A.Berham ŞAHBUDAK (Mak. Müh)

KEMALİZMİ “ANLAMADAN İDEOLOJİLER TARTIŞILAMAZ!
( A.Berham ŞAHBUDAK )
" Kemalizm’i anlamak için Mustafa Kemal ATATÜRK’ÜN Bağımsızlık
mücadelesini iyi anlamaktan geçer.? “Oysa Kemalizm bir " Çağdaşlaşma
Modernleşme"ideolojisidir!.
Kemalizm, Milli Hâkimiyet prensibine dayalı bir Demokratik Ekonomik
Kalkınma ve Modernleşme İdeolojisidir. Kemalist İdeolojinin en önemli
niteliği, "Akılcı ve Bilimci" olmasıdır. Bunun anlamı ise "Milli",
"Milletlerarası" sorunlara duygusal ve dogmatik açıdan ve peşin hükümler
ve kalıplara değil, akılcı, bilimci ve pragmatik bir yaklaşımla eğilmektir.
Bu konuda en başta belirtilmesi gereken nokta "Kemalizm" in katı bir
"Doktrin" olmadığıdır. Esasen, bizzat Mustafa Kemal' in hareket ve
dinamizm' i önlediği gerekçesiyle çağın Marksizm - Leninizm, Faşizm, Nasyonal Sosyalizm gibi dogmatik, katı
ve totaliter doktrinlere karşıdır. Bu nedenle "Kemalizm" ile ifade ettiğimiz görüş, Modern Türk Devleti' nin
kuruluşunda temel olan ilke uygulamaların bütünün ortaya çıkardığı davranış ve hayat tarzı anlamındaki
pozitivist, akılcı, ampirik, ( Yani deneye dayalı pragmatik bir ideoloji" dir. )
Bu anlamda olmak üzere, çağımızdaki siyasal ideolojileri "totaliter" ve "demokratik" olarak ikiye ayırmak
adet olmuştur. "Marksizm - Leninizm" sol' un "Nasyonal Sosyalizm - Faşizm" ise sağ' ın, hoşgörüsüz ve
totaliter ideolojileridir. Aralarında "demokratik sosyalizm" de bulunmak üzere, siyasal yelpazenin "ortanın
solu" ndan "ortanın sağı" na kadar yer alan tüm çağdaş ve sosyal adaletçi, hürriyetçi rejimlerin "demokratik"
olan ideolojilerinin temeli "dogmatizm" değil, "rasyonel amprizm" veya "pragmatizm" dir. Kendine akıl ve
bilimi mürşit olarak kabul eden ve ayrıca 1789 Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Beyannamesinin "Milli
Hakimiyet" ilkesinden ve İnsan Hakları anlayışından esinlenen Kemalizm "dogmatik" yada "totaliter"
ideolojiler arasında değil, "rasyonalist" ve "pragmatik" olan "demokratik" ideolojiler arasında yer
almaktadır.
Bilindiği gibi, faşizm' in "millet", "devlet" , "lider" ve "ırk" ; "Marsizm - Leninizm" ise, "sınıf " ve " sınıf kavgası
" gibi değişmez ve dolayısıyla "dogmatik" kavramlara dayanmasına karşın "Pragmatizm" , "mutlak gerçek"
yerine, "deney" e; yani akıl ve bilimin gözlem ve bulgularına dayanan ve dolayısıyla zaman içinde değişen
gerçekleri kabul eder. Mustafa Kemal 1920 ve 1930' ların Komünist ve Faşist doktrin uygulamalarını görmüş,
fakat bunları reddetmiş bir liderdir. Atatürk katı bir parti programı içinde doktrin oluşturmak yerine, bu işi
akıl ve bilimin önderliği altında Türk Toplumu'nun ihtiyaçlarına göre oluşturma yolunu seçmiştir. Kurtuluş
Savaşından sonra Türkiye Cumhuriyeti adı ile oluşturulan yeni Türk devleti' nin dayandığı "Atatürk
İlkeleri"nin Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Laiklik, Devletçilik ve Devrimcilik gibi çeşitli ideolojik
ilkelerden oluştuğu ve "Altı Ok" olarak sembolleşen bu ilkelerin özellikle tek parti döneminde "Kemalizm"
olarak adlandırıldığı bilinmektedir.
Fakat ideoloji olarak Kemalizm bunlardan ibaret değildir. Hiç şüphe yok ki, Türk Toplumu'nun ihtiyaçlarından
doğan bu ilkelerin yalnız sözlük anlamı ile tanımlanması mümkün değildir. Bunlar Atatürk tarafından hem
sözle hem de uygulama ile belirlenmiştir. Ayrıca bunları birbirinden çözüp ayırmaya tek tek değerlendirmeye
girişmek büyük yanlışlık olur. Bunlar, bir bütünü oluşturan unsurlardır. İşte bu uyum, bütünlük ve tutarlık
"Kemalizm" dediğimiz dünya görüşünü ortaya çıkarır.
Dogmatizm' e karşı bir başkaldırma hareketi ve akılcılık demek olan Kemalizm, sürekli çağdaşlık ve ilericilik
demektir. Esasen, önce Liberalizmin, daha sonra da "Marksizm - Leninizm" in uğradığı bunalımlar karşısında
çağımızda "katı ve dogmatik" ideolojilerin sona ermesinden dahi bahsedilmiştir. Nitekim 1960'ların başında,
devrin Sovyet lideri Kruşçev' in Marksist - Leninist Dogmatizm' ine "Pragmatik" bir yaklaşımla yaptığı
değişiklikleri "revizyonizm" olarak suçlayan çin yöneticileri, Mao' nun ölümünden sonra "Dogmatizm" den
"Pragmatizm" e yönelik uygulama içine girmişlerdir.
Kemalizm' in bir ideoloji olmadığını ileri sürenlerin başında Türk Toplumu' nda bir "ideolojik boşluk"
yaratmak ve bu boşluğu yabancı ve temsilcisi oldukları ideolojilere doldurmak isteyenler gelmektedir.
"Kemalizm düşmanları" olan ve " Marksizm ve Leninizm" den " Nasyonal Sosyalizm" e, Kapitalist Liberalizm'
e, Teokrasi' ye kadar değişen "çağ dışı" dogmatik ve totaliter ideolojileri savunan bu gibi kimselerin,
"Kemalist Atatürkçü" ideolojiyi inkâr veya tahrif etmek suretiyle Türk Toplumu' nda bir ideolojik boşluk
yaratmak tabii karşılanmalıdır.
Ne var ki, "Kemalizm - Atatürkçülük' ün bir ideoloji olmadığını düşünen bazı kimseler ise, ideolojiyi sadece
"katı ideoloji" anlamakta, çağımızda dogmatik ve totaliter ideolojiler karşısında "Pragmatik ve Demokratik"
ideolojilerin yer aldığını ve bir "hayat tarzı" anlamındaki bu tür ideolojiler arasında Kemalizm' in yer
alabileceği gerçeğini ya bilmemekte veya gözden kaçırmaktadırlar.
