Denizlerin Koruması ve Gemi Kaynaklı Deniz Kirliliğinin Önlenmesi

Denizlerin Koruması ve
Gemi Kaynaklı Deniz Kirliliğinin Önlenmesi
Kaptan Ersin ÇEVİKER
Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği
Atık Yönetim Merkezi
ÇEVRE İÇİN TEHLİKELER
Sera Etkisi-Küresel Isınma
Kaynakların israfı
Doğal ekolojik dengenin bozulması
İnsan sağlığına olumsuz etki
 Ozon tabakasında delinme
 Hayvan ve bitki türlerinde azalma
 Ekolojik dengede bozulma
 Asit yağmurları
 Su kirliliği
 Toprak kirliliği
 Doğal kaynakların tükenmesi
GEMİSANDER
Çevreye İlişkin Tanımlar
Çevre
Canlı ve cansız varlıkların bir arada bulundukları birbirini
etkiledikleri ve birbirinden etkilendikleri ortam.
Çevre bilimi
Tüm canlı ve cansızların karşılıklı etkileşimini inceleyen
bilim dalı.
Çevre Kirliliği
Çevrenin doğal yapısı ve bileşiminin bozulması
değişimi ve insanların olumsuz yönde etkilenmesi.
GEMİSANDER
Yaşam Kalitesi
Yaşam kalitesi, kişinin içinde yaşadığı çevrede kendi sağlığını
kişisel olarak algılayışıdır.
Sürdürülebilir Kalkınma
Bugünkü ve gelecek kuşakların çevreyi koruyarak, sağlıklı ve
dengeli bir çevrede yaşamasını güvence altına alan kalkınma
politikalarının bütünüdür.
Çevre Koruma
Çevresel değerlerin ve ekolojik dengenin tahribini,
bozulmasını ve yok olmasını önlemeye, mevcut bozulmaları
gidermeye, çevreyi iyileştirmeye ve geliştirmeye yönelik
çalışmaların bütünü.
GEMİSANDER
Ekoloji
Ekoloji, çeşitli türdeki canlıların çevreleri ile uyumlu olarak
nasıl yaşamlarını sürdürdüklerini veya bu canlı varlıkların
hangi şartlar altında besinlerini ve ihtiyaçlarını
karşıladıklarını ve çeşitli fonksiyonların ne tür bir canlı
topluluğu içinde yürütüldüğünü inceleyen bilim dalı.
Ekolojik Denge
İnsan ve diğer canlıların varlık ve gelişmelerini doğal
yapılarına uygun bir şekilde sürdürebilmeleri için gerekli
olan şartlar.
Doğa
İnsan etkinliğinin dışında kendi kendini sürekli olarak
yenileyen ve değiştiren güç canlı ve cansız maddelerden
oluşan varlığın tümü.
GEMİSANDER
Alıcı Ortamlar
Hava, toprak ve su.
Atık
Herhangi bir faaliyet sonunda çevreye
bırakılan her türlü madde.
GEMİSANDER
Arıtma
Atık su veya gazların kirleticilerden temizlenmesi işlemleridir.
Geri kazanım (Geri Dönüşüm)
Demir, çelik, bakır, kurşun, kâğıt, plastik, kauçuk, cam gibi atık
maddelerin,hammadde gibi kullanılarak, çeşitli işlemler
sonucunda şişe, kutu, plastik, kâğıt, gübre gibi yeni bir maddeye
dönüştürülerek kullanılır hale getirilmesidir.
Çevre Hakkı
Çevre hakkı, bugün çevre politikaları alanında önemli ve
belirleyici bir değer olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu açıdan,
çevre hukuku ve hakkının konusu, çevre kavramının tanımı ile
açıklığa kavuşturulmuştur.
GEMİSANDER
Deniz çevresinin kirlenmesi;
Canlı kaynaklara ve deniz hayatına zarar verme, insan
sağlığı için tehlike oluşturma, balıkçılık ve denizlerin
diğer yasal amaçlı kullanımı da dahil olmak üzere deniz
suyunun niteliğini bozma ve güzellikleri azaltma gibi
zararlı etkileri olan veya olması ihtimal olan maddelerin
veya enerjinin, insanlarca doğrudan doğruya veya
dolaylı olarak, haliçler de dahil olmak üzere deniz
çevresine sokulmasıdır.
