Slayt 1
advertisement
HAYVANLARDA ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME HAYVANLARDA ÜREME • Eşeyli üreyen hayvanlarda yumurta ve sperm hücreleri üreme organlarında oluşur.Hayvanlar farklı çoğalma şekillerine sahiptirler. HAYVANLARDA DÖLLENME İKİ TÜRLÜDÜR • 1 .İÇ DÖLLENME • 2.DIŞ DÖLLENME • KARADA YAŞAYAN HAYVANLARDA İÇ DÖLLENME Yumurta ve spermin canlının vücudu içinde birleşmesine iç döllenme denir.İç döllenme yapan canlılar dış döllenme yapanlara göre daha az yumurta hücresi üretirler.Çünkü iç döllenmede spermin vücut içinde yumurta ile karşılaşma ihtimali daha yüksektir. • Spermler erkek organizma tarafından bir sıvı ile birlikte dişi bireyin üreme kanalına bırakılır. • Yumurtalıkta oluşan yumurtalar Yumurtalıktan çıkıp,yumurta kanalına geçerler ve burada spermlerle karşılaşırsa döllenme gerçekleşir. İç döllenme sürüngen,kuş ve memelilerde görülür. • Sürüngenler(Timsah,Kaplumbağa,yılan,kertenke le gibi) MEMELİLERDE • Memelilerde,yumurta dişinin yumurta kanlında döllenir.Oluşan zigot gelişmesini dişi canlının vücudunda tamamlar.Memelilerin üreme süreci insanlara benzer şekilde gerçekleşir. • Embriyonun gelişimi döl yatağında yapılır.Buna iç gelişme denir.Gelişmesini tamamlayan yavrular doğumla dışarı çıkarlar. • Her memelinin doğum süresi,doğum yaptığı dönem ,yavru sayısı farklı farklı olur. • Örneğin atlar iki senede bir yavru yapabilirken,fareler ayda bir doğum yapabilme yeteneğine sahiptirler. • Kedi,aslan.köpek,fil,tilki gibi. KUŞLARDA ÜREME • Kuşlarda üreme yumurtanın spermle birleşmesi dişi kuşun yumurta kanalında gerçekleşir.(İç döllenme) • Zigottan oluşan embriyonun etrafında yumurta kabuğu ile besin dokusu kaplanarak dışarı çıkartılır.Bu olaya yumurtlama denir. • Üretilen yumurtanın üzerine kuşlar kuluçkaya yatarlar. • Embriyonun gelişebileceği uygun sıcaklığı sağlamış olurlar.Embriyonun gelişimi dış ortamda olur.Buna dış gelişme denir. • Gelişmesini tamamlayan kuş yavruları,yumurtanın kabuğunu kırarak dışarı çıkarlar.Tavuk,kartal,bülbül gibi. SÜRÜNGENLER • Sürüngenlerde ,yumurtayla spermin birleşmesi dişi vücudunda gerçekleşir.(İÇ DÖLLENME) Zigottan oluşan embriyonun etrafında yumurta kabuğu ile besin dokusu kaplanarak dışarı çıkartılır.Bu olaya yumurtlama denir. Bu yumurtalar uygun ortamlarda gelişmeye bırakılır. Embriyonun gelişimi vücut dışında olur(DIŞ GELİŞİME) Kertenkele,timsah,yılan,kaplum bağa BÖCEKLERDE ÜREME • Yumurtanın döllenmesi dişi böceğin vücudunda gerçekleşir.(İÇ DÖLLENME) • Döllenme sonucu oluşan yumurtalar yumurtlamayla dışarı çıkartılır. • Böcek yumurtaları kısa bir gelişme dönemi geçirir.Embriyo gelişimi dış ortamda olur.(DIŞ GELİŞİM) • Kelebek,arı,karınca,hamam böceği. 2-DIŞ DÖLLENME • SUDA YAŞAYAN OMURGALI CANLILARDA GÖRÜLÜR • YUMURTA SUYA BIRAKILIR • SPERM TARAFINDAN DÖLLENİR • ÇOK SAYIDA YUMURTA VE SPERM ÜRETİLİR • YUMURTA İÇİNDE YEDEK BESİN VARDIR • SUDA YAŞAYAN HAYVANLARDA DIŞ DÖLLENME Yumurta ve spermin canlının vücudu dışında birleşmesine dış döllenme denir.Bu çeşitli döllenmede türün devamlılığı canlıların aynı zamanda ve aynı yere çok sayıda üreme hücresi bırakmasıyla sağlanır. • Balık ve kurbağalarda görülür.Döllenme ve döllenme sonucu oluşan embriyonun gelişimi suda olur. DIŞ DÖLLENME • Balıklarda ve Kurbağalarda görülür. • TEKRAR YAPALIM HAYVANLARDA GELİŞME ŞEKİLLERİ • Kuşlar,kurbağalar,sürüngenler yumurta ile çoğalır. • Balıkların bir kısmı yumurta ile çoğalırken bir kısmı da canlı doğum yapar.