Calistay Raporu Sunum Metni

KADINA YÖNELİK ŞİDDET VE AİLE İÇİ ŞİDDETİN ÖNLENMESİNDE İSTANBUL
SÖZLEŞMESİ ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU
BASINA SUNUM METNİ
Ülkemizde her gün onlarca kadın şiddete maruz kalmakta ve hatta bazı şiddet vakıalarında ölümle
neticelenen vahim sonuçlar doğmaktadır. Adli sicil istatistik verilerine göre 2013 yılında şiddetten
korunmak için 176.478 kişi mahkemelere başvurmuştur. Bu günlük olarak ortalama 480 kişiye tekabül
etmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı verilerine göre 2014 Ekim sonu itibariyle ülkemizde
mevcut 130 konukevine 46 bin 067 kadın sığınmıştır. İlk elde sunulan bu rakamlar dahi karşı karşıya
olduğumuz kadına yönelik şiddetin vahim boyutlarını gözler önüne sermektedir.
Kadına yönelik şiddeti salt adli bir vakıa olarak görmenin ötesinde kadına yönelik şiddetle mücadeleyi
kurumsal bir mekanizmaya bağlaması açısından İstanbul Sözleşmesi bir ilktir. Sözleşme, kadına yönelik
şiddetin uluslararası düzeyde izlenmesi ve taraf devletlerin yükümlülüklerini yerine getirip
getirmediğinin denetlenmesi amacıyla oluşturulan GREVIO’yu barındırması açısından da ayrıca bir
öneme sahiptir.
Bu önemi gözeterek, kadına yönelik şiddetle mücadeleyi hedefleyen İstanbul Sözleşmesi dikkate
alınarak hazırlanan 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun
hükümlerinin bir arada değerlendirilmesi, uygulamada karşılaşılan sorunlar, devletin kadına karşı
şiddetle mücadeledeki yükümlülükleri ve bu yükümlülüklerin etkili bir biçimde gerçekleştirilebilmesinin
nasıl sağlanacağı hususlarının tartışılması gerektiği düşüncesi ile KADEM olarak düzenlediğimiz “Kadına
Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesinde İstanbul Sözleşmesi” başlıklı çalıştayımız 30 Eylül 2014
tarihinde, İstanbul’da gerçekleştirilmiştir.
Çalıştayımıza İstanbul Sözleşmesi ve 6284 sayılı kanun kapsamında çalışmalar yürüten yetkili
kurumların temsilcileri, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Uzmanları, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği
Komisyonu (KEFEK) üyeleri, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü
(KSGM) Genel Müdürü ve uzmanları, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) İl ve Şube
Müdürleri, çeşitli üniversitelerden akademisyenler, STK’lar, uzman psikolog ve pedagog ve KADEM
Hukuk Komisyonu avukatları nezdinde katılım sağlanmıştır. Çalıştay sonucunda ortaya çıkan ve
kamuoyuna sunduğumuz çalıştay raporu, KADEM bünyesinde yapılan toplantıların yanı sıra; Av. Kezban
Hatemi, Av. Fatma Benli, Ayrımcılığa Karşı Kadın Hakları Derneği (AK-DER), Uluslararası Kadın ve Aile
Derneği (UKADER), Hukukçu Hanımlar Derneği, İstanbul Kadın Platformu (İKAP), Başkent Kadın
Platformu Derneği, MEDYASOFA, Hanımlar Eğitim ve Kültür Vakfı (HEKVA), Kadın Yönetici ve Kadın
Çalışanlar Dayanışma Derneği (KAYÇAD) ve İstanbul Kadın ve Kadın Kuruluşları Derneği (İKADDER) ‘nin
katılımı ile KADEM olarak gerçekleştirdiğimiz toplantılar sonucunda son halini almıştır.
Çalıştay masalarında üzerinde çokça durulan ve raporda öne çıktığını düşündüğümüz hususları şöyle
sıralayabiliriz;
 Şiddetle mücadele şiddetten korunmaya ihtiyaç duyan mağdurların omuzlarına yüklenmiştir.
Sadece mağdurun korunmasını hedefleyen politikalar şiddetle mücadelede yeterli değildir. Mağdurun