SU KİRLİLİĞİ
Sıvı atıkların sularda oluşturduğu kirlilik ve etkileri:
Fiziksel Etkiler: Suyun sıcaklık, tat, koku gibi özellikleri
değişir. Yüksek sıcaklıktaki fabrika suları nehirlere
bırakıldığında nehirlerin sıcaklığını yükseltir. Sıcaklığı artan
suyun oksijen miktarı azalır ve ekolojik denge bozulur.
Kimyasal Etkiler: Kurşun, civa gibi metaller suda birikir.
Organik ve inorganik maddeler sularda birikir.
Biyolojik Etkiler: Organik atıkların etkisiyle su kaynaklarında
üreyen algler, bakteriler ve küfler oluşur. Bunlar da sulardaki
oksijeni azaltırlar.
GEMİSANDER
Dünya yüzeyinin % 70’ini kaplayan okyanuslar;
kendi iklimi, hayvan ve bitkilere sunduğu hayat olanaklarıyla,
dünyanın hayat döngüsünde önemli bir rol oynar.
DÜNYA DENİZ TİCARET FİLOSU 1.6 MİLYAR (DWT)
FİLO YAŞ ORTALAMASI 24.5
İstatistiki olarak 15 yaşını geçmiş deniz ulaşım araçlarının
neden olduğu kazalar sonucu can ve mal kayıpları ile çevre
felaketleri oluşmaktadır”.
Gemi kaynaklı deniz kirliliği,
günümüzdeki en etkin çevre
sorunlarındandır.
Gemilerin seyir ve limandayken gemi yapısı, makine donanımı, geminin seyir
süresi, yakıt tüketimi, gemide kalan insan sayısı ve geminin taşıdığı yüke göre
doğru orantılı olarak artış gösterir.
GENERAL KARGO VE DİĞER GEMİLER (LPG-LNG-DÖKME)
1. Tahliye bitimi geminin ambarlarını
temizlerken (süpürme ve yıkama esnasında)
oluşan atıklar.
2. Yükleme ve tahliye esnasında
gemi-sahil arasında ekipman veya
kullanma hatalarıyla (vinç,
hortum, kreyn, vb) oluşan
kirlenmeler.
RO-RO VE YOLCU GEMİLERİ
• Araçlardan sızan yağ vb maddelerin gemi içine akması
• Bu alanların temizliğiyle oluşan kirli atıklar
• Yolcuların sigara, naylon poşet vb. malzemeleri bilinçsizce denize atmalarından
kaynaklı kirlilik.
TANKERLER
Taşıma sonrası tank temizliği
esnasında slopu tanka
transfer ederken/direk
olarak denize deşarj
.
Deniz kazaları sonucu
(çarpışma, çatışma, oturma, sac
atması) oluşan kirlenme.
Makina dairesindeki makinaların
devre elemanlarının sızıntıları
Güverte makinalarının devre
elemanlarından sızan yağ veya
diğer sıvıların deniz suyu veya
yağmur sonucu denize karışması
Boya, tiner vb. maddeler ve
karinada kullanılan
antifouling (paslanmaya karşı) boyaların
atmosfere veya denize karışması
Gemi karinasına konan katotik
koruyucular ( pb, ni, al) içerikli tutya
malzemesi
Temizlenen kuler, hiter, vb. cihazların iş esnasında makina sintinesine
giden yağ, yakıt, su, vb. maddeler, kimyasal maddelerin elde kalan
atıkları.
.
1. Stern tube ve dümen rodundan
sızan yağ ve greslerin
oluşturabileceği kirlenme.
2. Egzoz üreten makinaların
atmosfere attığı zararlı
gazlar
(sülfür oksit -karbondioksit.
azot oksit).
Soğutma gruplarında kullanılan
gazların kaçakları sonucu
atmosfere salınan gazlar.
.
Balast alımı ve basılmasıyla
denizlerden başka denizlere
kirli su veya plankton vb.
taşınmasıyla oluşan kirlilikler.
.
Tankerlerde «inert»in temizliği esnasında kurum ve benzeri maddelerin
denize verilmesiyle oluşan kirlilik
1.Yaşam mahallinde oluşan atıklar
2. Lavabo mutfak ve tuvalet suları
3. Pişirme yağları
4. Canlı hayvan gemilerindeki
hayvan dışkıları-ölüleri
.
