Farklı sabit protetik restorasyon maddelerinde bakteri

ARAÞTIRMA
Gülhane Týp Dergisi 2005; 47: 251-255
© Gülhane Askeri Týp Akademisi 2005
Farklý sabit protetik restorasyon maddelerinde bakteri
tutunmasýnýn incelenmesi
A.Eralp Akca (*), Gülçin Akca (**), Suat Gökce (***), Nedim Sultan (**), Atilla Özdemir (*)
Özet
Dental restorasyonlar etrafýndaki mukozanýn saðlýðýnýn korunabilmesi ile gingivitis
ve periyodontitisin geliþmemesi, her ne
kadar hastanýn oral hijyen alýþkanlýklarý,
protetik restorasyonlarýnýn hijyenik olmasý
ve mikrobiyal dental plaðýn azlýðýna baðlý
olsa da, diþ hekimliðinde kullanýlan
restoratif materyallerin yüzey özellikleri
de önemlidir. Bu çalýþmada aðýzda sýklýkla
infeksiyon etkeni olarak kabul edilen
Actinobacillus actinomycetemcomitans
(A.a) ve Streptococus mutans'ýn (S.mutans), günümüzde sabit protetik restorasyonlarýn yapýmýnda kullanýlan maddelere
tutunmalarýnýn incelenmesi amaçlanmýþtýr.
A.a (ATCC 29523) ve S. mutans (Refik
Saydam Kültür Koleksiyonu 676) suþlarýnýn
belli oranda bakteri süspansiyonlarý hazýrlandý ve baþlangýç bakteri sayýsýný belirlemek amacýyla nefelometrik yöntemle
(Uro-Quick, Italy) ölçümleri yapýldý.
Bakteriyel tutunmayý belirlemek için, CrNi, In-Ceram, Empress 2 translüsent,
Ivoclar, Empress 2 Dentin, Alphadur,
Empress 2 ingot sabit protetik restorasyon
materyalleri kullanýldý. Bu materyaller 24
çukurlu hücre kültürü flasklarýna alýnarak
üzerlerine steril tükrük ve bakteri ilave
edildi. Araþtýrýlan bakterilere özel sývý
besiyerleri kuyucuklara konularak, adezyon
için inkübasyona býrakýldý. Yüzeylere tutunan bakteriler sonifikasyon iþlemi ile
* GATA Diþ Hek. Bil. Mer. Periodontoloji AD
** Gazi Üniv. Týp Fak. Týbbi Mikrobiyoloji AD
***GATA Diþ Hek. Bil. Mer. Protetik Diþ Ted. AD
Ayrý basým isteði: Dr.Dt. A.Eralp Akca, GATA Diþ
Hekimliði Bilimleri Merkezi, Periodontoloji AD,
Etlik-06018, Ankara
E-mail: akcaeralpy@yahoo.com
Makalenin geliþ tarihi: 17.05.2005
Kabul edilme tarihi: 16.09.2005
koparýlarak, yüzey baþýna tutunan bakteri
sayýsý nefelometrik yöntem ile ölçüldü.
Bakteriler özel besi yerlerine ekilerek,
canlýlýklarý tespit edildi. Bu deney üç kez
tekrar edilerek, ölçümlerin ortalamalarý
alýndý. Canlý bakteri sayýsýnýn kültür yöntemiyle ölçülmesi ile, A.a'nýn en az Cr-Ni
metal yüzeye, en yüksek In-Ceram ve
Empress 2 ingot yüzeylere tutunduðu
görüldü. S.mutans'ýn A.a'ya göre araþtýrýlan tüm yüzeylere daha az miktarda
tutunduðu ve ayný zamanda en yüksek
oranda Empress 2 ingot materyale tutunduðu izlendi. Nefelometrik inceleme ise,
A.a nýn en az Alphadur'a, en yüksek CrNi'e tutunduðunu göstermiþtir. S.mutans
ise, en fazla Empres 2 translösent'e, en az
ise In-Ceram, Empres 2 dentin ve
Alphadur'a tutunmuþtur. Tüm örnek yüzeyler bakteriyel tutunma açýsýndan
deðerlendirildiðinde; Cr-Ni alaþýmýnýn
estetik hattýn dýþýndaki diþlerde kullanýmý
veya seramik materyallerin altýnda kullanýlmasý önerilebilir.