Mustafa Kemal' i kendinden önce gelmiş reformculardan ayıran nokta; Tanzimat Hareketi gibi sadece kanun
ve yönetim alanında kalmayıp, bütün hayatı içine alan bir değişiklik istemesiydi. Memleketin siyasi yapısını
değiştirmek, halkı uyandırıp, onu Fransız İhtilali ile doğan ve Batı Avrupa’nın birçok ülkesinde gelişen Milli
Hâkimiyet kavramını çekmek istiyordu. Böyle bir değişiklik pek çabuk olmayacaktı. Mustafa Kemal bunun da
sebebini biliyordu. Gücünü tartışmadan değil, tahakkümden düşünce hürriyetinden değil, kayıtsız-şartsız
itaatten alan "dinsel kuvvetler", demokrasinin yerleşmesine karşı koyacaklardı. Onun için Mustafa Kemal,
siyasi devrimi her şeyden önce, bir "inanç devrimi" olarak görüyordu.
Kurtuluş Savaşımızın askeri yönü sona erip, vatan toprakları dış düşmanlardan temizlenince, başta bilgisizlik,
yoksulluk ve geri kalmışlık olmak üzere, bütün iç düşmanların tüm güçleri ile ayakta kaldığı ve ülkemizin
çağdaş milletler düzeyine çıkabilmek için çok şeyler yapmak gerektiği görüldü. Bunun için, öncelikle,
toplumda uyanmış bulunan "millet olma bilinci" ni pekiştirmeye lüzum vardı. Yüzyılların birikimi olan yanlış
inançlar ve anlayışlar yüzünden, milletimiz bu bilinçten oldukça yoksun bir seviyede kalmıştı.
Öyleyse, belirgin ilkeler üzerinde yeni bir devlet yapısının kurulmasına ihtiyaç ortadaydı. Bu da, millet olma
bilincinin uyanık tutulmasına bağlıydı. Böylece, Türk Toplumu'nun adı "Türk Milleti’nin yeni "Türk Devletinin
adı "Türkiye Cumhuriyeti" olarak belirmiş, Kurtuluş Savaşından sonra, Türkiye Cumhuriyeti adı ile ortaya
çıkan yeni Türk Devleti'nin dayandığı Atatürk ilkeleri, nin ve fikirlerinin anlayış olarak gelişmiştir.
KEMALİZMİ ORTAYA KOYAN NEDENLER:
Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik Halkçılık, Laiklik, Devletçilik ve Devrimcilik olarak ifadesini bulan bu ilkeler, bir
bütünü oluşturan ve "ortak özellikleri" bulunan ilkelerdir. Atatürk ilkeleri Türk Toplumu'nun ihtiyaçlarından
doğduğundan, bunlarda baskı, taklitçilik veya özenti yoktur. Bu ilkeler yalnız sözlük anlamıyla tanımlanamaz.
Zira bunlar Atatürk tarafından hem sözle, hem de uygulama ile belirlenmiştir. Bu ilkeler bir bütünü oluşturan
unsurlar olduğuna göre, bunları tek tek değerlendirmeye girişmek yanlış olur. Bunların sağladığı uyum ve
bütünlük "Kemalizm" dediğimiz Dünya görüşünü ortaya çıkarır. 25.05.2010
DEMOKRATİK KİTLE ÖRGÜTLERİ BİRLİĞİ
PLATFORMU Genel Başkanı A.Berham ŞAHBUDAK (Mak. Müh)
Pardon: Kimler KİMLERİN FATURASINA ORTAK oluyor?
Komünist Manifesto Modern sanayinin gelişmesi, burjuvazinin ayaklarının
altından bizzat ürünleri ona dayanarak ürettiği ve mülk edindiği temeli çeker
alır. Şu halde, burjuvazinin ürettiği, her şeyden önce, kendi mezar
kazıcılarıdır. Kendisinin devrilmesi ve proletaryanın zaferi aynı ölçüde
kaçınılmazdır. (Marx, ailesi ve Engels Karl) Heinrich Marx (okunuşu: Karl
Haynrih Marks) (5 Mayıs 1818 Trier – 14 Mart 1883 Londra)
19.yüzyılda yaşamış filozof, politikekonomist ve devrimci. Komünizmin kura
msal kurucusudur.
Birçok politik ve sosyal konuda fikri olmakla beraber, en çok Komünist
Manifesto'nun (1848) giriş cümlesinde özetlediği tarih analiziyle tanınır:
"Şimdiye kadarki bütün toplumların tarihi, sınıf savaşımları tarihidir." Marx,
bütün sınıflı toplumlarda olduğu gibi kapitalizmin de kendini yok etmeye yol açacak içsel dinamikler
barındırdığına inanırdı; onun düşüncesine göre, nasıl ki kapitalizm eskimiş feodalizmin yerini aldıysa, sınıfsız
bir toplum olan komünizm de "devletin proletaryanın devrimci diktatörlüğünden başka bir şey olmadığı"
siyasal geçiş 19 sürecinden sonra onun yerini alacaktır.
Marx, sosyoekonomik değişimlere belirli bir tarihsel zorunluluk
perspektifinden bakardı; ona göre kapitalizm, yapısal durumunun dinamiği
ve çatışması sonucu yerini komünizme kesin olarak bırakacaktır:
Marx, bu değişimin organize bir devrimci hareketle geleceğini düşünür; bu
değişim, ancak uluslararası işçi sınıfının birleşik hareketiyle meydana
gelecektir: "Bize göre komünizm, ne yaratılması gereken bir durum, ne de
gerçeğin ona uydurulmak zorunda olacağı bir ülküdür. Biz, bugünkü duruma
son verecek gerçek harekete komünizm diyoruz. Bu hareketin koşulları, şu
anda varolan öncüllerden doğarlar."
Marx yaşadığı dönemde dünya çapında ünlü bir isim sayılmasa da,
ölümünden kısa bir süre sonra düşünceleri dünya işçi hareketine yön
vermiştir. Marksist Bolşeviklerin Rusya'da Ekim Devrimi'ni gerçekleştirmesi
bunun en büyük örneğidir. 20. yüzyılda dünyada Marksist düşünce hemen
hemen bütün ülkelerde taraftar bulmuştur. Marksizm, akademik ve politik çevrelerde en çok tartışılmış
konulardandır. (1848 tarihli Komünist Manifesto)
Komünizm, toplumsal örgütlenme üzerine kuramsal bir sistem ve tüm
malların ortak mülkiyetine dayalı politik harekettir. Ortakçılık olarak da
bilinir. Sadece üretim araçlarının ortaklaşalığına dayanan Sosyalizmden
ayırt edilmesi gerekir. Komünizm, sınıfsız bir toplum yaratma
amacındadır.
