davranış bilimlerine giriş

DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
ÜNİTE 1 (SOSYOLOJİYE GİRİŞ VE YÖNTEM)
1_ Sosyoloji Veya Diğer Adı İle Toplumbilimini Değişik Şekillerde Tanımlamak Mümkündür.
 Toplumbilim (sosyoloji), insanların grup içi davranışlarını bilimsel olarak araştıran ve bu davranışları etkileyen
toplumsal güçleri inceleyen sosyal bir bilim dalıdır.
 İnsan ilişkilerini inceleyen bilimsel bir disiplindir.
 İnsan toplumlarının ve bireylerin toplumsal davranışlarının bilimsel yöntemlerle incelenmesidir.
 İnsan ilişkilerini bir bütün içinde ele alıp, bu ilişkilerin nasıl yaratılıp korunduğunu ve değiştiğini inceleyen bir
disiplindir.
2_ Sosyologlar Kimdir? Sosyologlar toplum, toplumsal kurumlar ve insan ilişkilerinin üzerinde çalışan bilim adamlarıdır.
3_ Bilim Nedir? Mantıkve sistematik yollarla bilginin elde edilmesi ve üretilmesidir
4_ Bilimleri İki Gruba Ayırabiliriz Bunlar Nelerdir?
• Sosyal (Toplumsal) Bilimler: Psikoloji, sosyal psikoloji, sosyoloji, ekonomi, tarih vs.
• Doğa Bilimleri: Fizik, biyoloji, kimya
5_ Sosyolojinin Alt Dalları Nedir?
1- Ekonomi sosyolojisi 2- Kent sosyolojisi
3- Sanayi sosyolojisi
4- Bilgi sosyolojisi
5- Din sosyolojisi
6- Hukuk (Tüze)
7- Köy (Kırsal)
8- Siyaset sosyolojisi
9- Eğitim sosyolojisi
10- Uygulamalı ve
sosyolojisi
sosyolojisi
klinik sosyoloji
6_Ekonomi sosyolojisi nedir? Teknoloji, gelir dağılımı, tüketim kalıplarının değişmesi, ulusal düzeyde karar mekanizmalarının
yapısı gibi konularla ilgilidir.
7_Kent sosyolojisinedir? Kentlerin oluşumu, gelişmesi, şehirleşmenin yarattığı sorunlar ve bunların insan davranışları
üzerindeki etkisi gibi konularla ilgilenir
8_Sanayi sosyolojisi (Çalışma sosyolojisi, iş sosyolojisi) nedir? İş güvenliği, işçi-işveren ilişkileri, sendikalaşma faaliyetleri,
verimlilik gibi konularla ilgilenir. Son zamanlarda boş zamanların değerlendirilmesine ağırlık vermiştir.
9_Bilgi sosyolojisinedir? Kültür, uygarlık, toplum, sınıf ve grup tiplerine göre öncelikli bilgi türlerinin araştırılması temel
konusudur
10_Din sosyolojisinedir? Din ve dinsel pratikler ile toplumsal faktörler ve kurumlar arasındaki ilişkileri inceleyen bir disiplindir
11_Hukuk (Tüze) sosyolojisi nedir? Hukuk, ahlak ve gelenek-göreneklerin ayır-dedilmesi, ailenin gelişimi ve boşanmalar,
yükümlülük düşüncesinin gelişimi, suçluluk vs. konularla ilgilenir.
12_Köy (Kırsal) sosyolojisi nedir? Tarım kesiminin sorunları, kırsal alanda toplumsal değişme ve bunun temelinde yatan
teknolojik değişmenin yarattığı sorunlar, köy-şehir ilişkileri gibi konularla ilgilenir.
13_Siyaset sosyolojisinedir? Temel konusu toplumların yapılarıyla siyasal rejimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Bu
amaçla siyasal partiler, siyasal katılım ve seçilme, siyasal davranışlar gibi hususları inceler
14_Eğitim sosyolojisi nedir? Ekonomik kalkınmada eğitimin rolü, eğitim planlamasının önemi ve toplumların kültürüne uygun
eğitim politikalarının belirlenmesi gibi konularla ilgilenmektedir.
15_Uygulamalı ve klinik sosyoloji nedir? Uygulamalı sosyoloji sosyolojik bilginin günlük yaşamda kullanılması ile ilgilidir. Yani
sosyolojik bilgi gerek işletmeler gerekse devlet tarafından kullanılan bir sorun çözme aracı olarak kullanılmaktadır.
16_Bilim birbiriyle ilgili iki çalışmayı gerektirir bunlar. Bilgiyi Biriktirmek (Kuram-Teori), Veriyi Toplamak (Yöntem)
17_Kuram, bilimsel yöntemlerle tespit edilmiş bilgilerden oluşan ve kendi içinde tutarlılığı olan bir açıklamadır. Kuram üç
temel öğeden oluşur:
18_Kuram üç temel öğeden oluşur nelerdir? Tanım, Kavram, Önerme
19_Önerme nedir? Olaylar arasındaki ilişkileri ifade eden yargı cümleleridir.
20_Kavram nedir? Sosyal olay ve olgularda karşılaşılan ortak bir niteliği ifade eder
21_bilimsel bir araştırma ilkeleri nedir?
 Objektiflik
 Doğruluk ve tekrar
 Basitlik ve açıklık
 Sınırlılık
22_Doğruluk nedir? Bilim adamının mutlak gerçeği göstermesi değil ona mümkün olduğunca yaklaşılması anlamındadır.
23_Tekrar nedir? Araştırma sonuçları diğer araştırmacılar tarafından da tekrarlana-bilmelidir. Bu da araştırmanın
güvenirliğini ortaya koyar
24_Objektiflik nedir? Bu özelliğe nesnellik de denilebilir. Araştırmacının kişisel değer yargılarını (inançları, çıkarları,
beklentileri, alışkanlıkları) araştırmaya yansıtmaması gerektiğini ifade eder. Buna bilim ahlakı da denir.
25_Basitlik ve Açıklık nedir? Araştırmada kullanılan kavramların diğer kavramlardan farklı yönlerinin ortaya konulması
gerektiğini ifade eder.
26_Sınırlılık nedir? İncelenen konuyu diğerlerinden ayıran özellikleri belirterek sınırın çizilmesidir. Bu durum gereksiz
karışıklıkları ve araştırma süresinin uzamasını engeller
Sayfa 1 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
27_Bir bilimsel araştırma yöntemi altı aşamadan oluşur. Bunlar:
1- Araştırılması gereken sorunu tespit edip tanımlamak
2- Konu ile ilgili bilgileri toplamak
3- Hipotezi formüle etmek
4- Veri toplamak ve veri analizi yapmak
5- Hipotezle ilgili sonuçlara ulaşmak:
6- Araştırma ile ilgili rapor hazırlanması ve sunulması
28_ Toplumbilimciler Araştırmalarında Üç Farklı Teknik Kullanırlar Bunlar?
a) Deney: Birbiriyle benzer özelliklere sahip iki grup seçilerek bu grupların karşılaştırmaları yapılır. Bu gruplardan birine
"deney grubu" diğerine "kontrol grubu" denir
b) Gözlem: Daha çok doğa bilimcileri tarafından kullanılan bir tekniktir. Basit ve sistematik gözlem olmak üzere ikiye
ayrılır. Basit gözlem standart bir tekniğe dayanmayan tekrarlanması rastlantılara kalmış gözlemdir. Basit gözlem de
kendi arasında katılımlı ve katılımsız olmak üzere ikiye ayrılır. Toplumbiliminde önemli olan katılımlı gözlemdir
c) Saha Araştırması Tekniği (Survey): Saha araştırması çeşitli konular ile İlgili yazılı ve sözlü sorular sorarak yanıtlar
almaktır.
29_ Her Araştırmada Araştırmacının Uyması Gereken Kurallar Vardır. Bunlar;
1-Açıklık
2- Dürüstlük (gerçekçilik)
3- İncelenen konu ve objeye zarar getirmeme
4- İnsanların mahremiyetine saygı
5-Araştırmacı kimliğini ortaya koymalı, saklamamalı
Ünite 2 (Sosyolojinin Ortaya Çıkışı ve Kuramsal Yaklaşımlar)
30_ İlk Çağdaki Düşünürler Sokrat'tan Öncekiler Ve Sonrakiler Olmak Üzere İkiye Ayrılarak İncelenmektedir. Bunlar:
Sokrat'tan öncekiler Yunanca da "bilen, bilgili kişi" anlamındaki Sofistler'dir. Sokrat'tan sonra ise iki önemli düşünür karşımıza
çıkmaktadır. Bunlar, Aristo ve Platon'dur.
31_Platonun Görüşü Nedir? Platon'a göre insanı tanımak için önce içinde yaşadığı topluluğu incelemek gerekir; çünkü insan
içinde yaşadığı devletin karakterini taşımaktadır. Toplum dünya içinde en yücedir, daha sonra ruh ve Allah mertebeleri gelir.
32_ Aristo’nun Görüşü Nedir? Aristo ise "bütün, parçaların toplamından daha fazladır" ve "esas olan somut olandır"
görüşlerini benimsemiştir. Aristo'ya göre insanlık toplumu ahlak ve hukuk esaslarına dayanır. Aristo'nun en önemli eseri
"Politika" adlı çalışmasıdır.
33_ İslam Dünyasında İslam Düşünürleri Kimlerdir? Farabi, İbn-i Rüşd, Gazzall ve İbn-i Haldun gibi düşünürlerin toplum ile
ilgilendiğini görüyoruz.
34_ Farabi Görüşü Nedir? Platon ve Aristo'dan etkilenmiştir. Mükemmel devlet şekli, bütün insanlığı içine alan bir dünya
devletidir
35_ Farabi’ye Göre Kaç Çeşit Devlet Vardır?
 Faziletli şehir. Aydınlar tarafından yönetilir, içine bilgin ve faziletli kimseleri alır.
 Faziletsiz şehir. İçinde yaşanılan toplumdur.
36_ İbn-İ Rüşd'eGöre Düşüncesi Nedir? Devlet, yaşlılar ve filozoflar tarafından yönetilmeli ve bütün insanlar saadete
ulaştırılmalıdır.
37_ Gazali’nin Düşüncesi Nedir? Gazali ise devletin gerekliliğini savunarak modern devlet anlayışını getirir. İnsanın yalnız
yaşayamayacağını, diğerlerine ihtiyacı olduğunu belirtir
38_ İbn-İ Haldun Düşüncesi Nedir? İslam düşüncesinin en seçkin temsilcisidir. Devletlerde canlılar gibi doğar, büyür ve ölürler
görüşünü savunur. İbn-i Haldun'un Mukaddime adlı eseri sosyoloji kitabı özelliği taşır
39_ Sosyolojinin Bilimsel Bir Disiplin Olarak Ortaya Çıkışı Ne Zaman Olmuştur?19. Yy ortalarında endüstri devriminin yol
açtığı hızlı toplumsal değişimle olmuştur
40_ Sosyolojinin Gelişimini Etkileyen Faktörleri Şu Şekilde Sıralayabiliriz
•
•
•
Bunlardan ilki Endüstri Devriminin neden olduğu hızlı toplumsal değişmeler ve gene bunun kadar etkili olan 1789 Fransız
İhtilalidir. Özellikle Fransız ihtilalinde elde edilen başarılar Avrupa'daki mevcut düzeni sarsmış daha demokratik modelleri
gündeme getirmiştir.
ikinci faktör ise emperyalist gelişmelerdir. Asya'da, Afrika'da ve Kuzey Amerika'daki yeni sömürgeler insanları yeni kültürlerle
karşı karşıya getirmiş ve "kültürler neden bu kadar farklı?" sorusunu ortaya çıkarmıştır.
Toplumbiliminin gelişmesini etkileyen üçüncü faktör doğa bilimlerindeki süratli gelişmelerdir. Ünlü sosyolog AugusteComte doğa
bilimlerinde kullanılan bilimsel yöntemlerin toplum bilimlerinde de kullanılabileceğini söylemiştir.
Sayfa 2 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
41_ Auguste Comte Kimdir? Comte, sosyolojinin isim babasıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi pozitivizmi yani bilimsel yöntemi
toplumsal dünyaya uygulama fikrini önermiştir Comte, toplumsal düzen (toplumsal statik) ve toplumsal değişme (toplumsal
dinamik) konularına ilgi duymuştur.
42_Comte toplumsal değişmenin kaynağının insan düşüncesi olduğunu savunmuş ve düşüncenin; olmak üzere üç
aşamadan geçerek pozitif yani bilimsel hale geldiğini söylemiştir.