Anahtar kelimeler: Bakteriyel tutunma,
Empres, In-Ceram, porselen, seramik
Summary
Evaluation of bacterial adhesion on
fixed partial denture materials
Although improved oral hygiene and
hygienic prosthetic restorations are prerequisites for a healthy state of periodontal tissues around dental restorations by
impeding occurence of gingivitis and periodontitis, the surface characteristics of
dental restorative materials can also present important factors. The aim of this
study was to evaluate the adhesion of
Actinobacillus actinomycetemcomitans
(A.a) and Streptococus mutans (S.mutans), which are accepted to be the infectious agents, to current prosthetic
restorative materials. The bacterial suspensions of A.a (ATCC 29523) and
S.mutans (Refik Saydam culture collection 676) were prepared and the initial
bacterial counts were determined by
using a nephelometric method (UroQuick, Italy). Cr-Ni, In-Ceram, Empress 2
translucent, Ivoclar, Empress 2 dentin,
Alphadur and Empress II ingot were used
as prosthetic restorative materials to
evaluate bacterial adhesion. These materials were placed in 24 well plates and
sterile saliva, and bacteria were added.
Specific broths for each strain were, then,
transferred in well plates and incubated
for the adhesion. The bacteria adhered to
the surface of restorative materials were
detached by sonification procedure and
measured by nephelometric method. The
viability of bacteria were evaluated in
specific media. The procedure was repeated for three times and the mean of
measurements were calculated. The measurement of viable bacteria count by culture method indicated that A.a adhered
in small amounts on Cr-Ni surface and in
higher amounts on In-Ceram and Empress
2 ingot surfaces. The highest S.mutans
adherence was found on Empress 2 ingot,
although S.mutans adhered to a lesser
extent on all specimens when compared
to A.a. Nephelometric measurement
demonstrated that A.a adhered in small
amounts on Alphadur and in higher
amounts on Cr-Ni surface. The highest
S.mutans adherence was measured on
Empress 2 translucent, and the lowest on
In-Ceram, Empress 2 dentin and Alphadur
surfaces. The use of Cr-Ni can be suggested on teeth distant to esthetic zone or
underneath ceramic materials due to less
bacterial adhesion on this material when
all prosthetic restorative materials were
evaluated.
Key words: Bacterial adhesion, Empress,
In-Ceram, porcelain, ceramic
251
Giriþ
Mikrobiyal dental plak, kompleks bir
biyofilm olup, diþ ve çevre dokularýnda
olduðu kadar restoratif yüzeylerde de
rahatlýkla oluþabilir (1,2). Bu tutunma, diþ
çürükleri, gingivitis ve periyodontitis gibi
rahatsýzlýklarýn oluþumuna neden olabilir
(3). Biyofilm tabakasýnýn yüzey maddeleri
üzerindeki oluþumu, deðiþik kimyasal
olaylara baðlýdýr (2,4). Aþamalý geliþiminde, ilk olarak salya proteinleri biyomateryal yüzeye tutunur. Ýkinci aþamada
ise, biyofilmin oluþumu mikroorganizma
tutunmasýný saðlar. Madde yüzeyinin etkisi ise henüz tam olarak anlaþýlamamýþtýr,
fakat bazý çalýþmalar çeþitli restoratif maddelerin antibakteriyel etkilerinin olduðunu veya bazý bakterilerin geliþimini artýrdýðýný göstermektedir (5,6). Oral biyofilm morfolojisi ve iyon salýnýmýna etkileri ile ilgili bir çok çalýþma (2,7,8)
bulunsa da, yeni kullanýlmaya baþlanan
restoratif maddelerin yüzey özelliklerinin
bakteriyel tutunmaya etkileri ile ilgili çok
az bilgi vardýr (9). Bakteri türleri arasýnda
Streptococcus mutans (S.mutans), plak oluþumunda en fazla bulunan bakteri olarak
belirlenmiþtir (10). S.mutans'ýn düz
yüzeylere tutunmasý, elektrostatik iliþkiler
ile açýklanmaktadýr (6). Actino-bacillus
actinomycetemcomitans (A.a), ise aðýzdaki en
sýk infeksiyon etkeni olarak suçlanmaktadýr (11). Hücre dýþý amorf madde, fimbria ve hücre dýþý veziküller bu bakterinin
tutunmasýnda önemli rol oynar (12,13).
