Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
advertisement
Parkinson Hastalığı ve Hemşirelik Bakımı Sağ. Memuru Adnan ÜNLÜ Hem. Halime ATASOY Nöroloji Kliniği Sağlık Slayt Arşivi: http://hastaneciyiz.blogspot.com Hayatımızın her anında karşımıza çıkabilecek bir hastalık Hastalığın Tanımı ve Gelişim Süreci : • Parkinson hastalığı ilk olarak 1817 yılın da James Parkinson tarafından tarif edilmiştir. • Parkinson, ilerleyici ve kronik bir hastalıktır. Beyinde dopamin üreten hücrelerin, henüz bilinmeyen bir nedenle hasara uğraması, azalmasıyla ortaya çıkıyor. • Hareket ve denge sistemi etkileniyor. Genellikle 55 yaş üstünde çıksa bile, gençlerde de görülebiliyor. Türkiye’de 60 yaşını geçen 300 kişiden biri Parkinson hastası.. • Parkinson hastalığı primer olabildiği gibi aşağıda , sıralıyacağımız başka nedenlere bağlı olarak ta gelişebilir; • • • • • Posttravmatik ( travma sonrası ) Sinir sistemini etkileyen bazı ilaçlar Arterioskleroza bağlı Toksik olabilir Ensefalit ( beyin iltihabı )sonrası Nörolojik hastalıklar sonrası • Bazal ganglionların harabiyeti ile 4 temel bulgu ortaya çıkar 1-Koordine hareket kaybı 2-Spastik tonüs (kas sertliği) 3-Rijidite (kas sertliği) 4-Tremor(titreme) Parkinson hastalarında • • • • • • • • Rijidite Hareketlerin yavaşlaması Maske yüz Dilde tremon Salivasyon İle karekterizedir. Konsütipasyon Seksüel kapasitede yavaşlama Monoton ve yavaş konuşma tipik belirtilerdir. Parkinson’un en sık belirtileri Titreme en sık görülen belirti. Sıklıkla elde ve baş parmakta. Ancak örneğin heyecan ile ortaya çıkan titremelerle karıştırılmamalı. Uzuvların titremesi, hareket hızının yavaşlığı, adalelerde sertlik, denge ve yürüme bozuklukları, konuşmada ses bozukluğu, ince işleri yapmada beceriksizlik, yutma zorluğu, kabızlık, terleme, ağrılı kaslar ve kasılmalar, depresyon, yazı yazmada zorluk,yürürken kolları hareket ettirememe... Tedavi ve Hemşireliği : • Parkinson kronik bir hastalıktır. • Ne yazık ki tamamen kurtulmak mümkün değil. • Köklü bir tedavisi olmayıp tedavi ile hastalık hafifletilir ve seyri yavaşlatılır. • Kullanılan ilaçların sürekliliği söz konusudur. • Bozulan kimyasal dengenin düzeltilmesine, yaşam kalitesinin artırılmasına dayanıyor tedavi. • Hastalığın derecesine göre 3 grup ilaç kullanıyor • Birinci gruptaki ilaçlar belirtilere yönelik. Hastanın kendini daha rahat hissetmesini sağlıyor. 60 yaşın altındaki hastalara verilir. • İkinci gruptaki ilaçlar beynin dopamin kaynaklarını daha iyi kullanmasını sağlıyor. • Üçüncü gruptakiler ise dopaminin kendisini içeriyor. • İlaç grupları sırayla deneniyor. Bazen ilaçlar kombinasyonlar halinde kullanılıyor. Parkinson tedavisinde • Parkinson hastalarında bazal gangliyonlarda dopaminerjik yolların tahribatı söz konusu olup bu bölgelerde dopamin eksikliği söz konusudur. • İlaç tedavisinin amacı beyinde azalmış olan dopa düzeyini normale çekmektir. • Dopamin ağız yoluyla verilmez çünkü kan-beyin bariyerini geçemez. • Dopa maddesinin bir önceki maddesi olan ‘levo ’formu