a) 1945

1945ten Beri 20ci Yüzyıl
Konu:
Sorular: Notlar:
A bölümü
için 3 tane
The Cold War / Soğuk Savaş 1945-1991
A. Coğrafi Konum Sovyet kontrolündeki Doğu Avrupa: Çünkü Sovyetler Birliği sık
sık Batı Avrupa tarafından istila edilmişti. Batı sınırlarında “tampon eyaletler” dost
ülkeler istiyorlardı.
a) Tahran’daki Toplantı – 1943: ALmanya’ya son bir saldırı için Sovyetler doğudan haraket
etti, ABD, Fransa,ve İngiltere batıdan.
Sonuç: Ordularıyla Sovyetler Birliği Doğu Avrupayı kontrol altına aldi ve ABD,
Fransa,ve İngiltere batıyı kontrol altına aldı.
b) Yalta’da Toplantı – 1945: Doğu Avrupa’da hür seçimler söz verilmişti, ama Stalin bu
ülkelerin Sovyetler Birliğine dost kalmasına ısrar etti.
c) Potsdam’da Toplantı – 1945: Stalin kendi başlarına dost devlet seçemeyen Doğu Avrupa
ülkelerinin Sovyet hakimiyeti altına girmesini ısrarla istedi.
d) Sovyetler Birliği Polonya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, ve Arnavutluk’ta,
Komünist devletler kurdu ve onların Sovyet üssü olmalarını istedi.
e) Bu kontrol ve kuvvet yayımını önlemek için İngiltere, Fransa ve ABD Sovyetler
Birliğine karşı savaşa girmeykte terreddüt ediyorlardı.
f) ABD, Fransa, ve İngiltere Batı Almanya ve Batı Berlin’i kontrol edecek.
(1) Bu işgal altındaki bölgelerde hür seçimler yapılacak.
(2) Müteffik devletler ekonomilerini onaracaklar.
Düşmandan Müttefike: Winston Churchill’in kullandığı terim “Iron Curtain/Demir
Perde” doğu ve batı Avrupa arasındaki bölünmeyi gösteriyordu. Artık İngiltere, Fransa,
ve ABD Sovyetler Birliğine karşıt durumdaydı.
B.
Batı Almanya ve Japonya Democratik Anayasa benimsediler.
1.
West Germany çok-partili demokrasiye başladı – 1949.
a)
Economik Kalkınma
b)
Bir Soysyal Yardımlaşma Devletinin Gelişmesi
c)
Cömert İltica Kanunları
(1) Doğu Avrupadan gelen Mültecilerin Dahil Edilmesi
B Bölümü
için 2 tane
(2) Yabancıların Hoş Karşılanmaları
d)
Askeriye sadece korunma amacıyla izin verildi
2. Japonya, ABD işgali altında, İngiltereye benzer Anayasal Monarşi’yi kabul etti – 1947 1951.
a) İmparator ülkenin sembolü olarak kalacak ancak kudreti ve tanrısal
vasıflarından arındırılacak
b)
Diet diye adlandırılan seçilmiş Yasama Meclisi
c)
Devleti bakanlar kurulu yönetecek
d) Resmi Barışçı Politikası: Japon orduları savaşa giremiyecek. ABD
Japonya’yı askeri olarak korumayı kabul ediyor.
e) Economik kalkınma – ABD Japon şirketlerine yatırım yağdıracak.
Japonya yeniden toparlanıp economik süperkuvvet haline gelecek.
C.
Süperkuvvet Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri arasında rekabet gelişti.
1.
NATO İttifakına karşı Varşova Paktı
a)
1949 - ABD Batı Avrupa ülkelerini Sovyet saldırılarından korumak
için NATO’nun kuruluşuna ön ayak oldu.
b) Sovyetler Birliği Doğu Avrupayı askeri olarak kendi tarafıã çekmey için
Varşova Paktı ‘nı kurdu.
2.
C Bölümü
için 2 tane
3.
D.
Sovyetler atom bombasını denediler – 1949.
a)
ABD tek atom kuvveti değildi.
b)
Bu süperkuvvetler arasında silahlanma yaeışına yol açtı.
Aralarında ideolojik Rekabet.
a)
Democratic Kapitalizm karşılık Totaliter Komünizm
b)
Rekabet sanatlarda, edebiyatta, fende vs. görülüyor
Soğuk Savaşın Olayları: Soğuk ve Sıcak
1.
Marshall Planı – 1947
ABD 16 Batı Avrupa ülkesine savaş sonrası yeniden
toparlanmaları için yardım veriyor.
a)
b) Sovyetler Birliği bu yardımları “economik savaş” olarak algılıyor ve Doğu
Avrupa’daki uydu ülkelerle buna katılmayı reddediyor.
c)
2.
Planın düşünülen amacı Batı Avrupanın komünizme dönmesini önlemek.
Truman’ın Doktrini – 1947
a) Sovyetler Biliği’nin uyduları Yunanistan hükümetini devirmeye çalısan
komünist kuvvetlerine yardımda bulunuyor.
b)
Sovyetler Birliği Türkiye ve İran’dan toprak edinmeye ça;ışıyor.
c) Truman karşılık olarak Yunanistan, Türkiye ve İran’a yardımda
bulunuyor ve ABD’nin dış kuvvetlere karşı koyan “hür insanlara destek”
vereceğini bildiriyor.
Containment/Kontrol altına Alma Politikası:
ABD Marshall Plan’ı, Truman Doktrini, ve Afrika, Asya, ve
3.
Latin Amerika’daki gelişen ülkelere yardım aracılığıyla Sovyet Kuvvetinin yayılmasını
önlemeye çalışıyor. aid to developing countries in.
4.
Berlin Hava-köprüsü – 1948-1949
a)
Berlin, Doğu Almanya’da , 4 kesime bölünmüştü.
b)
Sovyetler şehire
giden tüm kara yollarını blok
ederek İngiltere, Fransa, ve ABD’yi Berlin’i terketmeye zorlamaya
çalıştılar.
c)
Savaş yerine, ittifak kuvvetleri Batı Berlin’e ikmal
maddelerini havadan taşıdılar.
d)
5.
Sovyetler 11 ay sonra ablukayı sona erdirdiler.
Macar Baş Kaldırması – 1956
a)
Ögrenciler ve diğer yenilikçiler daha liberal bir komünist devleti seçtiler.
b) Yeni devlet hür seçimler ve Sovyetler Birliği ile askeri ittifakı sona
erdirmeye söz verdi.
c) Khrushchev, Sovyet lideri, yeni hükümeti ortadan kaldırmak için asker
yolladı.
6.
Sovyetlerin Çekoslovakya İstilası - 1968
a)
Alexander Dubcek reformcu comünist partisi tarafından seçildi.
b) Dubcek sansürü ve “Prag İlkbaharı” olarak adlandırılan
merkesizleştirilmiş ekonomik planlamayı kaldırdı.
c) Sovyet lideri Brezhnev, işgal için vehükümet üzerinde Sovyet kontrolünü
tekrardan kurmak amacıyla 500,000 asker yolladı.
d)
Dubcek değiştirildi ve reformlar ortadan kaldırıldı.
e) Brezhnev Doktrini: anti-komünist ayaklanmalarına karşıt Sovyetler Birliği
komünist ülkelerin işlerine karışabilir.
7.
Nükleer Silahlar ve Uzay Yarışı
a)
1945 – ABD Hiroshima ve Nagasaki üzerine atom bombası attı.
b)
1949 – Sovyetler Birliği atom bombası patlattılar.
c) 1950’lerin başlarında – Hem Sovyetler Birliği hem de ABD Hidrojen
bombaları patlattılar.
d)
1957 – Sovyetler, dünyanın yörüngesinde dönen Sputnik I’i uzaya
fırlattılar.
e)
1958 – ABD Explorer I’i uzaya fırlattı.
f)
1961 – Yuri
Gagarin dünyanın yörüngesinde dönen ilk adam oldu.
g)
1962 – John
Glenn dünyanın yörüngesinde döndü.
h)
1969 – ABD aya iki adam ayak bastırdı.
http://users.erols.com/mwhite28/communis.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/File:EasternBloc_BorderChange38-48.svg
8.
