Slayt 1 - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü

Su
konusunda
faaliyet
gösteren
uluslararası örgütlerin faaliyetlerinin
incelenmesi ve ülkemizin de üyesi
olduğu İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) su
çalışmalarının
detaylı
öneriler geliştirmektir.
irdelenerek
•
•
•
•
Konu önerisi-onay, danışman belirlenmesi
Kitap okumaları
Tez içeriğinin düzenlenmesi
Örgüt bazında dokümanların ve raporların
incelenmesi
3
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
4. İslam İşbirliği Teşkilatı
5. Sonuç ve Öneriler
4
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
3. İslam İşbirliği Teşkilatı
4. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
5
Tanımlar ve Terimler
Örgüt: bir hedefe ulaşmak için veya bir eylemi
gerçekleştirmek gayesiyle oluşturulan tüzel kişilik
Teşkilat: devletin kurumsallaşmasında ve kurumsal
yapıları için veya ülkeler arasında yapılan
antlaşmalarla oluşturulan örgütlerin alt bazı
organları
Kuruluş: kurulma, topluma hizmet, üretim, tüketim
vb. amaç ve görevlerle kurulan herşey, tesis (TDK)
6
Tanımlar ve Terimler
Uluslararası Örgüt:
- Devletler arasında yapılan antlaşmalar ile meydana gelen,
üyelerinden farklı bir hukuki kişiliği olan, kendine özgü bir yasası ve
organları olan bir oluşum (1975 Viyana Sözleşmesi)
-
Belirli bir amaca ulaşmak için devletlerin ya da devletler dışı
örgütlerin meydana getirdikleri sistem, yapı ve süreçler
(Hasgüler&Uludağ)
-
En az 2 devletin iştirakiyle muntazaman düzenlenen oturumlarla, bir
başkan altında bağımsız olarak faaliyet gösteren oluşumlar
-
Devletler arasında yasal ve daimi olarak karar alma mekanizmasını
idame ettirmek için oluşturulmuş bağımsız yapılanma (Özcan&Çınar)
-
Belirli veya genel bir hedefi gerçekleştirmek için kurulmuş en az üç
devletten müteşekkil ve faaliyet alanı da en az bir devlet üzerinde olan
yapılanma
7
Tanımlar ve Terimler
Küreselleşme:
- Tarihsel olarak politik, finansal, sosyal, kültürel ve kimlik vb. alt
süreçlerin belirli aşamalardan geçerek desteklemeler veya
dayatmalarla dünya genelinde ortak bir bilincin gelişmesi ve
uygulamanın oluşması
-
Dünya genelinde ortak bir bilincin oluşması (Toplumbilimciler)
-
İletişim ve taşımacılık sistemlerinin gelişmesi sayesinde insanlar,
fikirler ve malların ulusal sınırları aşarak daha rahat dolaşımı
sayesinde dünyada ortak politik ve ekonomik değerlerin oluşması
Bölgeselleşme:
- Bölge özelinde devletlerarasında alt süreçler bağlamında işbirliği
arayışları ve işbirliğinin oluşturulması süreci
Yönetişim (governance) ve küresel yönetişim
8
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
4. İslam İşbirliği Teşkilatı
5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
9
Uluslararası Örgütler
• Değişen şartlar
• (savaş, güç, çıkar)
MÖ 700
ihtiyaçlar
(barış)
işbirliği
• Kabileler ve kent-devletleri arası birlikler
MS 100
MS 100
1648
1648
1800
• İmparatorluklar
• Westfalya Antlaşması, 300 bağımsız politik devletçik
• Napolyon-Viyana Kongresi-ulus devletler ve egemenlik
1815 • Teknik uluslararası örgütlenmeler (Ren (1815), Zolverein (1828), Tuna (1854), Kızılhaç (1863), Telgraf
1874 (1865), Posta (1874))
1919 • I. Dünya Savaşı-Milletler Cemiyeti-Türkiye (1932)
1945 • II. Dünya Savaşı-Birleşmiş Milletler-İki kutuplu dünya düzeni
1989
2000
• Sayıları 67.000’in üzerine çıkan örgütlenmeler
10
Uluslararası Örgütler
• GENEL ÖZELLİKLER:
– Kuruluşlarında yasal zorunluluk bulunmamaktadır
– Kurucu bir metin (Antlaşma, Anlaşma, Sözleşme, Şart,
Protokol, Pakt vb.) (amaç) (BM Şartı 102. Madde)
– Fiziki varlık
– Kurumsal kimliği
– Tüzel kişiliği
– Egemen olduğu bir toprak parçasının olmaması
– Yapısal (kongre/genel kurul, konsey ve sekreterlik)
– Bütçe, maddi katkı
11
Uluslararası Örgütler
• SINIFLANDIRMA:
Coğrafi
Durum
Faaliyet
Alanı
Devlet
üyeliği
Karar alma
Küresel
Politik
Devletler
arası
Demokratik
Bölgesel
Ekonomik
Hükümet
dışı
Demokratik
olmayan
Askeri
Teknik
*BM ECOSOC 27 Şubat 1950 / 288 (Anlaşma ile kurulmayan bütün örgütler hükümetler dışı)
*NGO (Elitler), Sivil toplum kuruluşları (vatandaşlar, insanlar)
*Açık/kapalı, egemenlik devri/ulus üstü, ekonomik gelişmişlik,
12
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
4. İslam İşbirliği Teşkilatı
5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
13
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
• Uluslararası
barış
ve
güvenliğin
sağlanması için 24 Ekim 1945, Türkiye 15
Ağustos 1945 (4081), Merkez New York
• İlkeler; egemen eşitlik, iyi niyet, barışçıl
yöntemler, siyasi bağımsızlık, toprak
bütünlüğü, iç işlerine karışmama ve üye
olmayanların da BM Şartı’na uyumlu
hareket etmesi
• Ana organlar; Genel Kurul, Güvenlik
Konseyi, ECOSOC, UAD, Vesayet Konseyi
ve Genel Sekreterlik
14
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
• UNDP: (1965) yoksulluğun azaltılması, eşitsizliklerin
ortadan
kaldırılması,
sürdürülebilir
kalkınmanın
sağlanması hedefinde MDG ulaşmayı amaçlar. Merkez
New York (İstanbul), İnsan Kalkınma Raporu (yıllık), EAGÜ
• UNESCO: (1945) Entelektüel, Türkiye kurucu üye, Merkezi
Paris’te, sosyal, çevresel ve ekonomik boyutlarıyla
sürdürülebilir kalkınmaya destek verme, kültürel mirasın
korunması, bilgi toplumu inşası, ifade özgürlüğü, 21.
yüzyılda eğitim
• UNEP: 1972 Stockholm İnsan ve Çevre Konferansı, 26 ilke
ve 109 noktada eylem planı, UNEP’in kuruluşu, 58 üyeli
yönetim kurulu 2012 Rio Zirvesi ile BM Çevre Kurulu,
Merkezi Nairobi’de (Gelişmekte olan ülke ilk) Çevre
konusunda tam yetki, koordinasyon
15
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
• Su konusunda Faaliyetler:
–
1.
2.
3.