20. yüzyılın! Başından beri dünya siyasetindeki büyük güçlerden biri olarak
modern komünizm, genellikle Karl Marx'ın ve Friedrich Engels’in kaleme
aldığı Komünist Parti Manifestosu ile birlikte anılır. Buna göre özel
mülkiyete dayalı kapitalist toplumun yerine meta üretiminin son bulduğu
komünist toplum gerçektir. Komünizm'in temelinde yatan sebep, sınıfsız,
ortak mülkiyete dayalı bir toplumun kurulması isteğidir. Sınıfsız
toplumlarda en genel anlamıyla tüm bireylerin eşit olması, karşıt
görüşlüleri için "ütopya" olarak atfedilir ve zorla yaşanmaya çalışılırsa
kaosa yol açacağına inanılır. Paris Komünü, komünist sistem yaşayabilmiş
ilk topluluktur. Bunun dışında Mahnovist hareket öncülüğünde Ukrayna ve
İspanya iç savaşı sırasında Anarko-komünist hareketle şekillenen (yaklaşık
4 yıl sürmüştür) toprakların kollektifleştirilmesi esasına dayalı olarak komünist topluluklar da kurulmuştur.
Komünizmi savunan akımlar arasında en yaygını Leninizm (Marksizm-Leninizm)'dir. Marksizm-Leninizm'e
göre komünizme giden süreçburjuvazinin ortadan kalkmasını sağlayacak olan proletarya rejimi başlatılacak
ve ardından komünizmin hazırlayıcısı sosyalizm aşamasına geçilecektir. Marksist kuramda son aşama olan
komünizmin gerçekleşmesiyle devlet ortadan kalkacaktır. Leninizm dışında iki komünist akım daha
bulunmaktadır. Bunlardan ilki Marksizm'in temel görüşlerini benimseyen fakat Leninist modelle komünizm
hedefine ulaşılamayacağını iddia eden
Sol komünizm veya konsey komünizmi olarak adlandırılan akımdır. Lenin'in "Sol Komünizm:
Bir Çocukluk Hastalığı" adlı eserine cevaben yazılan Herman Gorter'in "Yoldaş Lenin'e Açık Mektup", Gilles
Dauvé ve François Martin'in "Komünist Hareketin Güneş Tutulması ve Yeniden Ortaya Çıkışı" isimli kitaplar
bu akımın takipçilerinin yarattıkları eserlerdir.
Diğer bir komünist akım ise anarşist komünizm'dir. Anarşizmin bireyci ve kolektivist akımlarından ayrılan
anarşist komünizm fikri, komünizme devlet aygıtını ele geçirerek geçilebileceğini reddeder ve bunu savunan
Marksizm'i eleştirir. Peter Kropotkin, Nestor Makhno, Errico Malatesta, Carlo Cafiero anarşist komünizm
düşüncesinin temellerini atan düşünürlerden ve eylemcilerden bazılarıdır. Anarşist komünizm, anarşizm'den
"sınıf" gerçeğine göre hareket etme ve örgütlenme temelinde ayrılır. Savunucuları komünizmin, bilimsel
sosyalizm olmadan gerçekleştirilebileceği üzerinde birleşir. Anarşist komünizm, devlet'in kapitalizm için bir
kılıf olduğunu ve bu yüzdende sınıfsız bir topluma gidilecek süreçte kullanılmasının sonucunda "diktatörlük",
"devlet kapitalizm"i ya da "bir sözde zümren
Faşizm,: Radikal otoriteryan milliyetçi bir siyasî ideolojidir. İlk olarak Ulusal Faşist Parti'nin kurulmasıyla adını
duyurmuştur.[3] Faşizm ismini, siyasi görüşünü tanımlamak için ilk kez kullanan Benito Mussolini, faşizmin
kurucusu olarak kabul edilmektedir.
Faşistler; bireylerin millî kimlik altında tek kişi olarak birleştiği bir organik ulusal komüniteyi esas alarak,
kendi milletlerinin yükselişini amaçlarlar; ayrıca disiplin, endoktrinasyon, fiziksel eğitim ve öjenik unsurlar
yoluyla halk seferberliği arayışı içinde olan totaliter bir devlet aracılığıyla ortak bir ata ve kültür gibi birey
ötesi bağlarla birleşirler.[5][6] Faşizm, millet üzerinde dejenerasyona sebep olduğu düşünülen veya milli
kültüre uyum sağlamayan yabancı tesirleri defetmeyi hedefler.
Faşizm I. Dünya Savaşı sırasında, İtalyan ulusal sendikalistler tarafından solcu ve sağcı görüşlerin çeşitli
unsurlarının harmanlanmasıyla kurulmuştur. Faşistler, rakip güçleri tehdit etme veya rakip güçlere şiddet
uygulama amacıyla yaygın olarak yarı askerî organizasyonlardan faydalanırlar.
Gentile'den yoğun olarak etkilenen ve faşizmi bir dünya görüşü olarak benimseyen İtalyan lider Benito
Mussolini'nin 1922'de İtalya’da iktidara gelmesinin ardından, Mussolini iktidarı döneminde, İtalya'da resmi
ideoloji olarak yürütülmüştür. Kısa süre içerisinde genel anlamıyla baskıcı, otoriter rejim anlayışını betimler
bir nitelemeye dönüşmüş ve nasyonal sosyalizm başta olmak üzere, anti-demokratik ve otoriter ideoloji ve
yönetim sistemlerinin tamamına halk tarafından verilen genel bir isim halini almıştır.
Kavramın kökeni Antik Roma yöneticilerinin geniş hükümet yetkisini sembolize eden ucunda balta bulunan
bir çubuk demetinin adı olan Latincefasces sözcüğünden ileri gelir. Aynı simge daha sonraları Fransız
Devrimi sırasında Aydınlanma anlamında, halkın elindeki devlet gücünü temsil etmek üzere kullanılmıştır.
Söz konusu sembol bir takım değişikliklerle 1926 yılından itbaren İtalya'nın resmi devlet sembolü olmuştur.
Sembolün üçlü anlamı, yani devlet gücü, halk mülkiyeti ve birliktelik Mussolini'nin propagandasında
kullanılmıştır.
Faşizm, baskıcı rejimleri tanımlamak için kullanılan genel bir terim olmadan önce, asıl olarak İtalyan
milliyetçiliğini temsil eden bir ideoloji olarak ortaya atılmıştır. Ancak kendisiyle eş zamanlı olarak ortaya
çıkan nasyonal sosyalizm ve falanjizm gibi akımlar da amaç ve uygulamalar bakımından bir İtalyan ideolojisi
olan faşizme yakın oldukları için faşizme bağlı siyasî hareketler olarak tanınmışlardır. Aşırı milliyetçi ve antikomünist bir hareketin İtalya dışında "faşist" olarak nitelenmesinin ilk örneği Avusturya'da görülmüştür.