 Metafizik (Soyut)
 Pozitif (Bilimsel)
 Teolojik (Hayali)
43_Herbert Spencer kimdir? Sosyolojinin ikinci kurucusudur. Spencer'in görüşüne "Sosyal Darwi-nizm"de denilmektedir.
Çünkü Spencer yetenekli ve zeki insanların toplumun yaşamında önem kazanacağını yeteneksizlerin ise topluma uyum
sağlayamayacakları için yok olacağını savunmuştur. Başka bir ifade ile Spencer'e göre toplumlar barbarlık aşamasından
medeni toplumlar aşamasına doğru gelişmektedir. Spencer, insan toplumları ile diğer organizmaları karşılaştırarak
aralarındaki benzerlikleri saptamıştır. Spencer sosyologdan çok toplum konusunda fikirler geliştirmiş olan sosyal bir filozoftur
44_Karl Marx ve Maddeci Görüş nedir? Marx toplumsal yapıyı alt yapı ve üst yapı olarak ikiye ayırmıştır. Alt yapı üretim
araçları ve üretim ilişkileri ile ilgili ekonomik bir temelken üst yapı sanat, din, bilim, ahlak gibi kültürel faktörler ile ilgilidir. Üst
yapı, ekonomik ilişkiler yani alt yapı tarafından belirlenmektedir. Marx'a göre üretim araçlarına sahip olanlar (burjuvazi) ile
sahip olmayan (işçiler) arasında doğal ve kaçınılmaz bir sınıf mücadelesi vardır. Marx işte buradan hareketle toplum
bilimcilerin görevinin dünyayı açıklamak değil, değiştirmek olduğunu söylemiştir.
45_Marx'in en önemli eseri nedir? "Kapital"dir.
46_Emile Dürkheim kimdir? Dürkheim, toplumun üyelerince paylaşılan ortak inanç ve değerleri toplumu bir arada tutan
güçler olarak görmektedir. Dürkheim bir toplumu oluşturan bireylerin bu ortak inanç ve duygularının bütününe "toplumsal
bilinç" adını vermektedir
47_MaxWeberKimdir? Weber, sosyolojide "anlama" üzerinde durmuştur. Buna göre insan davranışlarının mutlaka
yorumlanması ve anlamlandırılması gerektiğini söyleyerek bireylerin duygu ve düşünceleri ile davranışları arasındaki ilişkiyi
açıklamaya çalışmıştır. Weber ilgilendiği konuları anlamada "ideal tip analizi" ve "tarihi analiz" olmak üzere iki teknik
kullanmıştır.
Weber ayrıca araştırmalarda objektiflik İlkesinin üzerinde durmuştur. Yani, sosyologların olaylara önyargılarından arınmış bir
biçimde yaklaşmalarını savunur.
Bunun dışında Weber endüstriyel toplumlardaki değişmenin bürokrasi ve bürokratik kurallar yüzünden istenilmeyen bir
duruma dönüştüğünü öne sürmüştür.
48_ Modern Kuramsal Yaklaşımları Üç Başlık Altında İncelemek Mümkündür.
1- Fonksiyonalist (Görevselci) Yaklaşım
2- Çatışma Yaklaşımı
3- Etkileşimcilik Yaklaşımı (Sembolik Etkileşimcilik)
49_ Fonksiyonalist(Görevselci) YaklaşımKurucusu Kimdir? Çağdaş anlamda kurucusu TalcotParsons'dur. Bu yaklaşıma göre
toplum, organize olmuş, düzenli ilişkilerden meydana gelen ve her bireyin toplumun temel değerlerini paylaştığı bir sosyal
sistemdir.
50_Çatışma Yaklaşımı nedir? Çatışma yaklaşımı toplumsal davranışların en iyi şekilde rekabet halinde bulunan gruplar
arasındaki mücadele ile açıklanabileceğini savunur. Bu temel görüşler Karl Marx'tan esinlenerek dile getirilmektedir. Marx'a
göre tarih işçi sınıfı (proleterya) ile burjuva sınıfı arasındaki sınıf mücadelerinden ibarettir.
Bir diğer çatışma kuramcısı RalfDahrendorf'tur. Dahrendorf bir gücün (otoritenin) olduğu her yerde çatışmanın olacağını
söylemektedir.
LewisCoser ise çatışmanın birbiriyle yakın ilişkide bulunan insanlar arasında gelişebileceğini söylemektedir. Sosyologlar bu
yaklaşımdan hareketle hangi toplumda olursa olsun mevcut ilişkilerden kimin kazanç elde ettiği, kimin zarar gördüğüne
bakarlar. Bu yaklaşım ABD'de 1960'dan sonra yaygınlaşmıştır
51_Etkileşimcilik Yaklaşımı (Sembolik Etkileşimcilik) nedir?
Bu yaklaşım bireysel davranışlardan hareketle toplumsal davranışların açıklanabileceğini söylemektedir. Buna göre odak
noktası bireydir.
Etkileşimcilik yaklaşımı kısaca toplumlardaki bireylerin birbirlerini etkilemelerini, karşılıklı ilişkilerini ve bu ilişkileri nasıl
gerçekleştirdiklerini inceler.
52_ Etkileşimcilik Yaklaşımı (Sembolik Etkileşimcilik) Katkıda Bulunan Düşünürler. Birçok düşünür çeşitli biçimlerde
katkılarda bulunmuşlardır. Bunlar William James, John Dewey, C. HortonCooley, William Thomas ve G. HerbertMead'dir
53_ Yeni Yaklaşımlar Nelerdir? 1- Sosyal Alışveriş Kuramı, 2- Feminist Kuram
Sayfa 3 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
54_ Sosyal Alışveriş Kuramı Nedir?
Sosyal alışveriş kuramı insan etkileşiminin ceza ve ödüllere bağlı olarak gerçekleşen bir alışveriş ile oluştuğunu ileri
sürmektedir. Buradaki değişim kavramı toplumsal bir değişimden ziyade karşılıklı bir alışverişi ifade etmektedir.
55_ Sosyal Alışveriş Kuramının Temsilcisi Kimdir? Bu kuramın temsilcisi George C. Homans ve Peter M. Blau'dur
56_ Sosyal Alışveriş Kuramın Üç Önemli Sayıltısı Vardır.Bunlar
1- Sosyal Alışveriş durumunda insanlar verdikleri ile aldıkları arasında bir denge beklerler.
2- insanların sosyal ilişkilerinde azalan marjinal yarar yasası geçerlidir.
3- İnsan davranışları akılcıdır
57_ Feminist Kuram Nedir? Kuram bir toplumdaki kadın ve erkekler arasındaki cinsiyet ilişkilerinin yapısını analiz etmektedir.
Cinsiyet kavramı burada toplumsal sınıf ve azınlık grupları arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışmaktadır
58_ Bu Kuramda Feministler Kaça Ayrılır? Radikaller, Liberaller ve Sosyalistler olarak 3 gruba ayrılırlar.
59_ Liberal Feministler Nedir? Liberal feministler, kadının toplum içinde aşağılanması, ikincil statüsü, kanunlarda erkeğe oranla eşit
olmayan durumu, kadın ve erkeğin toplum tarafından nasıl etkilenerek benlik duygusunu geliştirdiği üzerinde durur
60_ Radikal Feministler Nedir? Radikal feministler, kadının toplum içinde baskı altında olduğunu, ezildiğini, toplumların
erkekler tarafından yönetildiğini, hakimiyetin onlarda olduğunu savunur
61_ Sosyalist Feministler Nedir? Sosyalist feministler, en aşırı olanlarıdır. Kapitalizmi kadının ezilmişliğinin temel kaynağı
olarak görürler
62_Patriyarki nedir? Sosyalist ve endüstri öncesi toplumlardaki erkek üstünlüğüdür.
63_ Türkiye'de Sosyoloji Nedir?
Türkiye'de sosyoloji bilimine baktığımız zaman en önemli isim olarak Ziya Gökalp'i görürüz. Gökalp ve Mehmet İzzet
çalışmalarında daha çok Durkheim-ComteSosyolojisi'nin etkisi altında kalmışlardır. Gökalp'in eserinin adı "Türkçülüğün
Esasları"dır. Türkiye'de Prens Sabahattin ise Le Play ekolünün temsilcisidir.
Ünite 3 - Toplum ve Toplumsal Yapı
64_ Sosyolojik Analizler Kaça Ayrılır? Mikro ve makro olmak üzere iki boyutta ele alınabilir
65_ Mikro Sosyoloji Nedir? Sosyaletkileşim üzerinde dururken,
66_ Makro Sosyoloji Nedir? Makrososyolojinin konusunu toplumun kendisi, genel yapısı ve ilişkileri oluşturur.
67_ Bir Toplumdan Bahsedebilmek İçin Neler Olması Gerekir?
- Ortak bir toprak parçasına sahip olmak
- Ortak politik bir otoriteye saygı göstermek
- Ortak bir kültür ve yaşam biçimine sahip olmak gerekir
68_ Toplumsal Yapının Parçaları Hangileridir?
• Kültür
• Toplumsal sınıf
• Statü
• Rol
• Grup
• Toplumsal kurumlar
69_ Kültür Nedir? Bizi çevreleyen insanlardan öğrendiğimiz mirastır. Yani kullandığımız dil, inançlar, değerler, anlamlar vs.dir.
70_ Toplumsal Sınıf Nedir? Kalabalık bir insan grubu, sahip oldukları benzer gelir düzeyi, eğitim seviyesi, yaptıkları işler ve
genel olarak karşılaştırabilir saygınlık ölçüleriyle toplumsal sınıf olarak tanımlanmaktadır.
71_ Statü Nedir? Bireyin toplum içindeki pozisyonudur. Edinilmiş ve kazanılmış statü olmak üzere ikiye ayrılır.
Edinilmiş statü kişinin herhangi bir çabası olmadan, kendi dışındaki faktörler tarafından sağlanan statüdür. Yaşlı, kadın, erkek,
siyah, beyaz, asillik, kraliçe olmak gibi.
Kazanılmış statü bireyin kendi arzusu ve gayretleriyle, gönüllü olarak elde ettiği statüdür. Örneğin avukat, doktor, ekonomist,
anne, baba olmak gibi. Bireyin toplum içindeki kimliğini belirleyici kılan statüsüne master statü ya da temel statü denir.
"Matematik öğretmeniyim ama öncelikle anneyim" diyen birisinin temel statüsü, anneliktir.
72_ Rol Nedir? Bir grup ya da toplum içindeki insanların sınırları belirlenmiş olarak oynadıkları oyundur. İnsanların toplum
veya grup içinde oynadığı rol, statüsüne bağlıdır.
73_ Gruplar Nedir? Grup en az iki kişiden meydana gelen benzer değer, norm ve beklentilere sahip olan insanların düzenli
etkileşimleri ile ortaya çıkar.
74_ Gruplar Genel Olarak İkiye Ayrılır Bunlar.
A) Birincil Grup: Aralarında yoğun ilişki olan birbirlerine sevgi ve özveri duygularıyla bağlı insanlardan oluşur. Arkadaşlık, aile,
akrabalık gibi.
B) İkincil Grup: Birbirleriyle geçici biçimde ilişki kuran ve çıkar amacı taşıyan gruplardır. Siyasi partiler, işletmeler, resmi örgütler vs.
75_ Toplumsal Kurumlar: Kurum toplumun temel değerlerini ve yapısını koruması açısından zorunlu sayılan nispeten devamlı
kurallar topluluğudur. Sosyologlar dokuz ana kurum tanımlamaktadırlar
76_ Toplumsal Kurumlar Sosyologlar Dokuz Ana Kurum Tanımlamaktadırlar. Bunlar:
•Aile
•Tıp
•Hukuk
• Eğitim
• Ekonomik
• Bilim
• Politik
• Din
• Askeri kurumlardır
Sayfa 4 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
77_ Toplumsal Kurumların Karakteristikleri Şunlardır:
• Her toplumsal kurum diğer kurumlarla ilişki içindedir
• Her toplumsal kurum değişmeye karşı dirençlidir.
 Toplumsal kurumlar zamanla birbirlerine bağlı olarak değişebilirler.
• Toplumsal kurumlar bir toplumdaki sorunların merkezini oluştururlar. (Adayıdırlar.)
78_ Toplumsal Kurumlar Şu Temel Gereksinimleri Karşılar.
• Yeni üyelere sahip olmak (Aile)
• Yeni üyeleri toplumsallaştırmak (Aile, eğitim, din)
• Mal ve hizmetleri üretmek ve dağıtmak (Ekonomi)
• Toplumsal düzeni korumak (Politika, Askeri kurumlar)
• Yaşama bir anlam kazandırmak (Tüm kurumlar)
79_ Toplum Türleri Nelerdir?