Doğal kaynaklar politikalarının evreleri
1. ve 2. evre petrol, maden, orman
1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi
1972 Stockholm Konferansı (yetersiz, az gelişmiş) (1968 İsveç,
Norveç diğer kuzey ülkeleri)
4. (Brutland) (1983) Çevre ve Kalkınma Komisyonu
5. Rio 1992 Çevre ve Kalkınma Uluslararası Konferansı
 Çevre ve kalkınma entegrasyonu Gündem 21 (18. Bölüm)
 Ticareti de içerecek şekilde genişletildi
 Sivil toplum örgütlerinin katılımı
• 2002 Güney Afrika, Kuzey-Güney tartışması ve geniş konferans
düzenlenmesinin iptali
16
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
• Su konusunda Faaliyetler (Devamı):
–
–
–
–
–
–
UNEP-Küresel Çevre Bilgi Sistemi (GEMS) ve Tehlikeli Maddeler
Bölgesel programlar Akdeniz Eylem Planı (MAP)
UNEP- GRID Küresel Kaynak İzleme Veritabanı
Küresel Çevre Durum Raporları
2000’li yıllar, Binyıl Kalkınma Hedefleri (MDG)
2015, sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği ile mücadele ve
geleceğe yatırım
– Mar Del Plata (1977) BM Su Konferansı
– 1980 Gelecek on yıl su ve sanitasyon yılı ilan edildi.
– 2010, İnsan Hakları konseyi ve BM Genel Kurulu kararı ile su ve
sanitasyona erişim gıda, sağlık vb diğer sosyal haklarla aynı
seviyede görülmüştür.
– 2012 Rio +20’de bir bölüm su konusu,
17
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
•
Su konusunda Faaliyetler (Uzmanlık Kuruluşları):
–
–
–
–
UNICEF: iklim değişikliği, küresel ısınma, taşkın ve kuraklıktan etkilenen çocuklara yardım.
WASH programı MDG hedeflerine yönelik (100’ün üzerinde ülkede).
22 Mart Dünya Su Günü, 19 Kasım Dünya Tuvalet günü ve 15 Ekim Dünya El Yıkama Günü
UNICEF-AB ortaklığı, Gazze desalinizasyon tesisi.
–
–
–
–
UNDP: 3 görev alanı (sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği ve doğal afetler)
Hedef kitle yoksulluk çeken ülkeler, MDG hedefleri çerçevesinde yardım. MDG ilerleme raporları.
Savaş durumunda olan bölgelere (Suriye, Irak, Lübnan vb.) su ve sanitasyon
Faydalanan (Afganistan, Filistin, Güney Sudan), Kaynak (GEF, AB, Japonya)
–
–
DSÖ: Sağlık konusunda standartların oluşturulması (evsel kullanım amaçlı suların arıtılması ve depolanması)
Altı ana başlık (içme suyu kalitesi, su arzı, kolera denetimi ve korunma, su ve sanitasyon yönetimi, su
kaynakları yönetimi diğer (iklim değişikliği, MDG vb.)
Su dağıtım sistemlerinde su güvenliği, cyanobacter ve sağlık problemlerine yönelik tavsiyeler. Uluslararası
Sağlık Tüzüğü (2005)
–
–
–
–
–
UNESCO: topluluklar arası küresel barışın sağlanması ve sürdürülebilir kalkınma için temel kaynak
UNESCO-IHP (hükümetlerarası): bilim temelli su politikaları üretimi. Öncelikli konular; felaketler, yeraltısuyu, su
kıtlığı ve kalitesi, geleceğin şehirleri ve su, barışın tesisi için sınıraşan sular yönetimi, su kaynaklarının
sürdürülebilir yönetimi konusunda destek.
UNESCO-IHE: Eğitim merkezi
WWAP: Dünya Su Değerlendirme Raporu (yıllık)
18
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
•
Su konusunda Faaliyetler (Uzmanlık Kuruluşları):
–
–
–
–
WMO: küresel anlamda iklim olayları ve hidrolojik uygulamaların izlenmesi.
Hidroloji ve Su Kaynakları Programı (HWRP) ve Felaket Risk Azaltımı Programı
Dünya Hidrolojik Döngü Gözlem Sistemi (WHYCOS) tatlı su kaynakları sürdürülebilir yönetimi
UNFCCC, UNCCD, Viyana Sözleşmesi, Biyolojik Çeşitlilik, BM-AEK Su Sözleşmeleri
–
FAO: Tarım için su ve arazi en önemli iki unsur. Gıda güvenliği ve yoksulluğun azaltılması için
çalışmaktadır.
Su güvenliği, iklim değişikliği, su felaketleri, çevresel bozunmalar
–
–
UN-Water: 2003 yılında kuruldu. Tatlısu kaynakları, sanitasyon ve su felaketleri için koordinasyon
merkezi.
–
BM-AEK: çevre ve su konularında çalışmalar gerçekleştirmekte ve uluslararası sözleşmelerin ve
protokollerin hazırlanması ve takibini yapmaktadır.
–
–
–
–
–
–
Sınıraşan Durumlarda Çevresel Etki Değerlendirmesi Sözleşmesi,
Sınıraşan Su Yolları ve Göllerin Korunması Sözleşmesi,
Su ve Sağlık Protokolü,
Stratejik Çevresel Değerlendirme Protokolü,
Kirletici Salımı ve Transfer Kaydı Hakkında Kiev Protokolü,
Sınıraşan Sularda Endüstriyel Kazaların Etkilerinin Sınıraşan Etkilerinden Kaynaklı Zararların
Tazmini ve Hukuki Sorumluluğu Protokolü.
19
Uluslararası Küresel Örgütler
OECD
•
OECD: Yıkılan Avrupa'nın yeniden inşası için OEEC olarak 16 Nisan 1948’de kuruldu (16 devlet).
14 Aralık 1960 OECD olarak değiştirildi. 2010’da Estonya, İsrail, Slovenya ve Şili’nin katılımı ile 34
üye olmuştur. Konsey, Komiteler ve Sekretarya.
Konsey
Yönetim ve
Strateji
Komiteler
Tartışma ve
Uygulama
–
–
–
–
–
–
Sekretarya
Teklif ve Analiz
Bütçe % 22 ABD, Türkiye % 1.64 seviyesinde. 357 milyon Euro (2014)
4 alanda (ülkelere, anlaşmaların onayı, OECD çalışmaları ve diğer ülkeler) karar ve tavsiye kararlar
alınmaktadır. Oybirliği geçerli. Onaydan sonra kararların uygulanmaması durumu
Sekreterlik altında Direktörlükler (11 Adet) Genel Müdürlük gibi görev üstlenmektedirler. Çevre
Direktörlüğü. Alt komiteler; biyolojik çeşitlilik, su ve doğal kaynaklar
Tavsiye çalışma raporları
Diğer uluslararası örgütlerle su konusunda ortak girişimler ve çalışmalar (WWC, DSF, Rio UNFCCC)
Su Yönetişimi Girişimi
20
Uluslararası Küresel Örgütler
D-8
•
•
•
•
D-8: Fikir olarak 1996 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen Kalkınmada İşbirliği Çalıştayı’nda ele
alındı.
15 Haziran 1997’de (Türkiye, İran, Pakistan, Bangladeş, Malezya, Endonezya, Mısır ve Nijerya)
Zirve, Dışişleri Bakanları Konseyi, Komisyon (kıdemli memurlar) ve Sekretarya.
Ana amaç ticaret ve ekonominin geliştirilmesi
•
•
•
Su Konusunda Faaliyetler:
Zirve deklarasyonlarında işbirliği yapılacak alanlarda çevre ve çevre koruma zikredilmiştir.
Alt komitelerde çevre ağı kurulması, çevre komisyonu oluşturulması, çevre teknolojileri vb.
•
G-20: 1975 yılında G-7 olarak kuruldu. 1994’te Rusya ile G-8 oldu. 1999 Washington’da G-20
olarak son halini aldı.
Dünya nüfusunun yaklaşık % 80’i, ekonominin yaklaşık % 90’ı.
Troika yapısı. Sadece sekretarya var. 2008 yılından itibaren düzenli Zirveler yapılmaktadır.
2015 yılı dönem başkanlığı Türkiye’de.
•
•
•
•
İklim değişikliği, yeşil büyüme, çevresel sürdürülebilirlik, deniz çevresinin korunması, şehir içme
suyu temini ana konulardandır.