Örneğin köpekbalıkları. • Çevremizde gördüğümüz köpek,kedi,koyun,inek gibi hayvanlar memeli hayvanlardır. • Memeli hayvanlar,yavrularını doğurarak dünyaya getirir ve sütle besler. • Dış döllenmede çevre faktörlerinin olumsuz etkilerine karşılık çok sayıda yumurta ve sperm üretilir. Böylece döllenme şansı artmış olur. • Hayvanlarda yaşam ortamları farklı olduğu için üreme ve gelişmede farklı şekillerde gerçekleşir.Buna bazı örnekler verelim. Balıklar;(hamsi,kefal,lüfer,mezgit gibi..) • yumurtlayarak çoğalır • Dış döllenme ve dış gelişme görülür • Yavrularına bakım yapmaz ve ilgi göstermezler • • • • • • • Kurbağalar; Yumurtlayarak çoğalır Dış döllenme ve dış gelişim görülür Başkalaşım( metamorfoz) geçirir Yavrularına bakım yapmaz, ilgi göstermezler Sürüngenler;(timsah,yılan,kaplumbağa gibi..) Yumurtlayarak çoğalır İç döllenme ,dış gelişim görülür Yavrularına ilgi göstermezler • • • • • • • Kuşlar;(tavuk, kaz, ördek, atmaca,kartal gibi) Yumurtlayarak çoğalır İç döllenme,dış gelişim görülür Yumurtaların üzerine kuluçkaya yatar Yavrularına ilgi gösterir,korur,besler Memeliler;(at,eşek,koyun,kedi,deve,yarasa sincap,fok,balina,yunus gibi..) Doğurarak çoğalır İç döllenme ve iç gelişim görülür Yavrularına ilgi gösterir,korur,besler BAŞKALAŞIM(METAMORFOZ) • Bazı hayvanlar dünyaya geldiklerinde ana canlıya benzerken bazıları benzemez.Bu canlılar bazı değişimler geçirdikten sonra ana canlıya benzer. • Kelebek,kurbağa gibi bazı hayvanların yumurtadan çıktıktan sonra yapısal değişikliklere uğrayarak ana canlıya benzer hale gelmesine BAŞKALAŞIM denir BAŞKALAŞIM • Döllenmiş yumurtadan ana canlıdan farklı bir canlı çıkar.Gelişip farklılaşarak ana canlıya benzer.Bu olaya başkalaşım denir. • Örneğin;Kurbağalard a ve kelebeklerde başkalaşım görülebilir. Kelebekte başkalaşım larva 1 ay 10gün pupa Yumurta 3 hafta 1hafta kelebek KURBAĞADA BAŞKALAŞIM YUMURTA EMBRİYO ERGİN KURBAĞA YAVRU KURBAĞA LARVA İRİBAŞ • İribaşlar balığa benzer ,yüzmesini sağlayan kuyruğu ve sudaki oksijeni alarak solunum yapmasını sağlayan solungaçları vardır. • Zamanla iribaşın ön ve arka ayakları (üyeleri) oluşmaya ,kuyruğu yok olmaya başlar.Ayrıca solungaçların yerini akciğerler alır ve kurbağa artık karada yaşayabilecek hale gelir. KELEBEĞİN , KURBAĞANIN VE ARININ YAŞAM DÖNGÜLERİ KELEBEĞİN YAŞAM DÖNGÜSÜ Yumurta evresi: Dişi kelebek, yumurtalarını bitkilerin gövde veya yaprakları üzerine bırakır. Boyları 1-2 mm Bir yumurtanın normal koşullarda olgunlaşıp çatlama süresi 6-14 gündür Larva evresi: Yumurtalar çatlayınca içlerinden 2-3 mm. Boyunda tırtıllar çıkar ve böylece kelebeğin larva dönemi başlar. Önce, çıktıkları yumurtanın kabuğunu ve sonra üzerinde bulundukları bitkinin yapraklarını yiyerek beslenir Pupa evresi: Larva evresini tamamlamış olan tırtıl, bitkiyi terk eder; ağaç gövdeleri, taş aralıkları, saçak altları veya evlerin içlerine girerek emin bir yerde pupa evresine geçer. Kelebek evresi: Pupa evresinin sonunda, pupanın derisi gövde veya kanatların çevresinden yırtılarak, kelebek dışarıya çıkar. Kanatlar gövdeye yapışık ve bir kıvırcık salata yaprağı gibi buruşuk görünümdedir. Hayvan hemen pompalama hareketine geçerek kanatlara hava ve kan pompalar, kanatlar yavaş yavaş gerilip büyüyerek 20-30 dakikada, bildiğimiz kelebek formunu alır ve artık uçmaya hazırdır Kurbağanın yaşam döngüsü Bir kurbağa yavrusu Kuyruk kaybolarak Erişkin kurbağa oluşur. ARININ YAŞAM DÖNGÜSÜ Ana arı tarafından petek gözlerine bırakılan yumurta iğne ucu kadar küçük, hafifçe kıvrık ve beyaz renklidir. Hücrenin dibinde yapışık olarak üç gün boyunca durumunu korur Üçüncü günü yumurtalar çatlayarak küçük bir kurtçuk olan larva haline dönüşür. Larva ilk üç gün arı sütüyle daha sonraki üç gün ise bal ve polen ile beslenir. Dokuzuncu gün larvanın bulunduğu petek gözü bal ve polen ile doldurularak kapatılır. Larva artık pupa aşamasına geçmiştir. Pupa aşamasında değişim geçiren arı bu aşamayı yaklaşık 12 günde tamamlayıp hücre kapağını kemirerek dışarı çıkar.