1- Avcı ve Toplayıcı Toplumlar
2- Göçebe ve Çobanlık Toplumları
3- İlkel Tarım Toplumları (Tarım Öncesi Toplumlar)
4- Tarım Toplumları
5- Endüstriyel Toplumlar
80_ 1- Avcı Ve Toplayıcı Toplumlar
Bu toplumların yaşamının büyük kısmı avlanmak ve yiyecek bulmakla geçmektedir. En önemli kurum ailedir; çünkü aile
eğitim, koruma, üretim gibi birçok fonksiyonu yerine getirmektedir. Bunun dışında politik kurumlar yoktur, herkes eşittir, göç
olgusu yaygındır ve en büyük zenginlik yiyecektir. Avcı toplayıcı toplumlar 40 kişiyi geçmeyen birincil gruplardır.
81_ Göçebe Ve Çobanlık Toplumları
Bu yaşam biçimi daha önceden avlanan hayvanların yetiştirilmesi ve çoğaltılması düşüncesi ile ortaya çıkmıştır.
Bu toplumlarda dini inançlar yaygın olarak yer alır. Hayvanlarına yeni otlaklar bulmak amacıyla göçebe bir yapıya sahiptirler
82_ İlkel Tarım Toplumları (Tarım Öncesi Toplumlar)
Bu toplumlar yaşamlarını çapa kullanılarak yapılan tarımla devam ettirirler. Bunlar da göç edebilirler; çünkü toprak belirli bir
süre sonra verimsiz hale gelmektedir. Parçala-yak tekniği kullanırlar. Bahçıvan kültürü özelliği gösterirler.
83_ Tarım Toplumları
Bu toplumların genel özellikleri şu şekildedir.
1- Tarımda kara sabanı icat ederek tarım devrimini başlatmışlardır.
2- Gübre kullanımı ile tarımsal üretimi önemli ölçüde arttırmışlardır.
3- Üretimin artması tarım dışı ihtisas alanlarını (demircilik, berberlik vs.) gündeme getirmiştir.
4- Tarıma bağlı şehirlerin kurulması hızlanmıştır.
5- İlk defa sınıflar belirginleşmiştir. Yani toprağa sahip olanlar (asiller) ile toprağa sahip olmayanlar (köleler) olmak
üzere. Edinilmiş statüler etkilidir.
6- Din adamları ve kilisenin gücü artmıştır.
7- Para kullanılmaya başlanmıştır.
8- Yazı ve matematik kullanmışlardır
84_ Endüstriyel Toplumlar
Bunlar yaşamları mekanize olmuş üretime bağlı olan, insan emeğinin yerini makinelerin aldığı toplumlardır. İçten patlamalı
motorlar yapılmıştır, elektrik, petrol, atom enerjisini kullanırlar. Çekirdek aile yaygınlaşmıştır. Sınıflar arası eşitsizlik azalmıştır.
Kazanılmış statüler ön plana geçmiştir.
Ünite 4 - Kültür
85_ Kültür Nedir? Kültür, dil, değer, inanç, norm davranışlar ve bir kuşaktan bir diğer kuşağa aktarılan maddi öğelerden
oluşan bir bütün olarak da tanımlanabilir
86_ Bir Toplumun Kültürel Öğeleri Maddi Ve Manevi Olmak Üzere İkiye Ayrılır.
a) Maddi öğeler: Toplumun gelişim aşamasındaki teknolojik ilerlemesini, üretimini, tekniğini ve becerilerini ifade eder.
Örneğin, kara saban, fabrikalar, elbiseler, kitaplar, okullar, teknoloji, üretim gibi.
b) Manevi öğeler: Toplumun yaşamını düzenleyen değer, inanç, gelenek, görenek ve ahlak kurallarından oluşur
87_ Kültürün Üç Temel Özelliği Vardır.
1- En önemlisi dil kullanabilme yeteneğimiz ile ilgilidir.
2- Kültür genetik bir faktör değildir. Yani babadan oğula geçmez. Başka bir ifade ile öğrenilerek kazanılır.
3- Her kültür kendine özgüdür.
88_ Kültürel Birleşme (Entegrasyon) Nedir?Kültürün bütün parçalarının herhangi bir biçimde birbirlerine bağlanmasına
kültürel birleşme adı verilir. Örneğin; geleneklerin birbirlerini destekleyerek uyumlu olmaları gibi.
89_ Sembol Nedir? Bireylerin iletişimde kullandıkları anlam ifade eden her şeydir.
90_ Sembollerin En Önemlisi Hangisidir? Kullanılan dil (lisandır)
Sayfa 5 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
91_ Kültürü Oluşturan Parçalar Hangisidir. Norm ve Değerler
92_ Norm Nedir? Kültürün belirlediği, yaptırımı olan yerleşik davranış kurallarıdır. Başka bir ifade iie insanların tutum ve
davranışlarını belirleyen, nasıl giyinileceğin-den nasıl yemek yenileceğine kadar gösteren bir takım kurallar ve standartlardır,
Örneğin yemek yerken çatal kaşık kullanmak, sokağa çıkarken pantolon giymek gibi.
93_Normların Özellikleri Nelerdir?
• Yaptırımı olan kurallar sistemidir.
• Ödül ve ceza ile güvence altına alınır.
• Bazı normlar toplumun her bireyi için geçerliyken, bazıları bazı bireyler için geçerli, diğerleri için geçerli değildir.
Örneğin silah taşımak.
• Normlar, toplumsallaşma süreci içinde öğrenilir, alışkanlık halini alır.
• Her toplumun sahip olduğu normların önem dereceleri farklılık gösterir.
• Normlar gündelik faaliyetlerimizi düzenler ve rehberlik eder.
• Normlar toplumdan topluma ve aynı toplumda da zamanla değişir.
94_ Değerler Nedir? İnsanların iyiyi, kötüyü, çirkini ve güzeli tanımlamak için koymuş oldukları standartlardır
95_ Norm İle Değer Arasındaki Temel Farklılık Nedir? Değerlerin soyut, genel normların ise somut ve yol gösterici olmalarıdır
96_Sosyolog Robin Williams, Amerika'da yaygın on beş temel değerin varlığını saptamıştır. Başarı ve yükselme,
bireyselcilik, çalışma ve aktif olma, pratiklik ve yeterlilik, bilim ve teknoloji, gelişme ve ilerleme, iyi bir hayat biçimi,
hümanistlik, özgürlük, demokrasi, eşitlik, grup üstünlüğü ve grup başarısı, eğitim, dine bağlılık, romantizm ve tek eşle evlilik.
97_ Günümüzde Bu Değerlere Dört Yeni Değer Daha İlave Etmek Gerekir. Bunlar;
• Çevreye saygılı olma
• Kendine yardımcı olma (kendini gerçekleştirme)
• Vücut sağlığı (sağlıklı yaşam)
• Boş zaman etkinlikleridir
98_ Kültürün Kendi İçindeki Farklılıkları Nelerdir? Kültür kendi içinde popüler kültür ve fakirlik kültürü, gerçek ve İdeal
kültür, alt ve karşıt kültür, yüksek ve yaygın kültür olarak ayrılır
99_Popüler Kültür ve Fakirlik Kültürü Nedir? Popüler kültür yaşadığımız günlük hayattır. Yani müziği, eğlenmeyi, yemeği,
televizyonu, kitapları, hobileri kapsar. Fakirlik kültürü ise Oscar Lewis tarafından öne sürülmüştür. Buna göre bir toplumda
fakirlerin sahip olduğu değerler diğerlerinden farklıdır ve bu değerler kuşaktan kuşağa aktarılarak fakirliğin devam etmesini sağlar
100_İdeal Kültür ve Gerçek Kültür Nedir? İdeal kültür norm ve değerlerin sadece kurallarda geçerli olmasıdır. Gerçek kültür
ise bunların günlük yaşamda uygulanışıdır. Örneğin yalancılık kötüdür ama günlük yaşamda zaman zaman herkes yalan
söyleyebilir. Örn. Silahsızlanma ideal kültür, o toplumda silahla işlenen suç oranının artması ise gerçek kültürdür.
101_Alt Kültür ve Karşıt Kültür Nedir?
Alt kültür toplumun temel norm ve değerlerini paylaşan fakat bunun dışında kendini diğer gruplardan farklı kılan norm ve
değerleri olan gruplardır. Örneğin ırkların ve etnik grupların oluşturdukları alt kültürler gibi.
Karşıt kültür ise değer, norm ve yaşam tarzı itibariyle içinde yaşanılan kültüre ters düşen davranış ve tutumları içerir. Örn.
Hippiler, satanistler vb.
102_Yüksek Kültür ve Yaygın Kültür Nedir? Toplum içinde özel bir yaşam tarzı, zevkleri ve alışkanlıkları olan küçük bir elit
grubun sahip olduğu kültüre yüksek kültür denir. Örn. Klasik müzik dinlemek, bale ve operaya gitmek vb.
Geniş halk kitlelerinin benimsediği yaşam biçimi, zevkler, farklı değerler ise yaygın kültürü oluşturur. Örn: Piknik yapmak,
maça gitmek, köfte-ekmek yemek vb.
103_ Etnosentrik Görüş Nedir? Başkalarının kültürünü bireyin kendi kültürü açısından değerlendirmesidir. Örn.: Eskimoların
yaşlıları ölmesi için doğaya bırakmalarını vahşet diye nitelemek. Bir Hıristiyanın Müslümanların Kurban Bayramında kurban
kesmelerini vahşet olarak nitelemesi, etnosentrizme örnektir.
104_ Kültürel Relativist Nedir Görüş ise kültürü kendi kalıpları içinde anlamak, önyargılı olmamak demektir. Örn.
ispanya'daki boğa güreşlerinin nedenlerini anlamaya çalışmak.
Ünite 5 - Toplumsallaşma
105_Toplumsallaşmanın Önemli Sonuçlarından Biri Nedir? Bireyin kişilik kazanmasıdır. Kişilik bireyin düzenli düşünme,
duygu ve hareketlerinin tutarlı bir bütünüdür.
106_Toplumsallaşmada En Önemli Kurum Aile, En Önemli Dönem Nedir? Bebeklik ve çocukluktur.
107_Toplumlaşmanın Amaçları Nelerdir? Bireylere toplumdaki rollerini, temel davranış kurallarını öğretmek, kişiliğin
oluşmasını sağlamak ve bireyleri toplumsal hedeflere yöneltmek.
108_Kingsley Davis Neyle Uğraşmıştır. Anna ve Isabella adlı, çevrelerinden uzaklaştırılarak aşırı yalnız bırakılan ve izole
edilmiş bir ortamda yetiştirilmiş olan iki çocuk üzerinde yaptığı araştırmalarda bu çocukların gelişim bozuklukları
gösterdiklerini ve toplumsallaşma sürecini tamamlayamadıklarını tespit etmiştir
109_ 1945'te Spitz Neyle İlgilenmiş? Spitz tarafından yetiştirme yurtlarında yetişen çocuklar üzerinde yapılan araştırmalar bu
çocukların normal ailelerin yanında yetişen çocuklardan fiziki, sosyal ve duygusal açıdan daha geri olduğunu göstermiştir.
Bilim adamları bu durumun en temel nedeninin sosyal iletişimsizlik olduğu konusunda fikir birliğine varmaktadırlar
Sayfa 6 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
110_ Kurumlarda Yetişen Çocuklarda Şu Özellikler Görülmüştür:
- Zeka düzeyinde gerilik, - Daha az girişkenlik, - Duygusal soğukluk, - Saldırganlık
111_ Benlik nedir? Kişinin deneyimlerini ve onu diğerlerinden ayıran farklılıklarını ifade eder. Kişiliğin temelini bireyin benlik
kavramı oluşturur.
112_ Toplumsallaşma İle İlgili Kuramlar
A. C.H. Cooley ve Ayna Benlik Kuramı
B.George Herbert Mead ve Rol Alma
113_Cooley'e göre ayna benliğin gelişimi üç aşamalı bir süreçtir:
• Birinci aşama kendi görüntümüz hakkındaki fikirlerimizdir.
• İkinci aşama başkalarının bu reaksiyonları değerlendirmeleridir.
• Üçüncü ve son aşama ise benlik kavramının gelişimidir.
114_ Cokey Göre Benlik Nedir? Bireyin işgüdüsel duygularının karşılıklı etkileşim ile düzenlenmesidir.
115_ Mead'e Göre Bu Süreç Üç Aşamada Gerçekleşir:
• Taklit aşaması: Hazırlık aşaması çocuk başkalarını taklit etmeyi öğrenir. (2-3 yaş)
• Oyun aşaması: Çocuk belirli bir rolü üstlenir ve bu rolün sorumluluklarını anlamaya çalışır. (3-5 veya 6 yaş)
• Grupla oynanan oyun aşaması: Çocuk ileride oynayacağı rolünü ve kurallarını öğrenir.
