GASTROİNTESTİNAL SİSTEM (SİNDİRİM SİSTEMİ)

GASTROİNTESTİNAL
SİSTEM
(SİNDİRİM SİSTEMİ)
ÖĞRENME
HEDEFLERİMİZ

Sindirim sisteminin histolojik tabakalanması
Sindirim kanalını oluşturan organlar ve histolojik yapıları
 Özefagus
 Mide
 İnce barsak
 Kalın barsak
 Sindirim bezleri
 Tükrük bezleri
 Karaciğer
 Safrakesesi
 Pankreas








SİNDİRİM KANALININ GENEL YAPISI
Gastrointestinal kanal ortak yapısal özellikler
gösterir.
Lümen dört tabakadan oluşan bir duvarla
çevrilidir;
Tunika mukoza
Tunika submukoza
Tunika muskularis
Tunika seroza (adventisya)
T. Mukoza
 Lamina epiteliyalis
 Lamina propria
 Lamina muskularis mukoza

Tunika Submukoza
 Düzensiz sıkı bağ dokusu
 Submukozal sinir pleksusu (Meissner
pleksusu)

 T.
Muskularis iki tabakadan oluşur
(mide hariç).
 İçte dairesel
 Dışta uzamına

Myenterik plesus (Auerbach sinir ağı)

Tunika Seroza/Adventisya
FARİNKS (YUTAK)
 Nazofarinks
 Orofarinks

YEMEK BORUSU (ÖZOFAGUS)
Özofagus duvarı tabakaları:
 Tunika mukoza
 Tunika submukoza
 Tunika muskularis
 Tunika adventisya/seroza


Tunika mukoza

Lamina epitelyalis: Çok katlı yassı
keratinleşmemiş epitel

Lamina propria: Gevşek bağ dokusu

Lamina muskularis mukoza: İnce longitudinal
düz kas
 Tunika
submukoza

Mukus salgılayan özofagus bezleri

Mideye yakın bölümde bezler midedeki
gibi lamina propriada yer alır ve özofajial
kardiya bezleri denir.

Tunika Muskularis

İçte dairesel dışta uzamına kas dizilimi.

Özofagusun proksimal ucunda sadece çizgili kas
hücreleri, orta parçada çizgili ve düz kas
hücreleri, distal ucunda ise sadece düz kas
hücreleri bulunur.

Tunika Adventisya
Sadece periton boşluğundaki kısmı seroza ile
kaplıdır.


MİDE
Anatomik olarak:

Kardia
Fundus
Korpus (body)
Pilor

Histolojik olarak

Fundus ve korpus ortak yapıya sahiptir.
Kardia, Fundus ve Pilor olarak incelenir.





Tunika Mukoza

Lamina Epiteliyalis:
Yüzey epiteli tek katlı prizmatik epitel
Alkalen mukus salgılar



Epitel lamina propria içine uzanan çukurcuklar oluşturur.
Bu yapılar gastrik çukurcuk adını alır.

Lamina propriada bulunan midenin tübüler bezleri bu
çukurcuklara açılır.
Lamina propria gevşek bağ dokusundan oluşur.
L. muskularis mukoza


Fundus Histolojisi
 Fundus bezlerini oluşturan hücre tipleri:
 Boyun mukus hücreleri
 Pariyetal (Oksintik) hücreler
 Zimojen (Esas-Chief) hücreler
 Enteroendokrin hücreler (DNES)
 Farklılaşmamış (kök) hücreler




Boyun Mukus hücreleri;
Boyun bölgesinde
Bu hücrelerin müköz salgısı asidik karakterdedir.





Pariyetal (okzintik) hücreler
Mide bezlerinin üst yarısında yoğun bulunur.
Sitoplazmaları eozinofiliktir.
Hidroklorik asit
İntrensek faktör salgılar.
Aktif durumdaki hücre apikal plazma
membranının yaptığı derin girintiler “hücre
içi kanaliküller” içerir.
 Dinlenme evresinde ise plazma membranı
altında tübüloveziküler yapılar izlenir.





