ATATÜRK DÖNEMİ MÜZİK EĞİTİMİ ANLAYIŞI VE GÜNÜMÜZE

The Journal of Academic Social Science Studies
International Journal of Social Science
Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3510
Number: 53 , p. 297-304, Winter II 2016
Yayın Süreci / Publication Process
Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date
21.04.2016
31.12.2016
ATATÜRK DÖNEMİ MÜZİK EĞİTİMİ ANLAYIŞI VE
GÜNÜMÜZE YANSIYANLAR
ATATÜRK ERA CONCEPTION OF MUSIC EDUCATION AND
PRESENT REFLECTIONS
Doç. Dr. Nida Bayındır
Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dr. Seda Bayındır Uluskan
İstanbul Teknik Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Bölümü
Öz
Toplumları güçlü kılan ekonomik ve demografik üstünlükleri değil, kültürel birikimleridir. Millet olmanın temel şartı olan kültür, toplumu ayakta tutan tek güçtür. Milli
kültürün temel taşlarından birisi de milli musikimizdir. Araştırma, Atatürk dönemi müzik
eğitim anlayışını ortaya koymak ve günümüz öğretmen adaylarının bu anlayışa ilişkin algılarını belirlemeye yöneliktir. Araştırma, 2015-16 akademik döneminde Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören sınıf öğretmeni adaylarını kapsamaktadır. Araştırma sonuçlarına göre; adaylar, Cumhuriyet döneminin genel eğitim anlayışında olduğu
gibi, müziği yerel ve milli kültür unsuru olarak algılamakta, müziğimizin evrensel bir hal
alması için kültürümüzden beslenmesi gerektiğini düşünmekte ve müziği toplumu bütün
unsurları ile betimleyen bir kültür aktarım aracı olarak görmektedirler. Bu bağlamda yerel
unsurlarımızın halk tarafından bilinip zevkle dinlenecek formlarda tekrar gözden geçirilmesi ile eğitim fakültesi öğretmen adaylarının batı müzik tekniği, nota vb. evrensel müzik bilgilerinin yanı sıra yerel ve milli kültür aktarım aracı olarak müzik eğitimi, içeriği ve arşivini
kazanmaya yönelik olarak eğitilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Atatürk Dönemi, Müzik, Müzik Eğitimi
Abstract
What makes societies strong is not their economic and demographic superiority, in
fact it is their cultural heritage. A Culture which is the basic requirement of being a nation is
the only force that keeps a society alive. Our national music is one of the cornerstones of our
national culture. The study is for revealing Atatürk era conception of music education and
determining the closeness to this conception of today’s pre-service teachers. The study covers pre-service classroom teachers studying at Faculty of Education at Dumlupınar University during the 2015-16 academic year. According to the research results; pre-service teach-
298
Nida Bayındır & Seda Bayındır Uluskan
ers perceive the music as local and national culture just like in the general educational philosophy of the Republican era and think that our music should be fed from our culture so as
to be universal and also they see the music as a medium of culture transfer that describes the
society with all its elements. In this regard, local elements in the form known by our people
to be listened with pleasure and with revising them again, it is advised that pre-service
teachers studying at a faculty of education should be taught to gain music education, content and archives as the medium of transferring of local and national culture as well as their
universal music knowledge such as western music technique, musical note and so on.
Keywords: Atatürk Era, Music, Music Education
Giriş
Cumhuriyetin temel amacı; kuruluş
felsefesine uygun kuşakların yetiştirilmesidir.
Bu uğurda sanat eğitimine ve onun temel
kollarından biri olan müziğe de büyük önem
verilmiştir (Uçan, 2008; Kaya, 2012). Cumhuriyetle birlikte Türk müzik kültürüne yeni
ufuklar açacak, müziğe yeni küresel boyutlar
kazandıracak ve dünya müzikleri arasında
saygın bir konuma kavuşturacak politikalar
geliştirilmeye çalışılmıştır. Müziğimiz tarih
boyunca müzik eğitimimizi şekillendirmiş ve
tarihte yerini alarak milli bir hal almıştır.
