MUHASEBE

1
-Bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, Tek Düzen Muhasebe Sistemine uymak
zorundadırlar.
-Banka ve sigorta şirketleri, özel finans kurumları, finansal kiralama şirketleri, menkul kıymet yatırım fonları, aracı kurumlar
ve yatırım ortaklıkları, “Muhasebenin Temel Kavramları”, “Muhasebe Politikalarının Açıklanması” ve “Mali Tablolar” ilkelerine
uymak zorunda olmakla birlikte; “Mali Tabloların Düzenlenmesi ve Sunulması” ile “Tek Düzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve
İşleyişi” hükümlerine uymak zorunda değildirler.
-İşletme hesabı esasına göre defter tutan işletmeler ise, sadece, “Muhasebenin Temel Kavramları” na uymak
zorundadırlar.
MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI:
*Sosyal Sorumluluk Kavramı,
*Kişilik Kavramı,
*İşletmenin Sürekliliği Kavramı,
*Dönemsellik (Tahakkuk) Kavramı,
*Parayla Ölçülme Kavramı,
*Maliyet Esası Kavramı,
*Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı,
*Tutarlılık Kavramı
*Tam Açıklama Kavramı,
*İhtiyatlılık Kavramı,
*Önemlilik Kavramı,
*Özün Önceliği Kavramı.
-Sosyal Sorumluluk Kavramı; Belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi, gerçeğe uygun, tarafsız
ve dürüst davranılması
-Kişilik Kavramı; İşletmenin, sahip, yönetici, personeli ve diğer ilgili kişilerden ayrı bir kişiliğe sahip olması, muhasebe
uygulamasında bu kişiliğin esas alınması.
-İşletmenin Sürekliliği Kavramı; İşletmenin faaliyetlerinin, sahip veya hissedarlarının yaşam sürelerine bağlı olmadığı,
sürekli olduğu, Maliyet Esası Kavramının temelini oluşturur.
-Dönemsellik Kavramı; İşletmenin sürekliliği kavramı gereğince sınırsız kabul edilen ömrünün belli dönemlere bölünmesi
ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanması
*Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi,
*Hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması
-Parayla Ölçülme Kavramı; Parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak para birimi (ulusal para) ile
yansıtılması
-Maliyet Esası Kavramı; Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün olmayan diğer kalemler hariç,
işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde elde edilme maliyetlerinin esas alınması,
-Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı; Muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak
düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve
önyargısız davranılması,
-Tutarlılık Kavramı; Muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının birbirini izleyen dönemlerde
değiştirilmeden uygulanması
-Tam Açıklama Kavramı; Mali tabloların bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı
olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olması
-İhtiyatlılık Kavramı; Muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne
alınması
*İşletmelerin muhtemel gider ve zararları için karşılık ayırmaları,
*Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmamaları
Ancak, gizli yedek veya gereğinden fazla karşılık ayrılamaz.
-Önemlilik Kavramı; Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve değerinin mali tablolara dayanılarak yapılacak
değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olması
-Özün Önceliği Kavramı; İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirilmelerin yapılmasında
biçimlerinden çok özünün esas alınması, işlemlerin biçimleri ile özünün farklı olduğu durumda, özün biçime önceliği
Temel Varsayımlar;
*İşletmenin Sürekliliği
*Dönemsellik (Tahakkuk)
*Tutarlılık,
Mali tablolar bu varsayımlara göre düzenlenir.
2
Temel Mali Tablolar;
*Bilanço
*Gelir Tablosu
Ek Mali Tablolar;
*Satışların Maliyeti Tablosu,
*Fon Akım Tablosu,
*Nakit Akım Tablosu,
*Kar Dağıtım Tablosu,
*Özkaynaklar Değişim Tablosu.
Varlıklara İlişkin Bilanço İlkeleri:
1) Dönen Varlıkların tanımlanması ve bilançoda gösterilmesi,
2) Duran Varlıkların tanımlanması ve bilançoda gösterilmesi,
3) Karşılıkların ayrılması ve bilançoda gösterilmesi,
4) Gelecek dönemlere ait giderlerin ve gelirlerin tahakkuk esası gereği ayrıştırılması,
5) Alacak senetleri için reeskont ayrılması,
6) Maddi Duran Varlıklar ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar için ayrılan birikmiş amortismanların bilançoda, bu iktisadi
kıymetlerden indirim olarak gösterilmesi,
7) Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar için ayrılan tükenme paylarının bilançoda, bunlardan indirim olarak gösterilmesi,
8) Alacaklar, menkul kıymetler, bağlı menkul kıymetler ve diğer ilgili hesaplardan; ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı
ortaklıklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi,
9) Tutarları kesin olarak saptanamayan alacaklar için tahakkuk işlemi yapılmaz, bunlara ait bilgiler, dipnot olarak gösterilir.
