Slayt 1

Tarihi
• İstanbul’un tarihi yarımadasına ilk olarak
M.Ö.657’de Megaralılar yerleşmiştir.
• Megara, Yunanistan’ın Attik bölgesinde
deniz kıyısında yer alan bir kenttir.
• Megaralılar M.Ö.676 yılındada da
Khalkedon’a yerleşmiş ve koloniler
kurmuşlardı.
Tarih
• Zamanla tarihi yarımada tahıl, baharat,
ipek, sanat eserleri, kıymetli madenler vb.
ve Haliç’in sunduğu korunaklı liman
imkanıyla hızla gelişti.
• Ancak karşı kıyıda kendilerinden önce
yerleşen ve bu zenginliği göremeyip tarihi
yarımadaya yerleşmeyen diğer
Megaralıları “Körler Ülkesi” yani
Khalkedon (Kadıköy) adını verdiler.
Tarih
• Megaralıların başında yer alan Bizas’ın
Delphi kentindeki kahine kentini nerede
kurması gerektiğine sorduğuna inanılır.
• Kahin de ona kentini Körler Ülkesi’nin
karşısında kurmasını söylemiştir.
• Bu sebeple kurulan kente uzun süre
Bizans, Byzantion ya da Byzanca
denmiştir.
• M.Ö. 280 Makedon Saldırısı
• M.Ö. 146 Roma
İmparatorluğu’na bağlanma
(özerk kent devleti)
• M.S. 195-196 Roma
İmparatoru Septimus
Severius kenti kuşatarak ele
geçirdi.
• M.S. 330 I. Konstantinos Doğu
Roma/Bizans İmparatorluğu’nu
kurdu ve şehrin adı
Konstantinapolis oldu.
• Konstantinos Hristiyanlığı kabul
edince kent Hristiyanlığın önemli
kentlerinden biri haline geldi.
• 391 yılına kadar Antik Roma Dini,
Sonra Ortodoks Hristiyanlık
Batı ve Doğu Roma
İstanbul şehri, tarihte toplam 29 kere kuşatılmıştır
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1)
MÖ. 479- Sparta kralı Pavsanias
2)
MÖ. 408- Atinalı Alkibiades
3)
MÖ. 340- Makedonyalı general
Leon
4)
MS. 197- Romalı general Septim
Sever
5)
MS. 313- Sezar Maksimianus
6)
MS. 315- Roma İmparatoru
Konstantin
7)
MS. 616- İran hükümdarı
Keyhüsrev
8)
MS. 626- Avarlar
9)
MS. 654- Emevi hükümdarı
Muaviye
10) MS. 667- Muaviye’nin oğlu Yezid
11) MS. 672- Arap kumandanı Süfyan
bin Avf
12) MS. 715- Halife Ömer bin Abdülaziz
13) MS. 739- Abdülaziz’in oğlu
Süleyman
14) MS. 764- Bulgar kralı Paganos
15) MS 780- Abbasi halifesi Harunnürreşit
16) MS. 798- Harunnürreşit’in kumandanı
Abdülmelik
17) MS. 811- Slavlar
18) MS. 820- Slavlar
19) MS. 866- Ruslar
20) MS. 914- Bulgarlar
21) MS. 1048- Torniçiuyos
22) MS. 1081- Aleksis Komnen
23) MS. 1204- Haçlılar
24) MS. 1261- Mişel Paleolog
25) MS. 1396- Osmanlılar (Yıldırım Bayezid)
26) MS. 1402- Osmanlılar (Yıldırım Bayezid)
27) MS. 1414- Yıldırım Bayezid’in oğlu Musa
28) MS. 1422- Osmanlılar (II. Murat)
29) MS. 1453- Fatih Sultan Mehmet
Ebu Eyyûb el-Ensarî
• Vasiyeti üzerine İstanbul
surlarının dibine
gömüldüğüne dair bir rivayet
vardır.
• Rivayete göre daha
sonra Akşemseddin
mezarını bulur.
• Şu anda onun adına bir
türbe, kendi adı ile anılan
Eyüp semtinde ve kendi adı
verilen Eyüp Sultan
Camii’nde bulunmaktadır.