Vekil Süper Kuvvet rekabeti
a)
Mısır
(1) 1955 – Mısır Nasser’in, önderliği altında Sovyetler Birliğiyle
silahlanma anlaşması imzaladı.
(2) 1956 – Mısır Suez Canal’ını millileştirdi yani, İngiltere ve
Fransa’dan ele geçirip, geçiş parası kazanmak istediler.
(3) İngiltere ve Fransa Mısır’ı ısgal etti, ve Sovyetler Birliği
işgalcileri atmak için Mısır’la birlikte savaşmayı tehdit etti.
(4) BM bağdaşmazlığı sona erdirmek amacıyla araya girdi.
b)
Angola
(1) 1975’te iç savaş çıktı.
(2) Sovyetler Birliği ve Küba MPLA’ya arka çıktı.
(3) Amerika Birleşik Devletleri ve Güney Afrika UNITA’ya yardım
etti.
c)
Chile
(1) 1970 – Şileliler bir komünist olan, Salvador Allende’yi seçtiler.
(2) Allende ABD’nin bakır şirketlerini millileştirdi ve toprak
mallarını daha eşit olarak dağıttı.
(3) ABD bu komünist hükümeti Batı Kürede bir tehdit olarak
hissetti.
(4) CIA anti-Allende kuvvetlerine yardımda bulundu, bu da onun
baştan atılmasıyla sonuçlandı.
9.
Sovyetlerin Afganistan’ı İşgali 1979
a)
SSCB orada komünizm yanlısı hükümeti başta tutabilmek için istila etti.
b)
Détente bu istilayla aniden sona erdi.
c)
ABD ve SSCB arasındaki ilişkiler daha da kötüleşti - ABD (batı dünyası)
SSCB’ni hala daha kavgacı saldırgan bir kuvvet olarak görüyordu.
d) ABD Sovyetlerle savaşabilmeleri için para ve silahlarla Afganistan’ı
destekledi.
e)
1979-1988 dikkatler Sovyet ordusunu yenmeye verildi.
f) Afganistan şimdi tutucu bir İslam gurubunun kontrolü altında –
kadınların görevleri kısıtlandı
E.
Kore Savaşı
1. 1945’te Japonya’nın yenilgisinden sonra, Güney Kore ABD askerlerinin işgali
altındaydı, ve Kuzey Kore ise Sovyet askerlerinin, 38ci paralelde bölünmek üzere
2. 1950 – Kuzey Kore askerleri Güneyi istila edip ülkeyi komünist bir hükümet altında
birleştirmek istediler.
3. BM Emniyet Kurulu oylamaya gidip (protesto olarak Sovyetler Birliğinin yokluğunda)
bu saldırıyı kınamaya ve istilacıları geri püskürtmek amacıyla asker yollamaya karar verdi.
4. ABD ikmal maddeleri BM kuvvetlerinin %90ı. Sovyetler Birliği ve Çin Kuzey Kore’ye
yardım etti.
5.
F.
1953’te Çıkmaz/Beraberlik. Barış çizgisi 38ci paralele yakın.
Viyetnam Savaşı
1. Viyetnamlılar Fransa’dan hürriyetlerini kazanmak için savaşıyorlar ve 1954’te Dien Bien
Phu’da kazanıyorlar.
2. Bunu izleyen Genevre Anlaşması Viyetnam’ı 17ci paralelde bölüyor ve Kuzey Ho Chi
Mihn liderliğinde Komünistler tarafından kontrol ediliyor ve Güney ise Ngo Dinh
Diem liderliğinde anti-Komünistler tarafından.
3. Domino Theorisi: ABD eğer Güney komünistlerin eline düşerse, komünizmin diğer
ülkelere yayılıcağina inanıyor.
4. 1964’te Tonkin Körfezi kararı yüzünden ABD yardımı arttırıyor. Cumhurbaşkanı
Johnson, Kuzey Viyetnam’ı Körfezde 2 ABD destroyere ateş açmakla suçluyor.
5. Viet Cong, komünist Günet Viyetnam gerilla ordusu, ve Vietminh, komünist Kuzey
Viyetnam askerleri, 1968’de Tet’de Tet Saldırısı başlatıyorlar -- Kuzey Viyetnam
birlikleri ve Viet Cong kuvvetleri Güney Viyetnam’daki şehir ve kasabalara saldırdırarak,
Viyetnam’ın Tet tatili (yeni ay yılı) için ilan edilen ateşkesi bozdular. Amerika Birleşik
Devletleri Tet Saldırısını kazanan taraf oldu ve Komünistler Güney Viyetnam’ın hiçbir
kesimini ellerinde tutamadılar ….savaşın sonraki tarihlerine kadar.
G.
6.
ABD yavaş yavaş savaştan çekildi ve 1973’te barış emareleri belirmeye başladı.
7.
1975’te Kuzey Güney’I mağlup etti ve komünist önderliğinde tekrar birleştirdi.
Soğuk Savşın Sonun
1. 1985-1989 - Mikhail Gorbachev’in reformlarıyla Sovyetlerin ülke dışındaki komünist
hükümetlerin desteklemesi sona erdi.
2.
1989 -1990 – Doğu Avrupa Ülkeleri komünist hükümetlerini reddetti.
3.
1989 - Berlin
Duvarının yıkılışı
a) Duvar 1961’de Doğu Berlinlilerin Batı Berlin’e kaçmalarını önlemek için
inşa edilmişti; böylecene, ayrılığın sembolü haline geldi.
b) 1989 – Doğu Avrupa’da komünizmin çökmesiyle, Berlinliler duvarı
parçaladılar.
II. Birleşmiş Milletlerin Görevi – 1945’te kuruldu
A. Amacı: üye ülkelerin emniyetini garantiliyerek barışı sağlamak, eşit haklar ve öz belirleme
prensipleriyle iyi ilkişkiler teşvik etmek, ve ekonomik, kültürel, ve insancıl problemlerin çözümünde
dayanışmayı desteklemek.
B.
Barışı Sağlamak
1. Emniyet Konseyi, 5 daimi üyeden (İngiltere, Fransa, Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve
Sovyetler Birliği) ve 6 değişen üyeden (2 yıllık süre) oluşan, politik ve askeri anlaşmazlıkları
çözmeyi amaçlıyan.
2.
5 daimi üyenin veto hakkı, bu da kördüğüme yol açıyor.
3. BM birçok “sıcak” problemli noktaya askeri birlikler yolluyor: Kore, Rovanda, Bosna,
Libya, vs.
C.
Sosyal ve Ekonomik Programlar
1.
Umumi Heyet felsefelerini belirliyor
2.
Fakirlik, cehalet ve hastalıklarla savşmak için programlar başlatıyor.
III. Soğuk Savaş zamanında ve Soğul Savaş Sonrası Ekonomik Sorunlar
A.
Coğrafi Konum Ekonomik Gelişme için
1. II Dünya Savaşından doğrulabilmek için Avrupa’da yeteri insan ve doğal kaynaklar
bulunuyor.
2.
B.
Gelişen ülkeler en∂üstrileşmek ve eğitmek için çabalıyorlar.
Piyasa ila Buyruk/Command Ekonomisi
1.
2.
Piyasa (Kapitalizm)
a)
Kaynakların şahsi sahiplenmesi
b)
Hür girişimler
c)
Sınırlı hükümet katılımı
d)
Batı Avrupa ekonmileri 1945’ten sonra hızla büyüdü
Buyruk/İstek/Command (Komünizm)
a)
Kaynaklara devlet sahip
b)
Üretimde merkezi planlama
c)
Sovyet Birliği Stalin’in 5
yıllık planını kullanıyor
(1) Devlet ağır makinalara ve askeri ürünlere önem verilmek üzere
üretim kotalarını belirliyo.
(2) Çiftlikler büyük – ölçülerde ortak girişimler.
d)
C.