21
Uluslararası Bölgesel Örgütler
EİT
•
•
•
EİT: CENTO savunma örgütü. Kalkınma için Bölgesel İşbirliği (RCD) 22 Temmuz 1964’te kuruldu.
29 Ocak 1985 tarihinde EİT’ye dönüştürüldü. Merkezi Tahran.
Yapılanma
Sanayi ve Ticaret Odası, Sigorta Merkezi, Ticaret ve Kalkınma Bankası
Konsey
Daimi
Temsilciler
Meclisi
Teknik
Komiteler
Çevre ve Sağlık
•
•
•
•
•
Bölgesel
Planlama
Konseyi
Sekretarya
Genel
Müdürlükler (6)
Enerji, Çevre ve
Maden
İnsan
Kaynakları ve
Sürdürülebilir
Kalkınma
EİT kararlarının UNEP’e aktarılması. UNDP ile ortak kapasite geliştirme çalışmaları (MDG).
İklim değişikliği ve doğal afetler özel ilgi alanındadır. 7 adet uluslararası konferans, Meşhed’de
Doğal Afetlerin Yönetimi EİT Merkezi kurulmuştur.
Suyun Etkili Kullanımı Merkezi/İslamabad (2009 kararı).
Çevre İşbirliği ve Küresel Isınma Eylem Planı (2011). Çevre Bakanları Toplantısı.
Sera gazlarının izlenmesi, iklim değişikliğine karşı önlemler, araştırma, eğitim, politika
22
Uluslararası Bölgesel Örgütler
KEİ
•
•
•
KEİ: 1987 AT tam üyelik başvurusu, SSCB’nin dağılması, 25 Haziran 1992’de 11 ülke tarafından
kuruldu. AB Komisyonu, Fransa, Almanya, Çek Cum, Beyaz Rusya, İsrail, Mısır vb. gözlemci
Ana amaç AGİT sürecine katkı ve Avrupa ekseninde ekonomik bir Karadeniz bölgesi oluşturmak.
AB üyesi ülkeler, Ermenistan, banka Yunanistan’da. Müslüman, Ortodoks ve Katolik
Daimi
Sekreterlik
Konsey
Oybirliği
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Daimi
Temsilciler
Teknik Çalışma
Grupları
Çevre Çalışma
Grubu
Sel ve Taşkın Ad
Hoc Çalışma
Grubu
Karadeniz kirliliğe karşı korunması amacıyla Bükreş Sözleşmesi (1992)
ICBSS
Çevre çalışma grubu; 2014-2015 yılları koordinatör ülke Romanya.
(Danışman)
2006 yılında Çevrenin Korunması Alanında İşbirliği Eylem Planı kabul edildi.
Genellikle güncel çevresel ve su ile ilgili konular çalışma grupları toplantılarında gündeme
gelmektedir (iklim değişikliği, felaketler, sınıraşan sular vb.).
PDF vasıtasıyla;
-Karadeniz Bölgesinde Değişen Oranlarda Sulama İçin Ekonomik ve Çevresel Faydalar Fizibilite
-Karadeniz ve Sanayi Sularındaki Hidrojen Sülfürden Hidrojen Üretimi Pazar Potansiyeli
- Su Tasfiyesi İçin Hibrid Katalitik Membran Reaktörler Projesi
-Yeşil Ekonomi İçin Yasal Çerçevenin Oluşturulması (Rusya, Azerbaycan ve Ukrayna)
Karadeniz Çalışmaları Uluslararası Merkezi (ICBSS).Su ve doğal kaynaklar yönetimi danışma
organı
23
AB etkisi, SÇD uygulamalarının yaygınlaştırılması
Uluslararası Bölgesel Örgütler
Avrupa Konseyi
•
•
•
•
•
•
•
Avrupa Konseyi: II. Dünya Savaşı sonrasında insan hakları, demokrasi ve hukukun
üstünlüğünün korunması amacıyla 5 Mayıs 1949’da Londra’da kurulmuştur.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)
14 Protokol, alınan kararlar bağlayıcı nitelikte.
Bakanlar
Komitesi
Parlamenterler
Asamblesi
Yerel ve Bölgesel
Yönetimler
Kongresi
2/3
çoğunluk
636
parlamenter
636 yerel
yönetici
Amaçları kapsamındaki konularda ilerleme kaydedilince diğer konulara da eğilim
göstermiştir.
Çevre konuları 1990’dan sonra gündeme gelmiştir.
Su konusundaki en önemli belge 1968 tarihli Avrupa Su Şartı’dır.
Su yönetimi, sınıraşan sular, şehri içme suyu temini, nehir havza yönetimi, su kirliliği,
kıyı yönetimi, su kalitesi gibi konularda tavsiye kararlar almaktadır.
24
Uluslararası Bölgesel Örgütler
Akdeniz İçin Birlik (AiB)
•
Akdeniz İçin Birlik (AiB): 1995 Barselona Süreci. AB ve AB üyesi olmayan Akdeniz ülkeleri arasında
işbirliği. 13 Temmuz 2008 tarihinde Paris’te kuruldu. 43 üyeli. Eş-başkanlık sistemi.
Yüksek
Düzeyli
Memurlar
Sekretarya
(Genel Sekreter)
2/3
çoğunluk
Genel Sekreter
Yrd. (6)
Çevre
•
•
•
•
•
•
Parlamenterler
Asamblesi
Su ve Enerji
Bölgeler ve Yerel
Yönetimler
Asamblesi
Su talebi
yönetimi
Suyun
finansmanı
Su yönetişimi
İklim değişikliği
Sürdürülebilir Entegre Su Yönetimi Destekleme Mekanizması (Arnavutluk, Mısır, Ürdün, Lübnan,
Fas, Filistin ve Tunus) (GWP, OECD, Avrupa Yatırım Bankası, İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği
Ajansı (SIDA) ve GEF)
Horizon 2020; Akdeniz’in kirlilikten temizlenmesi, iklim değişikliği ve sürdürülebilir tüketim ve
üretim (% 80 kirlilik azaltımı)
1. Akdeniz Su Forumu 19-20 Aralık 2011’de Marakeş’te; suyun etkin kullanımı, sektörel tahsis,
kısa, orta ve uzun vadeli stratejiler, gıda ve su güvenliği ve su kaynaklarının planlanması
konularında gerçekleştirilmiştir.
Gazze su temini projesi (AYB, İKB, DB ve Afrik KB finansman)
AYB tarafından Mısır 2, Fas 5, İsrail 4, Ürdün, Lübnan ve Tunus 1,
25
İsrail desalinizasyon ünitesi, Mısır sulama suyunun muhafazası
Uluslararası Bölgesel Örgütler
NATO
•
NATO: Prag Darbesi, Brüksel Paktı, Batı Avrupa Birliği, 4 Nisan 1949 tarihinde Washington'da 12
devlet tarafından kuruldu. Başlangıçta Merkez Paris, Fransa’nın çekilmesinden sonra Brüksel’e
alındı. Türkiye Yunanistan ile birlikte 1952 yılında katılmıştır.
Konsey
Askeri Kanat
Askeri Komite
•
•
•
•
Oybirliği
Sivil Kanat
Savunma Planlama
Komitesi
Kuzey Atlantik
Asamblesi
Avrupa Grubu
Çevre tanımı; hava, su, toprak, doğal kaynaklar, flora, fauna, insan ve bunlarla etkileşim içinde
olan ortam.
Çevrenin korunması ve çevre güvenliği ana konular.
Çevre koruma; NATO Çevre Koruma Prensip ve Politikaları dokümanı (Çevre Koruma Çalışma
Grubu ve Çevre Koruma Özel Ekibi tarafından takip edilmektedir.
