07 Sindirim ve emilim bozuklukları
advertisement
SİNDİRİM VE EMİLİM BOZUKLUKLARI Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜ Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Sindirim bozuklukları (Maldijesyonlar) Besinlerdeki besin maddelerinin sindirim sisteminde sindirilmesinin tam veya yeterli olmaması durumlarıdır. Sindirimi tam veya yeterli olmayan besin maddesinin sonuç olarak emilimi de bozulur. midede hipoasidite proteinlerin peptik sindirimini azaltır. Z-E sendromuna bağlı olarak ortaya çıkan duodenumda hiperasidite pankreatik enzimleri inaktive edebilir. Çeşitli nedenlere bağlı olarak ince bağırsakta fırçamsı kenar enzimlerinin kaybı oligosakkaritlerin hidrolizini azaltabilir. pankreatik yetmezlik, ince bağırsak lümeninde enzim aktivitesinin azalmasıyla yağların ve proteinlerin maldigesyonuna neden olur. • Genel sindirim bozuklukları • Selektif sindirim bozuklukları Genel sindirim bozuklukları Besin maddelerinin çoğunun sindiriminin bozulması durumu • Pankreas hastalıkları • Karaciğer ve safra yolları hastalıkları • İnce bağırsak hastalıkları ve ileum rezeksiyonu • Mide rezeksiyonu nedeniyle ortaya çıkabilir. Selektif sindirim bozuklukları Besin maddelerinden yalnızca bir türünün sindiriminde bozulma durumları • Laktaz eksikliğinde • Maltaz, sakkaraz ve diğer disakkaridazların eksikliklerinde • Lipaz eksikliğinde • Enterokinaz eksikliğinde • Dipeptidaz eksikliğinde eksik olan enzimin etkili olduğu besin maddesinin sindiriminde bozukluk olur Laktaz eksikliğinde laktoz sindirimi bozulmuştur. Maltaz, sakkaraz ve diğer disakkaridazların eksikliklerinde ilgili disakkaridin sindirimi bozulmuştur İnce bağırsak lümeninde sindirilmemiş disakkaritlerin varlığı, bağırsağa sıvı sekresyonunun artmasına ve intestinal motilitenin artmasına neden olur. Şekerler bağırsak bakterileri vasıtasıyla fermente edilirler, sonuçta hidrojen, karbondioksit ve organik asitler oluşur; karın şişliği, distansiyon, kramp tarzı ağrı gibi abdominal rahatsızlık olur ve fermantasyon ürünlerinin absorpsiyonu metabolik asidoza yol açabilir. Kalın bağırsakta karbondioksit ve organik asitlerin varlığı pH’ı düşürür, osmolaliteyi yüksek tutar; burada su geriemiliminin azalmasıyla da asidik sıvı dışkılama yani diyare ortaya çıkar. Lipaz eksikliğinde yağların sindirimi ve sonuçta emilimi bozulmuştur Lipid sindirim ve emiliminde bozulma steatore (yağlı gaita) ile karakterizedir, ağır durumlarda diyare gelişebilir. Enterokinaz eksikliğinde proteinlerin sindirimi bozulmuştur Dipeptidaz eksikliğinde dipeptitlerin amino asitlere parçalanması bozulmuştur Emilim bozuklukları (Malabsorpsiyonlar) Sindirim ürünlerinin ince bağırsak mukozasından kan dolaşımına geçmeleri sürecinde ortaya çıkan bozulma durumlarıdır. Sindirim bozukluklarının sonucu olarak ortaya çıkar. Sindirim bozukluğunun olmadığı durumlarda genellikle absorptif epitelyal hücrelerin gluten, inflamasyon, enfeksiyon, cerrahi rezeksiyon ve infiltrasyonlar gibi nedenlerle kaybına bağlı olarak ortaya çıkar. • Genel emilim bozuklukları • Selektif emilim bozuklukları Genel emilim bozuklukları Besin maddelerinin çoğunun emiliminin bozulması durumu • İnce bağırsak hastalıklarında • Vasküler hastalıklarda • İlaçların etkisi, parazitlerin etkisi, süte karşı allerji gibi durumlarda genel emilim bozuklukları ortaya çıkabilir. İnce bağırsak hastalıklarından gluten enteropatisi, tropikal sprue, idiopatik steatore ve ince bağırsak rezeksiyonunda emilme yüzeyi azalmıştır veya transport bozukluğu vardır. Crohn hastalığı, amiloidoz, skleroderma ve lenfomalarda inflamasyon ve infiltrasyon vardır. Selektif emilim bozuklukları Besin maddelerinden yalnızca bir türünün emiliminde bozulma durumları • intrinsik faktör eksikliğinde vitamin B12 emilimi bozulur • Bilier tıkanmada, safra tuzu eksikliğine bağlı olarak yağ emilimi bozulur. • Disakkaridaz eksikliklerinde ilgili disakkaridin sindirimi ve emilimi bozulur vitamin B12 emiliminin bozulmasıyla bu vitaminin eksiklik belirtileri ortaya çıkar, pernisiyöz anemi diye tanımlanan megaloblastik anemi tablosu görülür. Lipid sindirim ve emiliminde bozulma steatore (yağlı gaita) ile karakterizedir, ağır durumlarda diyare gelişebilir. Steatore durumlarında D vitamini eksikliği gelişebilir: Kalsiyum emilimi bozulur, serum iyonize kalsiyum düzeyi düşer, osteomalazi ortaya çıkar. Steatore durumlarında K vitamini eksikliği gelişebilir: Protrombin zamanı uzar, kanamalar görülür. Karbonhidrat emiliminde bozulmada semptomlar bağırsaktaki sindirilmemiş oligosakkaritlerin etkilerine bağlıdır.