Eğer kuralları yerine getiremezse başarısız olabileceğini görür.
116_ Mead'a Göre Bireyin Kendisinin Farkında Olmasının Nasıl Olur. Başlangıcı anne ve çocuk ilişkisiyle başlar
117_ Mead Toplumsallaşmanın Çok Önemli Bir Sonucu; "Başkalarının bizden beklentilerine uyum göstermek ve
davranışlarımızı buna göre ayarlamaktır" demektedir.
118_ Toplumsallaşma Sürecinde Etkili Olan Kurumları Şu Şekilde Sıralayabiliriz.
1 - Aile: En önemli ve ilk toplumsallaşma kurumudur.
2- Din: Özellikle çocuğun ahlaki açıdan gelişiminde etkilidir.
3- Eğitim: Daha resmi ve örgütlü bir toplumsallaşma kurumudur. Eğitim içindeki öğretmenler, öğrencilerine bilgi ve beceri
aktaran profesyonel toplumsallaşma kurumlarıdır.
4- Arkadaş grupları: Arkadaş grupları boş vakitleri değerlendirme, cinsel davranışlar, görünüş gibi mevcut olan yaşam biçimini
etkilemede önemli olmaktadır. Paylaşma, mücadele etme, büyükleriyle ilişki kurmayı öğrenmede arkadaşların önemli bir yeri
vardır.
5- Kitle iletişim araçları: Günümüzde başta televizyon olmak üzere, radyo ve sinema gibi kitle iletişim araçları toplumsallaşma
sürecini önemli şekilde etkilemektedir.
6- Çalışma ortamı: İşyeri bireyin dünya görüşünü, değer ve normlarını önemli ölçüde etkilemektedir. Birey her örgütün sahip
olduğu örgüt kültürünü öğrenirken etkilenir ve buna uygun hareket etmek zorunda kalır, işte buna örgütsel toplumsallaşma
adı verilir.
7- Sportif etkinlikler, sadece bireyin fiziksel yeteneklerini değil, belirli değerlerin öğrenilmesini aşılar. Takım sporları bireye ait
olma duygusu kazandırır.
Ünite 6 - Toplumsal Gruplar
119_ Grup Nedir? Üyeleri arasında belirli ilişkiler bulunan yani belirli beklenti ve amaçları paylaşan ve belirli bir sürekliliği
bulunan en az iki kişiden meydana gelen bir yapıdır
120_ Yığın Nedir? Birbirleriyle ilişkide bulunmayan ancak geçici bir nedenle yer işgal eden iki veya daha fazla sayıdaki
insanlardan oluşur. Otobüs yolcuları, kırmızı ışıkta bekleyen insanlar gibi.
121_ Kategori Nedir? Benzer ve ortak özellikleri olan insanlardan oluşur. Kategoriler cinsiyet, yaş, gelir veya ırksal olabilir.
Örneğin boyu 2 metreyi geçenler gibi.
122_ Grup Türleri Nelerdir? Birincil Gruplar, İkincil Gruplar, İç ve Dış Gruplar, Referans Grubu, Elektronik Etkileşim Grupları
123_ Birincil Gruplar Nedir? Yüz yüze ilişkilerin, dostluk, yardımlaşma ve sevgi bağlarının yüksek olduğu gruplardır.
124_ Birincil Grupların İçine Kimler Girer? Örneğin aile, arkadaşlık, hısımlık, komşuluk, oyun grubu gibi. Birincil gruplar daha
çok geleneksel ve tarım toplumlarında yaygındır
125_ Birincil Grupların Fonksiyonlarını Şu Şekilde Sıralayabiliriz:
• Toplumsallaşma sürecine katkı sağlarlar.
• Yakın ilişkiler dolayısıyla bireyler birbirlerine duygusal destek sağlarlar.
• Birincil gruplar uyumu kolaylaştırır ve toplumsal denetimi mümkün kılar.
126_ İkincil Gruplar Nedir? Daha büyük, nispeten geçici, benzerlik göstermeyen, resmi gruplardır, ikincil grupların üyeleri
birbirleriyle belirli menfaat ve aktiviteleri açısından ilişki kurarlar. Bu gruplarda yüz yüze ilişkiler sınırlıdır
Sayfa 7 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
127_İkincil Grupların İçine Kimler Girer? Örneğin şirketler, bankalar, sendikalar, birlikler, plak şirketleri, okullar,
hapishaneler, silahlı kuvvetler ikincil gruplardır.
128_ İç Grup Nedir? Bu ayrım William Graham Sumner tarafından yapılmıştır. Buna göre iç gruplar bizlik duygusuna sahip
olduğumuz ve bizi diğer gruplardan farklı kılan belirgin özelliklerimizin olduğu gruplardır.
129_ Dış Grup Nedir? Dış gruplar ise grubumuzun dışında olan, üyesi olmadığımız, alternatif grup olan bizim için çok anlam
ifade etmeyen, hatta ona karşı iyi duygular beslemediğimiz gruplardır.
130_ Referans Grubu Nedir? Kişinin davranışlarını ve kendini değerlendirdiği, örnek aldığı gruplara referans grupları adı
verilir. Örneğin doktor olmak isteyen bir öğrencinin kendisini doktorlarla karşılaştırması ve gelişmelerini bu kimselerle
kıyaslaması gibi
131_ Referans Grubunu Kim Ortaya Atmıştır? Herbert Hyman tarafından geliştirilmiştir
132_ Elektronik Etkileşim Grupları Nedir? İnternette yer alan sohbet odaları "usenets" olarak adlandırılıp birbirlerini
görmeden sırf teknoloji sayesinde birbirleriyle her konuda bilgi alışverişinde bulunan insanlardan oluşmaktadır.
133_ Küçük Gruplar Nedir? Toplumbilimciler küçük grup kavramı ile az sayıda üyeden oluşan ve aralarında etkileşim olan
grupları kastetmektedirler
134_ Küçük Gruplar Üzerinde Çalışan Bir Bilim Adamı Hangileridir? George simmel ver daha sonra Robert bales ve homans
küçük gruplar üzerinde çalışmışlardır.
135_ Bu Etkileşimi Analiz Etmede Kullanılan önemli araçlardan bir tanesi Bales'in etkileşim süreci analizi (İPA) tekniğidir.
136_ Dyad Nedir? İki kişiden oluşan grup,
137_ Triad Nedir? Üç kişiden oluşan grup adını alır.
138_ Küçük Gruplarda İki Tür Liderden Söz Edilebilir. Bunlar araçsal lider ve açıklayıcı ya da etkileyici liderdir.
139_ Araçsal Lider Nedir? Grubu amaca ulaştıracak planları ve organizasyonu yaparken
140_ Etkileyici Ya Da Açıklayıcı Lider Nedir? Grup üyeleri arasındaki uyum ve dayanışmayı arttırarak moral motivasyonu sağlar
141_ Genel Olarak İse Üç Tip Liderden Bahsedilebilir:
• Otoriter lider: Emir veren, her şeyi ben bilirim diyen liderdir. Acil karar verilmesi gereken durumlarda başarılı olabilir.
Örneğin orduda, polislik mesleğinde bu tip lider başarılı olabilir.
• Demokratik lider: Karar alma sürecinde herkesin fikrini ve onayını almaya çalışan lider tipidir. En başarılı lider tipidir;
ancak acil karar alınması gereken konularda yetersiz kalabilir.
• Bırakınız yapsıncı lider: Her şeyi oluruna bırakan lider tipidir. Grubu bir arada tutmada zorlanır. Bırakınız yapsıncı
lider, sorunlarla bilinçli olarak değil, tesadüfi yollarla ilgilenir.
Ünite 7 - Aile Kurumu
142_ Aile Nedir? Birbirine evlilik ve kan bağı ile bağlı iki veya daha fazla sayıda üyeden meydana gelen bir kurumdur. Aile
toplumsal kurumlar içinde en eskisidir
143_ Evlilik Nedir? Bireylerin cinsel ilişkilerini meşrulaştıran ve toplumca onaylanan bir mukaveledir
144_ Ailenin En Temel Görevlerinden Birisi Nedir? Bakım ve koruma fonksiyonudur.
145_ Akrabalık Nedir? Buna göre akrabalık bireylerin soy sop ilişkilerinin gerçekleştiği evlilik, kan bağı ve sosyal ilişkilerine
dayalı bir sistem olarak tanımlanabilir
146_ Aile Yapıları Ve Türleri Nelerdir? Aile yapı olarak çekirdek (küçük) aile ve geleneksel geniş (büyük) aile olmak üzere
sınıflandırılabilir
147_ Çekirdek Aile Nedir? Yapı olarak anne, baba ve evli olmayan çocuklardan oluşur. En önemli özelliği üyeleri arasında
yakın ilişkiler olmasıdır
148_ Murdock'a Göre Çekirdek Aile İnsan Hayatı İçin Temel Öneme Sahip Olan Dört Temel İşlevi Yerine Getirir. Bunlar:
• Cinsel ilişkileri düzenleme
• Ekonomik dayanışma
• Üreme
• Toplumsallaşmadır.
149_ Geleneksel Geniş Aile nedir? Geniş aile aynı ortamda yaşayan, ekonomik kaynaklarını paylaşan iki veya daha fazla
neslin bir arada bulunduğu ailedir
Sayfa 8 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
150_ Ogburn'a Göre Bu Ailenin Görevleri Şunlardır:
• Ekonomik görev: Aile üyeleri gereksinimlerini aile içinde karşılarlar.
• Biyolojik görev: Neslin devamını sağlama ile ilgilidir.
• Psikolojik görev: Aile üyeleri arasında sevgi bağının kurulmasına yönelik görevlerdir.
• Koruyuculuk: Dışarıdan gelecek tehlikelerden üyelerin korunmasını ifade eder.
• Eğitim: Eğitim ve öğretim aile içinde yapılır.
• Boş zamanların değerlendirilmesi ile aile görevlidir.
• Dini görev: Dini bilgiler aile büyüklerinden edinilir.
• Prestij sağlama: Üyelerinin toplumdaki statüsünü belirler
151_ Büyük Ailenin İki Özel Türü Vardır:
Birleşik aile: Otorite en yaşlı erkektedir. Ana baba, erkek çocuklar, evlenmemiş kızlar ve evlenen oğulların eşleriyle
çocuklarından oluşur.
Kök aile: F.L. Play tarafından ortaya atılmıştır. Ana, baba, çocuklar, evlenmiş en büyük oğul ve onun ailesinden oluşur.
152_ Endüstrileşme Süreci ve Çekirdek Aile İlişkisi
Tarımdan endüstriyel yaşama geçiş zamanla ailenin küçülmesine ve çekirdek bir yapıya dönüşmesine neden olmuştur
153_ Endüstrileşme Süreci ve Çekirdek Aile İlişkisi nedenleri
• Coğrafi hareketlilik
• Emeklilik, sigorta, bakımevi gibi hakların ortaya çıkması
• Aile üyeleri arasındaki bağlılığın azalması
• Üretim biçiminin değişmesi
• Mülkiyet hukuku
154_ Parsons Neyi İfade Eder? İzole olmuş çekirdek aile, Parsons'a göre endüstrileşme sürecine bağlı oluşumlar, ailenin
küçülmesine ve kendine yetecek bir düzeye gelmesine neden olmuştur
155_ Litvvak Hangi Kavramı Geliştirdi? Modifiye olmuş geniş aile kavramlarını geliştirmiştir Litvvak ise; ailenin küçülmesine
karşın geleneksel aile ilişkilerinin modern toplumda sürdürüldüğünü savunur.
156_ Sosyologlar Evlilik Biçimlerini Beş Temel Kategoriye Ayırarak İncelemektedirler.
1- Eş sayısına göre: Tek eşli evliliğe monogami, kadın veya erkeğin birden fazla eşle evliliğine poligami denir. Erkeğin çok
kadınla evliliğine poligini kadının birçok erkekle evliliğine ise poliandri denir. Modern yani çekirdek ailelerde tek eşli evlilik
geçerlidir.
2- Grup ilişkilerine göre: Grup dışında evlenmeler exogami grup içinde evlenmeler endogami olarak adlandırılır. Akraba
evliliği endogamiye örnektir. Genellikle bu ayrım dini, etnik, ırksal gruplarda görülür. Sanayi toplumlarında exogami görülür.
3- Çiftlerin yerleşim yerine göre: Baba tarafına yerleşmeye patrilokalite,
anne tarafına yerleşmeye matrilokalite denir. Modern toplumlarda (çekirdek ailede) eşler bağımsız yerleşmeyi yani
neolokalite'yi tercih etmektedirler.
