5. Hafta

HÜCRE ZARINDAN
MADDE GEÇİŞLERİ
10-14/03/2014
Osmoz (Suyun Difüzyonu)
○ Ozmos, sıvı moleküllerin yarı-geçirgen zardan, çok yoğun ortamdan az yoğun
ortama doğru geçişidir. Hücre zarı, hücre içi sıvı (sitoplazma) ile hücre dışı
ortam arasında bir sınır oluşturur. Bu iki ortamın yoğunluk farklarına göre
hücre zarından su geçişi olur ve sıvı konsantrasyonu dengeye ulaşana kadar da
bu geçiş devam eder
2
C) Osmotik Olaylar
○ a)Hipertonik Ortam:(Yoğun Ortam) Bir hücre kendisinden daha yoğun ortama
koyulursa su kaybederek büzülür. Bu olaya plazmoliz denir.
b)Hipotonik Ortam (Az yoğun ortam): Plazmoliz olmuş yada normal bir hücreye
kendisinden daha seyreltik bir çözeltiye koyarsak su alarak şişer.Bu olaya
deplazmoliz denir.
○ c) İzotonik Ortam(Denge Ortamı): Hücre izotonik ortama koyulursa dengeli bır
madde alış verişi olur.
Hemoliz: Hücreler çok seyreltik ortamlara ya da saf suya konulursa aşırı miktarda
su alarak gerilirler. Bu gerilme sonucunda oluşan basınçla hayvan hücreleri
patlar. Buna hemoliz denir.
3
D) Osmotik Kuvvetler
○ a)Ozmotik basınç: Hücre içindeki çözünmüş
maddenin hücre zarına yaptığı basınçtır. Çözünmüş
madde miktarı arttıkça ozmotik basınç artar.
b)Turgor basıncı: Hücre içindeki suyun hücre
zarına yaptığı basınçtır. Bitki hücrelerinde kofullar
tarafından düzenlenir.Turgor basıncı ile;
*Otsu bitkilerin ve taze dokuların dik durması
*Bazı ırganım (nasti) hareketleri
*Stomaların açılıp kapanmasını sağlar
4
○ c) Emme Kuvveti: Ozmotik basınçtan turgor
basıncının çıkarılması ile elde edilen kuvvettir.
E.K=O.B-T.B şeklinde hesaplanır.
* Yoğunlukla doğru orantılıdır.
5
Osmotik Olaylar ve Kuvvetler
Alyuvarların zarından su düzenli olarak geçiş yapar. Eğer alyuvara
çok fazla su girişi olursa, hücrenin ölümüne sebep olacak şekilde
hücre çatlayabilir, yeteri kadar su girişi olmazsa hücre büzülür ve
esnekliğini kaybeder. Normal koşullarda her iki yönde geçiş yapan
suyun miktarı öyle hassas ayarlanmıştır ki, hücrenin hacmi sabit
kalır.
(a) İzotonik (Ozmotik basınçları eşit)
(b) Hipotonik (Ozmotik basıncı, hücreninkinden düşük)
(c) Hipertonik (Ozmotik basıncı, hücreninkinden yüksek)
6