Çevre güvenliği; doğal kaynakların izlenmesi, kirlilik vakaları, doğal afetler, ENVSEC üyesi (AGİT,
UNEP ve UNDP ortak girişimi)
26
Uluslararası Bölgesel Örgütler
AGİT
•
AGİT: 1 Ağustos 1975’te Helsinki Nihai Senedi ile AGİK, 1994’te AGİT olarak nihai halini aldı. 57 üyesi
bulunmaktadır. Merkezi Viyana.
Zirve
Ekonomi ve Çevre
Forumu
Daimi Konsey
Siyasi danışman
Dışişleri Bakanları
Konseyi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
AGİT Parlamenterler
Asamblesi
Genel Sekreter
2003 Maastricht Zirvesi Ekonomi ve Çevre Strateji Belgesi, bu kapsamda ENVSEC girişimi oluşturuldu.
Çevre konularının görüşüldüğü yapı Ekonomi ve Çevre Forumu
Asamble tavsiye kararları Konsey’e sunmaktadır.
Aarhus Merkezi
AB ile işbirliği içerisinde su güvenliği ve iklim değişikliği
Sınıraşan sularda işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi (Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Ukrayna,
Molova)
Dniester Nehri Sınıraşan İşbirliği ve Sürdürülebilir Yönetimi Projesi (2004-2006)
Azerbaycan-Gürcistan 2011 yılında imzalanan su alanında ikili işbirliği anlaşması
Ganikh Nehri sınıraşan su havzası yönetimi tavsiye dokümanı ve Khrami-Debed Nehir Havzası Su kalitesi
izleme ortak programı
AGİT Su Yönetişimi Girişimi su kaynaklı çatışmaların giderilerek işbirliğinin geliştirilmesi; sınıraşan sular,
doğal afetler, su krizleri, iklim değişikliği etkileri
yönetişim yapısı ile çözülebilir anlayışındadır.
27
Uluslararası Bölgesel Örgütler
AB
•
-
AB:
1951 Paris Antlaşması (Benelüks, İtalya, Fransa, Almanya)
AKÇT kuruldu.
1957 Roma Antlaşması
Euratom ve AET kuruldu.
1987 Avrupa Tek Senedi
AT oldu.
1993 Maastricht Antlaşması
3 sütunlu yapı, AB’ye geçiş.
Adalet
2007 Lizbon Antlaşması
Son revizyon
Divanı
Kopenhag kriterleri
Avrupa
Konseyi
(Zirve)
Parlamento
AB Merkez
Bankası
Konsey
Sayıştay
Komisyon
-
Avrupa
Yatırım
Bankası
Tüzükler, Direktifler, Kararlar, Tavsiye Kararlar ve Görüşler
AB Su Çerçeve Direktifi
Nehir havza yönetim planı anlayışı
15 yıl süre, uzatılabilir
6 yıllık periyotlarla raporlama
28
Uluslararası Bölgesel Örgütler
Körfez Arap Devletleri İşbirliği Konseyi
•
-
KİK:
1980-1988 İran-Irak Savaşı, 1987 İran füze saldırısı Kuveyt’e.
25 Mayıs 1981’de Abu Dabi’de kuruldu. Ekonomik, ticari ve teknik konularda eşgüdüm.
Yüksek
Konsey
Danışma
Meclisi
Dışişleri
Bakanları
Konseyi
Genel
Sekreterlik
Anlaşmazlıkların
Çözümü
Komisyonu
-
30 Mayıs 2005, Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması
2008 Ortak Eylem Planı hazırlandı. 10 çalışma grubu oluşturuldu. (Elektrik, su ve çevre)
27 Mayıs 2013 Yüksek Düzeyli İstişare Toplantısı (deniz ve kıyı suları korunması, şehir atıksu yönetimi,
iklim değişikliği)
-
1985 yılında çevre koruma genel politikalar belgesi kabul edildi.
1995-2006 çevre koruma, ÇED, hava ve su kalitesi standartları oluşturulması, iklim değişikliği
düzenleyici hukuki metinler, 2007 yılında Çevre Eylem Planı hazırlandı.
Şubat ayı Çevre Haftası, KİK Çevre Ödül Yönetmeliği
Deniz çevresinin korunması-UNEP
İklim değişikliği vb. – AB
Kyoto Protokolü, Montreal ve Viyana Sözleşmelerine taraflardır.
Desalinizasyon Uzman Grubu raporu (Teknik Komiteye bağlı)
-
29
Uluslararası Bölgesel Örgütler
Arap Ligi Devletleri
•
-
Arap Birliği:
1900 Mısır ve Suriye fikirleri Arap birliği
22 Mart 1945 Arap Birliği Misakı (Kahire)
22 üyeli egemenlik ve bağımsızlıkların korunması, ekonomik ve sosyal işbirliği
1960’te OPEC’ten esinlenerek, OAPEC kuruldu
Dışişleri Bakanları Konseyi, Sekreterlik
-
Türkiye, Brezilya, Eritre, Hindistan, Venezuela gözlemci ülkeler.
-
1. Arap Su Konferansı 29-31 Mayıs 2012 (Bağdat)
Sınıraşan sular, su güvenliği, su kıtlığı, su projeksiyonları, diğer örgütler ile işbirliği
-
Türk-Arap İşbirliği Forumu Çerçeve Anlaşması (2007), Rabat’ta Türk Arap İşbirliği
Forumu
5. TAF kapsamındaki konular sürdürülebilir kalkınma, su kaynakları ve yapılarının
korunması
Çalıştay planlama aşamasında
-
30
Uluslararası Bölgesel Örgütler
Afrika Birliği
•
-
Afrika Birliği:
25 Mayıs 1963’te Addis Ababa’da Afrika Birliği Örgütü olarak kuruldu.
2002 yılında Durban’da 1. Zirve’de Afrika Birliği’ne dönüştürülerek kurulabilmiştir.
Yaşam standartlarının yükseltilmesi, insani gelişmenin desteklenmesi, kalkınma ve gelişme
Nihai hedef AB benzeri olma
11
Komisyoner
Asamble
Afrika
Parlamentosu
Bakanlar
Konseyi
Kırsal
Ekonomi ve
Tarım
Komisyon
Gıda
güvenliği
-
Çevre ve
doğal
kaynaklar
Kırsal
ekonomi
Şarm-el Şeyh Deklarasyonu
su ve arıtma hizmetleri
Felaket Azaltım Strateji ve Eylem Planı
Sahra ve Sahel Büyük Yeşil Duvar Girişimi
iklim değişikliğine uyum, çölleşmeyle mücadele,
yoksulluğun azaltılması, kırsal kalkınmanın desteklenmesi
2012 Rio+20 taahhüt üstlenmekten kaçınarak Afrika bölümü
Nairobi Sözleşmesi (Doğu Afrika Deniz ve Kıyı Çevresinin Korunması, Yönetimi ve Kalkındırılması)
Abidjan Sözleşmesi (Batı Afrika Deniz ve Kıyı Çevresinin Korunması ve Kalkındırılması)
Maputo Sözleşmesi (Afrika Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması)
Bamako Sözleşmesi (Tehlikeli Maddelerin Afrika’ya Girişi ve Sınıraşan Hareketlerinin Kontrolü)
31
Uluslararası Bölgesel Örgütler
ASEAN ve APEC
•
-
ASEAN:
1967 Bangkok Deklarasyonu ile kuruldu (Tayland, Filipinler, Malezya, Endonezya, Singapur).
Merkezi Cakarta, yazılı bir kurucu belgesi yok, karşılıklı iyi niyet ve güven mekanizması.
Resmiyetin azaltılması, rekabetin azaltılarak işbirliğinin geliştirilmesi ana amacında.