4- Otorite ilişkilerine göre: Koca otoritesinin üstünlüğüne patriyarki, kadın otoritesinin üstünlüğüne ise matriyarki denir. Karı
ve kocanın eşit söz hakkının olduğu sisteme de egaliteryan adı verilmektedir.
5- Soy ve seçere ilişkilerine göre: Bu durum mirasın nasıl paylaşılacağı ile ilgilidir. Mirasta baba soyunun hakimiyetine
patriliniyal, ana soyunun üstünlüğüne matriliniyal denir. Her iki tarafın mirastan eşit hak almasını öngören sistem ise modem
(çekirdek) ailelerde geçerli olan bilateral sistemdir
157_ Aile Kurumuna Teorik Yaklaşımlar Nelerdir? Fonksiyonalist Yaklaşım, Çatışma Kuramı, Sembolik Etkileşim Kuramı
158_ Fonksiyonalist Yaklaşıma Göre Ailenin Fonksiyonları Şu Şekilde Sıralanabilir:
 Cinsel davranışları düzenlemek
 Topluma yeni üyeler kazandırmak en önemli fonksiyonudur.
 Toplumsallaşma: İnsanı insan yapan belirli özelliklerin kazanılması ve topluma uygun davranışlar edinme ile ilgilidir.
 Bakım ve korunma sağlama: İnsanların temel gereksinimleri yiyecek, barınma ve bakımdır.
 Sosyal yerleştirme: Aileden bireye kalan sosyal miras ve statü bireye geçerek devamlılık kazanır.
 Duygusal destek: Aile içinde yetişmek, sevgiyle büyümek, sevgi göstermek ve sevgi görmek demektir.
159_ Ensest Yasası Nedir? Bu yasa aile üyelerinin birbirleriyle cinsel ilişkide bulunmamalarıdır. Fonksi-yonalistler aile içi
rollerin karışmasını önlediği için bu yasaya önem verirler
160_ Çatışma Kuramı Nedir? Bu kuram ailenin önemli bir kurum olduğunu kabul eder; ancak ailenin içinde geleneksel bir
çatışmanın varlığından söz eder. Buna göre kadın sömürülmekte erkek ise sömürücü bir rol üstlenmektedir. F. Engels, erkeğin
kadın üzerinde bir baskı unsuru olduğunu savunarak aile ilişkisini kapitalist ile proleter arasındaki ilişkiye benzetir.
161_ Sembolik Etkileşim Kuramı Nedir? Sembolik etkileşimcilere göre aile içerisindeki davranışları anlamak için aile üyeleri
arasındaki ilişkilere ve üyelerin bu ilişkileri nasıl anlamlandırdığına bakmak gerekir. Toplumsallaşma, rol, ayna benlik
kavramlarını aile ilişkilerine yansıtan kuramdır
Sayfa 9 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
162_ Egaliteryan Nedir? Otorite ilişkilerine göre, karı-kocanın eşit söz hakları bulunduğu eşitlikçi otorite biçimine denir.
163_ Friedrih Engels Neyi Savunmuştur? Evlilikte eşlerin birbirilerine karşıt duygular içinde olduğunu ve erkeğin kadın
üzerinde bir baskı unsuru oluşturduğunu savunan friedrich Engels’tir.
164_ Başarılı Evliliklerin Nedenleri Nelerdir?
 Eşinizi her zaman kendinize yakın bir arkadaş olarak düşünün
 Eşinizi bir kişi olarak sevin
 Evliliği uzun süreli bir sözleşme olarak görün
 Evliliğin kutsal olduğuna inanın
 Yıllar geçince eşinizin daha enteresan bir kişi olacağını düşünün
 Birlikte gülüp birlikte eğlenin
 Yaşadığınız krizlere olumlu bir yaklaşımla bakın
 Birlikte fazla zaman geçirin ve karşılığındakini dinlemeyi öğrenin
165_ Boşanmaların Çocuklar Üzerindeki Etkileri Nelerdir? Boşanma gerçekleştiğinde çocuklar kendilerini güvensiz ve
karmaşık duygular içinde bulmaktadırlar.
Ünite-8 Toplumsal Tabakamla Ve Değişme
166_ Toplumsal Tabakalaşma Nedir? Toplum içinde arzulanan ve nadir olarak bulunan ödüllere, kaynaklara ve imtiyazlara
ulaşma çabasıdır.
167_ Tabakalaşma Sistemi Kaça Ayrılır? Kapalı, açık ve yarı açık sistemler olarak üçe ayrılır.
• Kapalı sistemler olan kast ve kölelik sisteminde katmanlar arasındaki sınırlar çok kesin ve belirgindir.
• Açık sistem olan sınıf sisteminde ise birey içinde bulunduğu pozisyonu her zaman değiştirme olanağına sahiptir.
168_ Kölelik Ve Kast Sistemi Kaça Ayrılır? A) Köle, B) Kast, C) Zümreler, D) Sınıf ve Statü sistemi
169_ Köle Nedir? Hukuka ve göreneklere göre bir başkasının malı sayılan, hiçbir hakka sahip olmayan bir mal olarak
tanımlanır.
170_ Kast Nedir? Kapalı bir toplumsal tabakalaşma sistemi olup, bireyler kast içindeki statülerine doğumlarıyla sahip
olmaktadırlar ve bu statü yaşam boyu aynı kalmaktadır.
171_ Hindistan’da Ki Kast Sistemindeki Şu Ana Katlar Vardır.
 Brahmanlar: Rahipler
 Kişatriyalar: Soylu Savaşçı, Prens ve Prensesler
 Vaişyalar: tüccarlar, işadamları ve çiftçiler
 Sudralar: Köle ve işsizler, hünersiz kişiler
 Dokunulmazlar ve kast dışı kimseler: toplumdaki en kötü ve kirli işleri yapanlar.
 Jatiler: jati bir ölçüde bir meslek grubunu oluşturmaktadır.
172_ Kast Sistemini Diğer Tabakalaşma Sistemlerden Ayıran İki Özellik Vardır Bunlar.
 Dinsel bir temele dayalı olması
 Kast üyelerinin statü sürekliliğinin bulunmasıdır.
173_ Zümre Nedir? Zümre biçimi tabakalaşma kast ve kölelik sisteminden biraz daha açık bir sistemdir. Zümreler yasaya
dayanır. Ve hukuksal bir sistemdir.
174_ Zümrelerin Toplumda Yerine Getirdikleri Bazı Görevler Vardır. En temel dört görevi ise politik, askeri, dini ve ticaridir.
175_ Feodal Çağda Avrupa Da Egemen Şu Zümreleri Görüyoruz.
Kraliyet ailesi (hanedanlar), soylular, özgür yurttaşlar, serfler, köleler, bu sistemde rahipler de soylular içinde yer almıştır.
176_ Max Weber Neyi Savunmuştur? Weber sınıfların üretim, mal ve hizmetlerin elde edilmesiyle ilgilerine göre
tabakalandığını, statü gruplarının ise belirli bir yaşam biçimi (hayat tarzı) ile ifade edilen tüketimlerinin ilkelerine göre
tabakalandığını söylemektedir.
177_ Lenski’nin Kuramı Nedir? Lenski’ye göre evrende bir tarihsel gelişim olan sosyo-kiltürel bir evrim söz konusudur. Bu
nedenle toplumlar yapılar ve kültürler gittikçe karmaşık bir yapıya doğru gitmektedir. Lenski bu fikirden hakaretle,
toplumların tabakalaşmasının onların sahip oldukları artı değere göre gerçekleştiğini savunmaktadır.
178_ 1980 Yıllara Gelinceye Kadar Dünya Ülkeleri Üç Grupta İncelenmekteydi Bunlar.
 Birinci dünya ülkeleri yani endüstrileşmiş kapitalist ülkeler
 İkinci dünya ülkeleri ki bunlar komünist veya demir perde gerisindeki ülkeler olarak biliniyordu
 Üçüncü dünya ülkeleri üçüncü dünya ülkeleri bu iki kategori arasında yer alan ve hiç birine tam olarak uymayan
ülkelerdi.
179_ Toplumsal Hareketlilik Veya Mobilite Nedir? İnsanların farklı toplumsal düzeylerdeki veya mevkilerdeki hareketlerine
denir.
Sayfa 10 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
180_ Sosyologlar İki Tür Hareketlilikten Daha Söz Etmektedir?
 Değişebilir ya da değiştirilebilir hareketlilik insanların çeşitli hiyerarşik kademelerindeki yerlerin değişmesiyle ortaya
çıkan statü farklılaşmalarını içerir.
 Yapısal hareketlilik ise ekonomik yapının değişmesiyle ortaya çıkan insanların statü farklılaşmalarını kapsar. Modern
toplumlarda en yaygın olarak görüleni yapısal hareketliliktir.
181_ Toplumsal Değişmenin Temel Sayıltıları Nelerdir? Bu sayıltıları beş temel altında toplamak mümkün
 Değişme doğal bir olgudur.
 Değişme kaçınılmazdır.
 Değişme süreklidir.
 Değişme gereklidir
 Değişme benzerlik gösterir
182_ Toplumsal Değişmeyi Yaratan Etmenler Nelerdir? Dış etmenler; Çevresel etmenler, istila, Kültürel temas, yayılma, İç
kaynaklar; Keşifler ve icatlar, nüfus hareketleri, teknoloji ve toplumsal değişme
183_ Teknoloji Toplumu Beş Yönden Etkileyerek Değiştirebilir. Bunlar
 Mevcut teknolojinin değişimi
 Toplumsal organizasyonların değişimi
 İdeolojik değişimler
 Değerlerin değişimi ve
 Toplumsal ilişkilerin değişimidir.
Ünite 9 (psikoloji bilimine giriş)
184_ Psikoloji Nedir? İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen bilim dalıdır. Çevre organizma ve davranışlar arasındaki ilişkiyi inceler
185_ Psikolojide Çevre Nedir? Psikolojide çevre kavramı çoğu kez uyarıcı ile eş anlamda kullanılır. Fakat çevre uyarıcıdan
daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Organizmanın alıcı sinir uçlarına etki edebilen her türlü enerji değişikliğine uyarıcı denir.
186_ Psikolojide Organizma Nedir? Tek bir hücreden bile oluşsa bir canlıya organizma denilir. Fakat psikoloji araştırmalarında
en çok incelenen organizmalar güvercinler, fareler, maymunlar ve insanlardır. Organizma denildiğinde bu canlılar akla gelir.
187_ Davranışlar 3 Grup Da İncelenir:
1/gözlemci tarafından doğrudan doğruya dolaysız biçimde gözlenebilen davranışlar. Organizmanın çeşitli hareketleri, jest ve
mimikler ile konuşma bunlara örnek olarak gösterilebilir.
2/ dolaylı olarak gözlenebilen davranışlar. Bu gruptaki davranışlar doğrudan gözlenemez. Ancak gözlenebilen davranışlardan
yararlanılır. (tahmin edilebilir)
3/ yukarıda belirtilen davranışların temelinde yatan sinir sistemi faaliyetleri ve fizyolojik süreçler; bunlara nörofizyolojik
faaliyetler denir.
188_ Psikoloji Biliminin Temel Amaçları Nelerdir?
 Betimleme: bu amaç, birbiriyle ilişkili olan ya da olmayan davranışların ve davranışları belirleyen koşulların
saptanmasını içerir.
 Açıklama: bu amaç, davranışları açıklayan genel ilkelerin ve kuramların oluşturulmasını içerir.
 Yordama: bu amaç, davranışların önceden tahmin edilebilmesi ile ilgilidir.
 Kontrol: bu amaç ise, davranışların seçilen bir düzeye veya istenen bir biçime getirilmesini içerir.
189_ Psikolojinin Dalları Nelerdir?
A. Deneysel psikoloji
D. Uygulamalı psikoloji
 Fizyolojik psikoloji
 Klinik psikoloji
 Karşılaştırmalı psikoloji
 Okul ve eğitim psikolojisi
B. Sosyal psikoloji
 Endüstriyel ve örgüt psikolojisi
C. Gelişim psikolojisi
 Danışmanlık psikolojisi
E. Psikometri psikolojisi
190_ Deneysel Psikoloji Nedir? Psikolojinin en eski dallarından biridir. Deneysel psikologlar, davranışı aramak, açıklamak ve
kontrol edebilmek için araştırmalarında deneysel yöntemi kullanırlar.
191_ Deneysel Psikolojinin Alt Dalları Nelerdir?
 Fizyolojik psikoloji: psikolojinin alt dalları arasında, ilgi konuları ve inceleme yöntemleri yönünden, biyolojik bilimlere
en yanın olanıdır.