kan-beyin bariyerini geçebilir. Parkinson tedavisinde • Oral olarak verilen dopaminin %90 ı beyin dışında dopa dekarboksilaz ile parçalanır.Bu nedenle dopamin ile birlikte inhibitöründe verilmesi gerekmektedir.Sinemet ve sinemetplus her iki türevide ihtiva eden ilaçlardandır. • Rijidite ve tremoru azaltmak için antikolinejik ilaçlar kullanılır.Akineton v.b. • Bu ilaçlardan fayda alınamasa inhibitör olan selegilin denenir.Ayrıca sedatif ve anti depresanlarda kullanılabilir. Hemşirelik Bakımında • Postür ve yürüyüş egzersizleri ve fizik tedavi programları düzenlenir. • Salivasyon nedeni ile yeme güçlüğü çekenlerde beslenmeye yardımcı olunur. • Sabırlı ve hoşgörülü olunmalı. • İlaçların yan etkileri izlenmeli. • Duygusal destek sağlanmalı;değişen beden bilinci hastaya sorun yaşatabilir.Aile ile iletişim sağlanır,öz bakım konusunda casaretlendirilir. • Danışmanlık hizmetlerinden kaçınılmamalı. • Hastaya yapabileceği fizik tedavi hareketleri öğretilir ve dinlenme programları düzünlenir ve takibi sağlanır. Hemşirelik Bakımında • Meşguliyet tedavisi uygulanabilir.Dil egzersizleri yapılarak konuşma bozuklukları düzeltilmeye çalışılır. • Kabızlık önlenir ve mesane kontrolü yapılmalıdır. • Günlük 2000cc alınması önerilir. • Diyet dengeli,yumuşak olmalı ve B6 vitamini fazlaca içeren besinlerden sakınılması gerekmektedir.B6 vitamini levodopa ya karşı zıt etkilidir. Hemşirelik Bakımında • Ayrıca karbonhidratdan zengin ,proteinden fakir diyet içermeli. • Hastaların travma geçirme riskleri fazla olduğu için hasta ve yakınları uyarılmalı ve gereken önlemler alınmalı. • İlaçların yan etkileri konusunda hasta yakınları ve hasta bilinçlendirilmeli Parkinson hastalarının tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri ve önlemler • Ağız kuruluğu; Sakız çiğneme,şeker emme,su ile sık ağız çalkalanması önerilir. • Konstipasyon: Her gün sabah ılık su içmek,yürüyüş,posalı besinler tüketme,erik ve kaysı yenilmesi ,komposto içilmesi önerilebilir. • Puslu görme; Bunda yapılacak tek şey hastanın bulunduğu ortamları sürekli aydınlık tutma ve gereksiz eşyaları ortadan kaldırmak. • Uykusuzluk; İlaçları erken saatlerde alınması gerekir. Parkinson hastalarının tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri ve önlemler • Bulantı; Azar azar yemek yemesi önerilir • Ortostatik hipotansiyon; Yavaş pozisyon değişimi ve oturarak idrar yapması önerilir • Ödem, kilo artışı, mental durum bozukluğu, konjektif kalp yetmezliği gibi yan etkilerde sık görülen yan etkilerden olduğu için kontrollerin düzenli ve aksatılmaması söylenmelidir. • İlaçların ani olarak kesilmesi, dozun değiştirilmesi ve stres durumunda parkinson krizine girileceği konusunda bilgi verilmeli Parkinson krizinin belirtileri • • • • • • • Tremor Diskinezide artma Rijidite Taşikardi Terleme Hiperpne Anksiyetenin akut olarak ortaya çıkması Acil olarak yapılması gerekenler • IM veya IV olarak 180 mg sodyumfenobarbülat yapılabilir. Buda ufak bir gösteri Sağlık Slayt Arşivi: http://hastaneciyiz.blogspot.com