Ekonomik büyüme 1970’lerde ve 1980’lerde tökezledi
Gelişen Ülkelerde Ekonomik Gelişme
1.
Hindistan
a)
1947’de başlamak üzere endüstrileşmek en önemli çaba noktası.
b) Yeşil Devrim tarım ürünlerinin verimini arttırmak için 1960’larda daha iyi
gübreleme, yeni tohumlar, ve ilaçlama getirdi.
c) Kötü beslenim, yaygın cehalet, ve hızlı nüfüs artışı Hındistanın fakir
kalmasına sebep oldu.
2.
Latin Amerika
a) Endüstrileşme anapara yokluğundan zengin ülkelere olan borçlardan
yavaş ilerliyor.
b) Birçok ülke sadece bir ya da iki ana endüstri veya tarım ürününe
dayanıyor ve onların pazarları kötü gidince cook zarar görüyor.
c) Politik huzursuzluk reformcu komünistlerle zengin üst tabak arasındaki
catışmalar endüstrinin büyümesini önlüyor.
d) Büyük-ölçülerdeki çiftlilerden toprakları tekrar küçük çiftlikler olarak
dağıtmak tarımda verim kaybına sebep oluyor.
3.
Afrika
a) Yeni hükümetler endüstrileri millileştirerek mümkün olduğu kadar hızla
endüstrileşmeye çalışıyorlar.
b) Eğitimsiz işçi ve idareci eksikliği yaygın olarak işlerin başarısızlığa
uğramalarına sebep oluyor.
c) Tarım metodları hızla büyüyen nüfusa ayak uyduramadığından
toprakların verimsizleşmesine yol açıyor.
d)
D.
Çölleşme verimli toprakları yok ediyor.
Avrupa ve Japonya’da Ekonomik Düzelmeler
1.
Batı Almanya endüstriel bir kuvvet haline geliyor.
a) Marshall Planı- Marshall Planının amacı kötü zarar görmüş
Avrupanın II Dünya Savaşından toparlanması, Marshall Planının diğer
kısmının amacı komünizmin savaş maalülü ülkelerde kuvvet ve tutunak
kazanmasını önlemek.
b)
2.
Hür piyasa/pazarlama ekonomisi
Ortak Pazar
a) In 1957’de, 6 Batı Avrupa ülkesi ticareti arttırmak amacıyla Avrupa Ortak
Pazarı/European Economic Community (EEC) nı kurdu.
b) Şu anda 19 ülkeden oluşan ve Avrupa Birliği/European Union olarak
yeniden adlandırılan, organizasyon tek bir para birimi ve birleştirilmiş
bankacılık sistemi (Euro) kurdu.
3.
COMECON
a) 1949’da, the Sovyetler Birliği ve uyduları Karşılıklı İktisadi Yardım
Konseyi/Council for Mutual Economic Assistance kurdular.
b) Başarısızlıktan dolayı, COMECON 1991’de dağıldı ve üye ülkelerin çoğu
Batıyla daha yakın ilişkiler kurmaya çalıştılar.
4.
Japonya ekonomik kuvvethaline geldi
a) İşgali sırasında, ABD tekrar endüstrisini geliştirmesi için Japonya’ya
yardım etti.
b)
Otomobil ve elektronik endüstrileri özellikle başarılı oldu.
c)
Japon ürünleri iyi tasarlanmış ve kaliteli.
d) İdare yöntemleri “yukarıdan-aşağıya” yönetim yerine ekip çalışmalarıa
yönelik bir bakış açısı kullanıyor.
E.
Pacific Rim/Psifik Okyanusu Ülkelerinin Ekonomileri
1. Japonya’nın başarısından cesaret alarak, Güney Kore, Tayvan, Hong Kong, ve Singapur
kuvvetli endüstriel ekonomiler geliştirdiler.
2. Radyo, televizyon, bilgisayar, arabalar ve diğer fabrika ürünlerini dünya çapında ihrac
ediyorlar.
3.
F.
Bu hızla büyüme 1990’ların ortalarıa doğru verimsizliklerden dolayı yavaşladı.
Organization of Petroleum Exporting Countries (OPEC)/Petrol İhrac eden Ülkeler Örgütü
1. İran, Küveyt, Sudi Arabistan, ve Venezuela Petrol üretiminden doğan gücü birleştirmek
amacıyla 1960’da OPEC’i kurdular.
2.
OPEC üyeleri için üretim hızını ve fiyatlarını kontrol edip ayarlıyor.
3.
Bu güç Arap ülklerine - İzrail ve İzrail yanlılarına, özellikle ABD, karşı bir silah oldu.
a) 1973’te Yom Kippur Savaşı sırasınd, Araplar İzrail’e saldırdı ama
attacked Israel but were losing the war as İzrail ABDden yardım gördüğü için
savaşı kaybediyorlardı.
b) Bunun üzerine Araplar İzrail ve ittifaklarına giden petrolü durdurdular,
ya da kısıtladılar.
c) Ambargo çok başarılı oldu çünkü çoğu endüstriler yakıt olarak petrole
dayanıyordu.
IV. Çinlilerin Komünust Devrimi
A.
Çin’in Coğrafii özellikleri
B.
Komünistlerin başa geçmesi 1936-1949
1.
Çin üzerindeki yabancı etkiler 1921’de Komünist Partisinin yaratılmasına sebep oldu.
2. Jiang Jieshi (Chiang Kaishek) önderliğindeki Milliyeçiler, Mao
önderliğindeki Komünistlerle Çin’in kontrolü için çatıştılar.
3.
Zedong
Milliyetçiler Komünistleri Çin’in kırsal kesimlerine ittiler.
4. Chiang Kaishek hükümet toprak ve fabrika sahiplerine iltimas geçen, köylü ve işçilere
karşı kayıran, rüşvetçi bir diktatörlük olarak görüldüğünden desteğini kaybetti.
5. Komünistler ele geçirdikleri yerlerde mal sahiplerini idam ettiler ve topraklarını yerel
çiftçilere vererek köylülerin desteğini garantilediler.
6. 1949’da Komünistler kazandı ve Milliyetçiler Tayvan’a kaçıp, Chiang Kaishek’in
önderliğinde kendi devletlerini kurdular.
C.
Mao Zedong’un önderliğinde Komünizm
1.
Mao endüstrileri millileştirdi ve devlet tarafından işletilen yeni işler kurdu.
2.
1958’de, Mao “Great Leap Forward”/Büyük İleriye Sıçrayış’ı başlattı
a) Köylüler topraklarını çok büyük komünler ya da devletin herşeye sahip
olduğu ortak çiftlikler halinde birleştirmek zorunda bırakıldılar
3.
b)
Karşı koyan köylüler yeniden eğitim kamplarına yollandılar.
c)
Köylülerin çok kuvvetli bir şekilde karşı koyması
d)
Tarım ürünlerinin verinminin azalmasına yol açtı.
e)
Endüstri ürünlerinin yapımında ise çok az bir artış görüldü.
Hızlı ekonomik modernleşme eksikliği “Büyük Kültürel
Devrim”e yol açtı.
a) 1966’da, Mao okulları ve üniversiteleri kapattı ve “Kızıl Muhafızlar”
olarak tanınan öğrenciler yolladı.
b) Kızıl Muhafızlar halkı Mao’nun fikirleri ve kurallarına uygun olarak
yaşamaya zorladılar.
c) Birçok kişi zulme uğradı, hapsedildi, ya da eğer Kızıl Muhafızlara karşı
koydularsa, öldürüldüler.
d)
Bazı köylüler ve ordunun bazı kısımları Kızıl Muhafızlara karşı koyup
savştılar, bu da düzen ve kanunların bozulmasına sebep oldu.
e)
4.
Mao 1968’de devrimci haraketleri durdurdu..
Deng Xiaoping liderliğinde Komünizm
a)
Ekonomik Yenilikler– 4
Modernleşme
(1) Kısıtlı Özelleştirme: Küçük girişimler, örneğin abur cubur dükkanları
ve kuaförler, özel kişiler tarafından sahip olunup işletilebilirlerdi.
