DERS2012KOAH TANI - İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

advertisement
KOAH
SEMA UMUT
İ. Ü. CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
GÖĞÜS HASTALIKLARI ANABİLİM DALI
KOAH
Sık görülen önlenebilir ve tedavi edilebilir
bir hastalık olup zararlı partiküllere karşı
akciğerlerde ve hava yollarında gelişen
artmış inflamatuvar yanıtla ilişkili,
genellikle ilerleyici persistan hava
akımı kısıtlanması ile karekterizedir.
Ataklar ve komorbiditeler hastalığın
ağırlığını etkiler.
GOLD 2011
Persistan hava akımı kısıtlanması
Küçük hava yolu hastalığı
•
•
•
•
Hava yolu inflamasyonu
Hava yolu fibrosisi
Mukus tıkaçları
Artmış hava yolu
resistansı
Parenkimal
Destruksiyon
• Alveolar bağlantı kaybı
. Elastic rekoyl azalması
Hava akımı kısıtlanması
KOAH Epidemiyolojisi
• Ciddi bir morbidite ve mortalite nedeni
• 600 milyon KOAH’lı hasta, yılda 3
milyonu ölmekte
Dünyada ölüm nedenleri
1.İskemik kalp hastalığı
2.Serebrovaskuler hastalık
3.Alt solunum yolu enfeksiyonları
4.HIV/AIDS
5.KOAH
6.Perinatal nedenler
7.Diyare
8.Tüberküloz
9.Akciğer kanseri
10.Trafik kazaları
2002 World Health Report
Ölüm Nedenleri
TÜRKİYE 2004
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İskemik kalp hastalığı
Serebrovaskuler hastalık
KOAH
Perinatal nedenler
Alt solunum yolu enfeksiyonları
Hipertansif kalp hastalığı
Trakea, bronş ve akciğer kanserleri
Diyabetes Mellitus
Trafik kazaları
İnflamatuvar kalp hastalığı
ABD’de 1965-1998 arasında bazı hastalıkların ölüm
hızlarındaki değişim
3.0
Koroner
Arter
Hastalığı
İnme
Diğer KVS
KOAH
Tüm Diğer
Nedenler
–64%
1965-1998
–35%
1965-1998
+163%
1965-1998
–7%
1965-1998
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0
–59%
1965-1998
KOAH PREVELANSI
FEVı/FVC<%70
Erkek 29,0
Kadın 10,1
Toplam 19,3
Adana BOLD,2004
Türkiye’de her 10 KOAH’lıdan
ancak 1’i KOAH’lı olduğunu
bilmektedir.
BOLD, Adana, 2003
Yetersiz tanı nedenleri
Semptom yokluğu
Öksürük ve balgamın genellikle sigara içiciler için normal olduğu düşünülüyor
KOAH semptomları genellikle yaşlanmaya bağlanıyor (daha az hareket, kilo artışı )
Öykü ve fizik muayene özgül değil
Spirometrenin yetersiz kullanımı
KOAH’da Risk Faktörleri
Duyarlılık
Konakçı
a1-antitripsin Eksikliği
Çevresel
Tütün
Mesleki Tozlar ve Kimyasallar
Bronşiyal Aşırı Cevaplılık
İç / Dış Ortam Hava Kirliliği
Enfeksiyonlar
Akciğer Büyümesi Sorunu
Sosyoekonomik Durum
KOAH’ın çok bileşenli
fizyopatolojisi
Mukosilier
disfonksiyon
Hava akımı
kısıtlanması
Yapısal
değişimler
Havayolu
enflamasyonu
sistemik
bileşen
V/Q dengesizliği
Hipoksemi
HİPERİNFLASYON
Ventilatuar iş yükünde artma
İnspiratuvar kas gücünde azalma
Kardiovasküler etkiler