Mehter, Enderun, Mevlevihane, Mızıka-yı
Hümayun, Darülelhan, sivil cemiyetler (Darü’l musiki-yi Osmani, Darü’l feyz-i musiki,
Darü’t talim-i musiki, Gülşen-i musiki, Şark
musiki cemiyeti), sanat adamlarının evleri,
tarikat dergahları ve camiler Türk müziğini
kuşaktan kuşağa aktarma işini üstlenmişlerdir
(Kolukırak, 2012). Osmanlı ve Cumhuriyet
müziğinin geçirdiği değişim, yaşanan modernleşme süreciyle birlikte Cumhuriyet döneminde bir politika halini almış ve Osmanlı/Cumhuriyet müziğinin kimlik sorgulaması
süreciyle devam edegelmiştir (Şanlıer, 2011).
Atatürk en zor inkılâp olarak nitelendirdiği musiki konusunda amaca ulaşmanın
ilk adımını, müzik eğitimi ve bu eğitimi veren
kurumların oluşturulması şeklinde belirlemiştir. Çünkü O, Türk müziğinin gelişmesi ve
evrensel boyutlara ulaşmasının ancak, Cumhuriyetin kurulum felsefesine uygun planlı
bir müzik eğitimi ile mümkün olacağının
farkındadır. Her şeyden önce müzik eğitimi;
müziksever, müzikyaşar, müzikyapar ve müzikdinler insanların yetiştirilmesi sürecidir.
Ve bu süreç insanların kendi yaşantıları ve
kültürleri yoluyla müziksel davranışları kazanmalarını da sağlamaktadır. İşte bu beklentiler doğrultusunda; 1924’te Makam-ı Hilafet
Mızıkası Atatürk’ün isteği ile İstanbul’dan
Ankara’ya taşınarak Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası (Cumhurbaşkanlığı Senfoni
Orkestrası) adı altında yeni bir yapıya dönüştürülmüş, akabinde de Ankara’da Musiki
Muallim Mektebi açılmıştır. 1925’te müzik
öğretimi için Avrupa’ya yetenekli öğrenciler
gönderilmeye başlanmış, halk müziği ezgileri
derlenmiş, notaya dökülüp yayıma geçirilmiştir. 1926’da Darülelhan konservatuara dönüştürülmüş, çok sesli müziğe temel olarak müzik teorisi kitapları (1928) yayımlanmaya başlamıştır. 1934’te Milli Musiki ve Temsil Akademisi Kanunu çıkartılmış, 1935 yılında da
Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü kurulmuştur. 1937-38 yıllarında ise bilimsel yöntemlerle
halk ezgileri derleme çalışmaları hız kazanmıştır (Şahin ve Duman, 2008; Akgül ve Serkan, 2015).
1 Eylül 1924’te kurulan ve 1 Kasım
1924’te de eğitim öğretime başlayan Musiki
Muallim Mektebi hiç şüphesiz modern Türkiye Cumhuriyeti’nin müzik eğitimi kurumlarının temelini oluşturmuştur (Öztürk, 2011:11).
Aynı süreçte Atatürk katıldığı toplantılarda
müzik konusuna değinmeye özen göstermiş
ve topluma önemli mesajlar vermeye çalışmıştır. 1925 yılında İzmir Kız Öğretmen Okulunda ‘hayatta musiki lazım değildir. Çünkü hayat
musikidir. Musiki ile alakası olmayan mahlukat
insan değildir. Eğer mevzubahis olan hayat, insan
hayatı ise musiki behemahal vardır. Musikisiz
hayat zaten olamaz. Musiki hayatın neşesi, ruhu,
süruru ve her şeyidir’ şeklinde yaptığı bu konuşma dahi O’nun musikiye verdiği önemin
Atatürk Dönemi Müzik Eğitimi Anlayışı ve Günümüze Yansıyanlar
en büyük göstergesi olarak tarihe geçmiştir.
Atatürk’ün yaptığı kültür inkılâbının en büyük hamlelerinden birisi de şüphesiz 1936
yılında Ankara Devlet Konservatuarı’nın
açılması olmuştur. O, sadece okulun açılmasıyla değil aynı zamanda çalışmalarıyla da
yakından ilgilenmiştir (Bayındır-Uluskan,
2010).
