COĞRAFİK Mezopotamya, günümüz sınırlarına göre çoğu Irak’ ta bulunan ve arabistana kadar uzanan dar ve uzun bir platodur. Dicle ve Fırat nehirlerin arasına kurulmuş bu yer varlığının en önemli kısımlarını bu Anadolu topraklarına borçludur.Nehirlerin oluşturduğu bu dar toprak şeridi çölle çevrelenmiştir. Dicle ve Fırat nehirlerinin arasında olması da bu toprakların verimliliğini ve dolayasıyla da değerini artırmıştır.Bu verimli toprakların yanı sıra, iklimin de tarıma uygun olması orada bulunan kişileri uygarlığa geçmeye itmiştir. Bu uygarlıkta, toprağı verimli olmayan kesimleri tarıma kazandırılıabilmek için sulama kanalları ile donatılmıştır.bataklıklar drene edilmiştir ve su baskınları sonrası oluşan alüvyon birikintileri de düzeltilmiştir. Bu uğraşlar sayesinde zamanla var olan köyler gelişmiş, kent haline gelmiştir. Bu coğrafi konumun avantajlarının yanı sıra, çok sade yer şekillerine sahip olduğu için, Mezopotamya çok sık istilaya uğramıştır. Bu nedenle çok farklı kültürler vardır. (Wikipedia) (Lise Coğrafya) UYGARLIKLAR Mezopotamya’ya kurulmuş devletler: Sümerler, Akadlar, Babiller, Assurlar ve Elamlılar’dır. SÜMERLER AKADLAR ASSURLAR BABİLLER HUKUK ANLAYIŞI Sümerler: İlk gerçek yasa metnini bir Sümer kralı hazırlamıştır. Ticaret ve borç hukuku alanlarına derinleşmişlerdir. Ayrıca sözleşme hukukunu derinlemesine islemişlerdir. Arazi kiralanmasına ilişkin sözleşmeler çıkarmışlardır ve bu alandan önemli birikimlere ulaşmışlardır. Hayvanların çalışması ile insanların çalışması eş görülürdü, bu nedenle hayvanları kiralayanların yükümlülükleri vardır ve onlara zarar verilmesi durumunda tazmin yükümlülüğü getirilirdi. Kanunlardan bazıları: • • • • Eğer bir köle, evin hanımı gibi davranıp beye veya hanıma küfrederse ağzı bir ölçü tuzla ovulur. Eğer bir adam, başka bir adamın kölesinin kızlığınnı o adama kötülük olsun diye bozarsa, sahibine beş gin gümüş vermelidir. Bir adam kız olarak aldığı eşini boşadığı taktirde ona bir mana gümüs verecek. Dul olarak aldığı eşini boşarsa ise ona yarım mana gümüş verecektir. Eğer bir adamın karısı için birisi, “Başasıyla yatıyor” derse kadın nefre atılır. Eğer nehir tanrısı onu temize çıkarırsa, suçu atan kişi kadına 1/3 mana gümüş verecektir. (Ankara Barosu) Akadlar: Monarşi vardır. Tüm kararlar tek bir kral tarafından alınırdı. Halkın kendi istediklerini yapmaya hakları yoktu. Babiller: Bilinen en eski yazılı kanunlardandır. Kral Hammurabi tarafından yazdırılmıştır. Bazı kanunlar: • Borcun zamanında ödenmemesi durummunda her bir mina için aylık 3 segellik bir gecikme faizi uygulanır. • • İkinci biriyle evlenilemez. Evlenilirse ve onunla boşanırsa 5 mina gümüş tartmalıdır. (Ankara Barosu) Asurlar: Asurlara ait bir kanun derlemesi bulunmuştur. Bu kanunlarda kadına ana hedeftir. Kadınlara uygulanan cezalar, Babil’dekine kıyasla çok daha sert ve disiplinlidir. Kısas yasası vardır. Asurlulardaki mülkiyet duygusu oldukça yüksektir. Yöentim Anlayışı Sümerler: Devlet yönetimi vardı. İlk başlarda site adı verien devletler oluşturdular. Her site bir devlet olarak sayılıyordu ve her şehir devletlerininin başında Ensi veya Patesi adlı bir kral vardı. Patesi aynı zamanda başrahipti. Bu Patesi, birkaç şehri kendi himayesi altına alırsa ona Lugal Kalma ismi verilirdi. Bunun yanı sıra Aksakallılar denilen bir meclis ulunurdu. Bu meclis kralın yanında bulunurdu. Sümerlerin yönetim biçimi hem dini hem de siyasaldı. Akadlar: Akadlar, hemen Sümerlerin ardından oluşan bir devlettir. Bu nedenle Sümerlerin kültürlerini benimsemişlerdir. Bunun yanı sıra ilk düzenli ordu sistemini kurmuşlardır. Teokrat tapınak yönetim biçimine son verip, yerrine güçlü bir memur mekanzması tarafından yönetilen bir devlet kurmuşlardır. Merkezi bir yönetim vardır. Babiller: Babiller, yönetimin dine dayalı olmasını reddetmiş, onun yerine gücünü ordudan alan mutlak bir krallık inşa etmişlerdir. Ayrıca Hammurabi Kanunlarıyla, döenmin en gelişmiş ceza, mülkiyet ve ticaret kanunlarını çıkarmışlardır. Merkezi bir yönetim vardır. Assurlar: Assur uygarlığının merkezi Ninova’dır. Kolonicilik yapmışlardır. Merkezi bir yönetim vardır. Yöentim