Konuyla İlgili Hadis
• "Kostantiniye muhakkak
fethedilecektir. Onu fetheden
emir ne güzel emir; onu
fetheden ordu ne güzel
ordudur." [Müsned (v. 241/855)]
• 4. Haçlı Seferi olarak
bilinir. Amaç Kudüs’ü
ele geçirmek.
• 13 Nisan 1204’de
şehir ele geçirildi.
Ayasofya’da dahil
olmak üzere bütün
anıtsal yapılar tahrip
edildi, yüzlerce yıllık
yazma kitaplar
yakıldı.
• Birçok değerli Bizans
eseri Avrupa’ya
taşındı.
• 1261’de Palailogos
Hanedanı kenti geri
aldı ama
Konstantinapolis
Latin İstilası
döneminde çok
fakirleşti ve geriledi.
1204 Latin İstilası
İstanbul’un Fethi (1453)
•İstanbul’un fethi
tamamlandıktan sonra
II.Mehmed’e lalası
Akşemseddin şehre
hangi kapıdan
gireceğini sorar.
•O da mevcut
kapılardan değil yeni
bir kapıdan gireceğini
söyler.
•Bu sebeple II.
Mehmed’in şehre
girdiği yere Yenikapı
denmektedir.
Fetihten Sonra İstanbul
• II. Mehmed kenti Osmanlı Devleti’nin
başkenti ilan etmiştir.
• Kenti imparatorluğun yapısına uygun bir
şekilde kozmopolit bir kent yapmak
istemiştir.
• Türkler, Rumlar, Ermeniler, Yahudiler,
Katolikler, Romanlar vb. İstanbul’un etnik
ve dini gruplarından bazılarıdır.
• Bu sebeple fetih sonrası Rumların kenti
terk etmemesini istemiştir.
• Fetih sonrasında Aya Sofya’daki
Ortodoks Rumlara ünlü beratını vermiştir.
Fatih’in Beratı
• “Kimse Patrik’e tahakküm
etmesin. Kim olursa olsun
hiçbir kimse kendisine
ilişmesin. Patrik ve maiyetinde
bulunan büyük rahipler her
türlü umumi hizmetlerden
sonsuza kadar muaf olsun.”
• “Kiliseler korunacak, evlenme,
boşanma ve defin işleri kendi
dini geleneklerine göre
yürütülecek, paskalya
yortusunun yapılmasına
devam edilecek. Patrik ve
maiyetinde bulunan büyük
rahipler her türlü genel
hizmetlerden muaf
tutulacaklardır.”
Fetihten Sonra İstanbul
• Anadolu’dan Türkler, İstanbul’a getirilmiştir.
• İstanbul’un ilk ahalisini Bursa, Bolu ve Balıkesir
mıntıkasından gelen halk teşkil etmiştir.
• Bursa ve Bursa havalisinin asil ve büyük aileleri evlerini
İstanbul'a nakle başlamışlardı. Gelenler arasında
Veliyüddin Zadeler, Fenârî Zadeler ve Çandarlı Zadeler
başta bulunuyordu
• Cide'den gelenler Cide Mahallesini, Konya
Çarşambasından gelenler Çarşamba semtini,
Karamandan gelenler Karaman Mahallesini ve
Aksaray'dan gelenler de Aksaray semtini meydana
getirmişlerdir.
• Keza, Antalya, Akseki, Elmalı ve Manavgat tarafından da
ahali gelmişti. Bunlardan esnaflık ve daha ziyade
meyvecilik yaparlardı. Meyvecilerin en mühimleri
Manavgatlı oldukları için bunlara Manav denmiştir
Fetihten Sonra İstanbul
• Osmanlı Devleti fetihten sonra kentin adını değiştirmedi ve
Konstantiniyye adını kullandı.
• Osmanlı döneminde “Konstantiniyye”, “Stanpolis”,
“Dersaadet”, “Asitane”, “Darülhilafe” ve “Makarrı Saltanat”
olarak da adlandırılan şehrin adı Cumhuriyet'in ilanından
sonra “İstanbul” olarak kabul edildi.