Avusturyalı anti-komünist aşırı milliyetçilerin ideolojisi Avusturya faşizmi (Austrofaschismus) olarak
isimlendirilmiştir. Aynı zamanda, Almanya'da komünistler, nasyonal sosyalistleri kendi propagandaları
gereğince "faşistler" (faschisten) olarak isimlendirmişlerdi.
Bir rejimin faşist olarak nitelendirilebilmesi için, o rejimin ideolojisinin milliyetçi olması ve milletin varlık ve
çıkarlarını her şeyin üstünde tutması gereklidir. Bu yönüyle halkçılığı da içermeli ve sadece zenginlerin veya
işçilerin değil, milletin bütün fertlerinin refahını sağlamayı hedeflemelidir. Bu hedefe ulaşmak için ise
ekonomi üzerinde sıkı bir devlet kontrolü uygulamak, işçi ücretlerinin yeterli olmasını sağlamak, keyfi işten
çıkarmaları önlemek, hayat pahalılığının önüne geçmek için fiyat kontrolü uygulamak gibi önlemler
uygulamak faşizmin politikalarındandır. Faşizm, sınıflar arasındaki çelişkileri ortadan kaldırmayı öngörür.
Bu yönde devlet eliyle korporatif sendikalar kurulur ve işçi ile işveren arasında anlaşma sağlanır. Toplumdaki
yoksul ve orta sınıfın ihtiyaçları devlet tarafından en iyi şekilde karşılanır; örneğin Almanya'da çıkan toprak
yasasıyla köylülerin topraklarının ipotek yoluyla ellerinden alınmasının önüne geçilmiş ve fırsatçı sermayenin
köylüyü sömürmesi engellenmiştir.
Faşizmin amacı bir toplumu birlik-beraberlik, ulusal değerler, tarih bilinci, vatan-bayrak-devlet üçlemesi,
halkçılık ve devletçilik gibi anlayışların altında bütünleştirmektir.
Vatansever ve milliyetçi olmakla birlikte -özellikle de nasyonal sosyalizmde- ırkçı boyutlara varabilmektedir.
Milliyetçi veya ırkçı fikirlerin benimsenmesi ülkelere göre değişmektedir; örneğin İtalyan faşizminde "İtalyan
vatandaşlığı" kavramı ön plandayken, Alman nasyonal sosyalizminde ise "Alman kanı taşıma" düşüncesi ön
plandadır. Mussolini'nin doktrininde vatandaşlık kavramı vurgulanırken, Hitler'in doktrininde ise kan bağı
vurgulanmaktadır. İtalyan faşizmi milliyetçidir, Alman nasyonal sosyalizmi ise ırkçıdır.
Faşist yönetimlerin başa geçmesi Almanya ve İtalya'da demokratik yollarla gerçekleşmişken, İspanya'da ise iç
savaş sonucunda gerçekleşmiştir. Tarihe baskıcı rejimler olarak geçen bu yönetimler, mevcut oldukları ülke
halkının çoğu tarafından, özellikle de Almanya'da desteklenmişlerdir. 1922'de Benito Mussolini İtalya kralı
tarafından başbakan olarak atanmış, 1924 seçimleri sonucunda ise % 61,3 oy alarak Faşist Parti'nin iktidarda
kalması kesinleşmiştir. Almanya'da 1933'te yapılan demokratik seçimlerin sonucunda Nasyonal Sosyalist
Alman İşçi Partisi % 43,9 oy alarak iktidara gelmiş, Adolf Hitler başbakan olmuştur. Faşist yönetimlerin başta
bulunduğu Almanya ve İtalya'da ekonomik, siyasi, askeri, sanatsal ve kültürel alanlarda ilerlemeler
kaydedilmiştir. Ancak bu ilerlemeler II. Dünya Savaşı'nın sonunda yok olmuş ve faşist yönetimler devrilmiştir.
Marksizm: Özgün bir siyasal felsefe akımı, tarihin diyalektik materyalist bir yorumuna dayanan ekonomik ve
toplumsal bir dünya görüşü, kapitalizmin Marksist açıdan çözümlenmesi, bir toplumsal değişim teorisi, Karl
Marx'ın ve Friedrich Engels'in çalışmalarından çıkarılan insanın özgürleşmesiyle ilgili bir düşünce sistemidir.
Marksizm bir öğreti olarak siyasal, ekonomik ve felsefi bir bütünlük içerir. Marksizm, ideolojik alanda esas
olarak sınıflar savaşımı teorisiniortaya atan ve bu savaşımın zorunlu sonucu olarak proletarya diktatörlüğüne
ve oradan da toplumsal eşitlik ve özgürlük dünyası komünizmevarılacağını öngören bir öğreti olarak
tanımlanır.
Marksizme adını veren Karl Marx, döneminin en öne çıkan filozof, siyasetçi, ekonomist ve
devrimcilerindendir. İşçi sınıfının sömürülmesinin mekanizmalarının ve üretim süreçlerine yabancılaşmasını
incelemiş kapitalist üretim ilişkilerini araştırarak tarihsel materyalizmin temellerini atmıştır. İnsanlık tarihini
sınıf savaşımı açısından analiz etmiş, bu fikirlerini 1848 yılında kaleme aldığı Komünist Manifestoda dile
getirmiştir: "Şimdiye kadarki tüm toplum tarihi sınıf mücadeleleri tarihidir. Marx'ın teorik çalışmalarında
kendisine en büyük yardımı yine kendisi gibi Alman bir filozof olan Friedrich Engels yapmıştır. 1844 yılında
biraraya gelen ikili aynı siyasi fikirleri benimsediklerini görerek Marx'ın 1883 yılındaki ölümüne kadar beraber
çalışacak ve çok sayıda ortak esere imza atacaklardır.
1848 yılında Komünist Manifesto'nun yayınlanmasının ardından Belçika'dan sınırdışı edilen ikili Köln'e
geçerek burada Neue Rheinische Zeitung adlı radikal sol gazeteyi çıkartmaya başlar. 1849 yılında buradan da
ayrılmak zorunda kalan ikili Londra'ya geçer. Siyasi ve yazın alanındaki faaliyetlerini İngiltere'de sürdürürler.
1883 yılında Marx'ın ölümü üzerine Engels, Marx'ın yazmış olduğu eserlerin editörlüğü ve çevirmenliğini
yapmak durumunda kalır. Bu dönemde kendisi de başta Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni olmak
üzere çeşitli eserler kaleme alır.
19.yüzyıl Marksizm, 19. yüzyılda kendi açılarından zirveye ulaşmış olan üç düşünsel kaynaktan beslenmiştir:
İngiliz ekonomi-politiği, Alman felsefesi ve Fransız ütopik sosyalizmi. Bu üç bileşen, Marx ve Engels tarafından
yoğun bir entelektüel ve siyasal eleştiriden geçirilerek eşit ve özgür bir insanlık ütopyasının yaşama
geçirilmesinin teorisi ve pratiği olarak Marksizm'de erimiş ve dönüştürülmüştür.
