20. yüzyıl Başlarında Dünyada Genel Durum ● Avrupa’da İtilaf Devletleri (İngiltere, Fransa ve Rusya) ile İttifak Devletleri ( Almanya, İtalya ve Avusturya -Macaristan) arasındaki sömürgecilik rekabeti oldukça yoğunlaşmıştı. ( I. ve II. Fas Bunalımı) ● ABD, güçlenen ekonomisi için dünya ticaretinde söz sahibi olmaya çalışıyordu. ● Afrika, Avrupalı devletler arasında sömürge bölgeleri şeklinde paylaşılmıştı. ● Balkanlarda ise Osmanlı Devleti’nin zayıflamasıyla oluşan otorite boşluğu, Avrupalı devletlerinde kışkırtmasıyla Balkan Savaşlarına dönüşmüştü. ● İtilaflarla İttifak Devletleri arasındaki bu rekabet dünya üzerindeki birçok devleti de kapsayan I. Dünya Savaşı’na dönüşmüştü. B) I. Dünya Savaşı’nın Sebepleri ● İngiltere ile Almanya arasındaki sömürgecilik yarışı ve ekonomik rekabet ● İngiltere’nin Almanya’yı saf dışı bırakmak istemesi ● Fransa’nın, 1871’de Almanya’ya verdiği Alsas-Loren bölgesini geri almak istemesi ● İtalya’nın sömürgecilik faaliyetlerine başlaması ve Akdeniz’de etkinliğini artırmak istemesi ● Rusya’nın, İstanbul ve Boğazları ele geçirerek sıcak denizlere inmek ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğunu etkisiz hale getirerek Balkanlardaki Slav topluluklarını kendi yönetimi altına almak istemesi C) Paris Barış Konferansı ( 18 Ocak 1918) ● Paris Barış Konferansı I. Dünya savaşına katılan devletler arasında yapılacak barışın esaslarını belirlemek amacıyla toplanmıştır. ● Konferansta Wilson İlkelerinde yer alan Milletler Cemiyeti’nin ( Cemiyet-i Akvam) kurulması sağlanmıştır. **** İtalya ile itilaf devletleri arasında ilk anlaşmazlık burada yaşandı. İtalya ya verilen payın bir kısmı Yunanistan’a verilince İtalya konferansı terk etti. I.DÜNYA SAVAŞI’NI BİTİREN ANTLAŞMALAR ; a. Almanya - Versay ( Versailles ) Antlaşması (28 Haziran 1919) ● Almanya Yugoslavya ve Çekoslovakya’yı tanıdı ● Almanya ekonomik yükümlülüklere uyacağını ve savaş tazminatını vereceğini kabul etti ● Askerlik mecburi olmaktan çıkarıldı b. Avusturya - Saint-Germain Antlaşması ( 10 Eylül 1919 ) c. Macaristan - Trianon Antlaşması (4 Haziran 1920 ) d. Bulgaristan - Neuilly Antlaşması (27 Kasım 1919 ) e. Sovyet Rusya - Brest – Litowsk Antlaşması ● Bu antlaşmalara göre Sovyet hükümeti 3 Mart 1918′de Ukrayna, Polonya ve Baltık topraklarıyla Finlândiya’dan çıkmayı kabul ediyor ve 1878 yılında ele geçirdiği Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı İmparatorluğu’na geri veriyordu. ******Ortak özellikleri: Hepsi askeri ve ekonomik sınırlamalar getirdi. Yeni devletler kuruldu. Bu antlaşmalar II.Dünya Savaşının çıkmasına neden oldular. Milliyet esas alınmadı. MONRE DOKTİRİNİ ABD’nin birinci dünya savaşından sonra kendi içine kapanarak Avrupa ile ilgilenmemesi ve yalnızlık politikasına geçmesidir. Başkan Monre’den adını alır. SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN KURULUŞU VE GÜÇLENMESİ: SSCB