• İstanbul’un Osmanlılar tarafından fethinden sonra bir sürü
ismi vardır ancak bazı resmi isimlerin çok az kullanıldığını,
bazılarının ise halk tarafından benimsendiğini söyledi.
• Sultan 3. Mustafa hatt-ı hümayunlarında özellikle 'İslam şehri'
anlamına gelen İslambol'u kullanmaktadır. (Bolu,
Yunanca polis kelimesinin Türkçe telaffuzudur. Birçok kentin
sonundaki bolu bu sebepledir. Tirebolu, İnebolu,, Safranbolu
gibi)
• Osmanlı döneminde en çok kullanılan isim,
Konstantinopolis'in Arap diline çevrilen şekli
“Konstantiniyye”dir.
• Halk arasında mutluluk şehri anlamına gelen “Dersaadet” ve
büyük dergah anlamında “Asitane” çok kullanılmaktadır.
Aya Sofya
• Birinci kilise, İmparator Konstantios (337-361) tarafından
360 yılında yapılmıştır.
• İkinci Kilise, İmparator II. Theodosios (408-450)
tarafından 415 yılında yeniden inşa ettirilmiştir.
• Günümüz Ayasofya’sı İmparator Justinianos (527-565)
tarafından dönemin iki önemli mimarı olan Miletos’lu
(Milet) İsidoros ile Tralles’li (Aydın) Anthemios’a
yaptırılmıştır.
• IV. Haçlı Seferi sırasında İstanbul Latinler tarafından
1204- 1261 yılları arasında işgal edilmiş, bu dönemde
gerek kent, gerekse Ayasofya yağmalanmıştır.
• Ayasofya, Fatih Sultan Mehmed’in (1451-1481) 1453’te
İstanbul’u fethetmesiyle camiye çevrilmiştir.
• Ayasofya Mustafa Kemal Atatürk’ün emri ve Bakanlar
Kurulu kararı ile müzeye çevrilmiş ve 1 Şubat 1935’de
müze olarak ziyarete açılmıştır.
Aya Sofya-Mimar Sinan ???
Aya Sofya-Mimar Sinan ???
Selatin Camii Ne Demek?
• Selatin camileri, Osmanlı Devleti, döneminde
sultanların yaptırdıkları camilere verilen addır.
• Saray geleneğinde selatin camilerinin yaptırılabilmesi bir
padişahın selatin camisi yaptırması için önemli bir askerî
zafer kazanması ve bu zaferle birlikte önemli bir savaş
ganimeti ele geçirmesi gerekirdi.
• Selatin camilerinin yapımına devlet kasasından takviye
olmaz, yalnızca padişahın kişisel serveti kullanılırdı.
• Önceleri sefere gitmeyen ve ganimet kazanmayan
padişahlar selatin camisi inşa ettirmezlerdi ancak bu
gelenek, I. Ahmet’in Sultanahmet Camii'ni inşa
ettirmesiyle bozulmuş ve ganimet kazanma geleneği 18.
yüzyılda tümüyle terk edilmiştir.
Selatin Camii Ne Demek?
• Hünkâr mahfili vardır.
• Birden fazla minareye sahiptirler.
• Ramazan aylarında minareler arasına
mahya asılır.
• Büyük camilerdir.
• 24 saat açık olmalıdırlar.
• Süleymaniye, Sultanahmet, Fatih, Beyazıt,
Selimiye vb….
Süleymaniye Camii
Fatih Camii
Sultanahmet Camii
Mimar Sinan
• Camiler, mescidler,
medreseler, türbeler,
imaretler, darüşşifalar,
suyolları,köprüler,
kervansaraylar,
saraylar, mahzenler
ve hamamlar
• İstanbul’un su
sorununu padişahın
emriyle yaptığı
suyollarıyla çözen
kişidir.
Mimar Sinan
• Havadan
bakıldığında
Süleymaniye’nin
sağ alt köşesinde
bulunan Mimar
Sinan’ın
türbesinin
Rönesans
çağındaki
ressamların
imzası gibi yer
tuttuğu
söylenmektedir
Ebusuud Efendi
• 1533'de İstanbul kadılığı
görevine atandı;
sonra Bursa kadılığına geçti ve
1537'de
Rumeli kazaskerliği görevi
verildi. Sultan I.