Bu bakterilerin yüzeye tutunmalarýnýn
ölçülmesinde bakteriyel kültür metodu
(14) dýþýnda, bakterilerin bulunduðu
tüpten bir ýþýðýn geçirilmesi ve ýþýðýn yansýmasýna göre ölçüm yapma prensibine
dayalý nefelometrik yöntem (15) de kullanýlmaktadýr. Her iki yöntem arasýndaki
temel fark; kültür yönteminin canlý bakteri sayýsýný deðerlendirmesi, nefelometrik yöntemin ise, canlý ve cansýz bakteri arasýnda bir fark gözetmeksizin bilgisayar kontrollü bir sayým yapmasýdýr.
Bu çalýþmanýn amacý, aðýzda sýklýkla
infeksiyon etkeni olarak kabul edilen A.a
ve S.mutans'ýn günümüzde sýklýkla kullanýlan protetik restorasyon maddelerine
tutunma yeteneðini, iki farklý ölçme yöntemini kullanarak incelemektir.
Gereç ve Yöntem
Bakterilerin hazýrlanmasý: A.a (ATCC
29523), “Triptic Soy Bacitracin Vanco252 · Aralýk 2005 · Gülhane TD
mycin” (TSBV) agara ekilerek karbondioksidli (CO2) etüvde 72 saat tutulup
üremesi saðlandý. Üreyen A.a. kolonilerinden 4 ml “phosphate buffer saline”
(PBS) içeren tüp içerisinde 0.5 Mc
Farland eþeline göre 108 cfu/ml (colony
forming unit/mililitre) olacak þekilde bakteri süspansiyonlarý hazýrlandý. S.mutans
(RSSK-676) suþu, koyun kanlý agara ekilerek %10 karbondioksid içeren etüvde
24-48 saat süreyle inkübasyona býrakýldý.
Üreyen kolonilerden steril tüpte 4 ml
PBS içerisinde yine 108/ml konsantrasyonda bakteri süspansiyonlarý hazýrlandý.
Her iki bakteri süspansiyonundan 200 µl
alýnarak, 96 kuyucuklu mikroplaklara
konuldu. Baþlangýç bakteri sayýsýný belirlemek amacýyla nefelometrik yöntemle
(Uro-Quick, Sire Analytical Systems
Udinese, Italy) cfu/ml olarak ölçüm
yapýldý.
Dental maddelerin hazýrlanmasý: Bu
çalýþmada laboratuvar ortamýnda her biri
yaklaþýk 0.5 cm çapýnda ve 1 mm kalýnlýðýnda kesilen ve yüzey bitirme iþlemlerine tabi tutulan sabit protetik restorasyon
maddeleri kullanýldý. Bu materyaller;
Krom-Nikel metal alaþýmý (Cr-Ni)
(Viron 99 Bego, Bremen, Germany),
Ivoclar (Vivadent Schaan, Liechtenstein),
Alphadur
(Vita,
Bad
Sackingen,
Germany), Empress 2 Dentin (Vivadent
Schaan, Liechtenstein), Empress 2
translösent (Vivadent Schaan, Liechtenstein), In-Ceram (Vita, Bad sackingen,
Germany) ve Empress 2 ingot (Vivadent
Schaan, Liechtenstein)'dur. Cr-Ni,
Empress 2 ingot ve inceram yüzey porselenleri altýnda kullanýlan maddeler, diðerleri ise yüzey porselenleri olarak gruplandýrýldý. Bu maddeler etilen oksid ile
sterilize edildikten sonra, 24 çukurlu
hücre kültürü plaklarýna konuldu. Üzerlerine, 0.22 µm milipore’dan geçirilerek
mikroorganizmalardan arýndýrýlan salya
ilave edildi ve 1 saat süreyle beklendi.
Daha sonra, üzerlerine hazýrlanan bakteri
süspansiyonlarýndan 100 µl ekilerek 20
dakika beklendi. Her kuyucuða A.a için
500 µl “Triptic Soy VancomycinBacitracin Broth” (TSVBB), S.mutans için
'Brain-heart infusion broth' konuldu.