-
Faaliyetler Çevre Bakanları ve Kıdemli Memurlar toplantıları ile yürütülemektedir.
İşbirliği anlaşmalarla düzenlenmektedir. (doğal kaynakların korunması 1985, çevresel
sürdürülebilirlik 2007, felaketlerin yönetimi 2005)
İklim değişikliği etkileri, felaketler, şehirleşme ile şehir su kaynakları yönetimi
•
-
APEC:
ASEAN etki alanını genişletmek istemiştir.
Avustralya ve ABD girişimi ile 1994’te Canberra’da APEC kuruldu. (Çin, Rusya, Meksika, Güney
Kore vb.)
Ana ilgi alanı ekonomik ve ticari konular.
Deniz çevresinin korunması, balıkçılık, sürdürülebilir kalkınma ve tarım
Şehirleşme bağlamında su yönetimi, arıtma hizmetleri tavsiye dokümanları
İklim değişikliğine uyum, su havzaları yönetimi ve korunması konularında etkinlikler
düzenlenmektedir.
32
Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler
Küresel Çevre Fonu (GEF)
•
-
GEF:
1991 yılında DB altında 1 milyar $ bütçe ile oluşturulmuştur.
Başlangıçta UNDP, ENUP ve DB yönetici makamlardır.
1992 Rio Zirvesi’nden sonra özerk yapıya kavuşmuştur. DB sadece teminat ve yönetimsel destek.
Asya Kalkınma Bankası, EBRD, FAO, Amerikan Kalkınma Bankası, IFAD, UNIDO vb. örgütlerden destek
almakta ve işbirliği gerçekleştirmektedir.






Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi
BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC)
Kalıcı Organik Kirleticiler Stockholm Sözleşmesi
BM Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi (UNCCD)
Minimata Civa Sözleşmesi
Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü
-
183 ülkede 3900’ün üzerinde proje gerçekleştirilmiştir.
Çeşitli aşamalarda 24 proje bulunmaktadır. (iklim değişikliği 7, biyolojik çeşitlilik 6, öncelikli kirleticiler
3, arazi bozunumu 1, entegre su havzası yönetimi 1 ve çok taraflı alanlarda 3)
Ülkeler gruplar oluşturmakta ve her grubu 1 temsilci tarafından temsil edilmektedir.
Türkiye (Avusturya, Lüksemburg, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Slovakya ve Belçika)
Her ülkenin 1 politik ve 1 teknik odak noktası bulunmaktadır.
Politik Hazine Müsteşarlığı, Teknik Müsteşarımız Sn. Prof. Dr. Lütfi AKCA
-
2015 GEF kurucu metni revizyonu-2020 Strateji Belgesi- biyolojik çeşitlilik koruma hizmetleri, iklim
değişikliği, denizler ve tatlı su kaynaklarının korunması, arazi bozunumu, kimyasal kirleticiler,
şehirleşmenin doğal kaynaklar üzerine baskısı
33
Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler
Uluslararası Su Kaynakları Birliği
Bölgesel Çevre Merkezi
•
-
IWRA:
1971 çeşitli disiplinlerdeki uzmanlar tarafından oluşturulmuştur.
Fiziksel, ekolojik, kimyasal, kurumsal, sosyal ve ekonomik konular.
Yönetim Kurulu (1 başkan, 3 başkan yardımcısı, 3 daimi komite başkanı ve 10 direktörden)
Yayın Komitesi, Ödül Komitesi ve Üyelik Komitesi
Yönetim Kurulu yılda 1 kez, Dünya Su Kongresi ise 3 yıla 1 toplanmaktadır.
-
Konferans, seminer, çalıştay ve kurslar düzenlemektedir. Su kaynaklarının yönetimi, politikalar
geliştirilmesi konusunda faaliyetlere destek. Afrika ülkelerine yönelik su konusunda karşılaşılan
zorluklara ilişkin tavsiyeler. 1994 Kahire’de Dünya Su Kongresi’nde Dünya Su Konseyi kuruluşunda etkin
rol oynamıştır.
•
REC: Çevresel konularda yardım sağlayan Macaristan merkezli örgüt. AK, diğer örgütler, özel
kuruluşların katkıları ile oluşturulan bütçe.
Direktörler Kurulu en üst karar alma organı (1 başkan 9 üye), danışma oranı Genel Kurul
2015 itibariyle stratejisini sürdürülebilirlik için yönetişim ve yeşil ekonomi olarak belirledi.
Devletlerin kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi, AB mevzuatının uygulanması desteği
Çevresel suçlara karşı yaptırım imkanlarını sağlayacak anlaşmaların hazırlanması ve uygulanması
(Strateji Belgesi)
Hedef bölgeler;
Sınıraşan Suların Sürdürülebilir Yönetimi ve Su Güvenliği Projesi (Orta Doğu)
Entegre Su Kaynakları Yönetimi ve Bölgesel İşbirliği Projesi (Afrika)
Finansör, İsveç,
Mısır ve Fas kurumları ile görüşmeler gerçekleştirilmiş, 2015 yılında Ürdün’de çalışta düzenlenecek.
Güneydoğu Avrupa’da sınıraşan sular ve su kalitesinin korunması, AB mevzuatı ile uyumlaştırma
-
34
Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler
Dünya Su Konseyi
Uluslararası Sulama ve Drenaj Komisyonu
•
-
•
-
-
WWC:
1996 yılında uaö ve su uzmanları tarafından kurulmuştur.
Suyun korunması, geliştirilmesi, planlanması, yönetimi ve kullanımı konularında
politika üretmek.
Merkezi Marsilya’da. Üye aidatları ve Marsilya desteği ile bütçesi oluşturulmaktadır.
Genel Kurul en üst düzey karar alma organı. Genel Kurul tayini ile 35 üyeli Yönetim
Kurulu oluşturulmaktadır. (Marsilya daimi üye)
En önemli organizasyonu 3 yılda 1 düzenlenen Dünya Su Forumu.
Su konusunda politik gündem oluşturmak ve su güvenliği araştırmaları yapmaktadır.
Yılda 1 kez yayınlanan dergi (Su Politikası Dergisi) akademisyenlerin çalışmalarını
içermektedir.
ICID:
24 Haziran 1950’de Yeni Delhi merkezli olarak kurulmuştur.
Uluslararası Yönetim Konseyi ana karar alma organı, komiteler yer almaktadır.
Teknik konular; Biyoenerji ve Gıda için Su (Gıda-enerji-Su Ağı), Mühendislik (sulama
sistemleri, drenaj, taşkın) ve DSF’ye ICID Girdileri Rehber görev güçleri.
29 Eylül-5 Ekim 2013, 1. Dünya Sulama Forumu (Mardin)
Konferans, çalıştay, seminer, kitap, dergi yayını vb.
35
Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler
ILA, ILI ve Dundee Üniversitesi
•
-
•
-
ILA:
1873 yılında Brüksel’de kurulmuştur. Uluslararası hukuka saygı ve daha iyi anlaşılması.
BM uzmanlık kuruluşları ile ortak çalışma ve danışmanlık. Merkezi Londra.
Resmi dilleri İngilizce ve Fransızca. Toplam 52 adet Daire, (Türkiye)
Komiteler ve çalışma grupları metinler üzerinde çalımalar yapmaktadır.
Su kaynakları komitesi; 1996 yılında (kendi) Helsinki Konferansı’nda uluslararası sularda sınıraşan
zararların giderilmesi için dava yolları ve kirlilik üzerine destekleyici kurallar konusunda 2 madde kabul
etmiştir. (BM Su Sözleşmesi)
Su kaynaklarının hakça ve sürdürülebilir kullanımı ILA Kuralları, sucul çevre, etki değerlendirmesi,
yeraltısuları, ulaşım, savaş durumunda su ve su yapılarının korunması
Yeraltısuyu Çalışma Grubu (2005-2008) (uluslararası su yolları, sınıraşan akiferler)
ILI: 1995 yılında Georgetown Üni’ye bağlı olarak kuruldu. Washington Merkezli. 5 Adet bölge merkezi
(İstanbul)
Ülkelere kendi hukuklarını oluşturma ve ekonomik altyapılarının tesisi konusunda destek.