Marksizm fikirleri Avrupa kıtasındaki 1848 Devrimleriyle ayaklanan işçi sınıfı hareketinin içine doğar.
Özellikle aydınlar, düşünürler ve siyasetçiler arasında bilinir hale gelse de emekçiler arasında geniş bir etkiye
derhal sahip olmaz. Birinci Enternasyonal örgütlenmesiyle bilinir hale gelen Marksizm, Paris Komünü gibi
ayaklanmaları etkilese de belirleyici ideoloji olmayacaktır. Kısa ömürlü de olsa Paris Komünü deneyimini
selamlayan Marx ve Engels yaptıkları eleştirilerle süreci değerlendirerek bu deneyimi işçi sınıfının ilk özgün
devrimci hükümeti olarak tanımlamışlardır. Bu değerlendimeler Marksizmdeki proletarya diktatörlüğü ile
bütünleşiktir.
20.yüzyıl: Bu dönemde Rusya İmparatorluğunda yaşanan Şubat Devrimi ile çarlık rejiminin devrilmesi ve
sonrasında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi içindeki Lenin önderliğindeki
Bolşeviklerin Ekim Devrimi ile iktidarı almalarıyla yeni bir ayrım yaşanır. Bolşevikler özellikle I. Dünya
Savaşı sırasında sosyal demokrat partilerin işçi sınıfı siyaseti aleyhine olacak şekilde ulusal burjuvaziyle ittifak
yapmasını eleştirir. Bu yüzden II. Enternasyonal yerine artık III. Enternasyonalin gündemde olduğu
belirtilerek bu yönde örgütlenme yapılır.
Marksizm ve leninizm bu dönemlerde sık sık gündemde olacak, yaşanan yeni alt üst oluşlarda temel referans
noktası haline gelecektir. II. Dünya Savaşının ardından Doğu Avrupa ülkelerinde kurulan sosyalizan
rejimler, Çin Devriminin 1949 yılında başarıya ulaşması ve 1959 yılındaki Küba Devrimi ile Fidel Castro
önderliğinde iktidarı ele geçiren 26 Temmuz Hareketi sayesinde marksizmden etkilenen siyasi hareketlerin
çeşitli ülkelerde başa geçtiği görülür.
21.yüzyıl; Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılması ve Doğu Blokunun çözülmesiyle beraber
marksist ideolojinin yenildiği ve tarihin bu anlamda sonu geldiği iddia edilmiştir. [2] Buna rağmen özellikle
marksist eğilimli Küba hükümetinin ideolojik etkisinden etkilenerek Latin Amerika'da birbirinin ardı sıra
iktidara gelen marksist eğilimli iktidarların sayısı artmıştır. Kavramlar
Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm Ana maddeler: Diyalektik Materyalizm ve Tarihsel materyalizm
Metodolojik açıdan Marksizmin bir tanımı da, aynı zamanda Marksist felsefi düşüncenin tanımlamasını da
veren ve bilimsel bir yöntem olarak sunulan diyalektik materyalizmdir. Marx diyalektiği Hegel'den almış, onu
materyalizm temeline oturtmuş ve kendi ifadesiyle, Hegel'in başaşağı duran yöntemini ayakları üzerine
doğrultmuştur. Diyalektik materyalizm bu bileşimin bir ürünüdür. Marx, Feuerbach'ın materyalizmini
eleştirmiş ve Feuerbach, dinsel özü, insan özüne indirger. Ama insan özü, tek tek bireyin doğasında bulunan
bir soyutlama değildir. Bu öz aslında toplumsal ilişkiler bütünüdür demiştir. Diyalektik materyalizmin
toplumsal-tarihsel alana uyarlanmasıyla da ortaya yeni bir paradigma "tarihsel materyalizm" çıkmıştır. Birçok
sosyal bilimci çalışmalarını bu paradigma temelinde yapılandırmıştır.
Diyalektik ve tarihsel materyalizm sayesinde, insanlık tarihinin başlangıcından itibaren açıklanması ve
özellikle sınıflı toplumun kuruluşu, ilkel komünal toplumdan komünizme gelişmesi ve varacağı aşamaların
maddi toplumsal yapıdan çıkarılması amacıyla çalışmalar yapılmıştır. Bu toplumsal-tarihsel gelişme temelde
maddi bir süreçtir, yani her tür iradeden bağımsız olarak, kendi iç yasaları gereği bu süreç ilerlemektedir.
Bununla birlikte Marksizm'de iradenin yadsındığı söylenemez, aksine belirgin bir sekilde iradeye yer verilir.
Bu irade bireylerin ya da belirli bir gurubun iradesi değil, işçi sınıfının iradesidir. Burada Marx'ın teorisi,
toplumsal maddi koşullar ile işçi sınıfının iradesinin çakışmakta olduğunu öne sürer. Bu şekilde
Marx, kapitalist toplumsal yapının çözümlemesine, maddi çelişkilerinin ortaya konulmasına ve bunların
değiştirilmesinin yöntemlerinin bulunmasına yönelir.
Çünkü Marksizmin düsturlarından ilki, aslolanın dünyayı anlamak değil onu değiştirmek olduğudur.
Tarihi materyalist bakış açısıyla inceleyen teoride toplumun gelişmesinin tarihçesi ve dinamikleri insanların
topumsal yapı içindeki üretim ilişkileriyle birlikte anlaşılmaya çalışılır. Topludmaki ekonomik altyapı
toplumsal sınıfları, siyasi yapıları ve ideolojileri belirler. buna göre altyapı olarak değerlendirilen üretim
güçleri, üretim ilişkileri, toplumsal iş bölümü ve mülkiyet ilişkiler üstyapı olarak adlandırılan kültürü,
ideolojiyi, siyasi kurumları ve toplumsal yönetim biçimini belirler. Marx bu sosyo-ekonomik çelişkilerin
kendisini aşağıdaki toplumsal yapılar şeklinde gerçekleştirdiği ve gerçekleştireceğini öngörür:
İlkel komünizm: Kabile topluluklarının birlikte yaşayışı
Köleci toplum: Kabileler gelişerek şehir devletlerini oluşturur, aristokrasinin doğuşu
Feodalizm: Aristokrasi iktidarı, tüccarlar kapitalistlere evrilir
Kapitalizm: İktidarda kapitalistler vardır, üretim emeğini kiralamak durumundaki proletarya tarafından
gerçekleştirilir
Sosyalizm: Sınıf bilinci kazanan işçiler devrimle iktidarı alır ve üretim araçlarını kamulaştırır
Komünizm: Sınıfsız ve devletsiz toplum, tüm dünyada sosyalist iktidarların başa gelmesi sonucu oluşur
Kapitalizmin Eleştirisi : Bir kişi tüketeceğinden fazlasının üretiminde emek gücünü harcadığı durumlarda
sömürülmektedir. Sömürü mekanizması artı değerin oluşmasıyla doğrudan ilişkilidir. Sömürü, sınıflı her
toplumun ortak bir özelliği olagelmiştir. Toplumsal alanda bir sınıfın iktidarı ve dolayısıyla üretim araçlarının
mülkiyetini elinde bulundurması diğer sınıfları sömürebilmesinin olanağını sağlar. Kapitalizmde emek-değer
teorisine göre bir metanın değeri onun üretilmesi için gerekli emek süresindedir. Bu koşullarda işçi tarafından
üretilen değer ile emeği karşılığında aldığı değer arasındaki farkı oluşturan artı değer kapitalist sömürünün
temelidir.