10) Verilen veya alınan rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatların ve sigorta tutarlarının
dipnotlarda açıklanması
Yabancı Kaynaklara İlişkin Bilanço İlkeleri:
1) Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların tanımlanması ve bilançoda gösterilmesi,
2) Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların tanımlanması ve bilançoda gösterilmesi,
3) İşletmenin tutarları bilinen veya bilinmeyen bütün yabancı kaynaklarının tespiti ve bilançoda gösterilmesi, tutarları
bilinmeyenlerin dipnotta belirtilmesi,
4) Pasif geçici hesap kıymetlerinin tanımlanması, Gelecek dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen hasılat, cari
dönemde tahakkuk eden ancak gelecek dönemlerde ödenecek olan giderlerin tespiti ve bilançoda gösterilmesi,
5) Borç Senetleri için reeskont ayrılması,
6) Borçlar, Alınan Avanslar ve diğer ilgili hesaplardan; işletmenin ortakları, personeli, iştirakleri ve bağlı ortaklıklarına ait
olan tutarlarının ayrı gösterilmesi,
Özkaynaklara İlişkin Bilanço İlkeleri:
1) İşletme sahip veya ortaklarının işletme varlıkları içindeki hakları,
*ödenmiş sermaye,
*İşletmede bırakılan karlar,
*dönem net karı (zararı)
2) Ödenmiş sermayenin tek bir kalem olarak gösterilmesi, eğer hisselere ayrılmışsa, dipnotta açıklanması,
3) İşletmede herhangi bir zararın ortaya çıkması, özkaynaklarda azalma meydana gelmesi durumlarının hem dönemsel
hem de kümülatif olarak izlenmesi ve kaydedilmesi,
4) Geçmiş yıllar zararları ile dönem zararının indirim olarak gösterilerek özkaynakların bilançoda net olarak ifade
edilmelerinin sağlanması,
5) Özkaynakların;
*Ödenmiş Sermaye,
*Sermaye Yedekleri (Hisse Senedi İhraç Primleri; İptal Edilen Ortaklık Payları; Yeniden Değerleme Değer Artış
Fonu)
*Kar Yedekleri (Yasal, Statü ve Olağanüstü Yedekler ile Yedek niteliğindeki karşılıklar, özel fonlar, maliyet artış fonu)
*Geçmiş Yıl Karı (Zararı)
*Dönem Net Karı (Zararı)
Olarak ayrıntılı bir biçimde bilançoda gösterilmesi,
Sermaye yedekleri, gelir tablosuna aktarılmaz.
Tek Düzen Hesap Çerçevesi;
Hesap Planının ana gruplarıdır.
1.Dönen Varlıklar
2.Duran Varlıklar
3.Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
3
4.Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
5.Özkaynaklar
6.Gelir Tablosu Hesapları
7.Maliyet Hesapları
8.Serbest
9.Nazım Hesaplar
8.Serbest; Tebliğdeki ilkelere ve eş zamanlı kayıt yöntemine aykırı olmamak şartıyla, yönetim muhasebesi ihtiyaçları için
kullanılır. Bu hesapların kalanları, mali tablolara taşınmaz.
9.Nazım Hesaplar;
-Kalanları bilançoda yer alan,
-Ancak, sadece bilgi gösterme görevi yüklendiği için, varlık ve kaynak hesaplarının dışında özellikler gösteren,
-Gerçek bir aktif veya pasifi ifade etmeyen,
-Varlık, kaynak, gelir, gider hesaplarıyla karşılaştırılamayan,
-Hem borcu hem de alacağı aynı hesap olan
hesaplardır.
Nazım Hesapların Kullanılmasının Amacı;
-İşletmenin sağladığı bir kısım haklar ve yükümlülüklerin izlenmesi,
-İşletmenin fer’i zilyedliği altında bulunan kıymetlerin izlenmesi,
-İşletme dışında bulunan bir kısım işletme varlıklarının bulunduğu yer açısından izlenmesi,
-Kullanılması bir takım hukuki sınırlamalara tabi işletme varlıklarının bu özelliğinin belirtilmesi,
-İşletmede muhasebe disiplini altında toplanması istenen bir kısım bilgilerin elde edilmesi.
İşletmenin faaliyeti sonucu ortaya çıkan ve kabul edilebilir sınırlar içinde olan fire ve zaiyatların kaydı;
---------------------- / --------------------------------621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ
153 TİCARİ MALLAR
---------------------- / --------------------------------Dolayısıyla, bu fire ve zaiyatlar, satışların maliyetine eklenerek satış hasılatı ile karşılaştırılacaktır.
Yukarıda sayılan nitelikleri taşımayan fire ve zaiyatlar ise 689- DİĞER OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR hesabında
muhasebeleştirilecektir.
-Kasa (Peşin) İskontosu; kredili satışlarda alıcının mal bedelini vadesinden önce ödemesi dolayısıyla, bu peşin ödeme
karşılığında alıcıya belirli oranlarda indirim yapılmasıdır.
-Miktar İskontosu; alıcının belli tutarlar üzerinde alışlarda bulunarak satıcının mal sürümüne katkıda bulunmasından dolayı
kendisine belli oran veya tutarlarda yapılan indirimdir.
Üretim İşletmelerinde Satışların Maliyeti Tablosu;
A. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
B. Direkt İşçilik Giderleri
C. Genel Üretim Giderleri
D. Yarı Mamul Kullanımı
1. Dönem Başı Stok
2. Dönem Sonu Stok (-)
Üretilen Mamul Maliyeti
E. Mamul Stoklarında Değişim
1. Dönem Başı Stok
2. Dönem Sonu Stok (-)
F. İç Tüketim (-)
SATILAN MAMUL MALİYETİ
Ticaret İşletmelerinde Satışların Maliyeti Tablosu;
A. Dönem Başı Ticari Mallar Stoku
B. Dönem İçi Alışlar
C. Dönem Sonu Ticari Mallar Stoku (-)
D. İç Tüketim (-)
SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