korunması uygulamasının; şiddet failinin cezalandırılması, rehabilitesi ve şiddet tehlikesinin tamamen
ortadan kaldırılmasına yönelik uygulamalarla desteklenmesi elzemdir, bir bütün olarak çözüm
üretilmesi gerekmektedir. Mevcut yasaların pratiğinde şiddetten korunmak isteyen kadın karakola,
mahkemeye, sığınma evine defalarca gitmekte, farklı kişi ve kuruluşlara sayısız defa derdini anlatmak
zorunda bırakılmaktadır. Halbuki çoğu zaman şiddet faili bu dönemde uyguladığı şiddet eylemleri
açıkça anlaşıldığı halde, ifadesinin alınmasından sonra serbest bırakılmaktadır. Bu durum mağdurun
güvenliğine yönelik ciddi bir tehdit oluşturduğu gibi, kendisinden şikayetçi olunmasından dolayı
öfkelenen faili “işini yarım bırakmaması” için teşvik edici olmaktadır. Mağdurun korunması ile birlikte
bu tedbiri destekleyici surette şiddet failinin etkin ve hızlı bir şekilde cezalandırılması gerekmektedir.
Kadına yönelik şiddete ilişkin özel ceza infaz sistemi getirilmelidir. Koruyucu tedbir kararları
verilmesi aşamasında işlenen suçlarda şiddete başvuran kişiler için denetimli serbestlik, erteleme,
paraya çevirme vb. yöntemlere başvurulması engellenmelidir.
 Mahkemeler tarafından verilen tedbir kararları şiddet mağdurlarının ihtiyaçlarını karşılamaktan
uzaktır.
Kanunda şiddetin tanımı oldukça geniş kapsamlı yapılmış olmakla beraber kanun uygulayıcıları için hala
fiziksel şiddet dışındaki şiddet biçimlerinin risk kapsamında görülmediğini gözlemlemekteyiz. Bu
durumu kısa süreli olarak verilen ya da kanun maddelerinin tümünü kapsamayan mahkeme
kararlarında görmek mümkündür. Aynı şekilde mahkeme kararlarında şiddet vakaları irdelenerek her
olaya özgü tedbirler verilmemektedir. Kanunda yer alan bazı tedbirlerin sıralanması şeklinde verilen bu
kararların uygulama etkisi A4 kağıdı boyutlarını geçememektedir. Halbuki kanunda yer alan tedbirler
tahdidi bir yöntemle belirtilmemiştir ve hakimin vakanın özelliklerine göre öngöreceği tedbirleri
vermesi mümkündür. Lakin tedbir kararlarının ivedilikle verilmesinin gerekmesi ve mahkemelerin iş
yüklerinin fazla olması sebebiyle, vakaların incelenmesinin mümkün olmadığı serzenişleri mevcuttur.
Mahkemelerin kanunları uygulamadaki şok edici yetersizliklerinin önüne geçmek için adli birimlerin
yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Şiddet vakalarını derinlemesine inceleyecek kadına yönelik
şiddete ilişkin özel ihtisas mahkemeleri oluşturulmalı, bu “şiddet mahkemeleri”nde hakim, savcı,
sosyal araştırmacı, psikolog, pedagog gibi uzman kadrolar atanmalıdır. Ayrıca konunun önemine
binaen ceza mevzuatında kadına yönelik şiddet ile ilgili özel bir yasal düzenleme yapılmalıdır.
 Kadına yönelik şiddet sadece bir asayiş sorunu olarak ele alınmakta, toplumsal bir sorun olarak
görülmemektedir.
Kanun şiddetle mücadelede sadece asayiş ve adli birimleri görevlendirmediği topyekun bir mücadeleyi
öngördüğü halde, uygulamada asayiş ve adli birimlerin dışındaki görevlilerin kanunun kendilerine
yükledikleri şiddetle mücadeleye ilişkin sorumluluklarında etkin olmadıklarını gözlemlemekteyiz.
Örneğin kanun şiddete maruz kalan kişilerin kolay ve hızlı bir şekilde şiddetten korunması için “barınma
yeri sağlanması, geçici maddi yardım yapılması, rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi, geçici