Kapitalizm öncesi ekonomik modellerde işçinin sömürüsü fiziksel zor kullanılarak sağlanırdı. Kapitalist üretim
tarzında aynı sonuç farklı şekilde sağlanır. İşçi üretim araçlarının mülkiyetine sahip olmadığı için aç kalmamak
için kapitalist sömürü ilişkileri içinde çalışmak zorundadır. Gönüllü gibi görünen bu emek sürecine katılım,
kapitalistler tarafından birözgürlük olarak adlandırılsa da işçi çalışmak veya açlıktan ölmek arasında seçim
yapmak durumundadır.
Marksizm ayrıca kapitalist üretim biçimi yüzünden yaşanan yabancılaşma sürecine de dikkat çeker. Üretim
araçlarıyla olan ilşkilerine göre sosyal sınıfların aşağıdaki şekilde gerçekleştiğini belirtir:
Proletarya: Emek güçlerini satan kişilerden oluşur, kapitalist üretim biçiminde üretim araçlarına sahip
değildirler. Kapitalist üretim biçimi içinde proletarya eline geçen ücretten daha çok değer ürettiği için
sömürülmektedir. Burjuvazi: Üretim araçlarına sahip sınıftır. Proletaryanın emek gücünü satın alarak onu
sömürecek koşullarda çalıştırır. Küçük burjuvazi olarak adlandırılan bir alt sınıfı da bünyesinde barındırır.
Küçük burjuvazi: İşçi çalıştırmasına rağmen kendisi de çalışan kişilerden oluşur. Marksizm üretim araçlarının
gelişmesiyle birlikte bu ara sınıfın eriyerek proletaryaya dahil olacağını öngörür.
Lümpen proletarya: Ekonomik üretime katkıda bulunmayan ve para karşılığı farklı işleri yapmaya hazır olan
suçlular, dilenciler, serseriler vb bu gruba dahil edilir. Toprak ağalığı: Kapitalizm döneminde de hala güç ve
servet sahibi olan tarımsal üretimde söz sahibi sınıf. Köylülük: Tarım alanında faaliyet gösteren dağınık bir
sınıf, tarihsel olarak çoğunluğu proletaryanın saflarına geçerken bir kısmı toprak ağası olabilmektedir.
Marksizm işçilerin sınıf bilincine sahip olmaksızın sınıfları ve toplumları için tarihsel bir mücadele
başlatamayacaklarına vurgu yapar.
Devrim ve Sosyalizm:Marksizm insanlık tarihinin ilerleyişi gereğince kapitalizmden sosyalizme geçişi
kaçınılmaz olarak nitelendirir. Marksizm ve siyaset Marksizm bana toplumun ne olduğunu öğretti. Ormanda
kaybolmuş, gözleri bağlanmış birisiydim, neresi kuzey neresi güney bilmiyordum. Eğer sınıf savaşımının
tarihini anlamazsanız veya en azından toplumun zenginlerle fakirler arasında bölündüğüne dair kesin bir
bakışa sahip değilseniz ve aynı kişilerin diğerlerini boyunduruk altına alarak sömürdüğünü görmüyorsanız
hiçbir şey bilmiyorsunuz ve ormanda kaybolmuşunuz demektir.
Kübalı devrimci ve Marksist-Leninist siyasetçi Fidel Castro
Marx'ın ölümünden sonra teorik arka planını Marksizme dayandıran çok farklı özneler çok farklı siyasi hatları
takip etmiştir. Marksistler arasındaki ilk büyük ayrım sosyalizme geçiş sürecine dair yaşanmıştır. Sosyal
demokrasi bu sürecin reformlarla burjuva parlamenterizmi dâhilinde olacağını öne sürerken komünistler
sosyalizme geçişin devrim sayesinde olacağını iddia etmişlerdir. Kopuş I.Dünya Savaşıbaşlangıcında kendi
ulusal burjuva hükümetlerini destekleme kararı alan II. Enternasyonalin dağılmasıyla kesinleşmiştir. Ekim
Devriminin başarısının ardından Bolşevikler III. Enternasyonalin kurulduğunu ilan etmişlerdir.
Arka planı: 1917 yılında Rusya İmparatorluğunda Ekim Devrimi ile iktidarı alan Bolşevikler, Marksist teorideki
proletarya iktidarının pratiğe geçirilmesi alanında ilk büyük ölçekli deneme olur. Yeni hükümet sürmekte
olan I. Dünya Savaşının yanı sıra karşı-devrimci ayaklanmalar, iç savaş veyabancı askeri müdahaleye maruz
kalır. Bu olumsuz durum karşısında Bolşevik lider Lenin sosyalizmin zaferinin çok sayıda farklı ülkedeki
işçilerin ortak mücadelesiyle ancak kurulabileceğini belirterek devrimin hızla yayılması gerektiğini vurgular.
Ekim Devrimi, zaferi izleyen yıllarda dünya çapında devrimci bir dalga yaratmayı başarsa da beklenenin
aksine Batı Avrupa sanayileşmiş kapitalist ülkelerinde işçiler iktidarı alamaz. Özellikle Alman
Devrimi komünistlerin kanlı bir şekilde batırılmasıyla sonuçlanınca ve Sovyet-Polonya
Savaşındakibaşarısızlığın ardından Sovyetler Birliği yalnız kalmıştır. Bu dönemde ülkede önce Savaş
Komünizmi sonra Yeni Ekonomi Politikasıuygulanacaktır. Uluslararası siyasi ortamın giderek yeni bir dünya
savaşına gitmeye başladığı dönemde ülke her ne pahasına olursa olsun sanayileşme hamlesine girişmiştir.[
Çin'de kurulmuş olan ulusalcı Kuomintang partisindeki Marksist üyeler Çin Komünist
Partisine karşıydılar. Sun Yat-sen'in ölümünden sonra partinin başına geçen Çan Kay Şekdöneminde ayrılık
komünistlerin katledilmesine kadar vardırılacaktır. Çin Devriminin ardından Kuomintang Tayvan'a kaçacaktır.
