ınternet

INTERNET
Dr. Efe Onganer
Haydarpaşa Numune Hastanesi
Internet Koordinatörlüğü
Internet Nedir?

Bir nükleer savaş sonrası ayakta kalan
parçaların birbiriyle haberleşebilmesi amacıyla
merkezi yönetimi olmayan bir bilgisayar ağı
kurma fikri, ordu kurumları arasında deneysel
çalışmalara konu olduktan sonra üniversitelerin
de bu organik yapılı ağa ilgi göstermeleri ile hızla
gelişmiş ve INTERNET ortaya çıkmıştır.
Internet : Bilgisayar ağlarının ağı
Internet

Bilgi çağı
Bilgiyi üretmek kadar etkin kullanmak da
önemli.

Kaynak Paylaşımı / Haberleşme
–
–
40 milyon kullanıcı
10 milyon bağlı bilgisayar
ETKİLEŞİM
BİLGİ / KAYNAK PAYLAŞIMI



Toplumu bilgilendirme yolu ile sağlıklı bireyler
yaratma
Sağlık görevlilerine güncel bilgi sağlama
Problemler?
– Bilginin bulunması
– Bilgi/İçerik doğruluğu
– Altyapı
HABERLEŞME
ELEKTRONİK POSTA İLE HIZLI VE
UCUZ HABERLEŞME
ETKİLEŞİM
INTERNET TEKNOLOJİSİNİN SAĞLADIĞI
ARAÇLARI ETKİLEŞİMLİ KULLANIM
Bir veya birden fazla kullanıcı ile gerçek zamanlı
konuşma olanağı
TELETIP
TELETIP
Yönetim Mekanizması


Internet üzerinde merkezi otorite
bulunmamaktadır.
Hiç bir kurum sunmak istediğiniz bilgiler
konusunda size karışamaz, bu bilgilerin
doğruluğunu sağlamak sizin manevi
sorumluluğunuz haline gelmiştir.
Yönetim Mekanizması

Yalnızca, bağlanan bilgisayarların TCP/IP
protokolüne uygunluğu kontrol edilmektedir.
Internet’e Ulaşım?

Bilgisayar
–
–



Herhangi bir marka
Herhangi bir model
Faks-modem cihazı
Telefon hattı
Internet servis sağlayıcı (ISS)
Türkiye ve Internet

Türkiye'ye Internet, Nisan 1993 tarihinde
TÜBİTAK ve ODTÜ'nün ortak bir projesi
dahilinde ulaşmıştır. O günden bu yana
üniversiteler üzerinden sağlanan Türkiye Internet
bağlantısı 1996 yılının ortalarından itibaren
TURNET adındaki Türkiye Internet Omurgası
üzerinden sağlanmaktadır.
Türkiye’de Internet
Internet

Telefon hatları aracılığı dahilinde iletişim kuran
bilgisayarlar ve kullanıcıları Internet üzerinde bir
takım yazılımlar aracılığı ile değişik işlevlerde
bulunmaları mümkün olmaktadır.
Internet
Internet




FTP
World Wide Web
Telnet
Elektronik Posta
FTP

Bir bilgisayardan diğer bir bilgisayara her türlü
ses, yazı, görüntü, resim dosyasını kopyalama
olanağını verir.
World Wide Web
WWW

Her türlü dosya transferini sağlamakla birlikte,
öncesinde bu dosyaları inceleyebilme olanağını
verir.
WWW

Browser
–
–

Microsoft Internet Explorer
Netscape Navigator
Giderek Internet’in bütün olanakları bu yazılımlar
üzerinden gerçekleştirilebilir duruma gelmektedir.
WWW
Internet’e bağlı bilgisayarlar arasında TCP/IP
(Transmission Control Protocol/Internet
Protocol) kuralına bağlı olarak iletişim
gerçekleşir. HTML ise (Hypertext Mark-up
Language) web belgelerinin primer
formatıdır.
WWW-HTML
Standard Generalized Mark-up Language
(SGML)’in belge tipine uygun olarak
tanımlanmış formudur.
Her bir HTML belgesi “sayfa” olarak
nitelendirilir ve metin, grafik, ses gibi
dosyalardan oluşur.
WWW-HTML-HTTP
Her bir HTML sayfası hypertext bağlantılar
ile birbirleri ile ilişkilendirilmiştir.
HTTP (Hypertext Transmission Protocol) ise
web tarayıcılarının değişik web
sunucularını tanımlamasını sağlar.
WWW-URL
URL (Uniform Resource Locator) ise
bilgisayar üzerinden bağlantı kurulabilecek
herhangi bir noktayı tanımlar.
TELNET

Internet ağı dahilindeki herhangi bir bilgisayara
bağlanıp, sanki o bilgisayardaymışçasına, o
bilgisayar yöneticisinin izin verdiği ölçüde işlev
görme şansı
Elektronik Posta

Internet üzerinde tanımlanmış herhangi bir
kullancıya istediğiniz uzunluktaki ve şekildeki bir
dosyayı gönderebilme olanağı
INTRANET

Internet teknolojisinin bir kuruluşun yerel /
geniş alan ağlarına uygulamasıdır.
Neden Intranet?