(ENDÜSTRİ)
(2) Komünlerin parçalanması: Köylüler büyük komünlerde
çalısacaklarına ufak aile çiftlileri işletebilirlerdi.. (TARIMSAL
İLERLEMELER)
Yabancı Yatırımlar: Batılı İmalatçıların fabrika
açmalarına müsade edildi. (YABANCI YATIRIMLAR)
(3)
(4) “Sorumluluk Sisteminin” tanıtımı: Çin halkı hükümete daha az
dayanmaya teşvik edildi. (MİLLİ KORUNMA ve FEN ve
TEKNOLOJİnin inşaatı)
b)
5ci Modernleşme: Demokrasi
(1) Deng Komünist Partisi kişisel uğraşıların getireceği ekonomik
gelişme istiyorlardı, ancak politik hürriyete karşı koyuyorlardı.
(2) Tiananmen Meydanı
(a) Üniversite öğrencileri daha fazla şahsi hürriyet istiyorlardı
ve hükümetteki rüşvet bozukluklara karşı gösteriler yaptılar.
(b) Hükümet ögrencilere karşı koymak için askeri birlikler
yolladı, ama 2 hafta boyunca askerler silahsız protestocuları
ezip geçmeyi reddtikleri için, öğrencilere karşı çıkmaza girdiler.
(c) Ancak, 4 Haziran, 1989’da, ordu zorla meydana girdi.
Over 700 gösterici öldürüldü ve daha bir çoğu hapsedildi.
5.
Hong Kong’un İadesi
a) 1 Temmuz, 1997’de, Hong Kong İngiliz hamiliğinden tekrar Çin
kontrolüne geçti.
b) Çin gükümeti Hong Kong’da free hür girişimcilik ekonomi ve demokratik
hükümetin devam ediceğine söz verdi.
6.
Sosyal Sistem ve Kadınların Rolü: Hanedanlık karşıtı Komünist Çin
a) Çin’de geleneksel olarak, anne ve babalar kız çocuklarının evliliklerini
ayarlarlardı, ve kız kocasının malı olurdu, ve bu kocaların birden fazla karısı
olabilirdi.
b) Ayak bağlama küçük ayaklar daha güzel olarak kabul edildiği için
uygulanırdı, ama bu kadınları zayıflatırdı.
c) 1911’de Milliyetçiler ayak bağlamayı yasakladılar ve kadınlara kendi
mallarına sahip olma, okula gitme, istediği kişiyle evlenme, ve işe girme hakkını
verdiler.
d)
V.
1949’da, the Komünistler kadınlara eşit haklar verdiler.
Avrupa Emperiyalizminin Çöküşü
A.
Coğrafii Durumlar: Kolonilerin Konumu
Hindistan – Hürriyet ve Bölünme (1947)
1. Politik/ekonomik sistem: Hindistan, hür pazarlama ekonomisi ile devlet kontrolü altında
olan büyük endüstrilerin birleşimi olan “democratik sosyalizm”i benimsedi. Hükümet bir
demokratik parlementoydu.
2.
Mülümanlar/Hindulular çatışmaları
a) Azınlık Müslüman nüfus Hindular tarafından kendilerini tehdit altında
hissediyorlardı.
b)
Müslümanlar Pakistan’da ayrı bir ülke kurdular.
c) Pakistan ve Hindistan 1947den itibaren savaştılar – 1949’da Kaşmir ili ile
ilgili çekiştiler.
3. Kast Sistemi: Kast sistemi resmi olarak ortadan kaldırıldı ama ülkenin çoğunda, özellikle
kırsal bölgelerde devam etti.
4. Mohandas Gandhi
a) Şiddet-kullanmayan yöntemlerle İngilizlere karşı olan Hürriyet akımına
önderlik etti (Sivil İttatsizlik ve Pasif Direniş)
b) 1948’de Hindistan’ın bölünmesine müsade ettiği için kızgın aşırı Hindular
tarafından bir suikaste kurban oldu.
5.
Jawaharlal Nehru
a)
BaşBakan Hindistan 1948-1964
b) Birçok problemle karşılaştı, özellikle Hindular ve Müslümanlar arasındaki
tartışma ve çekişmeler.
c) Birçok değişik kültürü Hindistan Ulusunda birleştirmeyi başardı
(Hindistan’da 16 esas lisan konuşulur).
6.
Indira Gandhi
a)
Başbakan 1966-1977 & 1980-1984
b) Doğum kontrolü programı: Doğum kontrolüne ulaşım sağlayıp doğum
oranını azaltmaya çalıştı. Kültürel sebeplerden programa karşı çıkıldı.
c) Yolsuzluğa karşı: Yolsuzlukla suçlanan devlet memurlarını mahkemeye
vermeye çalıştı. Karşı çıkıldığından 1975’te olağan üstü durum ilan edip üstüne
diktatörlük hakları aldı.
7. Tarafsızlık: Hindistan Souk Savaş sırasında ne ABDnin ne de SSCBnin tarafını tutmayı
reddeti, ve diğer gelişen ülkelere de to super kuvvetlerin ilişkilerine dolanmamaları için teşvik
etti.
8.
Puncap
a) Kaşmir gibi, Puncap ili çatışmalara yol açan başka bir kaynak ve Sikhler
1984’te Hindistan’dan hürriyetlerini kazanabilmey için şiddete baş vurdular.
b) Başbakan, Indira Gandhi, düzeni teniden sağlıyabilmek için askeri
birlikler yolladı.
B.
c)
Askeri birlikler Sikhlerin Amritsar’daki Altın Tapınağına saldırdılar.
d)
Sikhler Indira Gandhi’yi suikastle öldürdüler
Afrika hürriyet haraketleri ve
Pan Africanism / Afrika Birliği
1. Afrikalı Milliyetçiliği 1920lerde ortaya çıkıp, sonunda kuvvet kazanmaya başlayıp 1945’ten sonra
hürriyet kazanmaya başladı.
a)
II Dünya Savaşı Avrupalı ülkeleri zayıflattı.
b)
Birleşmiş Milletler’in sözleşmelerindeki prensiplerden biri kendini yönetimdi.
2. Hürriyetlerden sonra çatışmalar ortaya çıktı çünkü politik sınırlar etnik/ırksal ve kabile guruplarıyla
değil koloni sınırlarıyla çiziliyordu.
a)
Ghana 1957’de hürriyetini kazanan ilk ülke oldu.
(1) 1948’de İngiltere aşamalı bir şekilde kendini yönetime geçmelerini teklif etti.
(2)
Kwame Nkrumah derhal hürriyet istiyerek, bu fikri reddetti.
(3) İngiliz yöneticilere karşı ayaklanmalar başlattı.
(4) İngilizler tarafı~dan hapse atılmasıã rağmen, Nkrumah 1951’de
seçimleri kazandı, ve İngilizlerin ayrılmasından sonra yapılan seçimlerde
de rakiplerini yendi.
b) Nigeria İngiltere’nin kendilerini yönetmeye aşamalı geçme teklifini kabul
ederek, 1960’da hürriyetlerini elde ettiler.
(1) Hazırlık süresine rağmen, kabile şefleri ve milliyetçi liderler arasındaki
problemler çatışmalara yol açtı.
(2) Kabile şefleri sınırların etnik/ırksal bağlılıklar üzerinde çizilmesini istiyorlardı.
Ancak milli liderler koloni sınırlarını korumak istiyorlardı.
(3)
Milli liderler istediklerini kazandılar, ancak bunun sonuçları oldu.
(4) 4 esas etnik gurup uzlaştı ve eyaletler federasyonu olarak bir devlet
geliştirdiler; milli devlet bölgedeki en kuvvetli kabile şeflerinin liderliğini yaptığı
eyalet hükümetleriyle yönetimi paylaşacaklar.
***********Kanunlar azınlıkların haklarını koruyordu.
(5) Ancak, çoğunluk gurupları azınlılara hakim olmaya çalışınca,
kabileler arasında savaş çıktı.
(6) Askeri milli devletin kontrolünü ele aldı ve sıkı yönetim ilan etti.