II. Dünya Savaşı'nın ardından Nazi Almanyasının işgal ettiği ülkeleri özgürleştiren Kızılordu bu ülkelerde
Sovyet yanlısı sosyalizan rejimlerin iktidara gelmesini sağlamıştır. Bunun haricinde Sovyetler Birliğinin askeri
varlığından bağımsız bir şekilde iktidarı alabilmiş marksist eğilimli partiler Çin Halk
Cumhuriyeti, Yugoslavya, Vietnam, Güney Yemen, Etiyopyave Küba gibi ülkelerde iktidarı alacaktır. Aynı
ideolojiye bağlı olsalar da bu ülkeler arasında siyasi ayrılıklar yaşanmıştır.
1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılmasının ardından ortaya çıkan Rusya
Federasyonu artık kendisini marksist bir rejim olarak tanımlamamaktadır. ÖzellikleSoğuk Savaşın sona
ermesiyle beraber marksizm ideolojik olarak varlığını sürdürse de küresel anlamda etkin bir konumda
bulunmamaktadır.
Sosyal demokrasi :Sosyal demokrasi 19. yüzyılın sonuyla 20. yüzyılın başında ortaya çıkan siyasi bir akımdır.
Bu dönemde çoğunluğu sosyalist devrimci ve Marksistlerden oluşan gruplar hem sosyalizm mücadelesi
veriyor hem de bulundukları ülkelerde demokrasinin geliştirilmesi için çalışıyorlardı. Sosyal demokratların
geleneksel olarak ayrılmasına sebebiyet veren görüş farklılığı sosyalizmin sınıf savaşımı, devrim ve proletarya
diktatörlüğüyle gerçekleşebileceğini reddetmeleridir. Günümüzdeki sosyal demokrasi akımı sosyalizmin
devrim değil evrim yoluyla elde edileceğini ileri sürerler. Bu tutum akımın özellikle komünistlerce kapitalizm
içi reformist bir hareket olarak tanımlanarak eleştirilmesiyle karşılaşır. Sosyal demokratlar ve komünistler
farklılıklarına rağmen I. Dünya Savaşına kadar II. Enternasyonal örgütü içinde bir arada yeralmışlardır. Ancak
sosyal-demokratlar kendi ulusal burjuva hükümetlerini savaş sırasında destekleme kararı aldıklarında
komünistler tarafından işçi sınıfına ihanet etmekle suçlanmışlardır. Ekim Devriminden sonra reform yanlısı
sosyal demokratlar sosyal-demokrat ismini korurlerken, devrimci sosyalistler kendilerine komünist demeye
başlar. Bu dönemde III. Enternasyonal kurulacaktır. Özellikle Batı Avrupada 20. yüzyılın ortalarından sonra
ortaya çıkan Avro komünizm akımına uyan bazı komünist partiler de sınıf savaşımını bıraktıklarını
açıklamışlardır.
Sosyalizm: Sosyalist terimi günümüzde birbirinden farklı ideolojiler için
kullanılmaktadır. Sosyal demokratlardan temelde farklı olmasalar da daha sol
tarafta yeralan demokratik sosyalistlerle geleneksel marksist-leninistler de bu
şekilde çağrılabilmektedir. Marksist-leninistler şimdiye kadar hep tek parti rejimi
olarak gerçekleşmiş olan sosyalist devlet kurulmasını savunurken, demokratik
sosyalistler sosyal reformlarla gelişmeyi savunur. Sovyetler Birliğinin dağılmasının
ardından kendisini sosyalist olarak tanımlayan ülke sayısında düşüş gözlenmiştir,
günümüzde Kuzey Kore,Laos, Vietnam, Nepal, Küba ve Çin Halk
Cumhuriyeti iktidarda sosyalistlerin oldukları ülkelerdir.
Ancak buna rağmen bir partinin veya hükümetin kendisini sosyalist olarak
adlandırmasıyla uyguladığı ekonomik veya sosyal politikaların farklı olmasını dışlamamaktadır. Kendisini
sosyalist olarak tanımlayan Çin Halk Cumhuriyeti hükümeti geniş bir özel sektörün ülkede gelişmesine izin
vermekte, böylece üretim araçlarının kamu mülkiyetinde olmasını içeren sosyalist ideallere karşı
gelmektedir.
Komünizm: Marksizm’e ideolojik olarak bağlı olduklarını ilan eden çok sayıda devlet
ya bir komünist partinin tek başına veya çok sayıda farklı grubun bir çatı altında
bulunduğu komünist bir partide iktidarda olmuştur. Hükümetteki komünistlerin
varlığından dolayı bu ülkelere komünist devletler dense dekomünizm tanımı dünya
çapındaki sınıfsız toplumu tanımladığı için yanlıştır. Bu ülkeler sosyalisttir
ve komünist devlet kendi içinde biroksimorondur.
Komünist hükümetler tarihsel olarak bazı karakteristik uygulamalarla anılırlar. Bunlar
arasında planlı ekonomi, sanayileşme, üretim araçlarının kamulaştırılması, toprak
reformu sayılabilir. Çoğu uygulamada merkezi bir devlet yapısı ile birlikte başında
komünist partinin bulunduğu idari yapı dikkat çekicidir.
Marksizm-Leninizm: Marksizm-leninizm, Leninizm olarak da adlandırılan, Lenin tarafından Marksizmin
geliştirilmesine verilen isimdir. Siyasi alanda farklı hatta birbirinin karşıtı özneler marksist-leninist olduklarını
öne sürebilirler. Genel olarak içeriğinde öne çıkan yanlar kapitalizmin bir devrim sonunda devrilmesi,
proletarya diktatörlüğünün kurulması, öncü komünist parti önerliğinde sosyalizm yolunda ilerlenmesidir.
Leninizm, kapitalizmin ancak devrimle devrilebileceğini öne sürerek evrimci reform çabalarını mahkum eder.
Leninizme bağlı bir öncü partinin temel amacı proletaryaya sınıfı bilincinin taşınmasıdır. Sınıf ve tarih
bilincine sahip işçi sınıfı örgütlenecek ve siyasi iktidara el koyacaktır. Devrimin ardından iktidardaki işçi sınıfı
kendi diktatörlüğünü kurarak sosyalizmi kurmaya girişecektir.
TroçkizmTroçkizm, Troçki tarafından Marksizmden esinlenerek geliştirilen bir ideolojidir. Troçki
kendisini Bolşevik-Leninist olarak tanımlar, geleneksel Marksist olarak görür. Siyasi alanda Troçki'nin fikirleri
özellikle Stalin'den tamamen ayrılır. Troçkizmin öne çıkan farkı sürekli devrime olan vurgudur. Troçki,
burjuva demokratik devrimlerini tamamlanmamış ülkelerde gerçekleşecek proletarya devrimlerinin kapitalist
ülkelerle çevrili bir durumda ayakta kalamayacağını, ayakta kalabilmesi için özellikle gelişkin işçi sınıfına
sahip sanayileşmiş ülkelerde sosyalist devrimlerin gerçekleşmesi gerektiğini savunur.