KATI ÇÖPLER
YAĞLI BEZLER ÜSTÜPÜLER
KÂĞIT, METAL VE CAM ŞİŞELER
İLAÇLAR
PİLLER
AKÜLER
.
FLORESAN
AMPÜLLER
ELEKTRONİK ATIKLAR
(KARTUŞLAR-TV-BİLGİSAYAR VB)
KİMYASAL BASINÇLI KAPLAR
(ETER –MAKİNA KATKILARI VB)
Maddelerin denizlerde çözünebilmesi için geçmesi gereken süre
Kağıt bilet
2 – 4 hafta
Pamuk bez
1 – 5 ay
Halat
3 – 14 ay
Yün bez
1 yıl
Boyalı tahta
13 yıl
Teneke kutu
100 yıl
Alüminyum kutu
200 – 500 yıl
Plastik şişe
450 yıl
Deniz çevresini korumaya
yönelik taraf olduğumuz
uluslararası sözleşmeler
GEMİSANDER
Deniz kirliliğini önlemek için yapılan temel uluslararası
anlaşma MARPOL 73/78’dir.Ek V ve MARPOL 73/78 gemide
oluşan çöplerin miktarını, tanzim edilmesini ve işlenmesiyle
ilgili düzenlemeleri içerir.
EK:
1973, 1976 ve 1977 yıllarında meydana gelen bir dizi tanker
kazası sonucu yapılan “Uluslararası Tanker Güvenliği ve
Deniz Kirliliği’’ protokolü.
GEMİSANDER
Petrol ile Deniz Kirlenmesinin Önlenmesi Kuralları
Dökme zehirli Sıvı Maddelerle Deniz Kirlenmesinin
Kontrolü,
Denizde Paketli Taşınan Zararlı Maddelerle Kirlenmenin
Önlenmesi Kuralları,
Gemilerden Çıkan Pissular ile Kirlenmenin Önlenmesi
Kuralları
Gemilerden Atılan Çöplerle Denizlerin Kirlenmesinin
Önlenmesi Kuralları
Gemilerden kaynaklanan Hava Kirliliğinin Önlenmesi
Kuralları
GEMİSANDER
Gemilerde deniz çevresini
korumaya yönelik
tedbirler-zorunluluklar
GEMİSANDER
Denizlerin atıkları yok etme, zararsız hale
getirme ve kendini yenileyebilme kaynakları
sınırsız değildir
GEMİSANDER
Gemiler Neden Yasal Olmayan Deşarj Yapar?
Yasal Olmayan Deşarjların Tespit zorluğu
Liman Atık Kabul tesislerinin tüm dünya genelindeki yüksek
maliyetleri.
Gemi üzerindeki teknik ekipmanların (OWS- OCM) Yedek
parçalarının ve işletim giderlerinin yüksek maliyeti.
Daha fazla yük Almak için slop tanklarının
illegal boşaltımı
Dökme yük gemileri de ambarlarını yıkadıktan
sonra bu ambar yıkama sularını da genelde
dışarıya basılması
Seperatör devresinin by-pass edilmesi
1.Bu plan Çevre Politikasının bir parçasıdır.
Çöp yönetim planı
•Çöp miktarını minimuma indirmek, gemi
çöplerinin toplanması ve depolanması,
gemi çöp öğütme ve paketleme cihazları)
•Eğitim, öğretim ve bilgilendirme
•Katı dökme yüklerin yük atıklarının
yönetimi
•Çöpler için atık alım tesisleri
Bu plan Çevre Politikasının bir
parçasıdır.
TÜM GEMİLER
Yakıt alımı, sintinenin transferi,
sintine seperatörü ile denize basılması,
insinaratörde kirli yağın ve slaçın
yakılması kayıt edilmesi, tüm atık
tanklarının doluluk durumu (oil record
book) swage, katı atıkları
nerede ve ne şekilde bertaraf
.
edileceğine
dair planlar geliştiririp buna
göre hareket etmek ve kayıt tutmak
zorundadır.
Tüm tankerler;
yıkama (kargo record book) prosedürü
dahil her aşamayı kayıt altında tutmak
ve ne şekilde bertaraf ettiğinin hesabını
vermek zorundadır. Sahil tesisleri de
gemiden atığı alma hususunda gerekli
desteği vermek zorundadır.
.