Bakteriyel tutunma iþlemi için, 4 saat
süreyle CO2'li etüvde 37oC'de inkübasyona býrakýldý. Daha sonra PBS ile 3 kez
yýkanan maddeler içerisinde 1 µl PBS
olan tüplere alýndý ve 6 dakika süreyle 45
mV akýmda sonifikasyona (Consort,
Sweden) tabi tutuldu. Hazýrlanan tüplerin içerisindeki çözeltilerin her birinden
20 µl örnekler alýnarak her bakteriye özel
besi yerlerine ekimler yapýldý ve yine bu
çözeltilerden 200 µl'lik örnekler alýnarak
nefelometrik ölçümler gerçekleþtirildi.
Canlýlýk ve koloni sayýmý için alýnan
örnekler CO2'li etüvde 48-72 saat süreyle
inkübasyona býrakýldý. Bu deney 3 kez
tekrar edildi ve ölçümlerin ortalamalarý
alýndý.
Ýstatistiksel analiz: Her bakteri ve her
yöntem için yüzeylerdeki bakteriyel
tutunma ortalamalarýnýn deðerlendirilmesinde tek yönlü varyans analizi
(ANOVA) kullanýldý. Grup içi farklýlýklarýn belirlenmesinde Scheffe testi kullanýldý. Her iki bakterinin tüm yüzeylere
tutunma farklýlýðýnýn belirlenmesi için,
iki ortalama arasýndaki farkýn önemlilik
testi kullanýldý. Ýstatistiksel sonuçlarýn
deðerlendirilmesinde yanýlma düzeyi
α=0.05 olarak belirlendi.
Bulgular
Bulgular nefelometrik yöntem ve
kültür sonuçlarý açýlarýndan ve ayrýca bakterilerin protetik restorasyon maddelerine
tutunmalarýndaki farklýlýklar yönünden
olmak üzere üç ana grupta deðerlendirildi.
Nefelometrik sonuçlar: A.a'nýn kullanýlan
protetik maddelere tutunmasýnda farklýlýklar gözlendi. Alphadur'un, A.a'nýn en
az tutunabildiði yüzey olduðu görüldü.
Ýstatistik deðerlendirme A.a'nýn Cr-Ni
alaþýmýna In-Ceram, Ivoclar, Alphadur ve
Empress 2 ingot'dan daha fazla tutunduðunu gösterdi. Bir yüzey porseleni olan
Empress 2 translösent ve Empress 2
dentin, A.a tutunmasý için Alphadur'dan
daha uygun bir madde olarak belirlendi.
Bununla beraber, bu maddelerle Ivoclar
arasýnda bakteriyel tutunma açýsýndan
istatistiksel bir farklýlýk belirlenemedi.
Yüzey porselenlerinin altýnda kullanýlabilen In-Ceram ve Empress 2 ingot
arasýnda ise bakteriyel tutunma açýsýndan
bir farklýlýk saptanmadý. S.mutans'ýn istatistiksel deðerlendirmesinde, bu bakterinin en çok Empress 2 translösent
materyaline tutunduðu görüldü. Ancak
Akca ve ark.
bu yüzeydeki tutunma, Ivoclar ve
Empress 2 ingot yüzeylerdeki tutunmadan farklý deðildi. Yüzey porselenleri
altýnda kullanýlan Cr-Ni, In-Ceram ve
Empress 2 ingot'un istatistiksel deðerlendirmesi, S.mutans'ýn bu maddelere
tutunmasýnda bir farklýlýk olmadýðýný
ortaya koydu. Bu grupta bakteriyel tutunmanýn gerçekleþmemesi açýsýndan, Empress 2 dentin ve Alphadur en baþarýlý
yüzey porselenleri olarak deðerlendirildi
(Tablo I).
madý. Bu bakterinin yüzey porselenlerine
tutunmalarý arasýnda istatistiksel bir farklýlýk görülmedi. Yüzey altý materyallerin
deðerlendirilmesi ise, In-Ceram yüzeyin
en az bakteriyel tutunmaya olanak verdiðini gösterdi.
Bulgular, A.a'nýn en az Alphadur
yüzey porselenine ve Cr-Ni yüzey altý
maddesine tutunduðunu ortaya koydu.
In-Ceram ve Empress 2 dentin yüzeyler
arasýnda bakteri tutunmasý açýsýndan bir
farklýlýk belirlenemedi (Tablo II).
