Sigorta Şirketleri

Sigortacılık
Ve
Finansal Piyasalarla ilişkisi
Altan Dündar
Murat Can Aşlak
Murat Elmas
Vedat Akman
Ajanda 1/2
• Sigorta Kavramı
• Finansal Pazarlar ve Sigortacılık ilişkisi
• Sigortacılık Sektörünün Fonları
Değerlendirme Tercihleri
• Riskin Sermaye Piyasasına Transferi
• Sigorta Şirketlerinin Yatırım Politikası
Ajanda 2/2
•
•
•
•
•
Sigortacılıkta Fon oluşumu
Sermaye Yönetiminde Planlama
Sermaye Kaynakları
Sigortacılıkta Fon Kullanımı
Dünyada ve Türkiye’de sigortacılık
Sektörünün finansal Piyasalardaki yeri
– Türkiye de Fon Yaratma Becerisi
Sigorta Kavramı
•Sigorta; gerçek veya tüzel kişilerin, tahmin
edilemeyen bir olay sonucunda, ortaya çıkacak
maddi zararlarının veya kayıplarının önlenmesi için,
belli bir ücret karşılığında (ki bu ücrete prim adı
verilir), risklerinin paylaşılması sistemidir.
•Sigortacı; bu riskleri tazmin etmek amacıyla, aynı
tür risklere maruz kişi ve kurumlardan prim
toplayarak, hasar ortaya çıktığında, topladığı bu
primlerden hasarı tazmin eden kişi veya kurumlardır.
Sigorta Türleri
•Hayat Sigortaları
–Nispeten karlı
–Ticari yatırımlar
–Tipleri:
•Süreli H.S.
•Yaşam boyu H.S.
•Ölüme Bağlı H.S.
•Yıllık Gelire Dayalı
•Hayat dışı Sigortalar
– Daha düşük karlı
–Risk üstlenme
–Tipleri
•Yangın
•Kaza
•Motorlu araç
•Can
•Hırsızlık vb.
Finansal Pazarlar- Sigortacılık
•Finansal aracı kuruluşların temel varlık nedenlerinden biri
de değişim maliyetlerini de düşürmeleridir
Ölçek ekonomisi ve maliyet.
Fon Fazlası
Olan
Kurum ve
Bireyler
Finansal Aracı
Kuruluşlar:
Fonlar
•Bankalar
•Sigorta Şirketleri
•Leasing Kuruluşları
•Faktoring kuruluşları
•Gayrimenkul YO
•Tüketici Finansman
• Şirketleri
•Vb.
Faiz ve/veya Kar Payı
Fonlar
Fonlara
Gereksinim
duyan
Kurum ve
Bireyler
Sigortacılığın Temeli
• Sigortacılık, bir risk paylaşma ya da transfer
tekniğidir.
– Prim ödemeleri = Risk’in karşılığı
> Uğranılan zararlar
– Risk yönetimindeki uzmanlık // Kar marjı
• Saptanabilir-Değerlendirilebilir-Para Kaybı
Ölçülebilir Risklere maruz müşterileri; kayıplar
karşılanacak şekilde bir araya getirilmesi
• Sigortacılık Yatırımları destekler
Karşılık ayırma yükümlüğünün kalkması bu fonları
yatırımlara kanalize eder
Finansal Sistemde Sigortacılığın
Fonksiyonları
Risk Altında
Olan Kişi
Kurumlar
FON
Sigorta Poliçesi
•Küçük birikimci mali güç ve bilgi
birikimden yoksundur
Sigorta şirketleri yatırımların
finansmanı açısından ülke
ekonomisine kaynak sağlar
FON
•Büyük fonlar önemli getiriler +
pazarın gelişimi + istikrarın
sağlanması
Sigorta
Firmaları
( Kurumsal
Yatırımcı)
Finansal
Piyasalar
GELİR
Global gelişme trendi
• Sigorta pazarlarının fonksiyonlarında iyileşme
yaşanmıştır. Sistemi bu iyileşmeye iten nedenler:
–
–
–
–
–
Globalleşme
Şirketler Arası Birleşme
Etkili Risk Yönetiminde Finansal ürünlerden Yararlanma
Enformasyon Sistemlerindeki İyileşmeler
Diğer finans kuruluşlarıyla rekabet
Risk Kontrol altına alınmış ve tazminat amacıyla nakit çıkışı minimuma
inmiştir.
Büyük fonlar, portföy yönetimi ışığında dağıtılır.
•Portföy planlaması-getiri vade belirlenmesi
•Portföy değerlendirmesi
•Portföy revizyonu
Sigorta şirketleri biriken fonları
kısa veya uzun vadeli
değerlendirir.
