Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. DENEY NO: 8 SERİ DEVRELER AMAÇ 1. Seri bir devrede RT toplam direncinin, birbirine seri bağlı R1, R2, R3, ....... Rn dirençleri cinsinden nasıl yazılabileceğini deneysel olarak göstermek. 2. Biribirine seri bağlı direçlerin göstereceği toplam direnç için deney sonuçlarından yola çıkarak bir formül oluşturmak. MALZEME LİSTESİ 1. 0-15 V arası ayarlı bir DC güç kaynağı 2. Sayısal ölçü aleti (FLUKE45 multimeter) 3. Dirençler: (tamamı 1/2W, %5 toleranslı olmalı) 2×330Ω, 1×470Ω, 1×1200Ω, 1×220Ω, 1×4700Ω. İŞLEM BASAMAKLARI Bölüm A: Seri-bağlı dirençlerde Toplam RT direncinin Ohmmetre Yöntemi ile Bulunması 1. Nominal değerleri 330, 470, 1200, 2200, 3300 ve 4700Ω olan 6 adet direnci ele alınız. Daha sonra bu dirençlerin herbirinin değerlerini ölçerek; Tablo 8-1 e kaydediniz. 2. Şekil 8-3 ve Tablo 8-2 de görüldüğü gibi dirençleri 7 farklı kombinasyonda bağlayınız. Herbir kombinasyonda AB terminalleri arasındaki direnci ölçünüz ve Tablo 8-3 de ölçülen değerler kısmına kaydediniz. 3. Tablo 8-1 de ki ölçüm sonuçlarından faydalanarak, Toplam direnç değerlerini bulunuz. Tablo 8-2 deki Hesaplanan değerler sütununa bunları kaydediniz. 4. R1, R2, R3 ...R6 sembollerini kullanarak, herbir kombinasyonun toplam direnç değeri için bir formül yazınız. Örneğin R1 için ölçülen değer 300Ω ve R2 için 450Ω ise, R1 ve R2 kombinasyonunun ölçülen direnç değeri için 750Ω yazılır. Buradan da aşağıdaki formül elde edilir: RT = R1 + R2 Bölüm B: Seri-bağlı dirençlerde Toplam RT direncinin Ohm kanunu Kullanılarak Bulunması Bölüm A da kullanılan 6 adet direnç burada 7 farklı kombinasyonda kullanılmıştır. DENEY NO8-ETG- 1 - Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 330 1200 1200 B A 2200 (a) 3300 (b) 4700 330 B A 470 1200 A B (d) (c) 1200 B A 2200 3300 470 1200 B A (e) 330 2200 B A (f) A 330 470 1200 2200 3300 B (g) Şekil 8-3. (a)’dan (g)’ye kadar direnç kombinasyonları 5. Şekil 8-4 teki devreyi kurunuz. DC güç kaynağı kapalı ve anahtar açık iken, AB terminalleri arasına a direnç kombinasyonunu bağlayınız. DC güç kaynağını açıp, Voltmetrede 10V okuyuncaya dek güç kaynağının çıkışını ayarlayınız. Direnç Kombinasyonları A + V B Vgüç kaynağı, VPS A 0-10 mA Ampermetre - S1 Şekil 8-4 Direnç kombinasyonlarını bağlamak için kullanılacak devre DENEY NO8-ETG- 2 - Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 6. S1 anahtarını kapatınız. Dirençler üzerinden geçen akım Ampermetre kullanılarak ölçülecektir. Bu arada DC güç kaynağı çıkışının 10V ta sabit kaldığından emin olunuz. Bu değeri Tablo 8-3 te Uygulanan Gerilim sütununa kaydediniz. Ampermetre üzerinden okuduğunuz değeri, a kombinasyonu için Ölçülen Akım sütununa kaydediniz. 7. S1 anahtarını açınız. AB terminalleri arasına bu defa b direnç kombinasyonunu bağlayınız. S1 anahtarını kapatınız. Bu arada DC güç kaynağı çıkışının 10V ta sabit kaldığından emin olunuz. Gerilim değerini ve b kombinasyonu için akım değerini tablo 8-3 e kaydediniz. 8. c den g ye kadar olan tüm direnç kombinasyonları için işlem basamağı 6 ve 7 yi tekrarlayınız. 9. Tablo 8-3 te ölçtüğünüz V ve I değerlerine göre RT toplam direncini Ohm Kanunu’na göre hesaplayınız. RT = V I Bulduğunuz sonuçları Ohm Kanunu na göre hesaplanan değerler sütununa yazınız. 10. Tablo 8-2 deki RT Hesaplana değerler sütununu, Tablo 8-3’e a dan g ye kadar olan tüm kombinasyonların yeraldığı sütuna kopyalayınız. 11. R1, R2, R3 ...R6 sembollerini kullanarak, tablo 8-3 teki herbir kombinasyonun toplam direnç değeri için bir formül yazınız. 12. Bölüm A ve B de elde ettiğiniz sonuçlara bakarak herhangi bir direnç kombinasyonu için genel olarak kullanılacak bir toplam direnç formulü yazınız: RT = ………………………………………… Tablo 8-1. Dirençlerin Ölçülen değerleri Direnç Okunan değeri( ohm) Ölçülen değeri(ohm) R1 330 R2 470 R3 1200 R4 2200 DENEY NO8-ETG- 3 - R5 3300 R6 4700 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Tablo 8-2. Seri bağlı dirençlerin Toplam değerini Bulma, 1. Yöntem Direnç Değerleri Direnç Kombinasyonu a R1 R2 330 R3 R4 1200 RT Formülü 2200 c 3300 330 R6 1200 b d R5 Toplam Direnç RT Hesaplan Ölçülen an değer Değer 470 e 4700 1200 1200 2200 f 330 470 1200 2200 g 330 470 1200 2200 3300 3300 Tablo 8-2. Seri bağlı dirençlerin Toplam değerini Bulma, 2. Yöntem Tablo 8OHM 2 de Kanununa hesapla nan RT RT için Direnç Uygulanan Ölçülen göre değeri formül Kombinasyonu gerilim (V) akım (A) RT = V/I a b c d e f g SORULAR 1. Seri devrelerde toplam direnç bulmak için kullandığınız iki yöntemi karşılaştırınız. 2. Herbir direncin bir ohmmetre kullanarak tek başına değerinin ölçülmesi bu deneyin amacına ulaşmada neden önemlidir? Açıklayınız. 3. Tablo 8-1 ve Tablo 8-2 de yeralan verileri tartışarak, değerlendiriniz. Bu verilerden bir grup seri bağlı direncin toplam direncini bulurken, genel bir formül önerisi oluşturulabilir mi? Açıklayınız 4. Tablo 8-2 deki ölçülen ve hesaplanan RT değerlerini karşılaştırınız. Eğer farklılıklar varsa, nedenlerini açıklayınız. DENEY NO8-ETG- 4 - Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5. Tablo 8-3 teki Ohm kanunu yöntemine göre ölçülen akım değerinden faydalanılarak hesaplanan RT direnci ile Tablo 8-2 deki hesaplanan RT değerlerini karşılaştırınız. Eğer farklılıklar varsa, nedenlerini açıklayınız. 6. Eğer R1, R2, R3, R4 dirençlerinin konumları değişirse, bunun toplam direnç üzerindeki etkisi ne olur? DENEY NO8-ETG- 5 -