Tablo I. Actinobacillus actinomycetemcomitans ve Streptococcus mutans'ýn protetik malzemelere tutunmalarýnýn nefelometrik yöntemle ölçüm sonuçlarý
_______________________________________________________________________________
Actinobacillus actinomycetemcomitans*
Streptococcus mutans*
_______________________________________________________________________________
Cr-Ni
0.01±0.004
0.007±0.001**
In-Ceram
0.006±0.001
0.006±0.001
Empres 2 Translösent
0.007±0.001**
0.01±0.003
Ivoclar
0.006±0.001**
0.008±0.001
Empress 2 Dentin
0.007±0.001
0.006±0.001**
Alphadur
0.003±0.001**
0.006±0.001
Empress 2 Ingot
0.004±0.001**
0.007±0.001
_______________________________________________________________________________
*: Deðerler (mg/L), ortalama±standart sapma olarak verilmiþtir
**: Her iki bakterinin ayný yüzey için tutunmasýnda, bulunduðu hücre lehinde istatistiksel farklýlýðý göstermektedir
Tablo II. Actinobacillus actinomycetemcomitans ve Streptococcus mutans'ýn protetik malzemelere tutunmalarýnýn kültür yöntemiyle ölçüm sonuçlarý
_______________________________________________________________________________
Actinobacillus actinomycetemcomitans*
Streptococcus mutans*
_______________________________________________________________________________
Cr-Ni
0.5±0.8*
2.2±1.2
In-Ceram
343±29
0.7±0.8**
Empres 2 Translösent
187±21
0.6±0.6**
Ivoclar
128±22
0.8±0.8**
Empress 2 Dentin
316±44
0.8±1**
Alphadur
35±20
0.5±0.6**
Empress 2 Ingot
410±100
4.3±1.7**
_______________________________________________________________________________
*: Deðerler (cfu/ml), ortalama±standart sapma olarak verilmiþtir
**: Her iki bakterinin ayný yüzey için tutunmasýnda, bulunduðu hücre lehinde istatistiksel farklýlýðý göstermektedir
Kültür sonuçlarý: Çalýþmanýn gerçekleþtirildiði yüzeylerde canlý bakteri varlýðýný gösteren bu incelemenin istatistiksel
deðerlendirmesi, S.mutans'ýn en çok CrNi metal ve Empress 2 ingot yüzeylere
tutunabildiðini gösterdi. Ancak, her iki
yüzeyde de çok az bakteri izlendi. Cr-Ni
alaþýmý her ne kadar bu grupta çok bakteri
tutunan bir yüzey olarak görülse de, bu
yüzeyle Ivoclar ve Empress 2 dentin
yüzeyler arasýnda S.mutans tutunmasý
açýsýndan bir farklýlýk gözlenmedi. Ayný
zamanda In-Ceram, Empress 2 translösent, Ivoclar, Empress 2 dentin ve
Alphadur yüzeyler arasýnda da S.mutans
tutunmasý açýsýndan bir farklýlýk bulunaCilt 47 · Sayý 4 · Gülhane TD
A.a ve S.mutans'ýn karþýlaþtýrýlmasý: Her
iki bakteri nefelometrik yöntem açýsýndan
karþýlaþtýrýldýðýnda, In-Ceram yüzey
dýþýnda bütün yüzeylerde istatistiksel
farklýlýklar izlendi. S.Mutans, Empress 2
translösent ve Ivoclar materyallerinde A.a
ya göre daha fazla tutundu (Tablo I).
Kültür yöntemi ile deðerlendirme,
bütün yüzeylerde her iki bakterinin
tutunmasý açýsýndan belirgin farklýlýklar
olduðunu ortaya koydu. Buna göre,
S.mutans, Cr-Ni alaþýmý hariç diðer tüm
yüzeylere A.a ya göre daha az tutundu
(Tablo II).
Tartýþma
Oral bakterilerin aðýzda kullanýlan
restoratif ve protetik maddelere tutunmasý, birçok deðiþik mekanizmanýn etkisiyle ortaya çýkmaktadýr. Salya proteinlerindeki reseptörler aracýlýðý ile, bu
tutunma artmaktadýr (16). Bakterilerin
aðýz ortamýndaki yüzeylere tutunmalarý;
bakteri reseptörleri, fimbrialar ve adezinler aracýlýðýyla da olmaktadýr. A.a'nýn
epitele tutunmak için birçok mekanizmayý kullandýðý gösterilmiþtir (17). Hücre
dýþý þekilsiz madde, bakteriyel uzantýlar ve
hücre dýþý veziküler yapýlar, bu tutunmayý
etkileyen mekanizmalar olarak gösterilmiþtir (12,13). Streptokoklar, pelikýl
üzerinde biriken ilk kolonidir; asidik prolinden zengin proteinlere ve ayrýca alfa
amilaz ve sialik asid gibi reseptörlere
baðlanýr (18). Özellikle streptokoklarýn
pelikýl yüzeyde bulunmalarý, diðer
kolonilerin bu bölgeye göç ederek yerleþmesini saðlar (16). Bakteriyel tutunmada bakterilerin ve pelikýl yüzeyin etkisi
önemli olsa da, tutunmanýn gerçekleþtiði
yüzeyin de özellikleri önemlidir (19).
