Yarim Demet Bitisik Alanlarda Doz Dagilimi

BAŞ-BOYUN BÖLGESİ KANSERLERİNDE YARIM DEMET BİTİŞİK
ALAN DOZ DAĞILIMLARININ FİLM DOZİMETRİSİ VE
BİLGİSAYARLI PLANLAMA SİSTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ
Murat KÖYLÜ, Deniz YALMAN, Nezahat OLACAK, İbrahim OLACAK, B. Arif ARAS
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ RADYASYON ONKOLOJİSİ AD.
1-GİRİŞ VE AMAÇ
 Tedavi hacminin bir kısmının omuzların aşağısında
kaldığı durumlarda standart üç alan tekniği
kullanılabilir.
Standart üç-alan tekniğinde;
- Primer tümör, üst ve orta boyun lenf nodları.
-Alt
boyun,
supraklavikular
bölge
ve
mediastinal lenf nodları.
 Çakışma durumunda soğuk
oluşmaması gerekmektedir.
ve
sıcak
üst
noktaların
1-GİRİŞ VE AMAÇ
 Tek Eşmerkezli Teknik:
- Tüm ışınlarda alanın yarısı asimetrik kolimatörlerle korunur.
- Masa hareketi gerektirmez.
 Tek eşmerkezli tekniğin avantajları:
- Hasta hazırlama süresini kısaltır.
- Tedavi üretilebilirliği daha iyidir.
- Çakışma bölgesinde daha homojen bir doz elde edilir.
1-GİRİŞ VE AMAÇ
 Amacımız;
-Tek eşmerkez ve asimetrik kolimatörler kullanarak
bitişik alanlardaki doz düzensizliğini değerlendirmek.
- Merkezi çakışma düzlemindeki asıl doz dağılımını
belirlemek.
- Doz dağılımının tekrar üretilebilirliğini
değerlendirmek.
- Elde edilen dozimetrik değerlerin planlama sistemi
ile uyumluluğunu karşılaştırmak.
2-GEREÇ VE YÖNTEM
 Gereçler
 Yüksek Enerjili Lineer Hızlandırıcı
Elekta
Marka,
Precise
hızlandırıcı kullanılmıştır.
Model
lineer
 Film Dansitometre
Scanditronix Wellhöfer Omni-Pro I’MRT
marka dansitometre. Optik yoğunluğu da
absorbe doza dönüştürür.
 Radyografik X-ışını Doğrulama Filmi
“Kodak X-Omat V” marka radyografik x-ışını
kalite kontrol filmleri kullanılmıştır. Bu
filmlere yaklaşık olarak 60 cGy doz
verilebilmektedir.
 “RW3” suya eşdeğer yoğunluklu katı fantom
Ölçümler,
yoğunluğu
insan
dokusunun
yoğunluğuna eşdeğer olan fantom materyalleri
(RW3) ile yapılmıştır.
2-GEREÇ VE YÖNTEM

Yöntem
 Cihazların Kalibrasyonu
- Yüksek Enerjili Lineer Hızlandırıcının Kalibrasyonu
- Film Dansitometrenin Kalibrasyonu
Kalibrasyon grafiği oluşturularak hangi optik yoğunluğa kaç cGy’in karşılık
geleceği dansitometreye tanıtıldı.
2-GEREÇ VE YÖNTEM
Birleşme
Bölgesindeki
Doz
Dağılımının
Tedavi
Planlama
Sistemi ile Belirlenmesi:
- Her iki alan için de 6 MV foton
enerjisi ve eşmerkezli tedavi tekniği
(SAD) kullanıldı.
- Ön supraklavikular alan için 8x18 cm2
alandan 20 cGy uygulandı.
- Yan alanlar için 9x10 cm2’lik alan ve
her bir yan alan için 10 cGy olmak
üzere toplam 20 cGy uygulandı.
2-GEREÇ VE YÖNTEM
Film Birleşme Bölgesindeki
Dansitometreyle Belirlenmesi:
Doz
Dağılımının
- Her biri beş film içeren dokuz grup olmak üzere
toplam 45 adet film ışınlandı.
- “X-Omat V” filmi, 30x30 cm2’lik, 5, 6 veya 7 cm
kalınlıkta “RW3” katı su fantomu arasına
tam
eşmerkeze sıkıştırılıp ambalajlandı.
- Fantom blok, paralel karşılıklı iki yan alan için
eşmerkezde film
düzlemi
ışına
dik
olacak
şekilde konumlandırıldı.
- Ön alan için eşmerkez film düzleminde olacak
şekilde ayarlandı.
- Film paketinin üst tarafı kıvrılıp yüzeye
bantlandı.
2-GEREÇ VE YÖNTEM
Işınlanan
filmler
“Omni-pro”
dansitometre programına aktarıldı.
- Bitişik alanlar boyunca ön alan için
maksimum doz derinliğinde (2, 3, 5
cm) çakışma çizgisine dik eksen
boyunca doz profilleri alındı.
- Asimetrik çenelerin ışın merkezi
ekseninden -2 mm, -1 mm, 0 mm, 1
mm, 2 mm’de ayarlandığı durumlar için
doz düzensizliği belirlendi.
3-BULGULAR
 Film Işınlamaları
Edilen Veriler
ve
Planlama
Sisteminden
Elde
 Dozimetrik ölçümlerle elde edilen iki ve üç boyutlu doz profilleri ve belirlenen
noktalardaki doz veri tabloları oluşturuldu.
 Her film için ön alanın maksimum doz derinlik seviyesinde iki boyutlu doz
profilleri elde edildi.
 Her film için ön alanın maksimum doz derinlik seviyesinde üç boyutlu doz
profilleri elde edildi.
3-BULGULAR