• Yatırım araçları
– Kısa vadeli:
• Banka hesabı
• Hazine bonosu
• Devlet tahvili repo
– Uzun vadeli:
• Gayrimenkul
• İpotek karşılığı ödünç verme
• Hayat poliçesi karşılığı borç verme
Sabit faizli menkul kıymetler
• Kamu veya özel sektör tarafından
• Eşit nominal değerli borçlanma senetleri
• Uzun vadeli
• Avantaj:
– Risksiz veya düşük riskli
– Getirisinin önceden bilinmesi
• Dezavantaj:
– Enflasyon karşısında değerini koruyamaması
– Nisbi olarak düşük getirisi
Sabit getirli oluşu nedeniyle Hazine’nin çıkardığı kısa süreli
kamu kağıtlarına sigortacıların ilgisi oldukça fazladır.
Pay senetleri
•Ortaklara sürekli gelir sağlayan, öz kaynak
niteliğindeki ödenmiş sermayenin karşılığı
•Pay senetlerinim sahibine sağladığı haklar:
–Yönetime katılma ve oy kullanma
–Kardan pay alma
–Sermaye artırımında ön alım hakkı
–Firma faaliyetleri hakkında bilgi alma
–Tasfiyeden pay alma
•Sigorta işletmeleri sermaye piyasalarına yeterince
ilgi duymamalarının önemli bir nedeni reasürans
olanaklarıdır.
•Fonlar yurtdışındaki büyük reasürans şirketlerine
transfer edilir ve bu da rasyonel olmayan bir
rekabete yöneltmektedir.
Gayrimenkul ve ipotek karşılığı
ödünç
•Gayrimenkul: Yurtiçinde prim yapabilecek ve
nispeten kolay satılabilecek gayrimenkullere yatırım
yapabilirler.
•İpotek: Bir yükümlülük karşılığında mal üzerinde
teminat olarak bir çıkar sağlayan yasal bir
sözleşmedir.
Avantaj:
–Faiz oranı
Özel plasman
• Sigorta şirketlerinin sanayi kuruluşlarına özel
plasman yoluyla kredi sunması
• Avantaj:
– Bireysel yatırımcıların ilgisini çekmemesi
– Yatırım bankerlerinden yararlanıldığında maliyet azalır ve
zamandan kazanılır
– Gerektiğinde anlaşma yeni koşullara göre değiştirilebilir
Nakit yönetimi
•Sigorta şirketleri yatırımlarının önemli bir bölümünü
nakit ya da kolayca paraya çevrilen varlıklara
yöneltmek durumundadırlar:
–Vadeli/vadesiz banka mevduatı
–Döviz
–Repo
•Nakit yönetimini zorunlu kılan nedenler:
–tahsilindeki gecikmenin
–ödemelerdeki düzensizlik
Sonuç olarak hazırda önemli miktarda nakit
tutulmaktadır.
Vadeli işlemler
• Globalleşmeye paralel olarak piyasadaki
değişkenlik artar
• Türev ürünler riskten korunmak ve spekülatif
amaçlarla piyasalarda kullanılır.
• Örnek:
–
–
–
–
Forward
Futures
Opsiyon
Swap
• Avantaj:
– Fiyatlarının başka ürünlerin fiyat değişimine bağlı olması
– Riskten korunmak
Vadeli işlemler:
Forward sözleşmeler
• Bir varlığın ileri bir tarihte şimdiden belirlenmiş
fiyat, miktar ve vade ile sözleşmeye bağlanması
• Spot işlemlere oranla daha risklidirler
Forwardların maliyeti :
–
–
–
–
Kaynak maliyeti
Ürün saklama maliyeti
Ürün sigorta navlun ücreti
Saklama döneminde ortaya çıkabilen maliyetler
• Örnek:
– Vadeli döviz işlemleri
– Vadeli faiz işlemleri
Vadeli işlemler:
Futures sözleşmeler
•İki taraf arasında belirlenen ileri bir tarihte şimdiden
belirlenmiş fiyattan bir para, mal veya menkul kıymet satış
sözleşmesi
•3 temel motivasyonu:
–Riskten korunma (hedging)
–Spekülasyon
–Arbitraj
Diğer Vadeli işlemler:
• Opsiyon işlemleri
– Alıcısına bir malın önceden belirlenen koşullarda almasatma hakkı veren kontrat
– Satıcısına bağlayıcı yükümlülüğe karşın, alıcı opsiyonu
kullanıp kullanmamada serbesttir
• Swap işlemleri
– Vade değiş tokuşu
– Döviz swapı:
• Döviz kuru riskine karşı korunma
• Atıl duran dövizleri değerlendirme
• Düşük maliyetlerle fon sağlama
– Faiz swapı:
• Tarafların kredibilitesi farklı
• Birinin sabit, diğerinin değişken faiz
üzerinden kredi bulmasında önem kazanır
Riskin sermaye piyasasına transferi
• Sermaye büyük birimlerde yoğunlaşmaktadır.