Bütün restoratif ve protetik materyaller,
çeþitli bitirme iþlemi diye adlandýrýlan
polisaj iþlemlerine tabi tutulur. Bu iþlem,
ayný bakterinin deðiþik yüzeylerde,
deðiþik oranlarda tutunmasýna yol açabilir
(10). Kritik yüzey enerjisi, zeta potansiyeli, yüzey pürüzlülüðü (20) ve salya
akýþ hýzý da (14), bakteriyel tutunmayý
etkileyebilir. Yüzey düzensizlikleri bakterilerin yüzeye daha sýký tutunmalarýný
saðlayarak, gelen kuvvetlere karþý dayanmalarýný saðlayabilir. Kawai ve Takaoka,
bakteriyel tutunmanýn üç saatlik inkübasyona oranla sekiz ve 24 saatlik inkübasyon sonrasýnda daha belirgin olduðunu göstermiþlerdir (21). Bununla
beraber, Yamauchi ve ark. yüzey pürüzlülüðünün bakteriyel tutunmadaki
rolünün bakteri suþlarý ile ilgili olduðunu
ortaya koymuþlardýr; diðer bir deyiþle
pürüzlülüðü ölçülmüþ bir madde üzerinde her bakteri farklý oranlarda tutunabilir
(22). Bu çalýþma, S.mutans'ýn düz yüzeylerde pürüzlü yüzeylere göre daha fazla
tutunduðunu göstermiþtir. Bunun dýþýnda, uygulanan polisaj iþlemlerinin de bakteriyel tutunmayý etkilediði gösterilmiþtir
(8). Genel görüþe göre, diþler arasý ve
diþetine yakýn bölgelerde düþük bakteriyel
Protetik materyallerde bakteriyel tutunma · 253
tutunma oranýna olanak veren maddelerin kullanýlmasý önerilmektedir.
Restoratif maddelerin bakteriyel tutunmadaki rolleri ile ilgili birçok çalýþma
bulunsa da, protetik maddelerin söz
konusu özellikleri hakkýnda henüz kesinleþmiþ bilgiler bulunmamaktadýr. Özellikle implant uygulamalarý, kullanýlacak
implant üstü uygun protetik malzemenin
özel olarak seçilmesini gerektirmektedir.
Bu nedenle, araþtýrmamýzda implant üstü
ve sabit protetik restorasyonlarda sýklýkla
kullanýlan yüzey porselenleri ile porselenlerin altýnda kullanýlan maddeler ele
alýndý. Pelikýl üzerinde ilk yerleþen
kolonilerden S.mutans ve sýklýkla infeksiyon etkeni olarak suçlanan A.a'nýn, bu
maddelere olan tutunmalarý incelendi.
Çalýþmada bakteriyel tutunmayý deðerlendirmek için nefelometrik ve kültür
yöntemleri uygulandý. Ancak, nefelometrik yöntem her ne kadar bilgisayar kontrollü olsa da, bu yöntemle yüzey
üzerindeki canlý bakterilerin varlýðýný saptamak mümkün deðildir. Dolayýsýyla,
nefelometrik yöntem ile kültür yöntemi
sonuçlarý arasýnda bir iliþki bulunmayabilir. Ayrýca, esas olarak yüzey üzerinde
biriken bakteriler çürük, gingivitis ve
periyodontitise yol açabilir (11). Bu
nedenle, bu tür çalýþmalarda yüzey
üzerinde biriken bakteri kolonisinin
mikroskop ile sayýlmasý bakteriyel tutunmanýn daha doðru olarak deðerlendirilmesini saðlayacaktýr. Aðýz ortamýnýn taklit
edilmesini amaçlayan bu çalýþmada, yüzey
örnekleri üzerine bakteriden arýndýrýlmýþ
salya konuldu. Bununla beraber, aðýz
ortamýndaki salyanýn yýkayýcý ve dilin
temizleyici etkileri, bu in vitro modelde
gerçekleþtirilemedi.
