Evrim ve ekoloji projesine Avrupa`dan büyük destek

TÜBİTAK EVRİMİ “TARTIŞMALI” BULMUŞTU!
‘Manevi Mirasım
Bilim ve Akıldır!’
“Ben, manevi miras olarak
hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım
bilim ve akıldır... Zaman
süratle ilerliyor, milletlerin,
toplumların, kişilerin mutluluk
ve mutsuzluk anlayışları bile
değişiyor. Böyle bir dünyada,
asla değişmeyecek hükümler
getirdiğini iddia etmek, aklın
ve bilimin gelişimini inkâr
etmek olur... Benim Türk
milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım
ortadadır. Benden sonra beni
benimsemek isteyenler, bu
temel eksen üzerinde akıl ve
bilimin rehberliğini kabul
ederlerse, manevi mirasçılarım
olurlar.”
Mustafa Kemal
Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna
Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak: İsmet Giritli,
Kemalist Devrim ve İdeoloji, İ.Ü. Yayınları
Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ
Türkiye’nin Haftalık Bilim Haberleri
ve Kültürü Dergisi
Sayı: 1376 - 02 Ağustos 2013
İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına
Orhan Erinç
GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız
YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı
SORUMLU MÜDÜR
Aykut Küçükkaya
GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir
“Sağlık” sayfası VKV Amerikan
Hastanesi’nin, “Bilim Kültür ve Eğitim”
sayfası İstanbul Kültür Üniversitesi’nin ve
arka sayfa konuları ‘Atılım Üniversitesi’nin
katkıları ile hazırlanmıştır.
CBT 1376 - 2 / 2 Ağustos 2013
YAYIMLAYAN
Yeni Gün Haber Ajansı Basın
ve Yayıncılık A.Ş.
İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ
Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2
34382 Şişli İstanbul
Tel: 0212 343 72 74 Faks: 0212 343 72 64
CUMHURİYET REKLAM
Tel: 0212.2519874/3437274
Yerel Süreli Yayın
BASKI DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul
www.cumhuriyet.com.tr
Evrim ve ekoloji projesine
Avrupa’dan büyük destek
Burak Avcı, Max Planck Deniz Mikrobiyolojisi Enstitüsü, Bremen, Almanya, bavci@mpi-bremen.de
Avrupa’daki en başarılı bilimsel araştırmalara kaynak
kavuşacağız.”
sağlayan Avrupa Araştırma Konseyi’nin bu yıl seçtiği projeler
MATEMATİKSEL EVRİM KURSU REDDEDİLMİŞTİ
arasında bir Türk bilim insanının yürüttüğü evrim ve ekoloji
Dr. Özgül, Türkiye’de evrimsel biyoloji alanındaki çalışmaları
araştırması bulunuyor. 1.5 milyon Avro’luk bütçe sağlanan
etkin olarak destekleyen akademisyenlerin oluşturduğu
bu araştırma, son yıllarda TÜBİTAK’ın “tartışmalı” bulduğu
Evo-Eko-Türkiye Grubu’nun bir üyesi; aynı zamanda, bu
evrim konusuna, uluslararası bilim dünyasının verdiği önemi
grubun düzenlediği ve Eylül ayında İzmir’de gerçekleşecek
yansıtması açısından da özel bir anlam taşımaktadır.
Matematiksel Evrim Yaz Okulu’nun eğitmenlerinden. Yaz
Avrupa Araştırma Konseyi’nin (ERC) Avrupa Birliği 7.
okuluna katılacak öğrencilere maddi destek sağlamak amacıyla,
Çerçeve Programı kapsamında bu yıl destekleyeceği genç bilim
grubun TÜBİTAK’a yaptığı başvurusu, “evrimin tartışmalı
insanlarından birisi Zürih Üniversitesi, Evrimsel Biyoloji ve Çevre
bir dal” olduğu gerekçesiyle reddedilmiş1 ve kurumun bu
Araştırmaları Enstitüsü’nde araştırmalarını sürdüren Yrd. Doç.
bilimsel nesnellikten uzak kararı ulusal ve uluslararası yayın
Dr. Arpat Özgül. Genç araştırmacıları teşvik amaçlı verilen bu
organlarında eleştirilmiştir2.
