HORMON ETKİ EKANİZMALARI Doç. Dr. Pınar TUNCEL Hormon sınıflandırması Kimyasal yapılarına göre Çözünürlük özelliklerine göre Reseptörün yerleşimine göre Aracılık eden sinyale göre Reseptörün yerleşimine göre İntrasellüler reseptöre bağlanan hor Hücre yüzeyinde reseptöre bağlanan hor 2. mesajcısı, cAMP olanlar cGMP olanlar Ca-fosfatidilinozitol Kinaz veya fosfataz kaskadı olanlar İntrasellüler reseptöre bağlanan hor Steroid hormonlar Androjenler Östrojenler Progestinler Glukokortikoidler Mineralokortikoidler Vit D3 Tiroid hormonları İntrasellüler reseptöre bağlanan hor Genel Özellikler Lipofilik Kolesterolden sentezlenir (Tiroid hor) Transport prot ile taşınırlar Ligand-reseptör kompleksi hücre içi mesajcı olarak kabul edilir Hücre yüzey reseptörüne bağlanan hor Genel Özellikler Hidrofilik Genellikle taşıcı proteinleri yok Hücre içi etkilerini 2.mesajcılar ile gösterirler Hücre yüzey reseptörüne bağlanan hor 2. Mesajcısı cAMP olanlar 2-adrenerjik katekolaminler -adrenerjik katekolaminler Glukagon Anjiotensin II ADH Kalsitonin FSH LH MSH ACTH TSH PTH Hücre yüzey reseptörüne bağlanan hor 2. Mesajcısı cGMP olanlar Atriyal natriüretik faktör NO Hücre yüzey reseptörüne bağlanan hor 2.mesajcısı Ca++\fosfatidilinozitol olanlar Ach GnRH 1-adrenerjik katekolaminler Oksitosin PDGF TRH ADH Kolesistokinin Gastrin Hücre yüzey reseptörüne bağlanan hor 2.mesajcı kinaz\fosfataz kaskadı olanlar EGF EPO GH İnsülin İGF-I, II PDGF PRL Hücre yüzey reseptörleri G-protein eşleşmiş reseptörler Reseptör protein-tirozin kinazlar Nonreseptör protein-tirozin kinazlar Protein-tirozin fosfatazlar Protein serin/treonin kinazlar Guanilat siklazlar G-protein eşleşmiş reseptörler G-protein eşleşmiş reseptörler Reseptör protein-tirozin kinazlar Reseptör protein-tirozin kinazlar EGF NGF PDGF İnsülin Nonreseptör protein-tirozin kinazlar Sitokinler EPO GH Protein-tirozin fosfatazlar CD45 Protein serin/treonin kinazlar TGF- Guanilat siklazlar ANP Protein serin/treonin kinazlar Guanilat siklazlar Guanilat siklazlar 2. mesajcılar cAMP cGMP Fosfolipidler ve Ca++ Ras, Raf, MAP Kinaz Yolu JAK/Stat Yolu cAMP cAMP aracılı protein fosforilasyonu Protein Kinaz A aktivasyonu cAMP aracılı glikojen metab düzenlenmesi cAMP aracılı gen transkripsiyonu Fosfolipidler ve Ca++ Fosfatidilinozitol 4,5-bisfosfat hidrolizi (IP3) Ca++ ve Kalmodulin Ras, Raf, MAP Kinaz Yolu Hidrofobik hormonların etki mekanizması Steroid Hormon Reseptörü Steroid Hormon Reseptörü