• Piyasaların entegrasyonunu sağlayan menkul
kıymetleştirme süreci riskin tahvil ve pay
senetlerine transferine yol açar
• ABD:
– Katstrofik bonolar ve türev ürünleri
– Şimdilik “offshore” yoluyla ihraç, ama zamanla
ulusal pazarda gerçekleştirileceği beklenmekte
• Avustralya:
– Risk yönetiminde kullanılan enstrümanlar sayesinde
işlemlerde büyük bir artış görülmektedir.
– Sigorta şirketleri ve işletmeler kredi risklerine karşı
korunmak amacıyla krediye bağlı bonolar ihraç
ederler.
– Krediye bağlı bono böylece normal bonolar ile kredi
opsiyonunun bir kombinasyonunu oluşturur
• Meksika:
– “floors” ve “ceilings” olrak bilinen borç
enstrümanları da başarılı bir performans
göstermektedir.
– Meksika’da da finansal enstrümanlar Türkiye’deki
gibi gelişme aşamasındadır
• İsviçre:
– İsviçre’de yurt içi proje riskinin belli koşullarda
dışsal bono yatırımcılarına transferi mümkündür.
•
İngiltere:
– İngiltere’de sigorta şirketinin riskini, vergisel
açıdan etkin bir şekilde yaymak hareket noktasıdır.
– İstenmeyen olay gerçekleştiğinde özel amaçlı
çıkarılmış olan katastrofik bonolar aracılığı ile risk
çok sayıda yatırımcı tarafından karşılanmaktadır
Yatırım Politikası
•Sermaye yatırım işlemleri sigorta işlemlerine bağlı
bir değişkendir.
•Değişkenler:
–Firma varlıklarının korunması (güvence)
–Sermaye yatırımlarının karlılığı (kar hedefi)
–Sermaye yatırım işlemlerinin sigorta işletmelerinin likiditesinin
korunmasına yardımcı olması (likidite hedefi)
–Belirli bir işletme ölçeğine ulaşılması (büyüme hedefi)
–Sermaye yatırım işlemleri ile sigorta satışının özendirilmesi (satış
hedefi)
•Fonların dağılımı sermaye yatırım işlemlerinin hedef
büyüklükleri olmayıp yatırım programının sonucu
olan yan koşul olarak ortaya çıkar
Sigorta Şirketlerinde Yatırım
Kararları
• Sermaye yönetimi <-> Finansman
Firmaların mal veya hizmet
üretimini olanaklı kılar
İşletmelerde para ve fon
akımlarının yerine getirilmesi
sürecidir
• Finansman teorisinin sigorta işletmelerine
ilişkin yaklaşımları:
– 1) Sermaye alıcısı ve yatırımcı
• çevresi ile ilgili ödeme akımlarını faiz ve
karlılık açısından inceleme
– 2) Sermaye ve kredi kullanıcısı
• Şimdiki ödemelerin gelecekteki belirsiz
hasar ödemelerine karşı prim gelirleri ya da
belirsiz girişlerle şimdiki kesin ödemelerin
dengelenmesi
Sigortacılıkta Fon Oluşumu
• Fon oluşumu:
– 1) 1 yıllık dönem için primlerin peşin ödenmesi
• Prim ödemesi
<->
Hasar tazminatı
Fon kullanımı
– 2) Belli aralıklarla paranın cari hesaptan akması
• Özellikle reasürans şirketlerinde daha az fon
– Risk primi ve tazminat ödemesi3 aylık süreyle cari
hesaptan
– Büyük hasarlar peşin ödeme
• Fon oluşumunda işletme ölçeği önemli
– Büyük sigorta şirketleri
• Güçlü sermaye yapıları ve yaygın organizasyon
olanakları
• Büyük fonlar
Sermaye Yönetiminde Planlama:
Planlama süreci
• Finansal planlama sermaye fonları ve bundaki değişmenin analiz ve
tahminidir.