prestijli ödül kapsamında Dr. Özgül’ün evrim ve ekoloji projesi 5
Dr. Özgül’ün konuyla ilgili yorumu şöyle:
yıl süreyle ve 1.5 milyon Avro’luk bütçeyle desteklenecek. “Bizim sorunumuz bu yaz okuluna maddi desteğin
Dr. Özgül, yaban hayat popülasyonlarının çevresel
sağlanmamış olması değildir. Eğitmenler, bütünüyle kendi maddi
değişime verdikleri ekolojik ve evrimsel tepkileri araştıracağı
olanaklarıyla katılmakla kalmayıp, öğrencileri desteklemek
bu projeyi şöyle anlatıyor:
için bir çoğu kişisel bağışta da bulunmuştur. Basın bildirimizin
“Popülasyonların çevresel değişime verecekleri tepkileri
ardından, halkın da yaptığı bağışlarla da yeterli parasal destek
önceden tahmin edebilmek biyolojik çeşitliliği koruma açısından
şu anda sağlanmış bulunuyor. Bizim asıl derdimiz TÜBİTAK’ın
çok önemli. Ancak, bunun için bu tepkilerin altında yatan
bu desteği vermemek için öne
ekolojik ve evrimsel
sürdüğü bilimsel nesnelliğe
süreçleri iyi anlamamız
sığmayan evrim karşıtı
gerekiyor. Bir çok farklı
gerekçelerdir. Tamamen dini
tür üzerinde yapılan
ya da siyasi ideolojinin ürünü
çalışmalarda şunu
olan bu tür akıl dışı gerekçeleri
görüyoruz: popülasyonlar
kullanabilecek kişilerin,
çevresel değişime sadece
uluslararası bilim dünyasında
nicel değil, aynı zamanda
saygın bir yer edinmesi ve
nitel tepkiler de veriyor.
bu konumu titizlikle koruması
Örneğin, sadece bireylerin
gereken TÜBİTAK’ın yetkili
sayısı değil, aynı zamanda
kurullarında şu ya da bu şekilde
boy gibi fenotip (fiziksel)
görev almış olması endişe
özellikleri de değişebiliyor.
vermekte ve genç araştırmacıları
Bu değişimin bir kısmı
umutsuzluğa düşürmektedir.
ekolojik, bir kısmı da
Avrupa Araştırma Konseyi
evrimsel bir tepki.
tarafından üçbin başvuru
İskoçya’da yaban
Proje kapsamında incelenecek yaban hayat ve laboratuvar popülasyonları. arasından seçilen projemizin
koyunları, Kolorado’da
temel yapı taşı evrimdir.
marmotlar ve laboratuvar
Projeye verilen bu destek,
ortamında uyuz böcekleri
evrimsel analizin temel ve uygulamalı bilimlerdeki öneminin
üzerine yaptığımız çalışmalarda bu tür ekolojik ve evrimsel
uluslararası bilim camiasınca da kabul edilmiş olduğunu
süreçlerin detaylarını incelemiştik. ERC’nin destekleyeceği
açıkça göstermektedir. TÜBİTAK’ın Avrupa Araştırma Konseyi
bu proje kapsamında ise, araştırma ekibimle birlikte kritik
fonuna verdiği değer, geçmişte bu ödülü kazanmış Türk bilim
popülasyon değişimlerini (örneğin, hızlı düşüşleri) daha henüz
insanlarına gösterdiği ilgiden ve TÜBİTAK üzerinden yapılacak
gerçekleşmeden öngörmemizi ve önlem almamızı sağlayacak
başvuruları desteklemesinden açıkça görülüyor3.
erken uyarı sinyallerini araştırmayı hedefliyoruz.
Buna karşın, salt evrim karşıtı ideolojik ve siyasal
Projemiz üç ana parçadan oluşuyor:
gerekçelerle, bu konudaki projelere gösterdiği ilgisizlik
(1) Detaylı çalışılmış dokuz ayrı memeli popülasyonunda
TÜBİTAK’ın saygınlığına gölge düşürmektedir. Avrupa
gözlemlenen demografik ve fenotipik tepkilerin istatistiksel
Konseyi’nin araştırma fonlarını Türkiye’ye daha çok çekebilmek
analizi;
için, TÜBİTAK geçmişteki uluslararası saygınlığını ve bilim
(2) Evrimsel ve ekolojik süreçleri içeren modeller
insanlarının güvenini yeniden kazanmalı, bunun için de
kullanarak, bu popülasyonların verdiği erken uyarı sinyallerinin
bünyesindeki ideolojik kangrenden temizlenip bilimsel
araştırılması; nesnelliğe yeniden kavuşmalıdır.”
(3) Son olarak da, bu analizlerinden çıkacak erken
1
http://www.habervesaire.com/news/tubitakin-karariuyarı sinyallerinin iki ayrı laboratuvar sistemi üzerinde testi.
kurumun-bilimsel-guvenilirligine-buyuk-bir-darbedir-2586.html
Araştırmamız sonucunda yaban hayat korumasında son
2
derece eksikliğini hissettiğimiz, değişen çevre koşullarına
http://news.sciencemag.org/scienceinsider/2013/07/
popülasyonların vereceği tepkileri öngörebilme becerisini
turkish-scientists-see-new-evide.html
geliştirmeyi umuyoruz. Aynı zamanda, evrimsel ve ekolojik
3
http://www.fp7.org.tr/home.do?cid=24890
süreçlerin nasıl iç içe geçtiğini daha iyi anlama olanağına