Vladimir Ilyiç Lenin'in başkanlığındaki Bolşevik Partisi'nin 1917'de Bolşevik İhtilali’nden sonra iktidarı ele geçirmesiyle kuruldu. Bolşevik Partisi'nin ilk önemli icraatı Rusya'yı bu savaştan çekmek oldu. a) Sovyet Dış Politikası ● 1917 Ekim Devriminden sonra 1921’e kadar Bolşevikler önce içerde Çarlık taraftarlarına karşı rejimlerine güvence altına almıştır. Bu dönemden sonra Çarlık Rusya’nın hâkimiyet kurduğu bölgeler tekrar işgal edilmiştir. Aynı zamanda İtilaf Devletlerine karşı sınırlar güvence altına alınmaya çalışılmış, Türkiye gibi İtilaflarla mücadele halinde olan ülkelere destek sağlanmıştır. ● Komünist Rejimi güvence alan Rusya İkinci Dünya Savaşı’na kadar rejimini Doğu Avrupa’ya ve Asya’ya ihraç etmeye çalışmış, 1930’lardan sonra ise Almanya ve İtalya’nın saldırganlığına karşı ittifak arayışları içerisine girmiştir. Bununla beraber Doğu Avrupa ülkelerine siyasi rejimini ihraç etmek için faaliyetlerini yoğunlaştırmıştır. b) Sovyetlerin Orta Asya Politikası● Sovyetler iktidara geldikten sonra Orta Asya’da iki temel politika olarak kültürel ve ideolojik dönüşümle bölgedeki hâkimiyeti güçlendirmeyi benimsemiştir..Bu amaçlarını gerçekleştirmek için Ruslar bir dizi sömürge politikaları belirlemişlerdir. Bu politikalar da, büyük bir hassasiyet ile Türkistan üzerinde uygulanmıştır. Bu politikalar genel olarak; 1) İdari Sovyet Hakimiyeti, (Önemli liderlerin yok edilmesi yerine Sovyet liderlerin getirilmesi. 2) Ekonomik Sovyet hakimiyeti 3) Kültürsüzleştirme ( Türk Ve İslam kültürüne ait olan unsurların unutturulması ) 4) Sovyetleştirme 5) Zorunlu Göç olarak sıralanabilir. 3- Kültürsüzleştirme politikaları ise çeşitli kültür öğelerini içermektedir. Bunlar ise Türkistan’ın parçalanması, - Bölge dünyanın diğer bölgelerinden özellikle Türk ve Müslüman bölgelerinden tecrit etme, - Orta Asya Türk kültürü ve tarihine ait izleri silme, bölge halklarının farklı alfabeler kullanması sağlayarak birbirleriyle anlaşmasını engelleme, - İslam kültürü ve kurumları ortadan kaldırma c) Basmacı Hareketi ● 1918 yılından itibaren Türkistan'ın bağımsızlığı için ortaya çıkan millî ayaklanmalara ve mücadeleye Basmacı hareketi denir. ● 1921’e kadar Türkistan’da geçici hükümetler kurulmuş ancak başarı sağlanamamıştır. Enver Paşa'nın 8 Kasım 1921'de Türkistan'a gelip başa geçmesiyle daha da şiddetlenmiştir. ● 1922’de başlayan Sovyet genel saldırısında Enver Paşa’nın şehit edilmesi üzerine mücadele zayıflamıştır. ORTADOĞU’DA MANDA YÖNETİMLERİNİN KURULMASI: ORTADOĞU NERESİDİR? Orta Doğu, güneybatı Asya'da, tarihsel ve kültürel yakınlığı olan ülkelerin oluşturduğu coğrafi bölge. Akdeniz'den Pakistan'a kadar uzanır ve Arap Yarımadası'nı kapsar. Orta doğu kavramı Avrupa merkeziyetçi yaklaşıma dayanır ve İngilizlerin 19. yy. da kullanmaya başladıkları bir kavramdır. Bu tanıma göre Orta Doğu ülkeleri