Maoculuk Maoizm
Maoizm, Çin Komünist Partisi lideri Mao Zedong tarafından Marksizm-Leninizmi
geliştirdiği öne sürülen öğretilerdir. Çin Komünist Partisi tarafından Maoizm
tanımlamasının yerine Mao Zedong Düşüncesi tercih edilmelidir. Ancak maoizmi
benimseyen siyasi partilermarksist-leninist tanımlamasını tercih eder. Çin Halk
Cumhuriyetinde Mao Zedong Düşüncesi resmî doktrin olarak benimsenmektedir.
Mao, marksizm-leninizm kapsamında devrimin öncü güç kaynağı olarak
tanımlanan sanayi proletaryasının dışında köylülüğün ihmal edildiğine vurgu
yapar. Komünist partinin öncülüğünde kırsal alanda verilen önce halk savaşı
teorisi bu şekilde geliştirilir. Mao, özellikle ülkenin çoğunluğunu köylülerin
oluşturduğu durumlarda sosyalizmin ilk evrelerinde bu stratejinin geçerli
olduğunu savunmuştur. Diğer marksist ideolojilerin tersine maoizm, askeri
doktrini de içerecek şekildedir. Farklı yorumları Marksizm-Leninizm: Leninizm emperyalizm koşullarında
gelişmiş ve tanımlanmıştır, bu dönemde kapitalizmin çelişkileri olağanüstü gelişmiş, proletarya devrimi acil
ve pratik bir sorun haline gelmiştir, işçi sınıfının devrime hazırlandığı eski dönemin sonuna gelinmiş ve
kapitalizme doğrudan saldırı dönemine girilmiştir.
Dünya siyasi hayatına yaptığı etki bakımından Marksizm içindeki en büyük akımların başında gelir.
Genellikle Bolşevizm olarak da tanımlanan akımın siyasi özneler ele alındığında dünya ölçeğinde büyük etkisi
olduğu görülebilir. Bu terim Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından Lenin'in Marksizmin üzerine yaptığı
ideolojik geliştirmeleri tanımlamak için kullanılmıştır. Lenin'in düşüncelerini savunanlar yapılan
geliştirmelerin Marksizmin asıl teorik temeline sadık kalınarak emperyalizm dönemini uygun hale getirilmesi
olduğunu savunurlar: Leninist emperyalizm tanımının stratejik bir çıkarsaması da sanayileşmiş ülkelerdeki
işçi sınfının aynı ülkelerin deniz aşırı sömürgelerinde boyunduruk altında bulunan ve bağımsızlık mücadelesi
veren halklarla dayanışma gereğinin önemine vurgu yapmasıdır.
Avrokomünizm: Avro komünizm veya Avrupa komünizmi, 1970'li yıllarda İtalyan Komünist Partisi ve İspanyol
Komünist Partisi başta olmak üzere bazı Batı Avrupa komünist partilerinde ortaya çıkan bir anlayıştır. Sovyet
geleneğinden farklı bir hat izlemek isteyen Santiago Carrillo tarafından formüle edilmiştir. İtalya'da ise teorik
olarak Antonio Gramsci'ye dayandırılmak istenmiştir. Buna göre proletarya diktatörlüğü fikri reddedilmiş,
geleneksel Marksist-Leninist esaslardan vazgeçilmiştir. Özellikle Arnavutluk Emek Partisi lideri Enver
Hoca tarafından eleştirilen siyasetin temeli Nikita Kruşçev'in barış içinde bir arada yaşama siyasetine
dayandırılır.
Revizyonizm karşıtlığı: Marksist-Leninistler arasında özellikle Kruşçev politikalarını kabul etmeyen siyasi
partiler de bulunmaktadır. Bu politikalar revizyon olarak adlandırıldığı için bu siyasetin karşıtlığı da
revizyonizm karşıtlığı olarak değerlendirilmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti ile birlikte Sovyetler Birliğini
revizyonist olarak tanımlayan Arnavutluk ise Üç Dünya Teorisinin üzerine Maoizmden uzaklaşmıştır.
Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesinden ve sonrasında ülkeden atılan Troçki, iktidardaki
yönetimi dejenere bürokratik bir kast olarak tanımladıktan sonra alaşağı edilmesini savunur duruma
gelecektir. Aynı bakış açısı marksist-leninist yönelimli sosyalist yönetimlerin iktidarda oldukları ülkelere karşı
da geliştirilmiştir.
Marksizm tüm siyasi akımlar tarafından çeşitli şekilde eleştirilmiştir. Sosyal-demokratlar sosyalizme
proletarya devrimi sonucunda ulaşılabileceğini kabul etmezken, anarşistler sosyalizmde devlet aygıtının
varlığını korumasını reddederler. Siyasi olarak solda olmayan akımların Marksizme yönelik eleştirileri daha
çok sosyalizme karşı olarak değerlendirilebilir. Marksizmin ekonomik alandaki dayanaklarının eleştirilmesine
ek olarak özellikle Frankfurt Okulu tarafından geliştirilen sosyal, toplumsal, siyasi eleştiriler de
bulunmaktadır. A.Berham
KAYNAKCA!
Karl Marx, Friedrich Engels, Komünist Parti Manifestosu NK Yayınları İstanbul 2003 3.Baskı Almancadan
çeviren: Erkin Özalp s.11 Bakınız Francis Fukuyama'nın Tarihin Sonu ve Son İnsan adlı eseri Bunlar
arasında Simón Bolívar'a ithafen Bolivarcı Devrim sürecinde olduğu belirtilenHugo Chavezli Venezuela, Daniel
Ortegalı Nikaragua, Evo Moralesli Bolivya, Rafael Correalı Ekvador sayılabilir Ekonomi Politiğin Eleştirisine
Katkı adlı eserin giriş kısmı (İngilizce) 8 Aralık 2011 tarihinde erişilmiştir Castro, s.100
Bu döneme dair değerlendirmede bulunan Troçki ve taraftarları Stalin tarafından uygulamaya konuan Tek
ülkede sosyalizm siyasetinin yanlış olduğunu ve ülkede artık işçi sınıfının iktidarda olmadığını iddia
ederler Bakınız Çin-Sovyet ayrılığı, Tito–Stalin ayrılığı
Bakınız İspanyol Komünist Partisi ve İtalyan Komünist Partisi
Bu bağlamda Troçki, Sovyetler Birliğinde iktidarın işçi sınıfında değil dejenere bir bürokraside olduğunu iddia
eder. Leninizmin Temelleri (İngilizce) 15 Aralık 2011 tarihinde erişilmiştir
Enver Hoca, Eurocommunism is anti-communism 8 Nentori Publishing House, Tiran 1980 s.252
Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanlığı yapmış olan Vyaçeslav Molotov Kruşçev tarafındna tasfiye edildikten
sonra izlenen siyasi politikayı şiddetle eleştirmiştir…. A.Berham ŞAHBUDAK……
DEMOKRATİK KİTLE ÖRGÜTLERİ BİRLİĞİ
PLATFORMU Genel Başkanı
A.Berham ŞAHBUDAK (Mak. Müh)