400 gross ton ve üstü ve 15 kişi veya
daha fazla kişi taşıyabilen gemiler,
ve bütün sabit ya da yüzer
platformlar “çöp kayıt defteri”
bulundurmak zorundadır.
Gemiler; çevre kirliliği ile ilgili «dril plana» göre gemi içinde bir kaç kez, yılda bir
defa da ship-shore drill yapmak zorundadırlar,
Bu tatbikatlar ve planları her seferinde çatışma oturma, yangın gibi farklı sebeplere
bağlı olarak değişik içeriktedir..
RESMİ GAZETE TARİHİ: 26.12.2004
RESMİ GAZETE SAYISI: 25682
GEMİLERDEN ATIK ALINMASI VE
ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
TÜRKİYE'NİN DENİZ YETKİ ALANLARINDA BULUNAN GEMİLERİN ÜRETTİĞİ
ATIKLAR İLE YÜK ARTIKLARININ DENİZE VERİLMESİNİN ÖNLENMESİ VE
DENİZ ORTAMININ KORUNMASI MAKSADIYLA, YÜKÜMLÜLERİ TARAFINDAN
ATIK KABUL TESİSLERİNİN KURULMASI VE İŞLETİLMESİ İLE ATIK ALMA
GEMİLERİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR BELİRLENMİŞTİR.
DENİZLERİN GEMİLER TARAFINDAN KİRLETİLMESİNİN ÖNLENMESİ
HAKKINDA ULUSLARARASI MARPOL 73/78 SÖZLEŞMESİNE
DAYANILARAK VE 27/11/2000 TARİHLİ VE 2000/59/EC SAYILI GEMİLERİN
ÜRETTİĞİ ATIKLAR VE YÜK ARTIKLARI İÇİN KULLANILAN LİMAN ATIK
ALIM TESİSLERİ HAKKINDA AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY
DİREKTİFİNE PARALEL OLARAK HAZIRLANMIŞTIR.
GENEL İLKELER
Atık üretiminin ve atığın zararlılığının önlenmesi ve azaltılması
• Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması
• Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve proseslerin
kullanılması
• Atıkların kaynağında ayrı toplanması
• Atıkların taşıma lisanslı araçlar ile taşınması
• Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri
kazanılması
• Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi
• Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması
• Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması
• Atıklardan kaynaklanan zararlardan dolayı müteselsil sorumluluk
ATIK YÖNETİM HİYERARŞİSİ
İyi bir atık yönetim planı nasıl olmalıdır?
ATIKLARIMIZI
TANIMAK
ATIKLARIN
KAYNAĞINDA
AYRI
TOPLANMASI
ATIK YÖNETİM
PLANLARININ
OLUŞTURULMASI
NİHAİ BERTARAF/
GERİ DÖNÜŞÜM
DOĞRU
DEPOLAMA
4
3
ATIKLARI TANIMA
ÇÖP NEDİR ?
Hayvan, sebze ve meyve atığı; genelde tüm atık ürünlerdir

Üretim ve kullanım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, insan sağlığı ve
çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı
ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü maddedir.
TEHLİKELİ ATIKLAR
ATIĞIN TEHLİKELİ OLDUĞUNU
NASIL ANLARIZ ?
ÇÖP BİDONU ETİKETLERİ
ÇÖP BİDONU ETİKETLERİ (kaynakta ayırma)
Geri dönüştürülemeyen plastikler için etiket
TEHLİKESİZ ATIKLAR
TEHLİKESİZ ATIKLAR
Atıkların ayrı
toplanması için
uygun sahanın
oluşturulması
Atıkların
Kaynağında
Ayrıştırılması
Tehlikesiz atık
geri kazanım
lisanslı firma
İkincil
malzemelerden
yapılmış ürün
Çöpün işlenmesinde kullanılabilecek aletler
Gemide çöp işlenmesi için kullanılabilecek araçlar yakma, öğütme,
sıkıştırma makineleri ve bunlara yardımcı araçlardır.
Çöpü suyla karıştırıp bulamaç
haline getirirler ve bu bulamaç
25 milimlik elekten rahatça
geçecek boyuttadır.
Çöp Yakma Makineleri
(insineratörler)
Tüm insineratörler «IMO»
standardına uygun olmalıdır,
Metal ve cam dışındaki çöp
türleri yakılarak yok edilebilir.