Atatürk 1918 yılında yayınladığı ‘Zabit ve Kumandan ile Hasbihal’ adlı eserinde
ninnilerin kültürel ve eğitimsel işlevleri üzerinde de durmuştur. Akyüz (1993:255)’e göre;
Atatürk kitabın bir bölümünde şöyle demiştir;‘Bulgar ulusu okuldaki çocuğunu Edirne bizimdir şarkısıyla büyütüyor. Ey Osmanlı ordusunun anası olan ulus! Bulgar, Sırp, Rum, Romen
uluslarını ve bunların çocuklarını yetiştirmedeki
amaçlarını göz önüne getiriniz. Açık alınlı Türk
kadını! Bugünkü subayların komutasına verdiğin
çocuklarına beşiklerinde iken ninniler yaktın mı?
Bu ninnilerle onlarda bir karakter yarattın mı?’
(Uçan, 2008). Görüldüğü üzere, müziği hem
bireysel hem toplumsal hem de mili bir değer
olarak gören Atatürk savaş yıllarından itibaren musikimizin milli olması gerektiği hususunun altını ısrar ve inatla çizmiştir. Bu konuya Ziya Gökalp’in Atatürk ile aynı paralellikte
yaklaştığı görülmüştür. Gökalp’in de etkisiyle, o günlerde Batı müziğini olduğu gibi almak ya da taklit etmek yerine batı müzikçiliğini inceleyip ulusun öz müziğini geliştirmek
hedeflenmiştir. Ulusal müziğimizi son müzik
akım ve yeniliklerine göre işlemek, müzik
kültürümüzü çok sesli olarak geliştirmek,
çağdaşlaştırmak ve evrenselleştirmek ise ana
amacımız olmuştur (ASD, 1997; Dalkılıç, 2008;
Çiftçi, 2010; Türkmen ve Türkmen, 2012).
Ülkenin ulusal müzik kültürünün öncelikle
halk musikisinden kaynaklandığını düşünen
Atatürk, bu amaç doğrultusunda bir yandan
Darülelhan’da görev yapan Rauf Yekta’nın
öncülüğünde Türk halk musikisi araştırmalarının yürütülmesini takip ederken, diğer yandan da Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım
Akses, Cemal Reşit Rey gibi müzik adamlarını
299
halk türkülerini çok sesli hale getirmeleri için
teşvik etmekten geri kalmamıştır (Evcin,
2011:531; Elçi, 2008). Atatürk, ulusal müzik
öğelerini derleme, onları son müzik kuralları
çerçevesinde işleme ve Türk ulusal musikisini
yükseltip evrensel müzikteki yerini almasını
sağlama gibi konulara 1934 yılındaki TBMM
açılış söylevinde de vurgu yapmıştır (Sipos,
2005:61). Yaşama geçirilmeye çalışılan bu
değişimler çağdaş bir toplum yaratmak için
yapılmıştır. Bu kurumsallaşma öncelikle müzik eğitiminden başlamıştır. Geleneksel müzik
kültürümüz halk müziği ekseninden başlayıp
çok sesli müzik tekniklerinin kullanımına
kadar sürmüştür. Çok sesli müziğin tanıtımı
ve yaygınlaştırılmasında en etkili araç ise
radyo olmuştur. 1927’de yayına başlayan
İstanbul Radyosu ile 1938’de yeni binasından
yayın yapmaya başlayan Ankara Radyosu da
yurdun her köşesinden dinlenmiştir. Bu günlerde yabancı müzik adamlarının hazırladıkları raporlar ile müziğimiz evrenselleşme
yönelimini sürdürmüştür (Öner, 2012; Güdek,
2014:633; Erden vd, 2014). Araştırmanın amacı, Atatürk dönemi müzik eğitimi anlayışının
ortaya konup öğretmen adaylarının günümüzdeki müzik algılarını incelemektir. Araştırma, Cumhuriyet dönemi müzik eğitimi
anlayışı ile günümüz öğretmen adaylarının
anlayışları arasındaki ilişkiyi ortaya koyması
açısından önemlidir.
Yöntem
Bu araştırma betimsel bir araştırma
olup nitel veri toplama tekniklerinin kullanıldığı bir durum çalışmasıdır. Nitel durum
çalışmasının temel özelliği bir ya da birkaç
durumun derinliğine araştırılmasıdır. Nitel
araştırmalar, genelleme düzeyleri sınırlı olup
belli bir durumla sınırlı araştırmalardır (Yıldırım ve Şimşek, 2008; Büyüköztürk vd, 2013).
Araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme
formu ile veri toplama işlemi gerçekleştirilmiştir. Form hazırlandıktan sonra uzman
görüşüne sunulmuş ve gerekli düzenlemeler
yapılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen
300
Nida Bayındır & Seda Bayındır Uluskan
adayları gönüllü katılımcılardan seçilmiştir.
Bu yönüyle katılımcıların görüşmeye yaklaşımları daha olumlu olmuştur. Çalışma grubu
amaçsal örnekleme yöntemlerinden benzeşik
örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Amaçsal
örnekleme amaca dayalı olarak bilgi sahibi
olunan durumları içermektedir. Çalışma grubunu, 2015-16 eğitim öğretim yılı bahar dönemi DPÜ Eğitim Fakültesi sınıf öğretmenliği
anabilim dalında öğrenim gören ve müzik ve
müzik öğretimi derslerini almış 4. Sınıf 38
sınıf öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı doğrultusunda aşağıdaki alt
problemlere yanıt aranmıştır.
1-Müzik nedir?
2-Müzik kültürü ne anlama gelir?
3-Atatürk’ün müzik eğitimi anlayışı hakkında ne biliyorsunuz?
4-Eğitimde müzik kültürü nasıl oluşturulur?
Katılımcıların bu maddelere ilişkin
görüşlerini yazılı olarak yazmaları istenmiştir.
Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle
analiz edilmiş ve frekanslar ile gösterilmiştir.
Görüşmecilerin her soruya verdikleri cevaplar
bir araya getirilerek benzerliklerden hareketle
belli başlıklar altında sınıflandırılmıştır. Belirlenen her başlığa ilişkin görüşleri ise frekans
olarak gösterilmiştir. Ayrıca araştırmanın
güvenirliğini arttırmak için rastlantısal olarak
seçilmiş aday görüşlerine ait doğrudan alıntılara yer verilmiştir. Araştırma verileri iki ayrı
uzman tarafından ayrı bir şekilde kodlanmış
ve her kodlama karşılaştırılarak tespit edilen
farklılıklar araştırmacılar tarafından giderilmiştir. Güvenirlik için her iki araştırmacı tarafından yapılan kodlamalar için Miles ve Huberman’ın (1994) görüş birliği/görüş birliği +
görüş ayrılığı x 100 formülü uygulanmıştır.
İki kodlayıcı arasındaki uyuşum yüzdesi % 82
olarak hesaplanmıştır. Bu oran veri analizi
açısından güvenirliğin sağlandığını göstermektedir. Veriler 20 dakika süren görüşmelerle elde edilmiştir. Yazılı ifadeler şeklinde alınan katılımcı görüşleri araştırmacılar tarafından ayrı ayrı analize tabi tutulup, madde köküne göre sınıflandırılıp, temalar oluşturularak dökümü yapılmış ve benzer anlamlar
sayısallaştırılarak yorumlanmıştır.
Bulgular
Atatürk dönemi müzik eğitimi anlayışı ile Sınıf öğretmeni adaylarının müzik anlayışı algılarını ortaya koymaya yönelik elde
edilen bulgular her bir alt problemle aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Araştırmada müzik nedir? Sorusuna
ilişkin adayların verdikleri cevaplar 3 tema
altında toplanmıştır. (Tablo 1)
Tablo 1-Sınıf öğretmeni adaylarının müzik algılarının dağılımı
Temalar
Verilen cevaplar (f)
Duygu ve düşüncelerin dışa vurumudur.
10
Kulağa hoş gelen ritimli seslerdir.
25
Dinlendiren, deşarj eden bir araçtır.