Çalýþmamýzda kullanýlan örnekler
daha önce çaplarý belirlenen maddelerdir,
fakat bu maddelerin sabit protetik restorasyonlarda kullanýlmalarý sýrasýnda
çeþitli anatomik konturlar oluþturulmaktadýr. Maddeler üzerinde yapýlan bu
deðiþiklikler, araþtýrmamýzda kullandýðýmýz bakterilerin aðýz ortamýndaki
tutunmasýný etkileyebilir.
Bu çalýþmada, deðiþik maddeler kullanýlsa da, temel olarak bunlarý yüzey
porselenleri ve yüzey porselenleri altýnda
kullanýlan maddeler olarak deðerlendirebiliriz. Çalýþmamýzýn sonuçlarý yüzey
254 · Aralýk 2005 · Gülhane TD
porselenleri içerisinde Alphadur'un, destek materyalleri içerisinde de Cr-Ni
alaþýmýnýn, en az bakteriyel tutunmaya
olanak saðladýðýný gösterdi. Bu maddeleri
diðer maddelerden üstün kýlan özelliklerin neler olduðunun tespit edilebilmesi
için, yüzey pürüzlüklerinin ve zeta potansiyellerinin deðerlendirilmesi gereklidir.
Bununla beraber, bakteriyel tutunma ile
ilgili çalýþmalarda tekrarlayan ölçümlerde
her zaman ayný ortalamalarýn elde
edilmesi olanaksýz görünmektedir. Bu
çalýþmada, her yüzey üzerine ayný miktarda bakteri kolonisi ekilse de, ayný materyal
örnekleri üzerinde uygulanan bitirme
iþlemleri ile elde edilen parlak yüzeylerin
kalýnlýðý ve pürüzsüzlüðü arasýnda farklýlýklar olabilir. Bu farklýlýðýn kaldýrýlýp,
standart yüzeylerin elde edilmesi ise
oldukça zordur. Buna ek olarak kültür
yöntemi sonuçlarý temel alýnacak olunursa, S.mutans'ýn örnek yüzeylere tutunmasýnýn, Cr-Ni yüzey dýþýnda belirgin
þekilde az olduðu izlendi. Bu sonuç, çok
belirgin bir bulgu olarak görülse de, bakterilerin tutunmalarýnýn tespit edilmesinde, kültür ve nefelometrik ölçümlerden
önce sonifikasyon iþleminin yapýlmasýnýn
her bakteri için farklý sonuçlar oluþturabilmesi mümkündür. Temel olarak
sonifikasyon iþlemi, yüzeye tutunan bakterileri yüzeyden koparmayý amaçlar,
fakat uygulama süresi bakteri hücresinin
lizisine neden olabilir. Her ne kadar
belirlediðimiz sonifikasyon süresi daha
önce uygulanmýþ olsa da, S.mutans'ýn bu
süreye A.a dan daha dayanýksýz olmasý da
mümkün olabilir.
Sonuç olarak, Cr-Ni alaþýmý her ne
kadar diðer yüzey porselenleri altýnda kullanýlan destek maddelerine göre eski bir
malzeme olsa da, özellikle estetik kaygýlarýn olmadýðý molar diþler bölgesinde
bakteriyel tutunma kriter olarak alýnarak
ve özenle parlatýlmak þartýyla baþarýlý
olarak kullanýlabilir. Ivoclar porselen ise
günümüz diþ hekimliðinde çok kullanýlan
bir malzeme olmakla birlikte, çalýþmamýzýn sonuçlarý bu yüzeyin bakteriyel
tutunmaya ileri derecede olanak saðladýðýný ortaya koymaktadýr. Bununla birlikte, protetik restorasyon malzemelerinin
ve bakterilerin aðýz saðlýðýnýn sürdürülmesindeki rolleri önemli olsa da, iyi bir
aðýz hijyeninin saðlanmasý ve hijyenik
sabit protezlerin yapýlmasýnýn da oldukça
önemli olduðu düþünülmektedir.
Kaynaklar
1. Siegrist BE, Brecx MC, Gusberti FA, Joss
A, Lang NP. In vivo early human dental
plaque formation on different supporting
substances. A scanning electron microscopic and bacteriological study. Clin Oral
Implants Res 1991; 2: 38-46.