(7) Bu coup d’etat/darbe iç savaşa yol açtı.
(8) İc savaşın sonucu olarak, Ibo kabilesi Nijerya’dan ayrılıp kendi
bağımsız eyaletleri Biafra yı kurdu.
(9) Ibolar iç savaşı katbettiler ve Biafra’yı feshettiler.
(10) Nijerya sivil ve askeri yönetim arasında gidip geliyor.
c)
Kenya İngiliz yönetiminden hürriyetini kazanmayı 1963’te başardı.
(1) 1940larda, Jomo Kenyatta beyaz kolonicilerin ekonomi ve
hükümete egemen olma haklarını sorguladı.
(2) Aşırı bir gurup, Mau Mau, beyazlara karşı terörizm kampanyası
başlattı ve çiftlik sahipleriyle zenci işçilerini öldürdüler.
(3) İngilizler – yanlış olarak - Mau Mau ile ittifakı olduğunu
sanarakKenyatta’yı hapse attı.
(4) Kenyatta’nın hapse atılmasına rağmen, the terror saldırıları devam
etti, veİngilizler, Kenya üzerindeki kontrollerini kaybettiklerini farkederek,
yavaş yavaş çekildiler ve yönetim Kenyalı’lara geçti
(5) Jomo Kenyatta seçimleri kazanarak Kenya’nın ilk Başbakanı oldu.
3.
Afrikalı ülkeler eski kolni sahipleriyle ekonomik bağlara devam ettiler.
4. Pan-Africanism-Afrikalı liderler hürriyetine yeni kavuşmuş ülkelerin beraberliğinin
gerektiğini farkettiler.
a) 1963’te, 32 ülke ortak politika gütmek ve üye ülkeler arasındaki
anlaşmazlıkları çözmek amacıyla Organization of African Unity
(OAU)/Afrika Dayanışma Teşkilatı‘nı kurdular.
b) OAU’nun içindeki tartışmalara rağmen, bölge sahipliği konusundaki
tartışmalarda arabuluculuk yapmakta ve beyaz kolonilerin sonunu
desteklemekte başarılı oldu.
5.
Apartheid/Irkçılık-Güney Afrika beyaz yönetimi koruyan ve zencilerin ve diğer
azınlıkların haklarını kısıtlıyan ırkları ayrı tutmak amacıyla düzenlenmiş bir sistemle bir beyaz
azınlık tarafından yönetiliyordu.
a)
Zencilerin ırkçılığa karşı mücadelesi 1940larda ve 1950lerde
African
National Congress (ANC)/Afrika Milli Kongresi ile başladı.
b) Nelson Mandela ANC’ye önderlik etti beyazların yaptığı şiddetli baskı
ve zulüme zencilerin şiddetli bir reaksyon göstermesini savundu.
c)
Mandela 1962’den 1990’a kadar hapsedildi.
d) 1980lerde, Bishop/piskopos Desmond Tutu’nun önderliğinde ılımlı
bir gurup, ırkçılığa karşı barışçıl protestolar düzenledi.
e) Dünya çapında birçok ülke ırkçılığı protesto etmek için Güney Afrika’ya
ticari zorlayıcı yaptırımlar uyguladı.
f) Güney Afrika hükümeti by F.W.
ve and çok ırklı seçimleri kabul etti.
g)
6.
de Klerk başkanlığında, yeni yasaları
Nelson Mandela 1994’te Cumhurbaşkanlığını kazandı.
Etnik/ırksal gerilimler—
Rwanda’da Hutu karşı Tutsi
a) Rwanda Belçika kolonisi iken, azınlık Tutsiler Rwanda’yı kontrol
ediyordu, ve Hutular onlara içerliyorlardı.
b) Tutsilere karşı yönetim kontrolünü ellerinde tutabilmek için, Belçikalılar
Hutuları isyana teşvik ettiler, bu da Tutsilerin katliamına döndü.
c) Hutular ve Tutsiler 1962den 1993e kadar zaman zaman çatışmaya devam
ettiler; taa ki bu tarihte ateş kes imzalıyana kadar.
d) 1994’te, Hutu cumhurbaşkanı bir uçak kazasında öldü, ve aşırı uçtaki
Hutular uçak kazasını onlara suçlıyarak Tutsileri yeniden katlettiler.
e) Tutsi ordusu, Rwandan Vatansever Öncüleri, hükümetin kontrolünü ele
aldı ve barışı sağladı; ama ancak 500, 000 kişi iç savaşta katledildikten sonra.
f) Rwanda hükümeti katliamla suçlu olduğu sanılan kişileri arayıp buludu ve
yargıladı.
7.
Sudan’da Irksal Gerginlikler:
a) Darfur- 2003ten beri, Arap militanlar Sudan hükümetinin sessiz onayıyla
200,000den fazla zenci köylüyü öldürdüler.
b)
2 milyon köylü mülteci oldu.
c) BM Sudan’ı, BM Barış Sağlama kuvvetlerini ülkeye sokmaya razı etmeye
çalışıyor
C.
Güneudoğu Asya
1. Viyetnam— Ho Chi Minh Fransızlara karşı Dien Bien Phu’da 1954te zafere gitti.
Fransızlar Geneva Anlaşmasını imzalayıp Viyetnam, Kamboçya ve Laos’u terk etmek zorunda
kaldılar.
2. Kamboçya—1953te, Kral Norodom Sihanouk hür Kamboçya için bir Anayasalı
Kıraliyet kurdu.
a) Sihanouk soğuk savaşta taraf tutmayı reddeti, ama Kamboçya Viet Cong
Viyetnam Savaşı sırasında Kamboçya içlaerinde üsler kurunca istemiyerek tüm
bunların bir parçası olmak zorunda kaldı.
b)
Amerikalı uçaklar 1969da Viet Cong üslerini bombalamaya başladılar.
c) 1970de, Sihanouk’un Kamboçyadaki komünistleri yeteri kadar kuvvetle
savaşmadığına inanarak, Amerika’nın arka çıktığı ordu subayı Lon Nol, Sihanouk’u
baştan attı ve şiddetle komünistlerle savaşmaya başladı.
Pol Pot
d)
önderliğinde Khmer
Nol’un kuvvetlerini1975’te yendi.
Rouge, a Komünist bir gurup,
e) Khmer Rouge aydınları öldürdü to ve binlerce kişiyi köle çalışma kamplarında
yaşamaya zorladı.
f) Khmer Rouge kırsal bir utopia hayal ediyordu: şehirde yaşıyanları kırsal
bölgelere taşınmaya zorladılar ve komünler kurdular.
g) Aşaği yukarı 3 milyon kişi bu vahşilik içinde öldü taa ki Viyetnamlılar 1979da
istila edip ılımlı bir komünist hükümet kurana kadar.
3.
Myanmar—daha evvelden Burma olarak tanınırdı, 1948de bağımsızlığına kavuştu.
a) Düzen getirmek ve Komünistler ve bir sürü değişik etnik guruplarla
savaşabilmek için, askeri 1962de kontrolü ele aldı.
b) Askeri bir diktatörlük kurdu, ama 1980lerde halkın büyük bir kısmı demokrasi
istemey başladı.
c) Askeri liderler 1990da hür seçim sözleri verdi, ama muhalefet partinin
başındaki lider Daw Aung San Suu Kyi, seçimlerden önce tutukladı.
d)
Tutuklanmasına rağmen, partisi seçimi kazandı.
e) Ancak askeri liderler bu sonuçları kabul etmeyi reddetiler ve askeri iktiadrı
beyan eden yeni kanunlar yazdılar.
f) Democrasi için Şiddetsiz mücadele devam ediyor, ve Daw Aung San Suu
Kyinin Nobel Nobel Barış Ödülünü 1991de kazanmasında olduğu gibi, bircok
uluslar arası destek topluyor.
VI. Orta Doğuda Çatışma ve Değişiklikler
A. Coğrafya
B.
1.
Halk genelde Arap kökenlerinin ve İslam’ın geleneklerini paylaşıyor; İzrail haricinde.
2.
Temiz suya ulaşım bölgede cook önemli bir çatışma konusu.