Dokuz film grubu için 19 farklı noktada dozimetrik ölçümlerle ve
planlamayla elde edilen profillerin doz yüzdesi tabloları belirlendi.
3-BULGULAR
 Dokuz film grubu için 19 farklı noktada dozimetrik ölçümlerle
ve planlamayla elde edilen grafikleri belirlendi.
98-93 film grubunun ışınlama verileri.
98-93 film grubunun planlama verileri.
3-BULGULAR
 Verilerin Analizi
- Her bir film grubunun aynı miktar aralık
bırakma ve üst üste çakıştırma için planlama
ve ışınlamaya ait doz profillerinin 19 farklı
noktadaki değerleri “Wilcoxon two-tailed”
testi ile karşılaştırıldı.
- Işınlanan 45 adet film ve 45 adet
planlamadan elde edilen doz profillerinin en
büyük doz değişim değerleri arasında
istatistiksel anlamlı fark gözlenmedi.
4-TARTIŞMA
 Tek eşmerkezli üç alan tekniğinde;
- Hasta pozisyonu sabit kaldığından hastayı hazırlamak kolaylaşmakta,
- Hasta hazırlama süresi kısalmakta,
- Çakışma noktasında düzgün doz dağılımı elde edilmekte,
- Tedavinin günlük üretilebilirliği daha kolay olmaktadır.
 Literatürdeki benzer çalışmalarda elde edilen sonuçlar:
4-TARTIŞMA
 İstatistiksel değerlendirmede farklı SSD’lerde doz değişikliklerinde
anlamlı farklılık olmadığı belirlendi.
 Benzer şekilde ölçülen ile planlanan arasındaki doz değişikliklerinde
de anlamlı farklılık saptanmadı.
 Çene ayrımı genişliği(2-3 mm) ile doz değişim bölgesinin genişliği(8-10
mm) arasındaki çelişki penumbra etkisi ve saçılmalardan
kaynaklanmaktadır.
5-SONUÇLAR
 Çalışmızda kolimatör göstergesinin kalibrasyonunun doğru olduğu
ve sıfır pozisyonunun doğru ayarlanabildiği belirlendi.
 Elde edilen profillerdeki en büyük doz değişim miktarları ve
birleşme bölgesi boyunca belirlenen profiller hem birbiriyle hem
de literatürdeki benzer çalışmaların sonuçlarıyla uyumlu bulundu.
 Kolimatör ayrım genişliği ile doz değişim bölgesinin genişliği
arasındaki farkın penumbra ve saçılmaların katkısından
kaynaklandığı, penumbra ve saçılmaların absorbe doza katkısının
göz ardı edilemeyeceği, ayrıca bu katkının birleşme bölgesinde
düzgün doz dağılımının sağlanmasına yardımcı olduğu anlaşıldı.
 Tek eşmerkez tekniğinin birleşme bölgesinde tanımlanan tümör
dozuna yakın dozun üretilmesinde başarılı olduğu, bu tekniği
uygularken alanların birleştirilmesini, aralık bırakmadan yapmanın
daha uygun olduğu belirlendi.
TEŞEKKÜRLER…….