Suriye, Irak, Ürdün, İsrail, Lübnan, İran, Filistin, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Kuveyt, Bahreyn, Yemen ve Mısır'dır. Ortadoğu’nun, ● dünya petrol rezervlerinin %80i, doğalgaz rezervlerinin ise yaklaşık %50 sine sahip olması ● önemli su yatakları( Fırat, Dicle, Asi) ve suyollarına( Süveyş Kanalı, Hürmüz Boğazı, İstanbul ve Çanakkale Boğazları ) sahip olması, ● Üç büyük ilahi dinin kutsal kentlerinin bölgede bulunması gibi özellikler Ortadoğu’nun stratejik ve jeopolitik öneminin artmasına yol açmıştır. Bu yüzden bölge 19.yüzyılın başlarından itibaren büyük devletlerin bölge üzerinde siyasi üstünlük kurma çabalarının yoğunlaşmasına sebep olmuştur. Ortadoğu’nun Paylaşılması ****İngiltere ve Fransa Syces-Picot Antlaşması ile Ortadoğu topraklarını aralarında paylaştılar, Mac Mahon Antlaşması ise İngiltere’nin Araplara bağımsızlık sözü verdiği gizli antlaşmadır. BALFOUR DEKLERASYONU :İngiliz savaş kabinesinde dışişleri bakanı olan Althur Balfour'un girişimiyle başlatılan ve sonuçta Filistin'de bir Yahudi devletinin -İsrail- kurulmasıyla sonuçlanan girişimdir. 1917 yılındaki bu deklerasyon, ilk Balfour Deklarasyonudur. JAPONYA’DAKİ GELİŞMELER a) Meiji Restorasyonu (1868-1912) ● 1850’li yıllara kadar diğer ülkelerle birkaç olay dışında çok fazla münasebet kurmayan Japonya’da imparator Mutsihito’nun hükümdarlığı dönüm noktası olmuştur. ● Mutsihito tahta geçtiktem sonra Japonya’yı batıya açacak köklü ve kalıcı reform süreci başlamıştır. Bu yüzden bu döneme Meiji (Aydın Hükümet Çağı) denir. ● Bu dönemdeki önemli gelişmeler: Takvim değiştirildi. Giyinme şekli batı tipine göre düzenlendi. ● Avrupa’nınkine benzer bir bankacılık sistemi getirildi. ● Bilhassa İngiltere ile yaptıkları mal ithalatı antlaşmalarına, alışılmadık maddeler koydurdular. Belli bir miktar dış alım için, belli sayıda insanına İngiltere’nin ihtisas düzeyinde eğitim vermesini istediler. ● Çağdaş bir düzenli ordu kurulmuş, subaylar eğitim için Batılı ordu ve donanma akademilerine gönderilmiştir. ● 1872 de çıkarılan bir kanunla kadın ve erkek her Japon için ilköğretim zorunlu oldu. ● 1871 de ilk gazete yayınlandı. 1873 de mecburi askerlik sistemi kabul edildi. ● 1871 de "Daymiyo" denen derebeylik sistemine son verilerek ülke çağdaş bir şekilde idari bakımdan organize edildi. ● 1870 de ilk demiryolu yapımına başlanmış iken, yirmi yıl sonra, 1890 da demiryollarının uzunluğu 7200 kilometre idi. ● 1868–1898 arasındaki otuz yıllık devrede 2190 fabrika yapıldı. b) Japonya – Çin ve Japonya – Rusya Savaşları ● Meiji Restorasyonuyla güçlenen Japonya 1894 yılında Kore’yi ele geçirmek için Çin’le savaşmıştır. ● Japonya 1904-1905 yıllarında İngilizlerden destek alarak Mançurya’da Ruslara saldırdılar. Rusları yendiler. ● Japonya’nın Uzakdoğu Asya’da yeni bir güç olarak ortaya çıkması İngiltere ve ABD’nin bu ülkeyle ilişkilerine belirleyici bir etki yapmış, Japonya’yla ilişkilerini güçlendirmeye özen göstermelerine yol açmıştır. Bu durumun etkisiyle Japonya yabancı devletlere verdiği kapitülasyonları kaldırma fırsatı bulmuştur. Aynı zamanda I. Dünya Savaşı’nda bu durumdan yararlanarak Alman sömürgelerini ele geçirmeyi başarmıştır. 