Süleyman devrinde 1545
tarihinde
Şeyhülislamlığa getirildi. Başar
ılı olduğu için Sultan I.
Süleyman'in ölümünden
sonra, II. Selim devrinde de
görevini sürdürdü.
• Kanuni Sultan Süleyman’ın
şehitlikle ilgili bir sorusuna “nameşru’ olan nesneye emr-i
sultani olmaz” sözü tarihe
geçmiştir.
Şeyhülislam
• Şeyhülislam, ilmiye sınfının başında olan kişidir.
• Yayınladıkları fetvalar Şer’i hukuka istinaden
verildiğinden önemlidir.
• Bir hususta dinin değer hükmünün merak edilmesi ya da
bir söz, hareket, davranış ya da bir olayın dini açıdan
nasıl karşılanması gerektiğinin öğrenilmesi için sorulur.
• Şeyhülislamların verdiği fetvalar gelecekte dikkate alınır
ve hüküm verecek kadılar benzer olaylara ilişkin fetvaları
araştırırlar.
Piri Reis
• Pîrî Reis seferden sonra,
tuttuğu notlardan Bahriye
için bir kitap yapmak
amacıyla Gelibolu'ya
döndü. Derlediği
denizcilik notlarını bir
Denizcilik Kitabı (Seyir
Kılavuzu) olan Kitab-ı
Bahriye'de bir araya
getirdi.
• 1554’de padişah
fermanıyla idam edildi.
Lale Devri
• Ebced hesabıyla Allah ve Lale
kelimeleri 66 rakamına denk
geliyor.
• Lale kelimesi tersten okununca
hilal kelimesi ortaya çıkmaktadır.
Camilerin kubbesinde hilal
bulunmasının sebebi budur.
Lale Devri
• Klasik
Osmanlı
mimarisinden
Barok üslupla
yeni bir
mimariye
geçişi ortaya
koyar.
“Aç Besmeleyle, iç suyu, Han Ahmed'e eyle dua”
Hicri1141 (Miladi 1728)
Mezar Taşları
• Türk toplumunda, mezar taşlarının, adeta bir
mesaj panosu olarak kullanıldığının, en güzel
örneklerinden biridir.
• İstanbul barındırdığı eserlerle bir nevi açık
hava müzesidir.
• Taşların serpuş denilen baş kısımları
incelenerek önemli bilgilere ulaşılabilirdi.
Özellikle Osmanlı döneminde bir kişinin
bulunduğu sosyal zümre, ekonomik durum
ve yaptığı meslek onun kabir taşına bakılarak
anlaşılabilirdi.
Mezar Taşı Yazılarından Örnekler
•
•
" Elbaki.. Merhum ve gafur ilarahmete rabbülgafur karı dırdırından
vefat eden Esseyid Halil Ağa'nın ruhuna fatiha"
Beni kurşun değil, karı dırdırı öldürdü..
•
Erkek neslini tüketemeden gitti. (15 defa evlenen bayanın mezar taşı)
•
Kadınları sonunda anlamayı başaran adamı duydun mu?. (Kimseye
anlatmaya fırsatı olmadan, gülmekten ölen adamın mezar taşı)
Bu onun ikinci ölümü birincisi onun evlendiği gündü. (Mutsuz bir
kocanın mezar taşı)
•
•
Artık karısı geceleri nerede olduğunu biliyor. (Çapkın bir adamın mezar
taşı)
•
İnsanlar ölünce en son kalbi durur, Rahmetli karımın dili durdu.
•
Dünyaya geldi ziyade, bulamadı bir piyade, açılmadan iade. (Hiç
evlenmemiş bir kızın mezar taşı)
Balyan Kardeşler
• Beş kuşak boyunca Osmanlı Devleti’ne
mimarlık yapmış Ermeni bir ailedir.
• Osmanlı mimarisinin son dönemine damga
vurmuşlardır.
• Ancak Osmanlı mimarisinden özünden
kopuşuna yol açtıkları iddia edilmektedir.
Beylerbeyi Sarayı
Çırağan Sarayı
Malta Köşkü
Dolmabahçe Sarayı
Mecidiye Camii
Nusretiye Camii