3
Sınıf öğretmeni adaylarına ‘size göre
müzik nedir’ sorusuna verdikleri cevaplar;
duygu ve düşüncelerin dışa vurumu (f=10),
kulağa hoş gelen ritmik sesler (f=25), dinlendiren, deşarj eden bir araç (f=3), temalar altında sınıflandırılmıştır. Adayların görüşleri
müziğin akademik, evrensel ve sosyal tanımlarına yönelik olmuştur. Duygu ve düşüncelerin dışa vurumuna yönelik örnek aday görüşleri; ‘müzik insanların duygu ve düşüncelerini
ritimlerle aktardığı bir olgudur’ (12. Görüşmeci),
‘müzik duygu, düşünce, istek, inanç vb. şeyleri
söz, ritim ve nota ile ifade etme işidir’ (30. Görüşmeci), ‘duygu, düşüncelerin ritmik olarak söz, ses
ve mimiklerle aktarılmasıdır’ (13. Görüşmeci).
Kulağa hoş gelen ritimli seslere yönelik örnek
aday görüşleri; ‘müzik sesin veya sessizliğin
ritim eşliğindeki sunumudur’ (4. Görüşmeci),
‘ses ve sözlerin belli ritimde art arda gelmesiyle
oluşan yapıdır’, (27. Görüşmeci), ‘insanın hoşuna
giden şeylerin melodiye aktarılmasıdır’ (22. Görüşmeci). Dinlendiren, deşarj eden bir araç
Atatürk Dönemi Müzik Eğitimi Anlayışı ve Günümüze Yansıyanlar
olarak görmelerine yönelik aday görüşleri;
‘müzik hayatın her anında mutlu eden bir araçtır’
(31. Görüşmeci), ‘müzik insanların hayatlarında
kafa dinlemek için kullandıkları bir araçtır’ (18.
Görüşmeci), ‘müzik hayatın ritmidir’ (17. Görüşmeci), adayların müzik nedir sorusuna
301
cevapları genel olarak kulağa hoş gelen ritimli
sesler olarak algılandığına yöneliktir.
Araştırmada müzik kültürü ne anlama gelir? Sorusuna ilişkin adayların verdikleri cevaplar 3 tema altında toplanmıştır. (Tablo
2)
Tablo 2-Sınıf öğretmeni adaylarının müzik kültürü algıları
Temalar
Verilen cevaplar (f)
Kültür aktarım aracıdır.
22
Kültürler arası etkileşimi sağlar.
6
Halkın duygu ve düşüncesini yansıtır.
10
Adayların müzik kültürü algılarına
ilişkin verdikleri cevaplar sırayla; ‘kültür aktarım aracı’ (f=22), kültürlerarası etkileşim
(f=6), halkın duygu ve düşüncelerini yansıtma
aracı (f=10) temaları altında sınıflandırılmıştır.
Bu temalar altında verilen cevaplar genel
olarak, adayların müziğin bir kültür aktarım
aracı olarak gördüğü yönündedir. Müziği bir
kültür aktarım aracı olarak gören aday görüşleri; ‘müziğine bakarak o milletin kültürünü sezebilirsin’ (1. Görüşmeci), ‘kültür müziği doğrudan
etkiler’ (19. Görüşmeci), ‘toplumlar kültürel ve
sosyal özelliklerine göre müzik yapar, böylelikle
kültürlerini gelecek nesillere aktarırlar’ (34. Görüşmeci), ‘müziğin kültüre etkisini o toplumun
insanlarına bakıp anlayabilirim’ (8. Görüşmeci).
Müziğin kültürler arası etkileşimi sağladığına
yönelik aday görüşleri; ‘her milletin bir kültürü
vardır ve birbirini etkileyerek oluşur’ (26. Görüşmeci), ‘müzik kültürü evrenseldir, bir bütündür’ (16. Görüşmeci). Halkın duygu ve düşüncelerini yansıttığına yönelik aday görüşleri;
‘müzik bir toplumun ya kültürünü yansıtır ya da
kültürünü yozlaştırır (7. Görüşmeci), müzik her
yörenin farklı müziğini yansıtır ve nesilden
nesile aktarılır’ (5. Görüşmeci), ‘her toplum
müzikle kültürünü bir sonraki nesle aktarır. Yöreye özgü ezgiler yaşanmışlıklar hakkında bilgi verir’(32. Görüşmeci).
Araştırmada Atatürk’ün müzik eğitimi anlayışı hakkında ne biliyorsunuz? sorusuna ilişkin adayların verdikleri cevaplar 3
tema altında toplanmıştır. (Tablo 3)
Tablo 3-Sınıf öğretmeni adaylarının Atatürk’ün müzik eğitimi anlayışını tanımlama durumları
Temalar
Verilen cevaplar (f)
Müzik hem milli hem de evrenseldir.