7. 1929 Ekonomik Buhranı ● 1929 yılında Amerika’da başlayan ve tüm dünyayı uluslararası ekonomik durgunluk ve krize denir. a) Krizin Sebepleri ● Amerikan ekonomisinin büyük bölümünün holdinglere dayanması ● Bankacılık sisteminin kötü yapılandırılmış olması, şirket ve bankalarda yeterli denetimin yapılmaması ● Başkan Hoover yönetiminin tecrübesiz olmasından dolayı krize zamanında ve etkili şekilde müdahale edememesi ● Amerika’nın o dönemde dünyanın en önemli kredi veren ülke durumunda bulunması ve I. Dünya Savaşı’nda verdiği kredileri geri alamaması b) Krizin Gelişmesi ● New York Borsası 1928 yılının başından 29 yılı Ekim ayının başına kadar olan süreçte gittikçe yükseliyor ve yüksek fiyat/kazanç oranı getiriyordu. Ancak 3 Ekim 1929 tarihine gelindiğinde, yukarıda sayılan sebepler doğrultusunda borsanın ilerlemesi durmuş hatta birkaç büyük holdingin hisse senetleri düşmüştü. Bu düşüş 21 Ekim günü yabancı yatırımcıların hisse senetlerini ellerinden çıkarmalarıyla hızlandı ve “Kara Perşembe” olarak anılan 24 Ekim 1929 Perşembe günü borsa dibe vurdu. ● Bu hızlı çöküş 4,000 kadar bankanın batmasına, birçok insanın mal varlığını kaybetmesine sebep oldu. ● Amerikan ekonomisini vuran bu kriz Amerika’nın ithalat ve İhracaat yaptığı ülkeleri ve dünya bankacılık sistemini de olumsuz yönde etkileyince krizin etkileri önce Avrupa’yı daha sonra tüm dünyayı vurdu. c) Krizin Sonuçları ● Bunalım dünyada 50 milyon insanın işsiz kalmasına, yeryüzündeki toplam üretimin %42 oranında ve dünya ticaretinin de %65 oranında azalmasına neden olmuştur. d) Türkiye’ye etkileri ● 1930-1933 yılları arasında ithalatta hızlı bir daralma yaşanmıştır. ● İhracat gelirlerinin azalması ve ticaret açığı sorununun önem kazanması,1929-1930 yıllarında iktisat politikasında önemli değişikliklere yol açmıştır. ● Türk hükümeti, 1930 taksitini ödeyemeyeceğini anladı ve Duyun-u Umumiye İdaresini yeni bir anlaşmaya zorladı. ● Merkez Bankası kurma kararı alındı ve bu da yeni dış kredi bulma gereksinimini artırdı. ● Türkiye de üretilen pamuğa karşı dış talebin Dünya buhranı nedeniyle zayıfladığı bir dönemde kurulan devlet tekstil fabrikaları pamuğa karşı iç talebi büyük ölçüde genişletti. ● Tarım ürünlerinin fiyatlarında hızlı bir düşüş görüldü. ● Ziraat Bankası ve gelişmekte olan kooperatifler, köylüler borçlarını ödemekte güçlük çektikleri için, ciddi sıkıntılarla karşılaştı. ● Mali kriz içine giren hükümet, 1930 yılında, makine kullanan çiftçilere uygulanan vergi iadesini, traktör başına belli bir tazminat ödenmesi koşuluyla kaldırdı. ● Krizden tüm dünya gibi olumsuz etkilenen Türkiye ekonomisini