Anlayışı Sümerler: Devlet yönetimi vardı. İlk başlarda site adı verien devletler oluşturdular. Her site bir devlet olarak sayılıyordu ve her şehir devletlerininin başında Ensi veya Patesi adlı bir kral vardı. Patesi aynı zamanda başrahipti. Bu Patesi, birkaç şehri kendi himayesi altına alırsa ona Lugal Kalma ismi verilirdi. Bunun yanı sıra Aksakallılar denilen bir meclis ulunurdu. Bu meclis kralın yanında bulunurdu. Sümerlerin yönetim biçimi hem dini hem de siyasaldı. Akadlar: Akadlar, hemen Sümerlerin ardından oluşan bir devlettir. Bu nedenle Sümerlerin kültürlerini benimsemişlerdir. Bunun yanı sıra ilk düzenli ordu sistemini kurmuşlardır. Teokrat tapınak yönetim biçimine son verip, yerrine güçlü bir memur mekanzması tarafından yönetilen bir devlet kurmuşlardır. Merkezi bir yönetim vardır. Babiller: Babiller, yönetimin dine dayalı olmasını reddetmiş, onun yerine gücünü ordudan alan mutlak bir krallık inşa etmişlerdir. Ayrıca Hammurabi Kanunlarıyla, döenmin en gelişmiş ceza, mülkiyet ve ticaret kanunlarını çıkarmışlardır. Merkezi bir yönetim vardır. Assurlar: Assur uygarlığının merkezi Ninova’dır. Kolonicilik yapmışlardır. Merkezi bir yönetim vardır. Ekonomik geçim kaynakları: Sümerler: Mezopotamya’nın verimli toprakları nedeniyle tarım en büyük geçim kaynaklarıdır. Mezopotamya’nın sahip olduğu yeryüzü şekilleri, iklim, nem vb. uygunluğundan dolayı Sümerler bu alanda yoğunlaşmıştır. Bunun yanında avcılık da hala devam ettiriliyordu. Yaban domuzu gibi hayvanlar avlanılıyordu. Ayrıca çok az da olsa toplayıcılık da bu uygarlığın geçim kaynaklarındandı. Akadlar: Akadlar kültürlerinin çoğunu Sümerler’den almışlardır. Bu nedenle onların da geç,m kaynağı tarımdır. Babiller: Tıp ve astronomi alanında gelişmelere yol açmışlardır. Fakat başlıca geçim kaynakları tarım ve ticarettir. Asurlar: Asurlar ticaretle uğraşmışlardır. Ağırlık ve uzunluk ölçüleri geliştirmişlerdir. Asurların kurulduğu bölgenin elverişsiz bi bölge olması nedeniyle bu uygarlık tarıma yoğunlaşmamıştır. Onun yerine hayvancılık ve ticaret üzerinde durmuşlardır. (MEB 9. Sınıf Tarih Kitabı) Dinsel İnançlar: Sümerler: Çok tanrılı bir dine sahipler. Her etnik grubun, belki de her kentin kendine ait tanrıları bulunurdu. Bazı kanunlar da bu tanrılar üzerine kurulmuştur. Tapınaklarına çok önem verirlerdi. Bu tapınaklara “ziggurat” adı verilirdi. Tanrıların yanı sıra cinlere, ruhlara da inanılırdı. Tanrılarından bazılar: • • • • • • • • Anu: Gök tanrısı Enlil: Hava tanrısı Ki: Yer tanrısı Enki: Bilgelik tanrısı Nimmah: Ana tanrıça Nanna: Ay tanrısı Utu: Güneş tanrısı İnanna: Aşk tanrısı (Açık Bilim) Akadlar: Dini inanışları diğer herşeyleri gibi Sümerlere benziyordur. Fakat Akadlarda ayrıca putperestlik de vardır. (Dinler Tarihi) Babiller: Sümerlerin dini inançlarını farklı bir isimle uygulamaya devam etmiştirler. Marduk en yüce görülen tanrılarıydı. Marduk’un dünyadaki gölgesi kraldı. (Mitolojik Tripod) Asurlar: Çok tanrıcılık vardır. Ayrıca put perestlikde baş gösterir. İnandıkları tanrıların yanında iyilik perilerine de inanırlar. Babillerde olduğu gibi kral en büyük din adamıdır ve otoritesi oldukça yüksektir. Toplumsal Sınıflar: Tüm uygarlıklar için aynıdır. 1.Sınıf à din adamları ve askerler Din adamları= kral, patesi. Tanrının dünya üzerindeki gölgesi olduğuna inanılırdı. 2.Sınıf à halk 3.Sınıf àköleler (Wikipedia) Kültür- Edebiyat ve bilimsel alandaki gelişmeler: Sümerler: Matematik ve geometrinin temellerini atmışlardır.( dört işlem, dairenin alanı,çarpma ve bölme cetvelleri). Astronomide de gelişmelerde bulunmuşlardır. Bir ayı 30 bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Ayrıca ilk güneş saatini bulanlar da yine Sümerlerdir. Ayrıca ilk yazıyı bulan kişidirler.Çivi yazısı vardır. (Wikipedia) Akadlar: Sümer yerine Sami dilini kullanmaya başlamışlardır. Çivi yazısı vardır. (wikipedia) Babiller: Babiller, bir tam dönüşü açı olarak 60 birime bölmüşlerdir. Astronomi çalışmaları yapmışlardır. Bir yılı 354 güne bölmüşlerdir. Babil’in Asma Bahçeleri ve Babil Kulesi çok ünlüdür. Asurlar: İlk kütüphaneyi kurmuşlardır. Buna rağmen en çok ticaretleriyle tanınırlar. SARP ABADİ