14
Milli olmalıdır.
16
Batıya dönüktür.
8
Atatürk’ün müzik eğitimi anlayışı 3
tema altında sınıflandırılmıştır. Müzik hem
milli hem de evrenseldir (f=14), müzik milli
olmalıdır (f=16), batıya dönük olmalıdır (f=8)
şeklindedir. Bu tema altında verilen cevaplar
adayların Atatürk’ün müzik eğitim anlayışını
milli olarak algıladıklarını göstermektedir.
Adayların müziğin hem milli hem evrensel
olduğu düşünmelerine yönelik görüşleri,
‘müzik eğitimi evrenseldir. Bu evrensellik içinde
milli müziğimize yönelim fazladır’ (17. Görüşmeci), adayların müziği milli olarak görmelerine
yönelik görüşleri; ‘müzik eğitimi millidir. Her
kültür kendi duygu ve düşüncelerini müzikle aktarır’ (9. Görüşmeci), ‘Her toplumun müzik eğitimi
millidir, okul hayatımızla birlikte İstiklal Marşı
302
Nida Bayındır & Seda Bayındır Uluskan
söyleyerek ve dinleyerek bu güne geldik’ (15. Görüşmeci), ‘müzik eğitimi millidir, çünkü müzik
bir halkı bütünleyici önemli bir unsurdur’, (16.
Görüşmeci), ‘kendi neslimize yabancı müzikler
yerine milli değerlerimizi yansıtan müzik eğitimi
vermeliyiz’ (11. Görüşmeci). Adayların müzik
eğitiminin batıyı yönelik olduğuna ilişkin
görüşleri; ‘yeni nesil çoğunlukla ya yabancı müzik dinliyor ya da batı tarzı Türkçe müzik dinliyor’
(22. Görüşmeci).
Araştırmada eğitimde müzik kültürü
nasıl oluşturulur? sorusuna ilişkin adayların
verdikleri cevaplar 2 tema altında toplanmıştır. (Tablo 4)
Tablo 4-Sınıf öğretmeni adaylarının müzik kültürü oluşturma öngörüleri
Temalar
Verilen cevaplar (f)
Evrensel planlamalarla
12
Yerel kültür öğeleri kullanılarak
26
Sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde
müzik kültürünün nasıl oluşturulacağına
ilişkin görüşleri; evrensel planlamalarla (f=12),
yerel kültür öğeleri derlenip kullanılarak
(f=26), temalar altında sınıflanmıştır. Eğitimde
müzik kültürünün merkezi planlamalarla
oluşturulacağına ilişkin aday görüşleri; ‘müzik
kültürü milli yapıdan güç aldığı için evrensel
esaslara göre öğretilmelidir’ (18. Görüşmeci),
‘müzik eğitimi ortaktır, halkla bütünleşmeden
olmaz’ (33. Görüşmeci), ‘ortak bir içeriğinin,
süresinin olması gerekir’ (29. Görüşmeci), ‘batının müzik yapma tarzı evrensel müzik için şarttır’
(35. Görüşmeci), eğitimde müzik kültürünün
yerel kültür öğeleri kullanılarak yapılması
gerektiğini düşünen aday görüşleri; ‘şu anki
müziğimiz genelde yabancı eserlerden oluşmakta,
kendi yerel kültürümüzden ezgiler olsa daha iyi
olur’(15. Görüşmeci), ‘öğretmen o yörenin müzik
eserleri ile öğrencilerini daha çok etkiler’(16. Görüşmeci), ‘yerel kültür milli kültürdür. Ne yazık
ki öğrencilerimize yerel müziklerimiz çok sıkıcı ve
sıradan geliyor’ (9. Görüşmeci).