Pariyetal hücrelerin aktivitesi çeşitli
mekanizmalarla düzenlenir.
Asetilkolin ve gastrin, hidroklorik asit salınımını
uyarır.
Histaminde H2 reseptörlerine bağlanarak
asetilkolin ve gastrinin etkisini artırır.
Somatostatin gastrin salınımını azaltır.






Enteroendokrin hücreler:
Gastrik bezlerin tabanında bulunur.
Enteroendokrin hücrelerden
D hücreleri
Somatostatin
G hücreleri
Gastrin
ECL hücreleri
Histamin

Esas (Zimojen) Hücreler:

Tubüler bezlerin alt bölümünde daha fazladır.

Öncül bir enzim olan pepsinojen üretir.

Midenin asit ortamına salgılandıktan sonra aktif
bir proteolitik enzim olan pepsine dönüşür.

İnsanda esas hücreler lipaz enzimi de üretirler.



Farklılaşmamış (Kök) hücreler:
Boyun bölgesinde az sayıda bulunur.
Yüksek mitotik aktivite gösterirler.
 Pilor



Bezler önemli miktarda lizozim enzimi ve mukus
salgılar.
Gastrin salgılayan G hücreleri pilor bezlerinin
müköz hücreleri arasında bulunur.
D hücreleri, somatostatin salgılar.
Kardiya
 Hücrelerin çoğu mukus salgılar.
 Hidroklorik asit salgılayan birkaç pariyetal
hücre bulunabilir.


Midenin Diğer Tabakaları

T. Submukoza; kan ve lenf damarları içeren sıkı
bağ dokusundan oluşmuştur. Bol miktarda lenfoid
hücre, makrofaj ve mast hücresi bulunur.


T. Muskularis;
Dış tabaka longitudinal (uzamına)
Orta tabaka sirküler (dairesel)
İç tabaka oblik (çaprazdır)
Orta tabaka kalınlaşarak pilor sfinkterini oluşturur.

T. Seroza; Mideyi en dıştan örter.




İNCE BARSAK
Duodenum
 Jejunum
 İleum


İnce barsağın iç yüzü yüzey artırıcı
katlanmalar içerir;

Sirküler Plikalar (Çevresel-Kerckring plikaları)

İntestinal villuslar

Mikrovilluslar

İnce barsakta bulunan bezlere intestinal
bezler ya da Lieberkühn bezleri denir.







Vilusların tek katlı prizmatik mikrovilluslu yüzey
epiteli, bezlerin epiteli ile devam eder.
İntestinal (Lieberkhün ) bezleri oluşturan
hücreler:
Kök hücreler
Absortif (emici) hücreler
Goblet hücreleri.
Paneth hücreleri
Enteroendokrin hücrelerdir.

M (mikro katlantı) hücreleri; İleumda bulunan
Peyer plaklarındaki lenf nodüllerini örten
özelleşmiş epitel hücreleridir.







Gastrointestinal Endokrin Hücreler (DNES,
APUD Hücreleri);
Parakrin (lokal)
Endokrin (kan yolu ile)
Sekretin
Kolesistokinin
Gastrik İnhibitör Polipeptit
Motilin
T. Submukoza
 Duodenumda Brunner bezleri


İleumun lamina propria ve submukozası
Peyer plakları adı verilen lenf nodulü
toplulukları içerir.

İnce barsak lenf damarları vilusların
ortasında kör tüpler olarak başlar. Bu
kapilerler lakteal adını alırlar.
KALIN BARSAK (KOLON)
 Çekum, Ascending (çıkan), Transvers,
Descending (inen), Sigmoid, Rektum ve
Anüs bölümlerinden oluşur.


KALIN BARSAK
Kalın barsakta vilus yapısı bulunmaz.
 Lamina propria da Lieberkhün bezleri
izlenir.
 Kalın barsak mukozası distal (rektal) kısmı
hariç katlanma göstermez.