Yıllık eğitim programları mevcut (özel ve kamu). Ana eksen yasal yapı oluşturulmadan büyüme olmaz.
Yönetmelik revizyonu, mevzuat hazırlama, ihale ve proje yönetimi ana konular;
Ukrayna’ya çevre politikaları ve mevzuatı konusunda eğitim vermiştir.
Dundee Üniversitesi:
Su Hukuku, Politikası ve Bilim Merkezi, İskoçya/. UNESCO gözetiminde faaliyet yapan tek merkez (UK)
Su hukuku, politikası, sınıraşan su yönetişimi, entegre nehir havza ve kıyı yönetimi, sınıraşan yeraltısuyu
Kısa raporlar ve makaleler halinde yayın, yüksek lisans ve doktora programları, BM, UNESCO-IHP UAÖ
Su ve sanitasyon hizmetleri, iklim değişikliğinin su kalitesi ve miktarı üzerine etkisi, taşkın yönetimi, BM
Su Sözleşmeleri, yerlatısularında iklim değişikliği etkilerinin değerlendirilmesi için teknolojik ve bilimsel
36
temeller
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
4. İslam İşbirliği Teşkilatı
5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
37
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
Kuruluş süreci ve tarihsel gelişim
610
1516
1924
1926
• İslamiyet'in doğuşu ve Ümmet anlayışının gelişmesi
• Halifeliğin Osmanlı’ya geçişi (Mercidabık)
• Halifeliğin kaldırılması, II. Abdülhamid İsviçre Konferansı
• Kahire Kongresi, Mısır’ın çağrısıyla, Suudi Arabistan Mekke Konferansı (önemli Müslüman ülkeler yok)
1930 • Filistin’e Yahudi Göçü, Kudüs Kongresi, Cenevre’de uluslararası ilk konferans
1935
1948 • BM etkisi ve İsrail Devleti’nin kuruluşu
1951 • Dünya Müslüman Kongresi (Karaçi), Genel İslami Konferans (Mısır, Arabistan ve Pakistan), Dünya
1954 Müslüman Ligi Konferansı (Mekke)
1962
1967 • Arap-İsrail Savaşı, İsrail’in Kudüs’ü kendi topraklarına katması, Mescid-i Aksa Camii kundaklanması
1969
-
Suudi Arabistan ve Mısır çağrıda bulundular.
8-9 Eylül 1969 tarihlerinde Fas, Suudi Arabistan, İran, Malezya, Somali, Pakistan ve Nijer hazırlık
toplantısı.
38
22-24 1969 Eylül Rabat’ta düzenlenecek konferansa katılım daveti iletildi. (36 ülke)
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
Kuruluş süreci ve tarihsel gelişim
-
1. Kudüs’te yer alan kutsal mekanların savaş öncesi durumuna döndürülmesi
2. Filistin halkının haklarının savunulması konusunda çaba gösterilmesi ve
sekretarya oluşturulması
-
1970 yılında DBK gerçekleştirildi (Karaçi ve Cidde)
1972 yılında düzenlenen 3. DBK’da İİT Şartı kabul edildi.
1974 yılından itibaren ekonomik ve ticari konular gündeme gelmeye
başlamıştır (Bağlantısızlık Hareketi)
1981 Suudi Arabistan / 3. İslam Zirvesi’nde ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi
için eylem planı kabul edilmiştir.
1982 Niamey Süreci
Genel Sekreterlik koordinasyonunda alt
kuruluşların çalışması
2000’li yıllar sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi kararı
2005 On Yıl Eylem Planı (Reform)
-
39
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT Şartı, Üyelik ve Üye Ülkeler
-
29 Şubat-4 Mart 1972 tarihlerinde Cidde’de, 3. DBK’da kabul edilmiştir.
1 Şubat 1974’te BM’de uygunluk onaylatıldı. 14 Mart 2008 Dakar’da revize edildi ve son hali
verildi.
-
16 sayfa ve 39 maddeden oluşan kurucu belgedir.
BM ilkeleri, barış, sevgi, merhamet, hoşgörü, eşitlik, adalet ve insan haysiyeti
Sürdürülebilir kalkınma, ilerleme ve refahı sağlamak gayesiyle Müslümanlar ve üye ülkeler
arasında birlik ve beraberliği güçlendirmek ve geliştirmek
-
İİT’ye üyelik,
İİT Şartını kabul, Müsüman çoğunluğa sahip olmak ve BM üyesi olmak,
Gözlemci önkoşulu BM’ye üyelik
Üyeler, Gözlemci ve Potansiyel adaylar
Arap Devletleri Ligi ve Afrika Birliği (1977), EİT (1995) gözlemci statüsü kazanmıştır.
Filipinler Moro Kurtuluş Cephesi, İİT Üye Devletleri Parlamenterler Birliği de 2000 yılından sonra
gözlemci.
-
Surinam, Guyana, Uganda, Togo, Gabon, Kamerun ve Mozambik
-
İİT Üye ülkeleri yüzölçümü, nüfus ve milli gelirleri
40
İİT ÜYE ÜLKELERİN DAĞILIMI
41
İİT, ÜYE, GÖZLEMCİ VE POTANSİYEL ADAYLAR
42
İİT YÜZÖLÇÜMÜ, NÜFUS VE MİLLİ GELİR
43
44
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT ORGANLARI
Daimi Komiteler
Kudüs
Komitesi
Bilgi ve
Kültürel
İşler
İktisadi ve
Ticari
İşbirliği
Yönetim
Komitesi
(Troika)
İslam Zirvesi
Dışişleri
Bakanları
Konseyi
12 Zirve, 13.
İstanbul’da
Uluslararası
İslami Adalet
Divanı
Genel
Sekreter
Daimi
Temsilciler
Komitesi
Bilimsel ve
Teknolojik
İşbirliği
45
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT ORGANLARI
Alt Kuruluşlar, Özerk Kuruluşlar; Zirve veya DBK tarafından alınan karar çerçevesinde
kurulmaktadır.
- SESRIC:
- 1977 Trablus’ta düzenlenen 8. DBK ile kurulmuştur.
- İstatistiki veri toplama, karşılaştırma ve yayınlama
- Üye ülke talepleri doğrultusunda işbirliği ve eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi
- Merkezi Ankara’da.
-
-
İslam Kalkınma Bankası (IDB):
1973 yılında 1. Finans Konularından Sorumlu Bakanlar toplantısı sonrasında
kurulmuştur.
Ekonomik kalkınma, ticaretin geliştirilmesi, üretime dönük projeler ve
girişimcilere destek.
Merkezi Cidde’de, Guvernörler Kurulu (her ülke 1 temsilci), Yönetim Kurulu (10
üyeli) ve Başkan
Sermayesi 6 milyar İslam Dinarı (1 İD=1 SDR=1.3 $)
46
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT – TÜRKİYE İLİŞKİLERİ
- 1969 Rabat Zirvesi, Cevdet Sunay katılmadı, Demirel katılım önemlidir
- Türkiye Dışişleri Bakanı İbrahim Sabri Çağlayangil tarafından gözlemci olarak katılım sağladı.
- BM ile uyumlu olduğu ölçüde katılım sağlanacağını bildirdi.
- 1976 İstanbul Zirvesi, ISESCO ve SESRIC kuruldu. İİT Şartı’na çekine ile de olsa katılım sağlamak
için hazırlıklara başlanması kararlaştırıldı.