Kolay ve hızlı bilgi paylaşımı
Yazılım ve donanım kaynaklarının paylaşımı
İş akışı
Veritabanındaki bilgilerin yaygın kullanıma açılması
Web-Veritabanı entegrasyonu
Etkileşimli hizmetler, sorgulama, güncel veriye hızlı
ulaşım
Nasıl Intranet?





İçerik
Derleme ve Organizasyon
Mevcut kaynak, doküman ve arşivlerin elektronik
ortama aktarımı
Veritabanı oluşturma
Donanım, Yazılım ve Ağ gereksinimleri
Ağ / Donanım / Yazılım



Yerel Alan Ağ tasarımı ve kurulması
Sunucu ve istemci bilgisayar donanımı
Temel Sunucular (Server)
– Web Sunucu
– Veritabanı (DB) Sunucu
Bir Intranet Uygulaması
#
#
#
#
Kurumsal, finansal, personel ve hastalara ait bilgiler
Yerel ağ ve Internet'teki bilgi kaynaklarına linkler
Aranan bilginin istenen formatta ve kanaldan elde edilmesi
Arşiv (Veritabanı düzeyinde)
– Hasta kayıtları ve raporları
– Multimedya dosya arşivi
(X-ray, fotoğraf, ultrasound, taranmış dokümanlar vb.)
– Hasta bakım süresince alınan kararlardaki
klinik rasyonelin dokümantasyonu
– Problem, belirti, teşhis ve tedavi bazında veritabanı kaydı
Ne Amaçla Kullanılacak?
•
•
•
•
İdari
Eğitim
Araştıma
Klinik pratiği / Karar destek
Konular?




Güvenlik
Gizlilik
Maliyet
İçerik Kontrol ve Sürekliliği
Internet
Internet bütün dünya ülkeleri arasında serbest bilgi
alışverişine olanak vermiş ve belki de yeni bir
yaşam tarzı ve dilin oluşmasına yönelik ilk
temelleri atmıştır.
Internet
Bize düşen buradaki bilgi akışını çift yönlü kılıp
ülkemizin belli başlı kurumlarının bu bilgi
otoyolunda yer almasını sağlamak ve böylece
aradaki jeografik uzaklığı gözönüne almaksızın
kısıtlı kaynaklarımızı her isteyene açmak
olmalıdır.
Ulusal Medikal İletişim Ağı
Türk sağlık profesyonellerini Internet üzerinde
bir araya getirerek kaliteli sağlık hizmeti
üretmenin yollarını aramayı hedefleyen
Ulusal Medikal İletişim Ağı (UMEDİA), aynı
zamanda sağlık bilgisi arayan insanlarımıza
da güvenilir bilgiyi sunmayı amaçlamaktadır.
UMEDİA
UMEDİA, Internet kanalları üzerinde sağlıkla ilgili
alanların kaynaklarını, bilgilerini ve verilerini
birleştirmelerini ve paylaşmalarını amaçlayan bir
üst yapılanmadır. Bu yapılanmaya dahil olan
kurumların her biri Internet üzerinden kendi
kurumsal etkinliğini bağımsız bir biçimde
sürdürecektir
UMEDİA


ortak veri tabanlarının geliştirilmesi
sağlık çalışanları arasında özel iletişim
alanlarının yaratılmasıdır.
– Sağlık gündemi ile ilgili tartışma alanlarının
oluşturulması,
– Internet ortamına aktarılmamış verilerin
paylaşılabilmesini sağlayan iletişim kanalları
– ortak bilimsel çalışmalara yönelik iletişim alanı
UMEDİA’ya Hangi Kurumlar
Katılabilir?





Sağlık ile ilgili eğitim ve araştırma kurumları
Sağlık alanında hizmet veren kurumlar
Sağlık alanında ürün satan ve yapan kurumlar
Sağlık alanında sivil toplum örgütleri
Tek tek kişiler (hem hizmet / ürün veren, hem de
hizmet / ürün alan)
UMEDİA için Neler Yapılıyor?