 Karşılaştırmalı sosyoloji: bu alt daldaki psikologlar, önce hayvan türünü kendin içinde ele alarak davranışlarını
inceler. Sonra da bu türlerin davranışlarını birbiriyle karşılaştırıp benzerlik ve ayrılıklarla bunların nedenlerini bulmaya
çalışırlar.
192_ Sosyal Psikoloji Nedir? Bu daldaki psikologlar, canlının sosyal ortamdaki ya da sosyal uyarıcılar karşısındaki
davranışlarını inceleme konusu yaparlar.
Sayfa 11 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
193_ Sosyal Psikologlar Neyi İnceler? Sosyo-kültürel kurumlar ile değerlerin, değişik grup, ortam ve üyeliklerinin, teknoloji ve
bilim gibi kurumların bireyin davranışlarını, inançlarını, tutumlarını ve kişiliğini nasıl etkileyip şekillendirdiğini inceler.
194_ Günümüz Sosyal Psikologlarının En Çok İlgilendirdiği Konular Nelerdir? Bireyin sosyalleşmesi gruplar, grup yapısı ve
grup üyelikleri, grup içinde birey: tutumlar, tutumların gelişmesi ve değişmesi liderlik ve dil iletişim gibi konular sayılabilir.
195_ Gelişim Psikolojisi Nedir? Psikolojinin en eski ve yaygın dallarından biridir. Gelişim psikolojisinde organizmanın
davranışında döllenmeden ölümüne kadar, tüm yaşam boyunca gözlenen biyolojik ve psikolojik değişiklikler incelenir.
196_ Psikolojinin Yöntemleri Nelerdir?
 Betimsel araştırmalar
 Doğal gözlem  Sistematik gözlem  Testler
ve ilgili teknikler
 Anket (soru listesi )
 Mülakat
 Vak’a incelemesi
 Deneysel araştırmalar - korelatif araştırmalar
197_ Betimsel Araştırmalar Ve İlgili Teknikler Nedir? Betimsel teknikler, Davranışları betimlemeyi, yani davranışları
özetlemeyi, ortak özelliklere göre sınıflamayı ve birbiri ile ilişkili ya da ilişkisiz davranışsal olayları belirlemeyi amaçlar.
198_ Doğal Gözlem Nedir? Doğal gözlemde canlılar, doğal ortamlarında ve araştırıcının herhangi bir müdahalesi olmaksızın
gözlenir.
199_ Sistematik Gözlem Nedir? Sistematik gözlemde canlılar araştırmacının belirlediği koşullar altında gözlenir. Sistematik
gözlem, psikolojinin tüm dallarında sık olarak kullanılır.
200_ Test Nedir? Testler belirli davranışları veya bu davranışla ilgili özellikleri ölçmede kullanılan araçlardır. Gerçeklik, bir ölçü
aracı olarak testin ölçmeyi amaçladığı özelliği ne derecede ölçebildiğini; güvenirlik ise testi değişik uygulamalarda ne
dereceye kadar tutarlı ölçme yaptığını gösterir.
201_ Anket (Soru Listesi) Nedir? Anketler, kişilerin belirli konulardaki tutumlarını, düşünce ve duygularını, önerilerini
saptamak üzere hazırlanmış soru listeleridir. Anketlerin bir özelliği de yazılı olarak sunulmalarıdır.
202_ Mülakat Nedir? Mülakat, bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarını saptamada, onları yakında tanımada bir tekniktir.
Mülakatın özelliği, birey hakkındaki bilginin yüz yüze bir ilişki ve sözel iletişim yoluyla elde edilmesidir.
203_ Vak'a İncelemesi Nedir? Vaka incelemesi daha çok uygulamalı dallara özgü bir tekniktir. Vaka incelemesinde bireyin
geçmişi, ailesi ve çevresindeki kişilerle ilişkileri sorunları ve benzeri diğer konular hakkında bireyin kendisinden ve diğer ve
diğer kaynaklardan veri toplanır.
204_ Deneysel Araştırmalar Nedir? Deneysel araştırmaların temel amacı, davranışın nedenlerini ve ön belirleyicilerini
saptamaktır.
205_ Deneysel Araştırmalar Kaça Ayrılır?
 Bağımsız değişkeni değişilmeme:
 Deşilmemenin bağımlı değişkene etkisini gözleme
 Diğer değişkenleri kontrol etme
206_ Psikoloji Araştırmalarında Üç Bağımsız Değişken Türü Vardır.
 Çevresel değişkenlerdir
 Bağımsız değişken türü denek değişkenleridir.
 Görev değişkenleri
207_ Korelatif Araştırmalar Nedir? Korelatif araştırmalarda, çevrede kendiliklerinden mevcut olan ve yine kendiliklerinden
değişik değerler alan değişkenler incelenir.
Ünite- 10 (Yaşam Boyu Gelişim Psikolojisi)
208_ Yaşam Boyu Gelişim Nedir? Döllenmeden ölüme kadar uzanan zaman boyutunda.Yaşa bağlı olarak görülen düzenli ve
birbirini izleyen değişimlerdir. Yaşam boyu gelişlim modeline göre bireydeki değişim potansiyeli, döllenmeden yaşamın
sonuna kadar devam etmektedir.
209_ İnsan Gelişimini İncelemenin Temel Amacı Nedir? Yaşam boyu devam eden değişim sürecini ve doğasını anlamaktır. Bu
temel amaç çerçevesinde gelişim psikologları davranış ve yeteneklerde yaşa bağlı olarak meydana gelen değişimleri
betimlemeye, açıklamaya, yordamaya ve kontrol altında iyi hale getirmeye çalışmaktadırlar.
210_ Gelişim Psikologları İnsanı 4 Temel Alanda İncelemektedirler. Fiziksel, bilimsel, sosyal ve kişilik gelişimi diye ayrılır.
211_ Davranışın Gelişmesinde Biyolojik Ve Çevresel Etkenler Kaça Ayrılır.
 Gelişim büyük ölçüde doğuştan getirilen kalıtsal özelliklerden mi yoksa çevre tarafından mı etkilenir.
 Gelişim yaşam boyu devam eden sürekli süreç midir? Yoksa bir seri farklı dönemlerden mi oluşmaktadır.
212_ Olgunlaşma Nedir? Öğrenme olmaksızın olmaksızın kalıtsal olarak belirlenmiş büyüme örüntüsüne göre doğal olarak
gelişme anlamına
213_ Çevrenin Gelişim Üzerindeki Etkileri Nelerdir? Öğrenme Ve Sosyalleşme
 Öğrenme, çevrenin davranış üzerinde uzun süreli değişikliklere neden olduğu temel süreçtir. Öğrenme davranış
biçiminde duygularda ve düşüncelerde sürekli değişikliklere neden olan yaşantılardır.
 Sosyalleşme, çocuğun ailesi ve sosyal grubu tarafından kabul edilen değerlere, inançlara, tutumlara, örf, adet ve
beklentilere göre davranış örüntülerini geliştirme sürecidir.
214_ Gelişimin Dönemler Halinde Oluştuğunu Öne Süren Kuramcılar Hangileridir? (Freud, Erikson, Piaget, Kohlberg)
Sayfa 12 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
215_ Sosyal Öğrenme Kuramını Kim Geliştirmiştir? Davranışçılığın gelişimine katkısı olan Hull’un öğrencilerinden Mowrer,
Sears, Miller ve Dolland hem U-D hem de psikoanalitik kurama dayalı olarak sosyal öğrenme kuramını geliştirmişlerdir. Bu
kurama göre normal ve sapmış (aykırı) davranışların oluşması çevresel etkenlere bağlıdır.
216_ Sears Neye Önem Vermiştir? Aile ve çocuk ilişkilerine
217_ Bandura Ve Walters Neye Önem Vermiştir? Gençlik dönemine önem vermişlerdir. Ayrıca Bandura’nın gözleyerek
öğrenme, taklit ve özdeşim üzerinde çalışmaları vardır.
218_ Freud, Bandura Ve Walters Saldırganlık Nedir? Freud, saldırganlık engellemenin bir sonucudur der. Bandura ve Walters
saldırganlığın gözlem, taklit ve pekiştirme ile öğrenildiğini savunurlar. Fiziksel cezayı uygulayan ana, baba çocuk için bir model
oluşturmaktadır. Saldırganlığın artmasına neden olmaktadırlar.
219_ Özdeşim Nedir? Sosyal kuralların içselleştirilmesidir. Özdeşim yoluyla cinsiyete uygun davranış örüntüleri ve kültürdeki
ahlaki değerler kazanılır. Böylece vicdan gelişmeye başlar.
220_ Freud Ve Psikoseksüel Gelişim Dönemleri
Freud’ a göre kişiliğin temeli yaşamın ilk beş yılında atılır
1- Oral Dönem(0-1 YAŞ) beslenmek
2- Anal Dönem(1-3 YAŞ) tuvalet eğitimi
3- Fallik Dönem(3-6 YAŞ) cinsiyet rolleri
4- Latans Dönem(7-11 YAŞ) okul dönemi
5- Jenital Dönem, yaşlılığa kadar devam eder.
221_ Erikson Ve Psikososyal Gelişim Dönemleri
1- Oral-Duyusal Dönem(0-1 YAŞ) temel güven-güvensizlik
2- Kas-Anal Dönem(2-3 YAŞ) özerklik-utanç ve kuşku
3- Lokomotor-Jenital Dönem(3-6 YAŞ) girişkenlik-suçluluk
4- Latans Dönem(6-büluğ) çalışma, başarılı olma-aşağılık
5- Ergenlik Dönemi, özdeşim kurma-rol karmaşası
6- Yetişkinlik Dönemi, yakınlık-yalnızlık
7- Olgunluk Dönemi, neslin devamı, üretkenlik-durgunluk
8- Yaşlılık Dönemi, ego bütünlüğü-umutsuzluk
222_ Piaget Ve Bilişsel Gelişim Dönemleri
Piaget geleneksel görüşe karşı çıkarak çocukların yetişkinlerden daha ilkel düşünce örüntüsü gösteren minyatür yetişkinler
olmadığını onların kendilerine özgü bir dünya görüşü olduğunu vurgulamıştır.
1- Duyusal-Motor Dönemi (0-2 YAŞ) duyusal gelişim
2- İşlem Öncesi Dönem (2-7 YAŞ) dil gelişimi, egosentrik düşünce
3- Somut-İşlemsel Dönem (7-11 YAŞ) soyut işlem yapamazlar.
4- Formel-İşlemsel Dönem (12 ve sonrası) soyut ve sistematiktir
223_ Vicdan Gelişimi Nedir? Ana-babanın koyduğu standartların, çocuk tarafından benimsenerek bir iç kontrol sisteminin
geliştirilmesi vicdan gelişimidir.
224_ Yaşlıları inceleyen bilim dalı nedir? Gerentolojidir.
Ünite 11 (Güdüler Ve Duygular)
225_ Güdü Nedir? Bir davranışı başlatan ve bu davranışın yön ve sürekliliğini belirleyen içsel bir güçtür. Örn, açlık güdüsü
yiyecek bulmaya yöneltir
226_ Dürtü Nedir? Fizyolojik bir ihtiyacın neden olduğu rahatsızlık ve gerginlik durumudur. Fizyolojik ihtiyacın psikolojik
sonucudur.
227_ Özendirici Nedir? Güdüsel bir davranışın başlamasına neden olan çevresel uyarıcılardır. Örn, pişmekte olan bir yemeğin
kokusu acıktığımızı hatırlatarak güdülenmemize neden olur.
228_ Birincil Güdüler Doğuştan, birincil hedefleri olan güdülerdir.
Birici grupta: Açlık ve susuzluk gibi tamamen fizyolojik kökenli güdüler bulunur.
İkinci Grupta: Cinsellik ve analık güdüleri gibi fizyolojik bir kökeni olan ancak bu kökenlerden bağımsız olarak sürebilen
güdüler vardır.
Üçüncü Grupta: araştırma, merak, faaliyet ve kurcalama gibi bilinen herhangi bir fizyolojik kökeni olmayan güdüler yer alır.
229_ 2- Sosyal Güdüler, öğrenme yoluyla kazanılır. Sosyal güdülerin tür, kuvvet ve dereceleri bireyden bireye değişebilir.
a- Bağlanma güdüsü, yalnızlıktan kimse hoşlanmaz
b- Başarı güdüsü, insanlarla etkileşim sonucu öğrenilir.
Sayfa 13 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
230_ Güdülerin Hiyerarşisi (Maslow)
1- Kendini gerçekleştirme
2- Kendine güven, başarı, statü, itibar, şöhret
3- Bağlanma, sevgi, saygı
4- Güvenlik
5- Fizyolojik
231_ Duyguların Sınıflandırılması
1- KORKU, hoş olmayan kimsenin yaşamak istemediği bir duygudur. Korkuların çoğu öğrenilerek kazanılır.