3.
Petrol ihracatı bölgeyi dünya sahnesinde önemli kılıyor.
Arap – İzrail Çatışması
1. 1947de, Filistin hala İngiltere’nin kontrolü altındaydı, Arap filistinlilere bağımsızlık ve
Musevilere bir anayurt söz vermişlerdi Balfour Bildirisi).
2. Arap ve Musevilerin çelişkili istekleriyle başa çıkamıyan, İngiltere çözüm için Filistin’i
Birleşmiş Milletlerin eline verdi.
3. Genel Kurul 29 Kasım,1947de oylayıp Filistin’i iki bağımsız ülkeye bölmeye kara
verdiler: Biri Arap kontrolü altında; diğeri ise, yeni İzrail ülkesi
4. 1948de, İngiliz askerleri çekilir çekilmez, Arap ülkeleri (Suriye, Lübnan, Irak, Mısır ve
Ürdün) yok etmek amacıyla İzrail’i istila etti.
5. İzrail, yabancı yardımlarla (başlıca ABD olmak üzere), Arap ülkelerini yendi ve Arap
ülkeleriyle ateşkes imzaladı.
a) İzrail Filistin’in çoğunu elinde tutacak, ve Kudüs Doğu divided between
East (Filistin) ve Batı (Musevi) olarak bölünecek.
b) Batı Şeriası Ürdüne katılıp bir Filistin eyaleti oluşturacaktı ama bu hiç bir
zaman gerçekleşmedi.
6.
Filistinli mülteciler 1964t Filistin Kurtuluş Örgütünü (PLO) kurdular.
a) Yaser Arafat Filistin Kurtuluş Örgütünü PLO’nun önderi olarak bir
Filistin Eyaleti/Ülkesi kurmaya çalıştı.
b) The PLO İzrail ve (ABD gibi) yandaşlarına karşı terörizm hareketlerinde
bulundu.
7.
Libya- 1969
a)
Askeri darbe Muammer el- Kaddafi’yi Libya’nın başına geçirdi.
b) Kaddafi hükümetini İslami prensipler üzerine kurdu  Orta Doğu ve
dünya çapında devrimci organizasyonları ve haraketleri destekledi.
*** Mart 2011den itibaren - Qaddafi’ninhalkı onu başlarından atmak için bir devrim
düzenlediler.
8.
İzrail 1967de ve yine 1973te Arap ülkeleriyle savaştı.
a) 1967de, İzrail kuvvetleri, yeni bir saldırıdan korktukları için Suriye, Mısır,
Ürdün ve Irak’a karşı önleyici bir darbe düzenlediler.
(1) İzrail Arapları 6 günde yendi; bu yüzden, buna Altı-Gün Savaşı
denir.
(2) Sonuç olarak, İzrail Sina Yarımadasını, Gazze Şeridini, ve de Golan
Tepelerini askeri tampon bölgeler olarak ele geçirdi.
(3) İzrail aynı zamanda da Doğu Kudüsü ve Birleşmiş Milletlerin
planlarına göre 1947de bir Filistin devleti olması gereken Batı Şeriasını
işgal etti
b) 1973te, Mısır ve Suriye kuvvetleri İzrail’e karşı Yom Kippur Savaşı olarak
adlandırılan süpriz bir saldırı düzenledi.
(1) Amerikan silahlarıyla, İzrail ilk baştaki kayıplarını aşmayı başararak
Arapları yenebildi.
(2) Petrol zengini Arab ülkeleri ABDnin İzrail’e yardımını protesto
etmek için AVDye giden petrole ambargo koydular.
9. 1978de, Mısırlı Anwar
fikir değişikliklerini tartıştılar.
a)
Sadat ve İzrailli Menachem Begin buluşup aralarındaki
Kamp David Anlaşmasını imzaladılar.
(1) Mısır İzrailin var olma hakkını destekliyecek.
(2) İzrail Sina Yarımadasını boşaltıcak.
b) Aşırı fikirli Mısırlılar bu anlaşmayı yaptığı için Sadat’a suikast yapıp
öldürdüler.
10.
Basra Körfezi Savaşı (Çöl Fırtınası) ve Irak
a)
1990- Irak Küveyt’i istila etti ve petrol kuyularına el koydu.
b)
ABD Irak’ın bu haraketini Sudi Arabistan’a ve petrolün akımına bir
tehdit olarak gördü.
c) Irak Küveyt’den geri çekilmeyi reddetti – 1991’de Basra Körfezi Savaşı
başladı (Irak lideri Saddam Hüseyin)
d) ABD ve müttefikleri çok çabuk savaşı kazandılar, ve Küveyt tekrar
hürriyetine kavuştu. (Feb, 1991)
11. Saddam Hüseyin ve Irak (1979- 2003)
a) Başlangıçta ABD İran’a karşı çıktığı için onu he was destekleyip himaya
ediyordu, ama Hüseyin gaddarlığını daha sonra kendi halkına, komşularına ve
ABDye çevirdi.
b)
1990da petrol zengini Küveyti istila etti.
c)
Defalarca BM müfettişlerinin ülkede kimyasal silah aramalarını engelledi.
d)
1991- BM ticari zorlayıcı yaptırimlar kondu
e) 1999 ABD ve İngiliz uçakları Irak askeri hedeflere tekrar tekrar saldırıda
bulundular
f) Mart 2003, ABD Irak’a girdi. ABD Basra Savaşından beri
Hüseyin’denşüpheleniyordu
g) Hüseyin Aralık 2003’te ABD tarafından yakalandı…. yargılandı ve Aralık
2006’da idam edildi.
12. 1993’te, İzrail lideri Yitzhak Rabin Yasir Arafat’la anlaşarak Filistin’e kendi işleriyle
ilgili daha fazla kontrol vermek konusunda planlar yaptı.
a) İzrail Gaza ve Batı Şeria’sınınyönetim otoritesini Filistinli’lere devredecek
ve Filistin Devleti için konuşmalara başlıyacak.
b) PLO/Filistin Kurtuluş Örgütü terörizmi terk edecek ve İzrail’in var olma
hakkını kabul edecek.
C.
Terörizmin Rolü
1. İslami Cihad “İslami Dini Savaş” demektir. Birçok müslümanın inancına göre Allah’ın
adına savaşmak cennete kabul edilmelerini sağlar.
2.
PLO 1972de İzrail, Tel Aviv hava alanında 28 kişi öldürdüle.
3. 1972 Olimpiyatlarında, PLO 11 İrailli sporcuyu öldürdü. (Bu katliyam Filistin harekatını
destekliyen Albay Kaddafi tarafından finanse edilmişti)
4. Hamas, askeri İslami bir gurup, otobüslere ve turistlere saldırıp, restoranlar bombaladı,
ve İzrailli askeri devriyeleri pusuya düşürdü.
5. 21 Aralık, 1988- Pan Amerikan’ın 103 numaralı uçuşu Lockerbie, İskoçya üzerinde
bombalandı. 259 yolcu (2si Rochesterli) ve mürettebat öldü, 11 kişi de yerde öldü - Libyalı
terörist saldırısı (Albay Kaddafi)
6.
11 Eylül, 2001- İki uçak New York şejirindeki World Trade Center/Dünya Ticaret
Merkezine çarptırıldı, başka bir uçak Washington, D.C.’de Pentagon’a çarptırıldı – Binlerce
insane öldü.
Osama Bin Laden ve Taliban’ın bu saldırıların sorumlusu oldükları inanılıyor.
Bin Laden - Sudi Arabistan’da zengin bir aileye doğmuş - Sudi Arabistan’dan aşırı
fikirleri yüzünden sınır dışı ediliyor - ülkesi olarak Afganistan’ı seçip oraya yerleşiyor.
D.
Lübnan’daki İç Savaş
1. Hıristiyanlar ve Müslümanlar 1943 bağımsızlıklarından sonra Lübnan’da yönetimi
paylaşıyorlardı.
2. 1970lerde Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasında halkının İzraildeki çatışmalardan kaçan
Filistin Kurtuluş Örgütünü desteklemek konusunda çatışmalar çıktı.