• Finansal planlamayı belirleyenler:
– Dönem başı para tutarı, parasal alacaklar ve borçlar
– Dönem içinde yapılan ödemeler
– Dönemdeki tahsilatlar
– Dönem içinde alacaklardaki artış ve borçlardaki azalışlar
– Dönem sonu para tutarı, parasal alacaklar ve borçlar
• Amacı:
– Kısa dönem:
• sigorta işletmesinin faaliyetlerini kesintisiz sürdürebilmesi için
gelecekteki herhangi bir zaman noktasında makul tutarda ödeme
araçlarının varlığını güvenceye alma
– Orta ve uzun dönem:
• karlılık hedefinin gerçekleşmesine de çalışma
• Katastrofik durumlar ve reasürans
Sermaye Yönetiminde Planlama:
• Sigorta işletmelerinde
– üretim faktörlerinin derlenmesi ve riske girilmesi geniş anlamda yatırım
– bir kerelik üretim faktörü derlenmesi ve yatırım olarak kullanılması da dar
anlamda yatırım
• Bu yüzden farklı yatırım hesaplamaları
• amaca en uygun sonucun alınması
• bağlanan sermayenin sağladığı nakit girişleri ile
tekrar serbest kalması için gerekli süreyi belirler
• Sigorta şirketlerinin fon aktarımını gerektiren ödemeler ve
solvabilite amacıyla sermaye gereksinmesi:
– prim gelirlerinin zamanında tahsil edilememesi,
– pazarlama sorunları ve
– diğer üretim faktörlerinin karşılanması
nedeniyle artmaktadır
Planlama Açısından Sermaye Kaynakları
Sigorta şirketlerinin sermaye gereksinmesi dışarıdan
yapılan ödemeler yoluyla karşılanmaktadır
Sigorta Şirketlerinin
Finansman Şekilleri
İştirak Finansmanı
(Katılma Finansmanı)
Sigorta tekniğine
dayalı dış fin.
Satışlar (prim istihlali)
yoluyla fin.
Sigorta tekniğine
dayanmayan dış fin.
Borçlanma yoluyla
finansman
Yatırımların çözülmesi
yoluyla fin.
Otofinansman
Amortismanlar
yoluyla fin.
Alıkonulan karlar
yoluyla fin.
Sigortacılıkta fon kullanımı
• Sigorta şirketlerinin sermayelerinin genellikle bir
holdinge veya bir bankaya ait olduğu hesaba
katılırsa, Fonlar:
– Fonlar grup içi firmaların pay senetlerine ya da
tahvillerine
– hazine bonoları – vergi avantajı
– Belli bir seviyeyi aşarsa da alternatif yatırım kanallarına
• Riskli varlıklara yer verilmemektedir
• Sigorta şirketlerince sermaye pazarında yaratılan
fonların tutarı prim gelirinin düzeyine bağlıdır
• Ülke karşılaştırmalarında
:prim gelirlerinin /GSMH kullanılır
Ne Kadarlık Bir Fon Birikimi?
•Dünyada $ 2.5 Trilyon Dolar/ yıl toplanan Sigorta
primi
37.7
%
62.3
%
Hayat Sigortaları
Hayat Dışı Sigortalar
•Kuzey Amerika, Batı Avrupa, Japonya ve Okyanusya
ülkeleri
%90
•Enüstrileşmiş ülkelerde yıllık kişi başı prim ödemesi
$2500 ‘ın üzerindedir.
Türkiye’de Sigortacılık
• 2004 Yılı itibarıyla prim üretimi 7 kattrilyona ulaşmış
günümüze kadar da her yıl büyümeyi sürdürmüştür.
• GSMH’ya oranı %2,5 seviyesindedir – Gelişmiş
ülkelerde bu oran %5’in üzerindedir.
• Branşlara göre dağılım:
–
–
–
–
Kaza %29
Yangın %16,5
Hayat %21 – OECD ülkelerinde %62
Sağlık %10
Türkiye’de Fon Yaratma Becerisi
• Ülkemizde sigorta sektörünün ekonomide fon yaratma
işlevini yerine getirememesinin sebepleri şu şekilde
sıralanabilmektedir:
– Sigorta işletmeleri ekonomilerinin yeterince anlaşılmaması,
– Sigorta işletmelerinin sermaye piyasası kapsamı dışında
kalması,
– Prim gelirlerinin yetersiz olması. Bu kaynağın sınai
yatırımların finansmanında kullanılmayıp, kısa vadeli
yatırımlara kaydırılması,
– Portföy prim fonlarının yatırım sahalarının yasayla
kısıtlanması.
Bireysel Emeklilik Sistemi gelişmesinin
sonuçları
– Gayrisafi milli hasılanın %5-10 düzeyinde bir birikim
yaratılması,
– Sosyal güvenliğin kapsamının genişlemesi ve katılanlara
emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah
düzeylerinin yükselmesine katkıda bulunulması,
– Reel sektöre kullanabileceği ilave kaynaklar yaratılması, bu
yolla üretim ve istihdamda artış sağlanarak istikrarlı bir
büyümenin gerçekleştirilmesi,
– Para ve sermaye piyasalarına yeni kaynaklar
sağlanarak piyasaların gelişmesine ve
derinleşmesine katkıda bulunulması, bu suretle
kamu ve özel sektörün borç bulma imkanlarının
kolaylaştırılması,
Teşekkürler
Sorularınız?