Sonuç ve Öneriler
Cumhuriyet dönemi müzik anlayışı
aslında toplumsal ve kültürel anlamda kalkınma hamlesinin bir uzantısıdır. Müzik ve
müzik eğitimi de toplumsal ilerleyiş ve değişimin hızlı olduğu bu dönemde mevcut değişimden fazlasıyla etkilenmiştir. Cumhuriyetin
ilânı ile ülkenin genel eğitim felsefesi müzik
eğitimine de yansımıştır. Batıdan haberdar
olma ve uyguladıkları teknikleri örnek alma,
kendi öz varlığını ve öz kültürünü kullanarak
milli kültür ürünleri ortaya koyma ve bu
ürünlerle evrenselleşmeye dayanan bu işleyiş
müzik eğitimi anlayışını bilimsel olarak geliştirmeye yönelik olmuştur. Batının müzik teorileri, teknikleri dolayısıyla Batı Müziği incelenmiş, çok sesli müzik ve geleneksel müzik
arasında kültürel ve yerel bağlar kurulmaya
çalışılmıştır. Cumhuriyetle birlikte gelişen
ulus devlet yapısına uygun olacak her türlü
eğitim projeleri hayata geçirilmeye çalışılmıştır. Zamanla batı temelli gelişen müzik eğitimi
kültürel temellere dayanan milli bir müzik
eğitimi halini almıştır. Atatürk’ün müzik eğitim anlayışı olarak alanyazına yansıyan bu
durum günümüz öğretmen adayları tarafından da bilinmekte ve benzer doğrultuda algılanmaktadır. Adayların 25’ i müziği bilimsel
bir yapı içerisinde ahenkli bir ritim bütünü
olarak tanımlamakta, 22’si ise bir kültür aktarım aracı olarak algılamaktadır. Atatürk’e
göre ‘hayat müziktir. Toplum hayatı üzerinde
ise müziğin yeri oldukça fazladır’. Adayların
30’u müzik eğitimini milli ve hem milli hem
de evrensel olması gerektiğini düşünmektedir. Adayların bu görüşü de Atatürk’ün görüşleri ile benzerlik göstermektedir. Çünkü
Atatürk müzik inkılabını ‘Türk müziği kendisine özgü geleneksel yapısı içinde, üslup ve
biçim özelliği değiştirilmeden geliştirilmesi ve
çağdaş bir yapıya kavuşturulması’ şeklinde
ifade etmektedir. Adayların 26’sı yerel kültür
öğeleri kullanılarak bir müzik kültürü oluşturulması gerektiğini düşünmektedir. Adayların
bu beklentileri de Atatürk’ün Türk halk ezgi-
Atatürk Dönemi Müzik Eğitimi Anlayışı ve Günümüze Yansıyanlar
lerini derletmesi, yayımlatması, Türkçe operalar söyletmesi, müzik festivalleri düzenletmesi, türkü ve şarkıları sıklıkla dinleyip eşlik
etmesi ile benzerlik göstermektedir. Tüm bu
bilgi ve veriler ışığında; Cumhuriyetle başlayan müzik ve müzik eğitiminin ülkemizin
kültür politikaları dahilinde değerlendirilmesi, medya ve unsurlarının müzik ve müzik
kültürünü oluşturmadaki etkilerinin kontrol
edilmesi, yerel unsurlarımızın halk tarafından
bilinip zevkle dinlenecek formlarda tekrar
gözden geçirilmesi, eğitim fakültesi öğretmen
adaylarına batı müzik tekniği, nota vb. evrensel müzik bilgilerinin yanı sıra yerel ve milli
kültür aktarım aracı olarak müzik eğitimi,
içeriği ve arşivinin verilmesi önerilmektedir.
KAYNAKÇA
Akgül, D. B. & Serkan, A. (2015). Cumhuriyetten Günümüze Toplumsal Kültürel
Değişim Sürecinde Müzik Ve Müzik
Eğitimi,
Http://Www.Ayk.Gov.Tr/WpContent/Uploads/2015Pdf).
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, (1997), C. IIII, TTK, Ankara.
Akyüz, Y, (1993). Türk Eğitim Tarihi, Kültür
Koleji Yayınları:2, İstanbul.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., K., Akgün, Ö.
E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F.,
(2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri.
(11.Basım) Pegema, Ankara.
Çiftçi, E., (2010). Popüler Kültür, Popüler Müzik Ve Müzik Eğitimi, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 149-161.
Dalkılıç, H., (2008). Cumhuriyetimizin 100.