- 25-28 Ocak 1981’de Cidde düzenlenen 3. İslam Zirvesi’ne Başbakan düzeyinde katılım, Kıbrıs Türk
Federe Devleti’nin gözlemci olarak toplantılara katılım kararı
- 16-19 Ocak 1984 Kazablanka’da 4. İslam Zirvesi’nde Cumhurbaşkanlığı düzeyinde katılım ve
ISEDAK Başkan Yardımcılığı
- 31. DBK’da, 14-16 Haziran 2004 yılından itibaren Kıbrıs Türk Devleti adıyla temsil edilmesi kararı.
-
Türkiye’de yer alan İİT kuruluşları;
İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (ISEDAK, Ankara),
İslam Ülkeleri İstatistik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar ve Eğitim Merkezi (SESRIC, Ankara),
İslam Tarihi, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA, İstanbul),
Diyalog ve İşbirliği İslami Gençlik Forumu Konferansı (ICYF-DC, İstanbul),
İslam Ülkeleri Danışmanlar Federasyonu (FCIC, İstanbul) ve
İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC, İstanbul)
-
Türkiye’nin üyeliği TBMM tarafından onaylanmamıştır.
Türkiye örgütün Şartına çekince koymuştur. (Karar)
47
48
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT SU KONUSUNDA FAALİYETLER
-
İslam Zirvesi;
1987 Kuveyt, 5. İslam Zirvesi (2/-E (IS) karar):
1. İslam Ülkeleri Arası Deniz Bilimi ve Teknoloji Ağı (İzmir) ve
2. İslam Ülkeleri Arası Su Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Yönetimi Ağı (Ürdün)
Özerk kuruluşlar, eğitim ve çalıştay gerçekleştirilmiştir. Düzenli değil.
-
7. İslam Zirvesi / Kazablanka (1994)
Sürdürülebilir kalkınma hedefleri, çevrenin korunması ve sağlık üzerine etkiler
-
9. İslam Zirvesi / Doha (2000)
Aral Gölü bağlamında iklim değişikliği etkilerinin hissedildiği, çevre alanında işbirliği
yapılması,
BM ile işbirliği odak noktası ISESCO,
-
10. İslam Zirvesi / Malezya (2003)
Afrika’da kuraklık, çevrese felaketler, sürdürülebilir kalkınma, çevre ve sağlık
49
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT SU KONUSUNDA FAALİYETLER
-
Dışişleri Bakanları Konseyi:
-
11. DBK / İslamabad (1980)
Afrika Sahel Bölgesi kuraklık, içme suyu temini, fon oluşturulması (16, 17 v.d.)
-
18. DBK / Riyad (1989)
Atmosferin korunması Lahey Deklarasyonu kapsamına işbirliği yapılması
Sağlıklı ve kirlenmemiş bir çevrenin temel insan hakkı oluğu vurgulanmıştır.
-
19. DBK / Kahire (1990)
Tehlikeli madde deşarjı konusunda UNEP ile işbirliği, sera gazlarının artan etkisi, iklim değişikliği
BM İnsan ve Çevresi Konferansı’na ve uluslararası çevre metinlerine atıf (BM’den etkilenme)
-
20. DBK / İstanbul (1991)
Turgut Özal’ın Orta Doğu Su Zirvesi düzenlenmesi ve Orta Doğu Barış Suyu Projesi teklifleri
-
21. DBK / Karaçi (1993)
İlk defa çevresel durum rapor olarak hazırlanmış ve DBK’ya sunulmuştur. Rio’ya katılımdan duyulan memnuniyet
-
25. DBK / Doha (1998)
IDB, UNEP ve ISESCO işbirliğinde Çevre ve İslam konulu seminer düzenlenmesi kararı (2000 Cidde’de)
-
35. DBK / Kampala (2008)
On Yıl Eylem Planı ve çevre politikalarının gözden geçirilmesi
İslami Çevre Yönetim Kurulu kurulması kararı (gerçekleşmedi)
-
40. DBK / Konakri (2013)
SESRIC altında Su Kaynakları Yönetimi Kapasite Geliştirme Programı konusu vurgulanmıştır.
İİT SVB’nin önemine dikkat çekilmiştir.
50
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT SU KONUSUNDA FAALİYETLER
-
Sektörel Bakanlar Konferansları:
-
1. Çevre Bakanları Konferansı / Cidde (2002)
UNFCCC ve Kyoto Protokolü’nün dayatılamaz olduğu vurgulanmıştır.
-
2. Çevre Bakanları Konferansı
Suudi Arabistan’da Çevre Bilgi Merkezi kurulması kararı
-
5. Tarım Bakanları Konferansı / Hartum (2010)
Suudi Arabistan Teknoloji Geliştirme Şirketi, su tüketimini azaltan süper emici polimerler üzerine sunum
Genel Sekreterlik sunumu, su kaynaklarının kıtlığı, tarımsal teknolojilerin yetersizliği, su ve sanitasyon yetersiz
-
6. Tarım Bakanları Konferansı / İstanbul (2011)
Suyun etkin kullanımı hususu ön plana çıkmıştır.
-
3. Sağlık Bakanları Konferansı / Astana (2011)
SESRIC sağlık raporu hazırlayarak sunmuştur.
-
4. Sağlık Bakanları Konferansı / Cakarta (2014)
Stratejik Salık Eylem Planı, su ve sanitasyona erişimin sağlanması için programlar düzenlenmesi
-
Genel Sekreter 5. DSF’ye katılım sağlamıştır.
-
OIC-VET ve Water-CaB programları
Azerbaycan eğitim, Sudan eğitim (su kaynaklarının yönetimi)
51
52
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
-
İİT SU KONUSUNDA FAALİYETLER
Su Konusundan Sorumlu Bakanları Konferansı:
-
2002 1. Çevre Bakanları Konferansı Cidde
-
5. Dünya Su Forumu’na yan etkinlik olarak Su Konularından Sorumlu Bakanlar
Konferansı düzenlenmiştir.
Karar: Su sorunlarının çözümüne yönelik su vizyonu hazırlanması
-
25-26 Mayıs 2010 / Dubai’de vizyonun yapısı ve içeriğinin belirlenmesi
12-14 Ocak 2012 / İstanbul’da Kıdemli Memurlar Toplantısı belgeye son hali
verilmesi için gerçekleştirildi
-
2-6 Mart 2012 / İstanbul 1. Su Konularında Sorumlu Bakanlar Konferansı
1/1-W karar sayısı ile İİT SVB kabul edildi.
Takibi Genel Sekreterlik tarafından yapılacaktır.
-
2. Su Konularından Sorumlu Bakanlar Konferansı (2-4 Kasım 2015)
53
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT SU VİZYONU BELGESİ
-
Kısa geçmişi:
25-26 Mayıs 2010’da Dubai’de IDB ve ICBA destekleriyle istişari panelde
İİT Su Konularından Sorumlu Bakanlar Konferansı (DSF) sonrasında belirlenecek ekip
tarafından hazrılanması kararlaştırıldı (37. DBK/2010)
-
Panel sonrası hedef olarak 2025 belirlenmiş, SVB’nin içeriği de detaylandırılmıştır.
Mart 2012 onay, 15-17 Kasım 2012 Cibuti 39.DBK’da SESRIC’in web tabanlı bir portal
kurması ve bilgileri muhafaza etmesi kararlaştırıldı.