Sintine sularının sintine seperatörü
(ows) kullanılarak arıtılıp denize
basılması 10.000 gross ve üzeri
gemilerde mecburidir.
15 ppm limiti üzerinde herhangi bir
atık sıvının boşaltımını engelleyecek
otomatik bir durdurma cihazı tesisatı
MARPOL 73/78
çerçevesinde uluslararası
standartlara uyumunun
onaylanması
Atıkların gemiden uzaklaştırılması
Sahil tesislerine veya barca transfer
edilmesi
-
.
Yağ ve su karışımı atıkların yağ ve su
ayrışımında santirifüj seperatörü)
kullanılarak çıkan suyun sintine
separatöründen geçilerek (15 ppm) arıtılıp
denize basılması
-
Atıkların gemiden uzaklaştırılması
Pis su tankına (swage holdıng tank) alınan tuvalet ve
lavabo sularının pis su arıtıcısı (sewage unıt)
kullanılarak denize basılması
.
Gemi tarafından kirli yağ ve slaçların
insinaratörde yakılması
EK-V’e göre sınırlı sayıda çöp tipinin denize boşaltılmasına müsaade
edilmesine rağmen öncelik her zaman çöplerin liman çöp toplama tekne
ve merkezlerine verilmesidir.
Liman atık kabul tesisi
İnsanoğlu tarafından tüketilen
atıklardan, değerlendirilebilen
atıklar çeşitli fiziksel veya
kimyasal işlemlerle ikincil
hammaddeye dönüştürülerek
tekrar üretim sürecine dâhil
edilmesine geri dönüşüm
denir.
Bertaraf;
• Bazı atıkların geri kazanımı ya da işlenmesi
konusunda izin bulunmamaktadır. Atığın
zorunlu olarak bertaraf edilmesi
(yok edilmesi) gerekir.
Örnek: Kalıcı organik kirleticiler (POPs).
Bazı atıklar için mevcut koşullar altında
geri kazanıma yönelik bir olanak
bulunmamaktadır.
Atıkların geri kazanımı
teknolojinin gelişimine bağlıdır.
Örnek: Asbest
KAYIT;
Kaptan duba ve araçlar da
dahil olarak liman çöp toplama
merkezi nakledilen çöpün
miktarını gösteren bir belge
veya sertifika almalıdır. Bu
belge ve sertifikalar kayıt
defteri ile birlikte
saklanmalıdır.
ATIK YÖNETİM YÖNETMELİĞİ
GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ
R1
R2
R3
R4
R5
R6
R7
R8
R9
R10
R11
R12
R13
Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma
Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi,
Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü
(kompost ve diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil)
Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü,
Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü,
Asitlerin veya bazların yeniden üretimi,
Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı,
Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı,
Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları,
Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı,
R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı,
Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak
üzere değişimi,
R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya
kadar atıkların depolanması
BERTARAF YÖNTEMLERİ
Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama
(çevreden ve herbiri ayrı olarak
izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama ve benzeri),
D6
Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım
D7
Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım
D8
biyolojik işlemler,
D9
Buharlaştırma, kurutma ve benzeri),
D10 Yakma (Karada)
D5
GEMİSANDER
Atık Yönetimi Döngüsü
Geçici depolama
Bertaraf tesisi
Sevk
Çevre İl Müdürlüğü
Atık Geri Kazanım-Bertaraf
ÇEVRE KANUNUNA GÖRE VERİLECEK İDARÎ
PARA CEZALARINDA
İHLALİN TESPİTİ VE CEZA VERİLMESİ İLE
TAHSİLİ
HAKKINDA YÖNETMELİK
Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde kalan serbest ve
münhasır ekonomik bölgeler dâhil tüm kara alanında, ülkenin
egemenlik alanlarındaki denizlerde ve yargılama yetkisine tabi
olan deniz yetki alanlarında ve bunlarla bağlantılı sularda, tabii
veya suni göller ve baraj gölleri ile akarsularda 2872 sayılı
Çevre Kanunu uyarınca uygulanacak idarî yaptırımları kapsar.
Avrupa′nın en kuvvetli yer gözlem uydusudur. ESA (European Space
Agency) tarafından yönetilmektedir. Mart 2002 yılında fırlatılan ENVISAT
Denizlerdeki kirliliklerinin tespiti içinde kullanılmaktadır.
Çevreyi korumanın EN KOLAY YOLU
teşekkürler