Hava yolu rezistansı 
Statik komplians 
Dinamik komplians 
PEEPi
SOLUNUM İŞİ
Hiperinflasyon
Malnütrisyon
Steroid miyopatisi
Elektrolit bozuklukları
Kronik hipoksi,hiperkapi
Apopitozis
KAS GÜCÜ 
SOLUNUM KAS YORGUNLUĞU
PULMONER HİPERİNFLASYON
SOLUNUM KAS YORGUNLUĞU
ALVEOLER HİPOVANTİLASYON
HİPERKARBİ
KOAH & KOMORBİDİTELER
• Myokard infarktusu, angina
• Osteoporoz
• Depresyon
• Diabet
• Akciğer kanseri
KOAH’ta Pulmoner hipertansiyon
Parenkim hasarı
Hiperinflasyon
Alveolar Hipoksi
İnflamasyon
vaskuler kayıp
vaskuler kompresyon
vasokonstriksiyon
-
Pulmoner Vaskular Remodeling
Eddahibi S et al, Circulation, 2003
KOAH FENOTİPLERİ
Klinik
Dispne
Sık alevlenme
Kaşeksi
IKS yanıtlayıcı
Depresyon ve
anksiyete
Sigara içmeyen
Fizyolojik
KOAH
FEVı hızlı azalanlar
BD-yanıt verenler
Hiperkapnik
Egzerzis toleransı
az
Düşük DLCO
PH
Radyolojik
Amfizem
Havayolu hastalığı
KLİNİK ÖZELLİKLER
SEMPTOMLAR
Öksürük
Balgam çıkarma
Nefes darlığı
Hışıltılı solunum
Ayaklarda şişme
Kilo kaybı, iştahsızlık
FİZİK MUAYENE BULGULARI
• Erken dönemde
Ekspiryum uzun, zorlu ekspirasyonda
hışıltı (“wheezing”)
• İlerlemiş hastalık döneminde
Ekspiryum uzun
Istirahatte ekspirasyonda hışıltı
Göğüs ön-arka çapında artma
Sonoritede artma
Göğüs ekspansiyonunda azalma
FİZİK MUAYENE BULGULARI
• Komplikasyonların geliştiği dönemde
Ortopne
Zorlu-güç solunum
Büzük dudak solunumu
Siyanoz
Periferik ödem
Juguler venlerde dolgunluk
Hepatomegali ve hassasiyet artışı
Paradoksal solunum
HİPOKSEMİ BULGULARI
•
•
•
•
•
Siyanoz
Ajitasyon, huzursuzluk
Uykusuzluk
Terleme
Taşipne, taşikardi
Solunum Kas Yorgunluğu Fizik
Muayene Bulguları
* Kaslarda zayıflama, fasikülasyon
* Göğüs genişlemesinde azalma
* Sık ve yüzeyel solunum
* Respiratuvar alternans
* Abdominal paradoks
HİPERKAPNİ BULGULARI
•
•
•
•
Uyuklama
Dalgınlık
Bilinç kaybı
Asteriksis (flapping tremor)
KOAH
ORGAN
Parenkimal
destruksiyion
Mukus
hipersekresyonu
Obstruksiyon
Sistemik
SYSTEMIC
Kas Erimesi
Erimesi
Kas
Vaskular
remodeling
•Sistemik inflamasyon
•Hipoksi
•Endotelyal disfonksiyon
Kardiovaskular
Kardiovaskular
Hastalıklar
Hastalıklar
Endokrinolojik
bozukluklar
Osteoporoz
Osteoporoz
Anemi
Anemi
KOAH’da AYIRICI TANI
• Astım
• Bronşektazi
• Kistik fibrozis
KOAH – Astım Farklar
Özellikler
KOAH
Genç yaşta başlama
Ani başlangıç
Sigara öyküsü
Atopi
Eozinofili (total IgE artışı)
Tekrarlayan nefes darlığı ve
hışıltılı solunum
Nazal semptomlar
+++
+
+
+
++
++
+
++
++
++
-
++
(-) Hemen hemen hiç yok, (+) Bazen var,
(++) Genellikle var, (+++) Hemen hemen daima var
Astım
GÖĞÜS RADYOGRAFİSİ
• Diğer hastalıkları dışlamak veya atak
nedenini belirlemek için yararlıdır.
• Erken dönemde patoloji saptanmaz.