korunma altına alınması, kreş imkanlarının sağlanması” gibi tedbir kararlarının mülki amirler tarafından
verilmesini öngörmüştür. Kanunun şiddet mağdurlarının kolay ve hızlı bir şekilde ulaşmasını amaçladığı
bu düzenlemenin, amacının aksine bürokratik süreçlerde tıkandığını ve mağdurlar açısından bu
zorlukların ikincil travmalara yol açabildiğini gözlemlemekteyiz. Bu sebeple bir çok şiddet mağduru
daha hızlı sonuç almak için karakola ve adliyelere yönlendirilmektedir. Bu durumda bazı mağdurlar
yeterince bilgilendirilmedikleri için yaşadıkları şiddetin sadece ‘bir adli vaka’ olarak görülmesinden
duydukları endişe sebebiyle müracaatlarına devam etmemekte, resmi kayıtlara girmesi sebebiyle
şiddet failinden misilleme görecekleri kaygısıyla şiddetle mücadelelerinden vazgeçmek zorunda
kalmaktadırlar. Şiddet yalnızca bir adli vaka değildir ve sadece bir asayiş sorunu olarak ele
alınmamalıdır. Şiddet bir toplumsal sorundur, mağdurun yardım talep ettiği her birimin şiddetle
mücadelenin aktörü olarak sorumlulukları bulunmaktadır.
Şiddet mağdurlarını koruma mekanizmasında yer alan kolluk görevlilerine ve özellikle hakimlere
meslek içi eğitimlerin yanı sıra şiddet mağduruna yaklaşımları konusunda eğitimler verilmelidir.
Koruma organizasyonunda şiddet mağduruna ve şiddet failine birey odaklı esnek yaklaşım benimseyen,
hassas ve yapıcı terapileri öngören, sosyal değişim gerçekleştirilebilecek nitelikte psiko-sosyal ve
hukuki danışmanlık verilmesi önemlidir. Bu sebeple şiddet mağdurlarının müracaat ettikleri adli
birimler, valilik, kaymakamlık, belediye, hastane ve diğer sağlık birimleri gibi mercilerde koordineli ve
uzmanlar refakatinde çalışan yardımcı alt birimler oluşturulmalıdır. Bu hizmetlerin sunulması ve
denetlenmesi sürecinde sivil toplum kuruluşlarının aktif rol almaları sağlanmalıdır.
Şiddet mağdurlarına yönelik psiko-sosyal destek, sağlık yönlendirmeleri, hukuk danışmanlığı, eğitim
öğretime devam etme, iş ve meslek edindirmeye yönelik çalışmaların halen düzenleme aşamasında
olması ve uygulamaya tam olarak geçilmemiş olması sebebiyle şiddetle mücadelede kanunun birçok
uygulaması eksik kalmaktadır. Bu sorunların çözümünde ilgili bakanlıklar ile işbirliği kaçınılmaz olup,
işbirliğinin sadece iyi niyet dileklerini içeren ve hiçbir yaptırımı olmayan “Eylem Planları” şeklinde
olmaması, bağlayıcı ve denetlenebilir olması zorunludur.
 Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) sayılarının az olması, lokasyonlarının erişime uygun
olmaması, yeterli ve gerekli sayıda uzman bulunmaması gibi sebeplerle kuruluşunda hedeflenen
amaçlara uygun destek ve hizmetleri sağlamaları konusunda yetersiz kalmaktadır.
İstanbul Sözleşmesi’nde yer alan yükümlülüklerin ağırlıklı bir kısmının icra edileceği kurum olarak
belirlenen ŞÖNİMler Türkiye’de 2012 yılının Kasım ayından itibaren 14 ilde pilot uygulamaya geçmiştir.
Şiddetle mücadelenin önemli bir ayağı olan bu kurumun ivedilikle yeterli bütçe sağlanarak pilot
uygulamasının tamamlanması ve her ilde kurulması gerekmektedir.
ŞÖNİM’ler şiddetle mücadelede kendisine yüklenen bu öneme rağmen uygulamada yeterli düzeyde
etkili olamamaktadır. Uygulamada tespit ettiğimiz temel problemlere ilişkin önerilerimiz şunlardır:

ŞÖNİM’lere başvuran şiddet mağduru farklı birimlere yönlendirilerek ayrı ayrı bürokratik işlemlere tabi
tutulmaktadır. Kanun gereği taleple süreç başlamalı ve tüm hizmetler aynı çatı altından koordine
edilerek kurumlar arası işbirliği sağlanmalıdır. ŞÖNİM’lerin görevinin işleyişi hızlandırmak olduğu
unutulmadan şiddet mağdurunun bir birimden diğerine yönlendirilmesine son verilmelidir.
ŞÖNİM’lerin kurulmasıyla hedeflenen şiddet mağdurları için “tek kapı sistemi” derhal hayata
geçirilmelidir.

7/24 saat çalışma usulünün tam olarak işlerlik kazandırılabilmesi için “görevlinin bulunduğu nöbet
sisteminden” ziyade alanında uzman tüm personelin mevcut olduğu bir sistemin benimsenmesi
gerekmektedir. Günün her saatinde her şiddet vakasına uygun ayrıntılı ihtiyaç analizinin yapılarak
şiddet mağdurlarına acil ve devamlı desteğin sağlanması gerekmektedir.

ŞÖNİM’lerde çalışan personelin mutlaka mesleki bilgi ve yeterliğe sahip, aile içi şiddet ve kadına
yönelik şiddet alanında çalışmalar yapmış ve eğitimlere katılmış, olayın psikolojik boyutunu anlayan
uzman kişiler olması gerekmektedir. Uzman personel başvurulara mağdur odaklı yaklaşarak her bir
vakıaya uygun çözümler üretmelidir. ŞÖNİM’lerde uzman personellerce verilecek psiko-sosyal destek
hizmetinin standartları belirlenmelidir. Ayrıca çalışan personelin düzenli bir şekilde meslek içi eğitimleri
ve motivasyon desteği sağlanmalıdır.
 Şiddetle mücadele ortak sorumluluğumuzdur, mücadele araçları hepimizin elindedir.
Kadına yönelik şiddete engel olmanın öncelikli olarak devletin görevi olduğunu ve devletin kadınların
insan haklarını korumak için gerekli tedbirleri uygulamasını beklemekteyiz. Bununla beraber aile
bireyleri, toplum, dini liderler, medya, iş dünyası gibi bir çok devlet dışı aktörün de şiddetle mücadelede
sorumlulukları olduğunu hatırlatıyoruz.
Devletten bireye tüm kesimler tarafından şiddetin toplumsal huzuru bozan asli bir mesele olarak
görülmesi ve öncelikli olarak şiddetin yüksek sesle kınanmasının gerekliliğine inanıyoruz.
-Toplumun önde gelen inanç, fikir ve kanaat önderlerini kadınların insan haklarına saygı duymaya,
kadınlara yönelik şiddeti özendiren ya da bu şiddete hoşgörü gösteren her türlü eylemi ve sözü
kınamaya ve şiddetle mücadelede etkin rol almaya çağırıyoruz.
- Basın medya kuruluşları, sponsor firmalar ve reklam verenleri kadınlarla ilgili olumsuz imajlara karşı
çıkmaya, şiddeti besleyen, ayrımcı tutumları pekiştiren dizi, film, reklam ve programları sona
erdirmeye, şiddetle ilgili mesleki etik değerler oluşturmaya ve bu etik değerleri uygulamaya çağırıyoruz.
- İş dünyası yöneticilerini kadınlara yönelik şiddet konusunda şirket yönetimleri nezdinde bilinç
arttırmak için sosyal sorumluluk projeleri yürütmeye, çalışan kadınların iş yerinde maruz kaldıkları
mobbing vb. şiddet türleri ile etkin mücadeleye ve kadınların iş hayatına katılımı konusundaki engelleri
ortadan kaldırmaya çağırıyoruz.
-Toplumun her kesimini, kadınlara yönelik şiddetle mücadele konusunda farkındalık oluşturmak,
kadınları korumak üzere sivil toplum ve sivil hareket yapılanmaları ve süreçleri oluşturmak, şiddet
mağdurlarına yardım etmek ve kadın hakları savunucularının çalışmalarını desteklemek üzere birlikte
hareket etmeye davet ediyoruz.
Şiddetin aile içi mahrem bir mesele olmadığını, toplumsal bir sorun olduğunu ve şiddet vakasına tanık
olan herkesin bu vicdani sorumluluktan dolayı sessiz kalmaması gerektiğini hatırlatıyoruz.

Download

Calistay Raporu Sunum Metni

Products

Support

Calistay Raporu Sunum Metni

Add this document to collection(s)

Add this document to saved

Suggest us how to improve StudyLib