3.
PLO/FKÖ Lübnan’ı İzrail’e saldırmak için bir üs olarak kullanmaya başladı.
4.
1976’de, Suriye askeri birlik yollayıp bu çatışmaları durdurmaya çalıştı.
5.
1982’de, İzrail PLO/FKÖ’nü yok etmek için Lübnan’ı istila etti.
6. Amerikalı, İngiliz, Fransız, ve İtalyan Barışsağlayıcı kuvvetler gelip düzeni kurmaya
çalıştılar, ancak bir Müslüman bombası barışçı askerlerin neredeyse 300’ünü öldürünce tekrar
ayrıldılar.
7.
Barış sonunda 1991’de geldi, ve Lübnan ülkesini tekrar inşaaya başladı.
E. The İran Devrimi
1. Şah Muhammed Rıza Pehlevi (1941-1979) İran’a Batılı yöntemler değişiklikler getirdi,
ama çoğu kişi diktatör oldğunu idda ederek şikayetçiydi
a)
Petrol zenginlikleri seçkin elit tabakanın elindeydi
b) Birçok ciddi Müslüman İslami geleneklerin dışına çıkıldığı için durumdan
memnun değillerdi.
Bir gurup Müslüman Devrimci Şahı1979da devirerek yerine
Khomeiniyi geçirdiler
2.
a)
Çok sert sıkı bir dini devlet kurdular
b)
Batılı etkileri tamamen silmeye çalıştılar
c)
ABDye Büyük Şeytan adı verdiler
Ayatollah
(1) ABDyi Şahı desteklediği için ve Batılı etkileri yüzünden kötü olarak
görüyorlardı.
(2) 53 Amerikalıyı rehine alarak tam 444 gün tuttular.
VII. Komünizimin Çöküşü ve Sovyetler Birliğinin Parçalanması
A.
Arka Plandaki Olaylar
1. Brezhnev (1964-1981) Batıyla détente/uluslar
destekliyordu
2.
Richard Nixon 1972’de Moskova’yı ziyaret eden ilk cumhurbaşkanı oldu
3. İlk Stratejik
amaçlıyordu
4.
arası huzur politikası
Silah Kısıtlamaları Konuşmaları (SALT I) silahları azaltmayı
SALT II anlaşması1979’de geliştirildi
5. Ancak, Sovyetlerin Afganistan’ı istilası (1979) détente/uluslararası huzuru sona erdirdi
çünkü ABD artık Sovyetler Birliğine güvenemiyordu.
B. Polonyanın Dayanışma Haraketi
1. In 1980’de, Lech
başına geçti.
2.
Walesa Polonyada bir ticaret sendikası olan Dayanışmanın
Haraket devrimler ve Komünist partinin daha az kontrolü olmasını istiyordu
3. Polonyalı hükümet, Sovyetler Birliğinin teşviki ile, 1981’de Dayanışmayı kanunen
yasakladı ve sıkı yönetim ilan etti.
4. 1989’da Komünist Parti halkın hür seçim isteğine boyun eğdi, ve bu seçimleri Dayanışma
kazandı.
5.
Dayanışma ilk komünist olmayan hükümeti başta eski bir uydularında kurdular.
C.
Mikhail Gorbachev Sovyetler Birliğinde Başa Geçiyor
1.
1985’te, Gorbachev Sovyetlerin başına geçti
2.
İki yeni program hazırladı
a) Perestroika hükümetin kontrolünü azaltıp, özel şahıslara küçük iş
yerlerinin sahipliğini vererek ekonomiyi daha verimli kılmak için
düzenlenmişti. (Ekonomiyi yeniden Kurmak)
b) Glasnost halka kouşma ve basın özgürlüğü veriyordu. (açıklığa müsade
ediyordu)
3. 1991’de Gorbachev’e karşı yapılan başarısız bir darbeden sonra, Komünist Parti
Sovyetler Birliğinin üzerindeki kontrolünü kaybetti.
4. Rusya, Ukrayna ve Sovyetler Birliğinin diğer 13 cumhuriyeti Sovyetler Birliğinden
bağımsızlıklarını ilan ettiler. Sovyetler Birliği resmi olarak ölmüştü.
5.
D.
Eski Sovyet cumhuriyetlerinin çoğu bir Bağımsız Devletler Topluluğu kurdular.
Berlin Duvarının Çöküşü ve Almanya’nın yeniden birleşmesi
1. 1989’da çok yaygın bir ayaklanma ile Soğuk Savaşın sembolü olan Berlin Duvarının,
yıkımına yolaçtı.
2.
Almanya Doğu ve Batı yeniden birleşti
3. Doğu Almanya ekonomik olarak daha az gelişmişti, bu yüzden Alman hükümeti geniş
destek verdi
4. Ancak, bu Batı Almanlar tarafından kızgınlık hislerinin oluşmasına sebep oldu,çünkü
çoğu Batı Alman Doğu Almanları “beleşçi” olarak görüyordu.
5.
E.
Bu zorluklara rağmaen, Almanlar başarılı bir şekilde birleşmeyi becerdiler.
Bosna’da Etnik/Irksal çatışmalar
1.
Milliyetçilik hisleri Yugoslavya’nın parçalanmasına sebep oldu (1991-1995)
2.
Değisik etnik guruplar Sırbistanın kontrolüne karşı başkaldırdılar.
3.
Bosna en acı iç savaşı savaştı, Müslümanlar, Hırvatlar ve Sırplar devletin kontrolünü elde
debilmek için savaşıyordu
4.
Çatışma Bosna’yı değişik etnik guruplar için değişik bölgelere bölen Dayton
Accords/Anlaşmasıyla sona erdi.
Slobodan Milosevic 1989dan 1997ye Sırbistan’nın ve from 1997den 2000e Yugoslavya’nın cumhurbaşkanıydı.
Miloševic tüm Sırbistan’da yönetim kuvvetini genişletip büyütmek istedi, bunun için de insanları, özellile Boşnak ve Kosovalı Müslümanları, seytanlaştırıp insan dışı
göstererek dini ve etnik nefret aşıladı... Bosna ve Hırvatistan’da savaşlar başlattı, ortaya çıkan sonuç çeyrek milyon insan öldü ve 2 milyon insan mülteci oldu...
Kosova’dan kendini kanunen yönetim hakkını zorla aldı, ve insanlarını taciz edip ezmeye başladı.”
SADECE OKU: Milosevic komünist federal Yugoslavya’da fişek gibi önemli rütbelere yükseldi. Etnik Arnavutluk’taki azınlık Sırplara artık kimsenin onları bir daha
asla ædövemiyeceğini” garantiliyerek insanları büyüledi. Milosevic Sırbistan’ın milli televizyonunu kontrol etmek için hali hazırda önemli kilit yardımcılarını
yerletirmişti bile; ve söylevlerinintelevizyon çekimleri Sırbistanı elktriklendirdi. O ana kadar suratsız bir ortodox komünist olan Milosevic’in kendisi, birdenbire söylev
verme kabiliyetinin ve milliyetçiliğin verdiği kudretin farkına vardı. Bir daha geriye bakmadı bile.
F.
Boris Yeltsin ve Ruyia
1.
1992’de, Yeltsin Rusya’nın lideri seçildi
2. Ekonomik politika olarak privatization/özelleştirme izledi ve devletçe yönetilen
endüstrileri özel işyerlerine çevirdi. Şahıslar çalıştıkları işyerlerinden sermaye verildiler.
3. Birçok kişi bu yeni kapitalist sistemden memnun değildi çünkü capitalist system artık iş
güvenlikleri yoktu.
4. Rusya çok ekonomik zorluklarla karşılaştı, Sovyetler Birliği sona erdikten sonra
üretimleri 20% den fazla düştü
5. Çeçenlerle Savaş: ekonomik problemlerin bir de üstüne, Çeçniya Rusya’dan hürriyetni
elde etmeye çalıştı, ve Ruslar ayaklanmaları kontrol etmek için savaştılar.
G.
Vladimir Putin ve Rusya (CIS)
1.