Yılında Çağdaş Müzik Eğitimi Nasıl
Olmalıdır? Cumhuriyetimizin Kuruluş Felsefesinin Öngördüğü Eğitim
Bildiriler, İnönü Üniversitesi 24-26
Nisan, Malatya, 195-213.
Elçi, A,C, (2008). Tarihsel Gelişim Bağlamında
Türk Halk Müziği Araştırmaları, Milli
Folklor Dergisi, 20(78), 37-54.
Erden, E., Öztürk, A, ve Çelik, A, (2014). Mü-
303
zik Öğretmenlerinin Cumhuriyetin İlk
Yıllarında Müzik Alanındaki Gelişmelere Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi: Aydın İli Örneği, Eğitimde
Politika Analizi Dergisi, 3(1), 24-44.
Evcin, E. (2011). Atatürk’ün Güzel Sanatlara
Ve Sanatçılara Bakışı, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
Atatürk Yolu Dergisi, 47, 521-555.
Güdek, B. (2014). Cumhuriyet Dönemi Müzik
Alanında Yabancı Uzman Raporları,
Tarih Okulu Dergisi, 7(17), 629-659.
Kaya, E. E. (2012). Yeni Türk Müzik İnkılabına
Bir Hazırlık Evresi Olarak 1826-1920
Dönemi, TurkishStudies, İnternationalPeriodicalForTheLanguages, Literatüre AndHistory Of TurkishOrTurkic, 7(1), 1451-1460.
Kolukırık, K., (2012). Osmanlı Devletinde İlk
Resmi Konservatuar Olan Darülelhanda Derleme Ve Yayım Faaliyetleri,
Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 479498.
http://www.Selcuk.Edu.Tr/Dosyalar/F
iles/5823/21%20kubilay%20koluk%C4
%B1r%C4%B1k.Pdf
Öner, A., (2012). Türkiye’de Müzik Eğitiminin
Kültürel Boyutları, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 917.
Http://Www.Yasambilimleridergisi.C
om/Makale/Pdf/1356123456.Pdf
Öztürk, S., (2011). Müzik Öğretmenliği Programında Alınan Piyano Eğitiminin
Müzik Öğretmeninin Mesleki Yaşamına Katkısı, İnönü Üniversitesi, GSF,
Müzik Öğretmenliği Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Malatya.
Sipoz, J., (2005). Türk-Macar Halk Müziğinin
Karşılaştırmalı Araştırması, Macaristan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Yayın, TIKA Basım Evi.
Şahin, M., ve Duman, R., (2008). Cumhuriyet
Yapılanma Sürecinde Müzik Eğitimi,
ÇITAD, 7(17), 259-272.
304
Nida Bayındır & Seda Bayındır Uluskan
Şanlıer, A., C., (2011). Müzik Politikaları Ve
Modernleşme Bağlamında Cumhuriyet Döneminde Türk Sanat Müziği
Alanındaki Başlıca Gelişmeler, AKÜ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik AnaSanat Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi,
Afyon.
Http://Acikerisim.Aku.Edu.Tr/Xmlui/
Bitstream/Handle/11630/3031/Ge%C3%A7
mi%C5%9F%20olsun.Pdf?Sequence=1
&İsallowed=Y
Türkmen, E., F., ve Türkmen, U., (2012). Müziksel Değişim Ve Dönüşüm 19451946 Akbaba Dergisi Örneği, DPUJSS,
32(1),
35-50.
Https://Birimler.Dpu.Edu.Tr/App/Vie
ws/Panel/Ckfinder/Userfiles/17/Files/
DERG_/32/1.Cilt/35-50.Pdf
Uluskan-Bayındır, S., (2010). Atatürk’ün Sosyal Ve Kültürel Politikaları, Atatürk
Araştırma Merkezi, İLESAM, Ankara.
Uçan, A., (2008). 2023’e Doğru Cumhuriyetimizin Kuruluş Felsefesine Uygun Kuşakların Yetiştirilmesinde Müzik Eğitimi: Politikalar, Yöntemler, Cumhuriyetimizin Kuruluş Felsefesinin Öngördüğü Eğitim Bildiriler, İnönü Üniversitesi 24-26 Nisan, Malatya.214270.
Yıldırım, A., & Şimsek, H., (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri .
(6.Basım) Seçkin Yayıncılık, Ankara.