2. Hannig M. Transmission electron microscopic study of in vivo pellicle formation on
dental restorative materials. Eur J Oral Sci
1997; 105: 422-433.
3. Sardin S, Morrier JJ, Benay G, Barsotti O.
In vitro streptococcal adherence on prosthetic and implant materials. Interactions
with physicochemical surface properties. J
Oral Rehabil 2004; 31: 140-148.
4. Wallman C, Krasse B. Mutans streptococci
in margins of fillings and crows. J Dent
1992; 20: 163-166.
5. Prati C, Fava F, Di Gioia D, Selighini M,
Pashley DH. Antibacterial effectiveness of
dentin bonding systems. Dent Mater 1993;
9: 338-343.
6. Satou J, Fukunaga A, Satou N, Shintani H,
Okuda K. Streptococcal adherence on various restorative materials J Dent Res 1988;
67: 588-591.
7. Suljak JP, Reid G, Wood SM, McConnell
RJ, van Der Mei HC, Busscher HJ.
Bacterial adhesion to dental amalgam and
three resin composites. J Dent 1995; 23:
171-176.
8. Carlen A, Nikdel K, Wennerberg A,
Holmberg K, Olsson J. Surface characteristics and in vitro biofilm formation on glass
ionomer and composite resin. Biomaterials
2001; 22: 481-487.
9. Guggenheim B, Giertsen W, Schupbach P,
Shapiro S. Validation of an in vitro biofilm
model of supragingival plaque. J Dent Res
2001; 80: 363-370.
10. Shahal Y, Steinberg D, Hirschfeld Z,
Bronshteyn M, Kopolovic K. In vitro bacterial adherence onto pellicle-coated aesthetic restorative materials. J Oral Rehabil
1998; 25: 52-58.
11. Carranza FA. Clinical Periodontology. 7th
ed. Philadelphia: WB Saunders Co, 1990:
96.
12. Meyer DH, Fives-Taylor PM. Evidence
that extracellular components function in
adherence of Actinobacillus actinomycetemcomitans to epithelial cells. Infect
Immun 1993; 61: 4933-4936.
13. Meyer DH, Fives-Taylor PM. Characteristics of adherence of Actinobacillus actinomycetemcomitans to epithelial cells. Infect
Immun 1994; 62: 928-935.
14. Eick S, Glockmann E, Brandl B, Pfister W.
Adherence of Streptococcus mutans to various restorative materials in a continuous
flow system. J Oral Rehabil 2004; 31: 278285.
Akca ve ark.
15. Montanaro L, Campoccia D, Rizzi S, et al.
Evaluation of bacterial adhesion of Streptococcus mutans on dental restorative materials. Biomaterials 2004, 25: 4457-4463.
16. Whittaker CJ, Klier CM, Kolenbrander PE.
Mechanisms of adhesion by oral bacteria.
Annu Rev Microbiol 1996; 50: 513-552.
17. Fives-Taylor P, Meyer D, Mintz K.
Characteristics of Actinobacillus actinomycetemcomitans invasion of and adhesion
to cultured epithelial cells. Adv Dent Res
1995; 9: 55-62.
Cilt 47 · Sayý 4 · Gülhane TD
18. Gibbons RJ, Hay DI, Schlesinger DH.
Delineation of a segment of adsorbed salivary acidic proline-rich proteins which promotes adhesion of Streptococcus gordonii
to apatitic surfaces. Infect Immun 1991; 59:
2948-2954.
19. Tullberg A. An experimental study of the
adhesion of bacterial layers to some restorative dental materials. Scand J Dent Res
1986; 94: 164-173.
20. Quirynen M, Bollen CM. The influence of
surface roughness and surface-free energy
on supra- and subgingival plaque formation
in man. A review of the literature. J Clin
Periodontol 1995; 22: 1-14.
21. Kawai K, Takaoka T. Inhibition of bacterial
and glucan adherence to various lightcured fluoride-releasing restorative materials. J Dent 2001; 29: 119-122.
22. Yamauchi M, Yamamoto K, Wakabayashi
M, Kowano J. In vitro adherence of
microorganisms to denture base resin with
different surface texture. Dent Mater J
1990; 9: 19-24.
Protetik materyallerde bakteriyel tutunma · 255