Karaciğer fonksiyon testleri
advertisement
KARACİĞER FONKSİYON TESTLERİ Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006 1 Karaciğerin başlıca fonksiyonları 2 Karaciğerin karbohidrat metabolizması ile ilgili fonksiyonları • • • • glikojenin depo edilmesi ve parçalanması glukoneogenez glukozun pentoz fosfat yolunda yıkılımı galaktoz ve fruktozun glukoza dönüştürülmesi • glukozun diğer monosakkaridlere ve yağa dönüştürülmesi 3 Karaciğerin lipid metabolizması ile ilgili fonksiyonları • • • • • • • yağ asitlerinin sentezi ve oksidasyonu yağ asitlerinden trigliserid oluşumu fosfolipid sentezi lipoproteinlerin sentezi keton cisimlerinin sentezi kolesterol biyosentezi safra asitlerinin ve safranın oluşturulması 4 Karaciğerin amino asit ve azot metabolizması ile ilgili fonksiyonları • • • • • • • • • deaminasyon transaminasyon endojen amino asitlerin sentezi plazma proteinlerinin sentezi üre sentezi ürik asit sentezi kreatinin sentezi porfirin sentezi safra asitleri sentezi 5 Karaciğerin bilirubin metabolizması ile ilgili fonksiyonları • • • • bilirubinin oluşturulması bilirubinin alınımı bilirubinin konjugasyonu bilirubinin atılımı 6 Karaciğerin hematolojik fonksiyonu • pıhtılaşma faktörlerinden faktör I (fibrinojen), II (protrombin), V, VII, IX ve X sentezi • hemoglobinin yıkılımı • fetüste eritrositlerin yapılması 7 Karaciğerin ekskresyon ve detoksifikasyon fonksiyonu • Amino asitler karaciğerde deamine edilirler, açığa çıkan amino grubu amonyağa dönüştürülür, amonyak da üreye çevrilir. • Kolesterol değişmeden veya safra asitlerine dönüştürülerek safraya atılır. • Steroid hormonlar karaciğerde metabolize edilirler. • Çoğu ilaçlar, P450 sistemi içeren endoplazmik retikulum enzimleri tarafından metabolize ve inaktive edilirler. 8 Karaciğerin depolama fonksiyonu • Glikojen • Demir ve bakır • Vitamin D ve B12 9 Karaciğerin immünolojik fonksiyonu • Kupffer hücreleri, fagositoz, antikor oluşumu ve humoral savunmada rol oynarlar. 10 Karaciğer hastalıklarında patolojiler • Hücre harabiyeti Hasarlanmış hepatositlerden enzimlerin salınımı ile karakterizedir. • Kolestaz Konjuge bilirubin ve ALP retansiyonu ile karakterizedir. • Fonksiyonel hücre kütlesinin azalması Protrombin ve albumin sentezinde azalma ile sonuçlanır. 11 Karaciğer patolojilerini belirleyen testler • karaciğer hücre harabiyetini belirleyen testler • kolestazı belirleyen testler • karaciğer disfonksiyonunu belirleyen testler • karaciğer hastalıklarının etiyolojisini belirleyen testler 12 Karaciğer hücre harabiyetini belirleyen testler • serum transaminazlarının (ALT ve AST) tayini • serum laktat dehidrojenaz (LDH, LD) tayini • serum glutamat dehidrojenaz (GLDH) tayini • izositrat dehidrojenaz (ICDH) tayini • malat dehidrojenaz tayini • alkol dehidrojenaz tayini 13 Serum transaminazları (ALT ve AST) Akut viral hepatitte klinik semptomlardan 1-2 gün veya birkaç hafta önce yükselmeye başlar 7-12. günlerde normalin 20-50 ve bazen 100 katı olmak üzere maksimum olur 2. haftadan itibaren B tipi viral hepatitte daha yavaş olmak üzere düşmeye başlar komplikasyon yoksa 3-5. haftada normal düzeye iner 6 aydan sonra da yüksek olması kronikleşmeyi gösterir 14 Serum laktat dehidrojenaz (LDH, LD) Akut viral hepatitte ALT ve AST’ye göre daha az olmak üzere serum LDH aktivitesi artar; en çok da LDH5 izoenzimi yükselir. 15 Kolestazı belirleyen testler • serum alkalen fosfataz (ALP) aktivitesi tayini • serum gama glutamiltransferaz (-GT, GGT) aktivitesi tayini • serum 5'-Nükleotidaz (5'-NT) aktivitesi tayini • serum lösin aminopeptidaz (LAP) aktivitesi tayini 16 Serum alkalen fosfataz (ALP) Karaciğer hastalıklarında, safra kanaliküllerini örten hücrelerin enzim üretmelerinde artışa bağlı olarak serum ALP aktivitesi yükselir. 17 Gama glutamil transferaz (GGT, -GT) Kolestazda serum GGT düzeyi, normalin 5-30 katı artar Alkolik karaciğerde kronik hepatit ve alkole bağlı olmayan siroz olgularına göre yüksek serum GGT düzeyi saptanır 18 Karaciğer disfonksiyonunu belirleyen testler • karaciğerin alınım, konjugasyon ve atılım disfonksiyonunu belirleyen testler • karaciğerin yapım disfonksiyonunu belirleyen testler • karaciğerin çeşitli metabolik fonksiyonlarında bozulmayı gösteren testler • karaciğerin detoksifikasyon fonksiyonunu inceleme testi 19 Karaciğerin alınım, konjugasyon ve atılım disfonksiyonunu belirleyen testler serum safra pigmentleri (bilirubin) düzeyi tayini idrarda bilirubin ve bilirubin yıkılım ürünü olan ürobilinojen tayini 20 Karaciğerin yapım disfonksiyonunu belirleyen testler serum proteinlerinin tayini protrombin zamanı tayini kanama ve pıhtılaşma zamanı tayini kolinesteraz tayini 21 Karaciğerin çeşitli metabolik fonksiyonlarında bozulmayı gösteren testler serum glukoz düzeyi tayini oral glukoz tolerans testi galaktoz ve fruktoz tolerans testleri serum NPN bileşiklerinin tayini serum total kolesterol düzeyi tayini serum demir düzeyi tayini 22 Karaciğerin detoksifikasyon fonksiyonunu inceleme testi Hippürik asit testi 23 Karaciğer hastalıklarının etiyolojisini belirleyen testler • HBsAg ve diğer hepatit markerlerinin tayini, hepatit tanısı için önemlidir. • AFP yüksekliği, karaciğer tümörlerinde saptanır. • ANA, antimitokondriyal antikor, düz kas antikorları, kronik hepatitte pozitiftir 24