Göğüs Radyografisi
• Aşırı havalanma bulguları:
– Diyafmalarda aşağı inme ve
düzleşme,
– Kalp gölgesinde daralma
– Damar gölgelerinde azalma
– Kalp gölgesi altında havalı
akciğer dokusu,
– Lateral grafide retrosternal
havalı bölgede artma
Radyoloji
Radyoloji
Dev büllöz
amfizem
KOAH ve pulmoner
hipertansiyon
Göğüs Radyografisi
• Pulmoner hipertansiyon ve kor
pulmonale bulguları:
– Sağ pulmoner arterin inen
dalının çapı 18 mm’den büyük,
– Kalp gölgesinde genişleme,
– Lateral grafide retrosternal
mesafede daralma
KOAH TANISI
Semptomlar
Öksürük
Balgam
Dispne
ve/veya
Risk faktörleri ile
karşılaşma
öyküsü
Tütün dumanı
SPİROMETRİ
Hava akımı kısıtlanması
Spirometre
• Hastalığın tanısı
• Şiddetinin tayini)
İzlem / Prognoz
Tedavinin etkinliği
Yıllık kayıp
Spirometre: Normal ve KOAH
0
Normal
KOAH
Litre
2
FEV1 FVC
4.15 5.20
0
2.350 0
3.900
FEV1/FVC
%80
%60
FEV1
3
KOAH
FEV1
4
FVC
Normal
5
FVC
1
2
3
4
5
6
Saniye
Semptomların
Değerlendirilmesi
COPD Assessment Test(CAT)
mMRC Breathlessness scale
KOAH ŞİDDETİ
FEV1/FVC < 0.70
GOLD 1: Hafif
FEV1 > 80%
GOLD 2: Orta
50% < FEV1 < 80%
GOLD 3: Ağır
30% < FEV1 < 50%
GOLD 4: Çok ağır
FEV1 < 30%
*Based on Post-Bronchodilator FEV1
KOAH DEĞERLENDİRME
 Önce semptomları değerlendirin
 Obstruksiyonu değerlendirin
 Atak riskini değerlendirin
 Komorbiditeleri değerlendirin
2 (A)
1
mMRC 0-1
CAT < 10
(D)
>2
(Exacerbation history)
(C)
Risk
(GOLD Classification of Airflow Limitation)
Risk
4
3
1
0
mMRC > 2
CAT > 10
(B)
A: Az Semptom , düşük
risk GOLD 1-2
B: Çok Semptom ,
düşük risk GOLD 1-2
C: Az Semptom, yüksek
risk GOLD 3-4
D: Çok Semptom,
yüksek risk GOLD 3-4
KOAH’ın Fizyolojik Sonuçları
• Hava akışına olan direncin artması
• Havayollarındaki tıkanıklık
• Akciğer dokusunun esneklik kaybı
• Alveolar yıkım
• Akciğer volumleri
• FVC, FEV1, FEV1/FVC, PEFR azalır
• RV ve TLC artar
• Ventilasyon/perfüzyon dengesi bozulur.
*FEV1 %40’ından daha az
*Solunum yetmezliği
*Sağ kalp yetmezliği
varsa
Arter kan gazı ölçümü
yapılmalıdır.
KOAH’DA ATAK TANIMI
KOAH tanısı ile takip edilmekte
olan hastada varolan nefes
darlığı, balgam miktarı,
balgamın pürülansı, öksürük,
hışıltılı solunum ve göğüste
sıkışma hissinin şiddetinde
artmaya ATAK denir.
KOAH tanısı, semptomlar
olsun veya olmasın, risk
faktörlerine maruz kalma
öyküsüne ve tam olarak
geri dönmeyen hava akımı
kısıtlanmasına dayanarak
konur.
KOAH ile İlgili Gerçekler
KOAH’ın primer nedeni
SİGARADIR
Düşük ve orta gelir düzeyine
sahip ülkelerde, sigara içenlerin
oranı alarm verici boyutlarda
artmaktadır.
KOAH Tanı ve Tedavi Rehberleri
GOLD – Temel Mesajlar
• KOAH’ı ihmal etmeyin
• Spirometri yapın
• Risk faktörlerini azaltın
• Etkin olarak tedavi edin
“KOAH önlenebilir ve tedavi
edilebilir”
Download