitlesel tüketim” aşamasının bir özelliğidir. E) Sosyal güvenliği yayarak ve gelir dağılımını düzelterek refah devleti kurulur. Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 37. 24 Ocak 1980 kararları ile başlatılan politika paketi aşağıdakilerden hangisini içermemektedir? A) İthalatın serbestleştirilmesi B) Faiz hadlerinin düşürülmesi C) Reel ücret ve maaşların düşürülmesi 24 Ocak 1980 istikrar kararları şunlardır: 1. Dış ekonomik ilişkilerde sebestleşme 2. Ücretlerin baskı altına alınması 3. Fiyat kontrollerinin kaldırılması D) Tarımda fiyat destekleme politikasının kapsam ve etkisinin azaltılması 4. Farz oranlarının serbestleştirilmesi E) Günlük kur uygulanması 5. KİT’lerin özelleştirilmesi 6. Tarımsal destekleme alımlarının sınırlandırılması 7. Günlük kur sistemine geçilmesi Doğru yanıt ”B” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 38. Türkiye’de, 2002-2010 yılları arasında ödemeler dengesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Mal ticaret dengesi bazı yıllar açık vermiş, hizmetler dengesi bazı yıllar açık vermiş, cari işlemler dengesi bazı yıllar açık vermiştir. B) Mal ticaret dengesi bazı yıllar açık vermiş, hizmetler dengesi devamlı açık vermiş, cari işlemler dengesi bazı yıllar açık vermiştir. C) Mal ticaret dengesi devamlı açık vermiş, hizmetler dengesi devamlı açık vermiş, cari işlemler dengesi devamlı açık vermiştir. D) Mal ticaret dengesi devamlı açık vermiş, hizmetler dengesi bazı yıllar fazla vermiş, cari işlemler dengesi bazı yıllar açık vermiştir. E) Mal ticaret dengesi devamlı açık vermiş, hizmetler dengesi devamlı fazla vermiş, cari işlemler dengesi devamlı açık vermiştir. 2002-2010 döneminde Türkiye ekonomisi 2009 yılı hariç sürekli büyümüştür. Ancak dış ticaret açığı sürekli artmıştır. 2002’de 14.4 milyon $ olan dış ticaret açığı 2010’da 71.5 milyon $ olmuştur. Bu dönemde mal ve ticaret dengesi üzerindeki sürekli açık vermiş hizmet dengesi bazı yıllar fazla vermiştir. Doğru yanıt “E” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 39. Türkiye’de 2005-2010 döneminde istihdam oranı aşağıdaki aralıkların hangisindedir? A) % 40-49 B) % 50-59 D) % 70-79 C) % 60-69 E) % 80-89 2005-2010 İstihdam Oranları Yıllar İstihdam Oranı (%) 2005 41.5 2006 41.5 2007 41.5 2008 41.7 2009 41.2 2010 43 Tablo incelendiğinde 2005-2010 döneminde istihdam oranı %41.5 ile %43 arasında bir seyir izlemiştir. Doğru yanıt “A” seçeneğidir. 2013 KPSS uzman 40. I. 1998-1999 II. 2000-2001 III. 2003-2004 IV. 2008-2009 Yukarıdaki dönemlerden hangileri, Türkiye ekonomisi açısından kriz sürecini yansıtmaktadır? A) I ve II B) I ve IV D) I, III ve IV C) I, II ve IV E) I, II, III ve IV Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar ülkemizde yaşanan ekonomik krizler şu şekilde sıralanabilir: ● 1929 Krizi (Büyüh Buhran) ● 1946 Krizi (Devalüasyon) ● 1958 Krizi ● 1970 Krizi ● 1974-78 Krizi (Petrol Şokları) ● 24 Ocak 1980 Kararları ● 1994 Krizi ● 1998-1999 Krizi ● 2000-2001 Krizi ● 2008-2009 Krizi Doğru yanıt ”C” seçeneğidir.