2- KAYGI, belli bir nedeni olmayan korkudur.
3- ÖFKE, hedefe yönelik davranışlarımızın engellenmesi suretiyle ortaya çıkan duygudur.
4- MUTLULUK, bir ihtiyacın tatmini sağlandığında ya da bir hedefe ulaşıldığında duyulan hoş bir duygudur.
Ünite 12 (Duyum Ve Algı)
232_ Duyum Nedir? Çevremizdeki enerji değişikliklerinin yani uyarıcıların sinir akımı haline dönüştürülerek beynimize
ulaştırılmasıdır
233_ Algı Nedir? Duyu organları tarafından kaydedilen uyarıcıların beynimiz tarafından örgütlenip yorumlanarak anlamlı hale
getirilmesidir.
234_ Algının Özellikleri Özellikleri Hangilerdir?
1- Seçicilik
2- Değişmezlik
3- Örgütlenme
4- Derinlik
235_ Dikkati Belirleyen Uyarıcı Etkenler Hangilerdir?
- Şiddet ve büyüklük
- Kontrast (renkler)
- Hareket
- Tekrar (yanıp sönen ışık) - Gariplik ve yenilik
236_ Dikkati Belirleyen Bireysel Etkenler Hangilerdir?
- İhtiyaçlar (Açken Yemek
- Beklentiler (Anne İçin
- İlgiler (Merak Konuları)
- Öğrenme (Geçmişte
Kokusu)
Bebeğin Sesi)
Öğrendiklerimiz)
237_ Değişmezlik Nedir? Şekil değişmezliği (bir kapıya hangi açıdan bakarsak bakalım dikdörtgen algılarız) Aşina olduğumuz
nesneleri hep aynı olarak algılarız (büyüklük değişmezliği) renk değişmezliği, parlaklık değişmezliği
238_ Örgütlenme Nedir? Duyu organlarımızı etkileyen uyarıcıların tek tek değil anlamlı ilişkiler bütünü içinde algılanmalarıdır.
Örn, kişilerin yüzünü bütün olarak algılamamız.
239_ Algılarımızın Örgütlenme Özelliği Kendisini Değişik Biçimlerde Gösterir.
A- Şekil-Zemin Algısı
B- Gruplama
C- Tamamlama
240_ Derinlik Nedir? Derinlik boyutunu algılayabilmemize olanak tanıyan bazı ipuçlarının ortaya çıkabilmesi için tek bir göz
yeterlidir. Bu tür ipuçlarına MONOKÜLER İPUÇLARI denir.
241_ Monoküler İpuçları Hangilerdir?
- Gölgeler, ışığın geldiği yer daha nettir.
- Araya girme, görünüşü engellenen uzak görünür.
- Açıklık, iyi görünenler yakın görünür.
- Göreli Yükseklik, yüksek olan uzakta görünür.
- Doğrusal Perspektif, büyüklüklerini bildiğimiz nesneler uzaktayken birbirine daha yakın görünür.
242_ Binoküler İpuçları Hangilerdir? Bu ipuçlarının ortaya çıkabilmesi için iki gözün birlikte çalışması gerekir.
- Ağtabakasal Farklılık, gözlerimizin her biri bir nesneye bakarken o nesnenin farklı bir yönünü görür.
- Konverjans, bakmakta olduğumuz bir nesne bize doğru yaklaştıkça daha net bir görüntü sağlamak üzere göz bebeklerimiz de
birbirine yaklaşır
243_ Duyum Ve Algı Konusunda Çalışan İlk Psikologlar Kimlerdir? Locke, Kant, Berkeley, Decartes’tir.
ÜNİTE 13 (ÖĞRENME)
244_ Öğrenme Nedir? Yaşantılar yoluyla davranışlarda meydana gelen uzun süreli değişmelerdir.
245_ Öğrenmenin Yolları Hangilerdir? 1- Tepkisel Koşullanma (Klasik Şartlanma), 2- Edimsel Koşullanma, 3- Gözlem Yoluyla
Öğrenme
246_ Tepkisel Koşullanma Nedir? Klasik şartlanma) PAVLOV, köpeğe yaptığı bir deneyde önceden öğretildiği için köpeğin zil
sesi duyduktan sonra yiyecek beklediği için salya akıttığını gözlemlemiştir
247_ Tepkisel Koşullanmanın Kavramları Nelerdir?
A- Koşulsuz Uyarıcı, öğrenilmeden ilk tepkiyi yaratan uyarıcıdır.
B- Koşulsuz Tepki, koşulsuz uyarıcının yarattığı tepkidir. Öğrenilmemiştir.
C- Koşullu Uyarıcı, öğrenilmiş uyarıcıdır. Deneydeki zil sesi gibi.
D- Koşullu Tepki, öğrenilmiş tepkidir. Zil sesi duyan köpeğin salyasının akması gibi.
248_ Edimsel Koşullanma Nedir? SKİNNER, çevreye etki eden ve çevremizi değiştiren davranışlarımızı tepkilerden
ayırdedebilmek için bu davranışlara edimsel davranış demiştir. Ders çalışmak, işe gitmek gibi, belirli amaca ulaşmak için
gerçekleştirilir. Kendi sonucuna bağlı olarak değişen davranışlara EDİM denir.
249_ Olumsuz Pekiştirme Nedir? Öğrencilerin öğretmeden sorumlu olunan yerin azaltılmasını istemesi ve öğretmenin bunu
kabul etmesi sonucunda öğrencilerin her seferinde bu isteği tekrarlaması gibi
Sayfa 14 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
250_ Olumlu Pekiştirme Nedir? Dersine çok çalışan bir kişinin iyi not alması daha sonra da çalışmasını sağlar.Bir davranış
sonucunda hoş olmayan bir uyarıcı katılır ve bu davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığı azalırsa bu işleme CEZA denir. Örn,
kopya
251_ Pekiştirme Tarifeleri Hangilerdir?
1- Sabit Oranlı Tarife, her pekiştirmeden sonra sabit sayıda davranış gerçekleşir. Örn, bir işçiye parça başına para ödenirse,
bu işçi sabit oranlı pekiştirilmiş olur.
2- Değişken Oranlı Tarife, sık sık piyango bileti alanların bazılarına ikramiye çıkar, bazılarına çıkmaz.
3- Sabit Zamanlı Tarife, memurun her ay maaş almak için 30 gün beklemesi gibi. Anne baba çocuğuna pekiştirme yoluyla bu
davranışı uygulamalıdır.
4- Değişken Zamanlı Tarife, mektup gelip gelmediğini kontrol etmek için posta kutusuna bakılması örnektir.
252_ Gözlem Yoluyla Öğrenme Nedir? (Sosyal öğrenme), başka insanların deneyimlerinden yararlanarak meydana gelen
öğrenmedir. Örn, üzüm üzüme baka baka kararır.
Ünite 14 (Kişilik Psikolojisi Ve Kişilik Kuramları)
253_ Kişilik Nedir? Duygu, düşünce ve davranışlar bakımından bireyin sahip olduğu özelliklerin tümüdür. Bireyi başkalarından
ayıran ve kendine özgülüğü oluşturan tüm davranışsal özellikleridir.
254_ Kurultu Nedir? Bireyin içsel durumları ya da özellikleri hakkında ileri sürülen ifadelerdir. Örn, zeka, kişilik
255_ Vardama Nedir? Gözlenen ve ölçülen olaylardan özellikle sayısal veri ve olgulardan henüz gözlenmeyen olay ve
olguların yordanmasıdır.
256_ Kişiliğin Gelişmesi Nasıl Olur? Biyolojik Etkenler, Çevresel Etkenler
257_ Biyolojik Etkenler Nelerdir?
A- Kalıtsal Etkenler, saç, göz, ten rengi
B- Fiziksel Yapı, uzun boylu, yakışıklı, zayıflık, sakatlık
258_ Çevresel Etkenler Nedir? Maymunun yavrularına bir telden anne bir de havludan anne yapılmış, yavrular
dokunabildikleri için havludan anneyi tercih etmişlerdir. (Harlow ve Zimmerman)
A- Kültürel Etkenler, sosyal çevre ile etkileşim
B- Ailenin Etkisi, toplumsallaşma
259_ Kişilik tanımlarını incelerken başlıca iki noktaya dikkat edilmelidir. Bunlar?
 Kişilik tanımı genellikle araştırmacının yöneteceği davranışları ve bunları incelemek için kullanacağı teknikleri
seçmesinde yönlendirici olmalıdır.
 Kişiliğin yanlış veya doğru tanımı yoktur.
 Kişilik, bir yapı ve dinamiği kapsar
 Kişilik davranışsal açıdan betimlenir.
 Tutarlılık boyutu önemlidir.
 İnsanlar başkalarıyla grup etkileşimi içinde yaşarlar.
260_ Kuram Nedir? Gerçeği açıklamaya çalışan, sınanmamış kapsamlı bir potansiyel dönenceler bütünü ya da
spekülasyondur.
261_ Psikoanalitik Kuram Nedir? Sigmund Freud Tarafından geliştirilmiştir. Başlıca dürtüleri cinsellik ve saldırganlıktır.
1- Yapısal Görüş, zihinsel yaşamın birbiriyle çatışma halinde olan ancak birbirini tamamlayan öğelerdir. Kişilik yapısını
oluşturan sistemler, id, ego, süperegodur.
İD, kişilik sisteminin en ilkel yapısıdır. Yaşam, ölüm, cinsellik ve saldırganlık dürtülerinden oluşur. Mantıksız, bencil ve
bireycidir.
EGO, id hazzı, ego ise gerçeği arar. Mantıklı, gerçekçi ve hoş görülüdür.
SÜPEREGO, toplumsal aktarımın ürünü olan ahlaki işlevlerin temsilcisidir. Ulaşılmak istenen idealleri, mükemmeli kapsar.
Vicdanı açıklar.
2- Topografik Görüş, kişilik sisteminin veya zihinsel yaşamın yüzeysel yapısını oluşturan betimleyici özelliklerdir.
262_ Topografik Görüş Kaça Ayrılır?
A- Bilinçaltı-Bilinç Dışı, Freud, kuramında çok üzerinde durmuştur. Davranışların nedenlerinin geçmiş yaşantılara dayandığı
bu yaşantılara ilişkin duygu, düşünce ve güdü gibi psikolojik olguların izlerinin bilinçaltını oluşturduğu varsayılır. Bilinç altını
çözümlemek için başlıca teknikler olarak düş analizi ve serbest çağrışım teknikleri kullanılır bu tekniklerin psikolojik tedavide
kullanılması PSİKOANALİZ dir.
B- Bilinç Öncesi, bilince en yakın, kolayca hatırlanabilir kısımdır.
C- Bilinç, egoya denk düşer. Gerçekçi, farkında olunan, zihinsel öğedir. Ego, bilinci, id bilinçaltını temsil eder.
263_ Psikoseksüel Gelişim Dönemleri (Freud) Hangilerdir?
1- Oral Dönem (0-1) Ağız en önemli organ ve haz kaynağıdır.
2- Anal Dönem (1-3) Çocuk fizyolojik gelişmeye bağlı olarak tuvalet eğitimi kazanır.
3- Fallik Dönem (3-6) Odipal Kompleks yani çocuğun karşı cinsteki ebeveyne cinsel yakınlık ve ilgi duyma yaşantısı yer alır. Bu
da çatışmaya sebep olur. Bu çatışma aynı cinsteki ebeveynle özdeşim kurarak çözümlenebilir.
4- Latans Dönem (6-11) Kişiliğin belirgin yönlerinin belirginleştiği dönemdir.
5- Genital Dönem (11 Yaş ve sonrası) Cinsel olgunluğa karşı cinsten olan kişilerle kurulan ilişkiler sonucu ulaşılan dönemdir
Sayfa 15 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
264_ Freud Sonrası Psikodinamik Kuramlar Hangilerdir? Sosyal görüşlü psikoanalistler, bu kurama göre insan Freud’un
belirttiği gibi yalnız biyolojik bir varlık değil, aynı zamanda sosyal bir varlıktır
265_ Freud Sonrası Psikodinamik Kuramcılar Hangilerdir? Alfred Adler, Karen Horney, Eric Fromm, Harry Stack Sullivan’dır.
266_ İnsancıl Yaklaşımı Savunan Kişilik Kuramlar Hangilerdir?
 Fenomenolojik yaklaşım
 Kişinin bütünlüğü
 Gerçekleşim eğilimi-gücü
267_ Carl Rogers Kimdir? Rogers, kişilerarası ilişkileri önemseyen ve bu yöndeki çalışmalarını psikoterapi tekniğine
indirgeyen, bu alanda çok etkili olmuş bir kuramcıdır.