-
SVB: Su güvenliği olan bir gelecek için beraber çalıma
Ana hedefi: İİT üyesi ülkelerin insanlarının sağlık, yaşam, üretim ve çevre için yeterli
miktarda suya erişiminin sağlanması ve su kaynaklı felaketlerin risklerin kabul edilebilir
seviyelere indirilmesi
-
1. Su konusunda bilim, politika, yönetim ve teknoloji geliştirme konularında çalışan
uzmanlık merkezlerinin irtibatının sağlanması
2. Oluşturulacak diyalog ortamında deneyim paylaşımı sağlanarak su ile ilgili problemlere
çözüm önerileri geliştirilmesi
3. İİT liderlerinin ulusal ve uluslararası gündemlerine su güvenliğinin girmesinin sağlanması
-
54
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT SU VİZYONU BELGESİ
-
7 Bölüm ve 55 sayfalık doküman:
-
1. Bölüm: Su vizyonu ile ilgili bilgilendirme
2. Bölüm Su güvenliği ile ilgili karşılaşılan sorunlar
3. Bölüm: Mevcut durum ve gelecekteki durum
4. Bölüm: SVB’nin programı ve eylem planı
5. Bölüm: Sorumluluklar, düzenlemeler ve ilgili teamüller
6. Bölüm: Geleceğe yönelik yapılabilecek çalışmalar
7. Bölüm: Sonuçlar ve değerlendirmeler
Zorluklar: farklı iklim türleri, coğrai ve sosyo-ekonomik farklılıkar, su kaynaklarının durumu
(mevcudiyet, yıllık değişim ve mekansal dağılım), kalite, yetersiz su yapıları, su ve sanitasyona erişim
zorluğu, sınıraşan sularda zorluklar ve iklim değişikliği etkileri
Uygulama: Su güvenliği için 6 alanda (IN) Bilgi, Yenilik, Kurumlar, Teşvik, Yatırım ve Altyapı
-Bilgi paylaşımı ve değişimi
-İİT merkezleri arasına işbirliği
-Kapasite geliştirme ve kalkınmaya geçme (10-100 milyar $)
-Forumlar ve zirveler
Sorumluluklar: Ülkeler ve herkesin, Genel Sekreterlik (destek), IDB (destek)
55
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT SU VİZYONU BELGESİ
-
Eylem Planı:
-
Başlangıç: İİT SVB’nin onayı, eylem planı ve çalışmaların takibi için geçici bir örgüt atanması
(Genel Sekreterlik, Bilim ve Teknoloji Birimi)
-
1. Yıl:
Su Vizyonu Sekretaryası oluşturulması
Bütçe stratejisi geliştirilmesi
Ülkeler arasında araştırma ve eğitim kapasiteleri ve olanaklarının araştırılması
Kuruluşlar arasında ortaklıklar kurulması
1. İİT SVB Konferansı’nın düzenlenmesi
-
2. Yıl:
1. SVB Konferansı’na paralel çalıştaylar düzenlenmesi
Uzmanlık ve ad hoc grupların oluşturulması
-
3. Yıl:
Süreç ile ilgili İİT Zirvesi’ne raporlama
Bilim, politika ve yönetim faaliyetlerine katılım ve destekleme
Bölgesel ve uluslararası bilinilirlik
56
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ
57
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ
58
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ
59
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ
60
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)
İİT ÜLKELERİ SU VERİLERİ
-
Toplam Baraj Kapasitesi (En yüksek Mısır 168.2, Türkiye 165 km3, en düşük
Benin 0.0235 km3)
Somali, Katar, Maldivler, Kuveyt vb.
-
Toplam Su Çekimi, Sektörel Su Kullanım Yüzdeleri (Guyana, İran, Kırgızistan,
Mali, Moritanya, Pakistan, Somali, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve
Yemen % 90 üzeri tarımsal sulama)
-
Ekilebilir Arazi (35 milyon ha Nijerya, 28,0 milyon ha Türkiye, 22,9 milyon ha
Kazakistan, Maldivler 3 bin ha, Katar 13 bin ha, Brunei 4 bin ha)
-
Kırsal, Kentsel ve Toplam temiz içme suyuna erişim yüzdeleri
-
Su kaynaklı hastalıklardan etkilenen nüfus (Burkina Faso 6 172 000,
Endonezya 5 111, Mali 2 291 000, Moritanya 111 600, Nijer 3 143 000)
61
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
4. İslam İşbirliği Teşkilatı
5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
62
Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
Genel Değerlendirme
- İhtiyaçlar, sorunlar, problemlere çözüm üretme
- Yoksulluk; temel ihtiyaçları karşılayamama, barınma, temiz su
kaynaklarına ve sanitasyon hizmetlerine erişememe, politik
özgürlükten yoksun olma (DB)
- Açlık, sağlık, temizlik
- Sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği, felaketler, MDG (7.
madde) uluslararası örgütlere gereksinim duyulmaktadır.
- Çevresel sorunlar bağlayıcı olmayan ilkelerle çözülmeye
çalışılmış
- Küresel çevre sorunları; bütçe, tüm devletlerin katılımı ve
küresel yönetişim sistemi
63
Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
•
•
•
•
49 EAGÜ-21 İİT üyesi ülke
8.000 $ altı 43 tane ülke mevcut
Zengin ülkelerden yardım???
Dış destek  (DB, IDB, GEF vb.) ve Türkiye tecrübeleri (danışmanlık)
aktarılabilir.
64
Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
•
•
Afrika Birliği, Körfez İşbirliği Konseyi ve BM hâlihazırda anlaşmalar mevcut.
ICID vb. teknik örgütlerle kapasite geliştirme çalışmaları (Hindistan potansiyel), EİT,
KEİ, APEC vb.
•
Su Konseyi (Komite, vb. isim)
•
•
•
•
Yapısı
- Her ülkeden 1 temsilci (aleyhte oy, nitelikli oy)
- Coğrafi dağılım (Afrika, Asya ve Orta Doğu vb.)
- Diğer örgütlerin üyeliği (X)
•
•
•
•
•
•
•
Alt çalışma grupları
-Yoksulluk, açlık vb sorunlara su güvenliği
-İklim değişikliği
-Su ve sağlık
-Su kalitesi
-Arıtma teknolojileri
İzmir ve Ürdün merkezleri aktif katılım
•
Hedef kitle (EAGÜ)
65
Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
• Yapı oluşturulduktan sonra:
• Genel ve detaylı bir su değerlendirme raporu hazırlanabilir.
• Düzenli olarak üst yapıya sunulabilir.
•
•
•
•
•
Bütçe:
- Günümüze kadar felaketlerle sınırlı
- Planlanan projelerin de bu yönde olması
- IDB, üyeler, İİT bütçesinden pay.
- DB, GEF, AB, finans kuruluşları
• İnternet ve web sitesi:
• Sosyal medya
• Arapça (Fransızca)
• UN-Water benzeri bir yapı da alternatif olarak ve sosyal projeleri yürütmek
için kurulabilir.
• Zirve’ye politikaların aktarılması ve takibi sağlanmalıdır
66
Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
-
En büyük eksiklik
FAO, Aquastat
Türkiye verileri yanlış, (2.000 üzeri, ~1455)
Türkiye’nin Meteoroloji istasyonları tecrübesi
67
Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
•
•
276 sınıraşan su (UN-Water)
Toplam 145 anlaşma
•
•
Arap dünyası su güvenliği
Sınıraşan sular algısı
68
Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
•
•
•
•
•
•
Alternatif su kaynakları geliştirme ve teknolojiler
Orta Doğu ve Kuzey Afrika kırılgan bölgeler
Desalinizasyon, yağmur suyu hasadı vb.
İnsan gücü ve kapasitenin arttırılması
10. Kalkınma Planı’nda üye ülkelerle yatırım, ticaret
Teknolojiler ile ilgili tanıtıcı sunumlar
•
•
•
•
•
İklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisi
Nehir havza yönetim planları
Arıtılmış atıksuların tarımda yeniden kullanımı
Su tasarrufu
Kıbrıs denizden su götürme projesi
69
ARZ EDERİM
70