UMEDİA olgusunu ve sağlık alanında Internet’in
etkin kullanımını tartışmak ve duyurmak uzere
çeşitli toplantılar ve elektronik forumlar
düzenlenmiştir.
Hekimler ve sağlık ile ilgili kuruluşlarda
çalışanları içeren bir elektronik posta adresi veri
tabanı oluşturulmaktadır.
Bulunulan her ortam ve platformda konu dile
getirilmektedir.
UMEDİA






Ulusal Elektronik Kan Bankası
Ulusal Elektronik Organ Bankası
Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesi
UMEDİA Onur Kodu
Ulusal Elektronik Orto-protez Veri Bankası
Ulusal Elektronik Tıp Okulu
Ulusal Elektronik Kan Bankası
Herhangi bir tıbbi nedenden ötürü kan veya
kan ürünleri transfüzyonuna gereksinim duyan
hastanın ihtiyacı olan ürüne erişim hastanın
bulunduğu merkez tarafından yönlendirilerek
hem zaman hem de iş gücü tasarrufu
sağlanmış olacaktır.
Ulusal Elektronik Organ Bankası
Çeşitli tıbbi hastalıklar sonucunda
yaşamlarını devam ettirebilmek için organ
nakline ihtiyaç duyan hastalara gereksinim
duydukları organları, olanak doğduğunda en
hızlı şekilde sağlayacak bir alt yapı
sağlanmalıdır.
Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesi
Tıp, gerçekleştirilen bilimsel ilerlemeler ile
beraber çok hızlı bir değişim göstermektedir.
Bu nedenle tıp çalışanları süreli bilimsel
yayın takip etme gibi bir moral yükümlülük
altındadırlar.
Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesi
Ülkemizde mevcut tıp literatürüne erişim
sıkıntısı çeşitli çalışmalar ile ortaya
konmuştur.
– Literatürün tamamına erişebilme: %5
– Literatüre erişebilecek kaynak bulunmaması: %86.8
– Literatüre erişirken çok zaman harcama:%23.7
Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesi
Şu anda tıp fakültesi kütüphanelerimizde
öğrenci başına 0.15+/-0.2 referans kitabı,
0.11+/-0.1 süreli yayın bulunmaktadır.
Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesi
Gelişmekte olan ülkemizin yabancı süreli
bilimsel yayınlara ulaşma kaynakları kısıtlı
iken elektronik sağlık kütüphanesi hangi
yayının hangi tıp kütüphanesinde
bulunduğunu belirtecek ve böylece ihtiyaç
duyan tıp çalışanı hem zaman hem de iş
gücü tasarrufu sağlayarak istediği yayına
ulaşacaktır.
Umedia Onur Kodu
Internet kullanıcıları tarafından world wide
web üzerindeki Türkçe tıp ve sağlık
bilgisinin güvenirliği hakkında çeşitli
endişeler dile getirilmektedir. UMEDİA
Onur Kodu’nun temel hedefi world wide web
üzerindeki Türkçe tıp ve sağlık bilgisini
eşdeğer kalite üzerinde birleştirmektir.
Umedia Onur Kodu
Böylece sağlık profesyonelleri ve sağlık
bilgisi arayan bireyler ulaştıkları sitedeki
bilginin uluslararası kabul görmüş bilimsel
standartlara uygunluğuna emin
olabileceklerdir.
Ulusal Elektronik Orto-protez Veri
Bankası
Ortopedi alanında somut gelişmeler
malzemelerde, üretim teknolojisinde ve
ameliyat tekniklerinde kritik bir seviyenin
üzerine çıkılması ile sağlanmış ve
biyomateryal adı verilen biyomedikal amaçlı
biyomalzemeler günlük tıp yaşamında
yerlerini almışlardır.
Ulusal Elektronik Orto-protez Veri
Bankası
Ancak, geliştirilen yeni tasarımlar ve biyomateryaller pratik
fayda sağlamanın yanında yeni sorunların oluşmasına da
başlıca amil olmaktadır. Ortopedi ve Travmatoloji
uzmanları arasındaki güncel tartışma konularını hangi
biyomateryalin hangi durumlarda kullanıldığı ve hangi
sistemik ve lokal yan etkilerin görüldüğü oluşturmaktadır.
Bu proje ile birlikte ülkemizdeki orto-protez
uygulamalarının değerlendirmesine olanak sağlanacak ve
kaliteli bir sağlık hizmetine doğru yol alınacaktır.
Ulusal Elektronik Tıp Okulu
Kütüphaneler dolusu bir bilgi yükü getiren tıp
bilimi, her geçen gün değişim göstererek
takibi hemen hemen olanaksız kılmaktadır.
Elektronik Tıp Okulu sayesinde her hekimin
veya sağlık çalışanının bilgi birikiminin
standart hale getirilmesi ve gerektiğinde
yenilenmesi olası olacaktır.