268_ Rogersin Kişilik Kuramı Şu Başlıklar Altında Özetlenebilir
 Her birey kendisinin merkezi olduğu devamlı değişen bir yaşantı dünyasında yaşar.
 Birey, bu alana yaşadığı ve algıladığı bir tepkide bulunur.
 Davranış bireyin gereksinimlerini, yaşadığı ve algısal alanında algıladığı gibi duyurma amacına yönelik bir girişimdir.
 Bireyin benimsediği davranış şekil ve yollarının çoğu, bireyin kendilik kavramıyla tutarlı oranlardır.
269_ İnsancıl (Hümanist) Yaklaşım Nedir? Bu kuramcılara göre insana özgü özelliklerin dikkate alındığı tamamlayıcı bir
yaklaşımdır.
270_ Davranışçı Yaklaşım (Pavlov, Skinner) Nedir? Uyarıcı-tepki veya davranım (U-D) modeli, davranışı ve kişiyi anlamanın
tek yoludur. Tüm davranımlar öğrenme yoluyla kazanılır. Temelini deney ve araştırmalardan alır.
271_ Sosyal Öğrenme Kuramı Nedir? Deneysel yöntemler benimsenmiştir. Örn, model alma
 Davranışa alt nesnel- objektif- bilginin önemi
 Sosyal çevrede öğrenme
 Kişilik değişkenlerinin duruma özgülüğü
 Bütünlüğün kaybı
 Bilişlere önem verilmesi
272_ Kişilik Değerlendirilmesi Ve Kişilik Testleri Hangilerdir?
1- Objektif Kişilik Testleri, örn, kişilik envanteri, zeka testleri ve bireyin kişisel ve toplumsal uyumunu objektif olarak
değerlendiren MMPI (doğru, yanlış, bilmiyorum) gibi belirli test uyarıcıları bulunur.
2- Projektif Kişilik Testleri, amacı kişilerin psikolojik yaşantılarını (duygu, düşünce, kaygı, çatışma) belirsiz test uyarıcılarına
yansıtmalarıdır. Yanıt özgürlüğü vardır. Kişiliğin bütününü değerlendirir.
A- Rorschach Testi, mürekkep lekelerinin algılaması
B- Tematik Algı Testi, öykü anlatma, cümle tamamlama, kelime çağrışımı
273_ Bir Testte Bulunması Gereken Özellikler Nelerdir?
1- Yordama gücü (tahmin etme)
2- Nesnellik (değerlendirme bağımsızlığı)
3- Standartlık (puanlamanın standartlığı)
4- Güvenirlik
5- Geçerlilik
Ünite 15 (Davranış Üzerine Sosyal Etkiler)
274_ Uyma Nedir? Bireyin düşünce ve davranışlarını üyesi oldukları grubun normlarına uyacak şekilde düzenlemesidir. Örn,
iki kişinin baktığı noktaya diğer insanların da bakması
275_ Uyma Kaça Ayrılır?
A- Benimseme, birey grubun düşünce ve davranışlarının doğru olduğuna gerçekten inandığı için uyar. Bu davranışı daha
iyi anlayabilmek için Muzaffer Şerif’ in karanlık oda araştırması incelenebilir.
B- Benimsemiş Görünme, birey grubun düşüncesine katılmamakta, ancak bu düşünceyi benimsemiş görünmektedir.
Asch’in araştırması.
276_ İnsanlar Niçin Uyma Davranışı Gösterirler?
1- Bilgi Sağlayıcı Etki, örn, iyi bir insan olup olmadığımıza tek başımıza karar veremeyiz.
2- Normatif Etki, normlara uymayanlar gruptan dışlanırlar.
277_ Uyma Davranışlarını Belirleyen Etkenler Hangilerdir?
1- Bireysel Özellikler, bağlanma ihtiyacı yüksek, kendine güveni az, otoriter, grubu çekici bulan, grupça benimsendiklerinden
emin olmayan, grup içi statüsü düşük bireyler daha fazla uyma davranışı gösterirler. Sürekli olarak gruptan farklı davranmaya
KARŞIT UYMA denir.
2- Grubun Özellikleri, 3-4 kişilik gruplarda normatif baskının da yüksekliği ile uyma davranışı çoktur.
3- Ortamın Özellikleri, belirsizlik, grupla yüz yüze görüşme uyma davranışını etkiler.
278_ Kabul Etme Nedir? İsteğin direk bildirilmesi sonucunda ortaya çıkan davranışı kabul etmedir. Statüsü yüksek bir kişiden
gelen, yüz yüze dile getirilen, birden çok kişi tarafından ortaya konulan ve karşılığının alınma şansı bulunan isteklerin kabul
olasılığı daha fazladır. Asch’in deneyi.
Sayfa 16 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
279_ İsteğimizi Kabu Ettirmek İçin Kullandığımız Taktikleri Hangilerdir?
1- Kendimizi sevdirmek
2- Karşılıklılık normu, yapılan iyiliklerin karşılığının verilmesi
3- Çoklu istek taktikleri, işe kabul ya da reddedileceği bilinen bir istekle başlanıp, bu istek kabul ya da reddedildikten sonra
asıl isteğin dile getirilmesidir. Örn, birkaç soru soracak pazarlamasının isteğinin kabulüyle pazarlamacının bir çok soru içeren
bir ankete cevap istemesi EŞİĞE ADIM ATMA taktiğidir. Örn, elini verip kolunu kaptırma.
280_ İtaat Nedir? Konusunda uzmanlığına inandığımız kişilerin sözlerine itaat ederiz. Milgram’ın deneyi buna örnektir. Örn,
polisin uyarılarına uymayanlar tutuklanır.
281_ Grubun Bireylerin Davranışları Üzerindeki Etkisi Nedir?
1- Sosyal Hızlandırma, çevremizdeki insanların bizi gözlemesi ya da aynı işi yapması performansımızı etkiler.
2- Tanık Etkisi, çevrede olaya tanık olan başka insanların bulunmasının bireyin acil yardım gerektiren bir duruma müdahale
etme olasılığını azaltmasıdır. Temelinde bilgi sağlayıcı etki, değerlendirilme kaygısı ve sorumluluğun yayılması vardır.
3- Sosyal Ket Vurma, bir iş tek başına yapıldığında daha verimli olmasına rağmen grupla aynı verim alınmaz. Örn, halat çekme
4- Uçlara Kayma, grup çılgınsa, yapamayacağımız işleri yaparız. Grup ağır başlı ise yapacağımız işten vazgeçeriz.
5- Özdenetimin Ortadan Kalkması, hiçbir zaman küfür etmeyen bir insanın maçta hakeme küfür etmesi
282_ Sosyal Ket Vurma Nedir? Özellikle grubun ortaya koyduğu sonuca, her bir üyenin ne ölçüde katkıda bulunduğunu
saptamanın olanaksız olduğu koşullarda görülen grup etkisidir.
Ünite 16 (Tutumlar)
283_ Tutum Nedir? Bir bireye atfedilen ve onun psikolojik bir nesneye ilişkin düşünce, duygu ve davranışlarını organize eden
eğilimdir. Hakkında tutum sahibi olunan şeye tutumun nesnesi denir. İnsanlar psikolojik her nesneye karşı tutum alabilirler.
Bireylerin sayılamayacak kadar tutumları vardır. Ancak tutumlar sınırsız değildir.
284_ Tutumun Bileşenleri Hangilerdir?
1- Bilişsel Bileşen, bireyin tutum nesnesine ilişkin düşünce, bilgi ve inançlarından oluşur. Örn, futbolda oyuncu sayısını bilme
2- Duygusal Bileşen, tutumu inanç, gerçek ve olgudan ayıran en önemli özellik tutumun duygusal bileşene sahip olmasıdır.
(olumlu-olumsuz duygular) Örn, A takımı kötü bir takımdır.
3- Davranışsal Bileşen, tutum nesnesine olumlu duygular besleyenler olumlu davranışlar geliştirirler.
285_ Tutumların Özellikleri Nelerdir?
1- Kuvvet Derecesi, iki birey bir siyasi partiye karşı olumsuz bir tutuma sahip olabilir. Ancak bu bireylerden birinin tutumu diğerinden
kuvvetli ya da zayıf olabilir.
2- Karmaşıklık Derecesi, bir tutum veya bileşenin karmaşıklığı bu tutum veya bileşenin içerdiği unsurların sayı ve çeşitliliğine bağlıdır.
3- Bileşenler Arası Tutarlılık (Bilişsel-Duygusal-Davranışsal) örn, bir partiyi sevmek, gurur duymak ve oy vermek. Ancak bazen bireyin
tutumunun bileşenleri arasında tutarsızlık olabilir. Bu da bireyin tutumunu değiştirmesinin en kestirme yoludur. Örn, köpekten korkan
kişinin köpek beslemesi.
4- Diğer Tutumlarla İlişki, bazı tutumlar bireyin başka bir çok tutumuyla ilgilidir. Örn, dini, politik
286_ Tutumların Oluşması Nasıl Olur? Tutumlar doğuştan gelmezler, öğrenilerek kazanılırlar.
287_ Tutumların Oluşmasında Etkili Faktörler Nelerdir?
1- Ana-Baba Etkisi, en önemli faktördür. Örn, anne babamızla aynı politik görüşü savunmamız, aynı takımı tutmamız.
2- Akranların Etkisi, tutumlar üzerindeki etkiler en üst düzeye ergenlik çağında ulaşmaktadır.
3- Kitle İletişim Araçları, örn, TV deki reklamlar
288_ Tutumların Ölçülmesi Nasıl Olur? Mülakat, davranış gözlemi, psiko-fizyolojik ölçümler bunlardan bazılarıdır. En sık
kullanılanı tutum ölçekleridir.
289_ Tutumların Değişmesi Nedir? Tutum değişmesinde etkili olabilecek faktörler bilgi kaynağı, mesaj ve hedeftir.
290_ Bilgi Kaynağının Özellikleri Nelerdir?
A- İnanılırlık, bilgi kaynağının uzman ve
B_Güvenilirlik
C- Sevilme, bilgi kaynağının sevilmesi
D- Benzerlik (Bilgi kaynağı ile hedef arasındaki benzerlik) örn, ev hanımı tarafından verilen deterjan reklamının ev
hanımlarınca denenmesi
291_ Mesajın Özellikleri Nelerdir?
A- Yüz yüze olmanın etkisi, daha etkilidir.
B- Tek yönlü-çift yönlü iletişim, tek yönlü mesaj, karşıt görüşleri içeren mesajdır. Çift yönlü mesajda ise bilgi kaynağının
görüşlerine karşıt olabilecek görüşlere de yer verilir ve görüşler çürütülür. Örn, bir bireyin tutumunun kuvvetli hale
getirilebilmesi için tek yönlü mesaj etkilidir. Hedef karşıt görüşlerden haberdarsa zeka ve eğitim düzeyi yüksekse çift yönlü
mesaj etkilidir.
C- Görüş farkı, hedefin mevcut tutumlarından orta derecede farklı bir görüşle yola çıkmak daha etkilidir. Tutum ile verilen
bilgi arasında görüş farkı azsa görüşün paylaşıldığı düşünülür. Görüş farkı çoksa hedef bilgiyi baştan reddeder.
Sayfa 17 / 18
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ
292_ Hedefin Özellikleri (Tutuma Sahip Kişi) Nelerdir?
A- Tutumun kuvvet derecesi, tutum kuvvetliyse bilgiden az etkilenir.
B- Bağlanma, hedefin değiştirilmek istenen tutuma bağlılığı
C- Kendilik değeri, olumlu kendilik değerine sahip bireyler az etkilenir.
D- Zeka, zeka düzeyi yüksek olanlar çift yönlü mesajdan, zeka düzeyi düşük olanlar ise tek yönlü mesajdan etkilenir.
293_ Bireylerin Etkili İletişime Direnç Mekanizmaları Hangilerdir?
1- Algısal Seçicilik, insanlar tutumlarıyla çelişen bilgileri algılamazlar.
2- Bilgiyi Reddetme, gerekçeli veya gerekçesiz bilgiyi yanlış olarak değerlendirmedir.
3- Bilgi Kaynağını Reddetme, bilgi kaynağının uzmanlığını, güvenirliliğini kabul etmemedir.
4- Bilgiyi Amacından Saptırma ve Mantığa Bürünme, sigara içen kişi “ fazla sigara içme, akciğer kanserine yol açar” diyerek
bilgiyi amacından saptırabilir. Mantığa bürünmede ise “sigaranın sinirlerini yatıştırdığını” belirtebilir
Sayfa 18 / 18