Bez epitelini oluşturan hücreler:
 Goblet hücresi (çok sayıda)
 Absorptif (emici) hücre
 Enteroendokrin hücre
 Kök hücre

Tunika Muskularis tabakası longitudinal ve
sirküler düz kas demetlerinden oluşur.
 Dış longutidinal tabaka tenya koli denilen
uzunlamasına 3 bantlaşma içerir.


Anal kanalın üst kısmında mukoza, anal kanal
sütunları (kolonları) veya Morgagni sütunları
denilen uzunlamasına katlanmalar gösterir.

Bu katlantılar ve aralarında yer alan sinüsler alt
kısımda anal valvi oluştururlar.

Anüse yakın mukozanın yerini çok katlı yassı
epitel alır.
APENDİKS
 Çekumun oluşturduğu kör bir kesedir.
 Lümeni son derece dardır.
 Epitel kolonu döşeyen tek katlı prizmatik
örtü tipidir.
 Duvarında bol miktarda lenf nodülü
bulunur.


KARACİĞER

Karaciğer, sindirim sistemi ile kan arasında geçiş
bölgesi oluşturur.
Kanlanma %70-80 portal venden % 25-30’da
hepatik arterle sağlanır.


Stroma

Karaciğer, bir bağ dokusu kapsülü (Glisson
kapsülü) ile örtülüdür.
Hilustan;
Portal ven ve hepatik arter girer,
Sağ ve sol hepatik kanallar ve lenfatikler çıkar.




Organ, fonksiyonel ve yapısal
tanımlamalar için ışık mikroskobik olarak
karaciğer lobülleri adı verilen birimlere
ayrılarak incelenir.

Karaciğer lobüllerinde ki hepatositler ve
sinüzoidal endotel hücreleri, destek
sağlayıcı retiküler lif ağıyla çevrelenir.

Karaciğer Lobülleri

Klasik karaciğer lobülü
Portal Lobül
Karaciğer asinusu



Karaciğer Hücresi (Hepatosit)

Çok sayıda mitokondri
Düz yüzlü endoplazmik retikulum (DER)
(Detoksifikasyon, glikojen metabolizması…).
Mitokondri ve DER membranöz yapısından
kaynaklanan eozinofilik boyanma
Protein senteziyle ilişkili granüllü endoplazmik
retikulumu (GER)
Ribozomlara bağlı bazofilik boyanma
Çok sayıda peroksizom
Gelişmiş Golgi kompleksi






Kupffer hücreleri
 Mononükleer fagositer sisteme ait olan
hücrelerdir.
 Sinüsoidal tipteki kapillerlerin duvarına
yerleşmişlerdir.

Disse Aralığı (Perisinüsoidal Aralık)
 Hepatositler ve sinüsoidler arasında madde
ve oksijen geçişinin meydana geldiği aralıktır.
 Burada hepatositleri destekleyen retiküler
lifler izlenir.
 Bu alanda ito (stellat-yıldızsı) hücreleri
görülür.


Ito Hücreleri

Mezenşimal orjinli
Yağ depolanması ve A vitamini metabolizmasıyla
ilişkilidirler.
Patolojik durumlarda kollajen üreten hücrelere
dönüşürler.



Mall aralığı (Space of Mall):

Klasik karaciğer lobülünün periferinde yer alır.
Disse aralığındaki interstisyel doku sıvısı Mall
aralığında toplanır.
Portal alana ilerleyerek lenfatik damara direne
olur.


 Safra
Kanal Sistemi
Safra karaciğerin ekzokrin salgısıdır.
 İntrahepatik ve ekstrahepatik safra
kanalları aracılığıyla safra kesesine ulaşır.








SAFRA ve SAFRA KESESİ
Safra bileşenleri:
Su
Kolesterol
Lesitin (fosfolipit)
Safra pigmentleri (bilirubin ve biliverdin)
Safra asitleri (kolik asit)
Safra Kesesi
 Safra kesesi duvarının tabakaları:


T. Mukoza: Tek katlı prizmatik epitel ve
lamina propriadan oluşur.

Fibromusküler tabaka; düz kas ve bağ
dokusu liflerinden oluşur.

Seroza; en dışta seröz membranla çevrilidir.