Eski KGB etkini
2. Putin’in kontrolü altında- Rusya tekrardan eski SSCB’nin değişik kısımlarında Kafkaslar
(özellile Çeçniya), Belarus and Ukrayna dahil olmak üzere, etkisini göstermeye başladı.
3. Rusya hala Avrupa ve Asya’da önemli bir kuvvet – süperkuvvet statüsünü
yeniliyemeiyecek kadar zayıf olmasına rağmen.
H. Dmitry Medvedev ve Rusya
1. Ekonomik hürriyet, insane hakları ve konuşma özgürlüğü namına söylevlerde bulundu.
2. Rusya’nın yolsuzluk dolu bir ülke olduğunu söyledi
3. Hukuki sistemlerde reformlar istedi ve bu sistemin hükümetin yürütme ve yasama dallarından
ayrı tutulması gerektiğini savundu.
VIII.
A.
B.
Latin Amerika’da Politik anve Ekonomik Değişiklikler
Latin Amerika: Fiziki Konumu
1.
Kentleşme
2.
Ormanların yok edilmesi
Arjantin
1. Juan Peron
a)
1946’da fikirleri tutulduğu için seçildi.
b) Eşi, Eva Peron, hastaneler ve okullar yaptırarak fakirlerin desteğini
kazandı
c)
Juan Peron askeri bütçeyi arttırdı ve sendikalı işçilerin maaşını arttırdı.
d) Vergileme politikası 1950’lerde ekonomiyi zayıflattı ve ona olan destek yok
oldu.
e)
2.
1955’te ordu bir darbe ile yönetimi ele aldı.
Askeri Yönetim
a) Arjantin kısa süreli demokratic yönetimle uzun süreli askeri yönetim
arasında gidip geldi.
b) 1976’dan 1989’a kadar yer alan askeri yönetim bir sürü ölüm
mangalarıyla, kaçırmalarla ve karşıt görüşlüleri oldürmelerle özellikle
acımasızdı.
c) Plaza de Mayonun Anneleri adı verilen bir gurup kaybolanların
annelerinden oluşan bir gurup hükümetten çocuklarına ne olduğuna dair
cevaplar aradılar, ama çok az bilgi edinebildiler.
C.
Küba: Fidel Castro
1.
1952-1959 arası dictator, Fulgencio Batista, Küba’yı yönetti.
a)
Hükümeti çoğunlukla yozlaşmış ve despottu.
b) ABD’deki ticari şirketlerinin Küba ekonomisine egemen olmalarına
müsade etti, and they owned most of the mines, ranches, oil and sugar
industries.
2.
1959 Fidel Castro bir gurup komünistin başına geçip devrimcilerle Batista’yı devirdi.
a) Castro önemli esas endüstrileri ve fidan çiftliklerini millileştirerek bir
komünist ekonomisi kurdu.
b)
Gazeteleri kapattı ve hür seçimlerin yapılmasını reddetti.
c) ABD ona karşı geldi, bu yüzden Castro Sovyetler Birliğiyle müttefiklik
kurdu.
ABDnin CIAi Castro’ya defalarca suikast yaptı, ayrıcana CIA Bay of
Pigs’de Küba’yı istila etmeye çalışan ufak bir gurup of Kübalı’ya yardımda
bulundu İstila başarısızlıkla sonuçlandı.
d)
e) ABDnin kudretinden korkan, Castro SSCBden destek aldı, onlarsa
Küba’ya füzeler yolladılar, bu da Cuban Missile CrisisKüba Füze
Krizini tetikledi.
(1) Sovyet Lideri Krushchev 1962’de Küba’ya uzun menzilli füzeler
yolladı.
(2) Amerikan Cumhurbaşkanı, John Kennedy, bunların kaldırılıp geri
götürülmelerini emretti ve Küba’ya daha fazla Askeri yardım
gönderilememesi için bloke etti. Tüm ABD kuvvetleri uyarılıp hazıra
kondu.
(3) Nükler savaşın çikma olanağı mümkün olan 4 gergin günden sonra,
Krushchev füzeleri kaldırmayı kabul etti.
f) Soğuk Savaşın sonundan ve SSCBnin yıkımından beri, Küba’nın
ekonomisi bunalıma girdi, ve 1989dan beri yüde 60 küçüldü.
g) Castro yabancı yatırımları teşvik etmek için bir kısım kapitalist
reformlarına müsade etti. (Raul Castro Küba’nın şu anki lideridir)
D.
Nicaragua and the Sandinistas
1.
Somoza ailesi Nikaragua’ya 1930’lardan 1979’a kadar egemen oldu.
a) Aile toprakların dörtte birine ve ülke bankalarının, endüstrilerinin, ve
işyerlerinin çoğuna sahipti.
b)
ABD’den gelen destek Somoza ailesinin başta kalmasın yardımcı oluyordu.
2. 1979’da kendilerine Sandinistalar adı veren, köylülerin, katolik rahiplerin, orta-sınıftan
tüccarların ve hatta komünistlerin de dahil olduğu geniş kapsamlı gurupların koalisyonu,
Samoza’yı baştan attı.
3. Ancak ülkeyi nasıl yönetecekleri konusunda anlaşamadıklarından, Sandinistalar ve
ABD’den yardım gören bir gurup olan Kontralar arasında iç savaş çıktı.
a) Sandinistalar çoğunlukla toprakları ve endüstrileri ele geçirip
millileştirmek taraftarı olan komünistlerdi.
b) The Kontralar ise bu çeşit sosyalizme karşıydılar 1982den 1990a kadar
hükümetle savaştılar
c)
Ateşkesle birlikte yeni seçimlere 1990’da ulaşıldı.
4. Violeta Chamorro seçimleri kazandı ama zayıflamış ekonomiden öne gelen birçok
sorunla yüz yüze geldi.
E. Panama
1. 1980’lerin sonlarına doğru, ABD yetkilileri Panamalı lider - Manuel Noriega’nın kartel adı verilen
yasa dışı çetelere ABD’ye esrar kaçırmalarına yardımcı olduğundan şüphelendiler.
2. ABD birlikleri 1989’da Panama’yı istila edip Noriega’yı tutukladılar.
F. Meksika
1.
1968 Meksika hükümetine karşı öğrenci protestoları
(PRI- Institutional Revolutionary Party/Kurumsal Devrim Partisi)
2. 1994 – Güney eyaletlerinden Chiapas’taki silahlı Zapatista isyancıları sosyal ve ekomimik
reformlar istediler – ama amaçlarına ulaşamadılar
3. 1997’de PRI yönetimdeki monopolisini kaybetti çünkü milli meclisteki çoğunluğunu
kaybetti.
G.
Katolik Kilisesinin Rolünü Değiştirmek
1. Yüzyıllarca Katolik Kilisesi status quo in Latin Amerika’da devam eden mevcut durumu
destekledi.
2. 20ci yüzyılda ortaya çıkan Liberation Theology/Kurtuluş Teolojisis birçok
rahibin yöneten üst tabakaya karşı yapılan yaygın ayaklanmaları desteklemesini sağladı.
H. Latin Amerika’dan ABD’ye göç
1.
Son 30 yıldır birçok Latin Amerikalı ABD’ye geldi.
2.
Onlar savaştan, ölüm mangalarından, ve fakirlikten kaçıyorlar.
3. Birçok göçmen kanun dışı, olduğu için bu da ABD’nin bu insan akımını durdurmak için
derhal önlem almasını gerektiriyor.
I.
Panama Kanalının İade Edilişi
1. Panama Cumhuriyeti 1903’te ABD’yle Panama’yı kesen bir kanal inşa etmeleri için
Panama Isthmus/Kıstak’ının (dar kara parçası) inşaat ve kontrol haklarını ABD’ye veren bir
anlaşma imzaladı.
2. 1977’de ABD Panama ile Kanalı 31 Aralık, 1999’dan itibaren Panama’ya veren bir
anlaşma imzaladı.
3.
Bu anlaşma ABD ve Latin Amerika arasında yeni bir ilişkinin işaretiydi.