güçlendirebilmek amacıyla ithalat ve ihracatını artırıcı politikalar izlemeye başlamıştır. ● Türkiye 1933’de dış ödemelerde uygulamasına başlanan kliring ve takas sistemini uyguladı. (Kliring sistemi malını alanın, malını alma ilkesine dayanır.) ● İhraç mallarının standardizasyonuna önem verilerek, ihracat bu yönden de teşvik edildi 10 /06/1930 tarih ve 1705 sayılı Kanun ile hükümete tedbir alma yetkisi verilerek, ihraç edilen fındık ve yumurtadan başlayarak, ihraç mallarında kalite kontrolüne gidildi. Bu kontrolü yapması amacıyla Türk Ofis kurulmuştur. ● Türk Ofis’e kontrol ve teftiş görevi yanında piyasa araştırmaları yapma, uluslararası ticaret ve ödeme anlaşmalarını hazırlama görevi verildi. ● Bu tedbirlerin sonucunda: ihracatla ithalat arasındaki denge 52 seneden beri ilk defa 1930 da aktif duruma girdi. İhracat ithalatı aşarak, Türkiye’nin dış ticaret açığı kapandı ve devam eden 9 yıl boyunca ihracat, ithalatın daima üstünde kaldı. BARIŞ DÜZENİNİN KORUNMASI ÇABALARI *Küçük ANTANT *Milletler cemiyetinin kurulması *Locorno Antlaşması *Briland-kellog paktı 1-KÜÇÜK ANTANT: Birinci Dünya Savaşını izleyen devrede Avrupa'da oluşan yeni bloklaşmalardan biridir. Çekoslovakya, Yugoslavya ve Romanya'nın aralarında kurdukları bir işbirliği ve ittifak sistemidir. Amacı, bu savaş ertesi yeni devletlerin Orta Avrupa'daki güvenliklerini korumak (Alman, Macar ve Bulgar tehlikesine karşı) .Fransa bu sistemin koruyucusu rolünü oynamış, bu ülkelerin dış siyasetini hayli etkilemişti 2- Milletler Cemiyeti ● ABD’nin, I. Dünya Savaşı’na girmeden kabul edilmesini sağladığı Wilson İlkelerinde uluslararası barışı koruyacak bir kurumun oluşturulması prensibi savaş sonunda hayata geçirilmiştir. ● Paris Barış Konferansı’nın 25 Ocak 1919'da yapılan toplantısında; uluslararası barışı ve güveni sağlayacak ve devam ettirecek bir Milletler Cemiyeti kurulmasına karar verilmiş, İsviçre’de 1919'da "Cemiyet-i Akvam" (Milletler Cemiyeti) adıyla kurulmuştur. 3-Locarno Antlaşması: Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Belçika, Polonya ve Çekoslovakya arasında, 5 Ekim 1925'te, Locarno'da bir konferans toplandı. Görüşmeler sonunda, 16 Ekim 1925'te, Locarno Antlaşması hazırlandı ve bu, 1 Aralık 1925'te, Londra'da imzalandı. Konferansa katılan devletleri savaştan korumak ve bu devletler arasında çıkacak her türlü anlaşmazlığı barış yoluyla çözümlemek amacıyla yapıldığı belirtilen Locarno Antlaşmasına göre: 1) Almanya, batı sınırlarının, yani Fransa ve Belçika sınırlarının kesin ve sürekli olduğunu kabul ediyordu. Bu konuda bir anlaşmazlık çıkarsa kuvvete başvurulmayacak, sorun Milletler Cemiyeti'ne götürülecekti. İngiltere ve İtalya da bu statünün kefili olacaklardı. 2) Bütün anlaşmazlıklar barış yoluyla çözümlenecekti. 3) Bu Antlaşma; Almanya, Milletler Cemiyeti'ne üye olur olmaz yürürlüğe girecekti. 4-BRİAND VE KELLOG PAKTI : Bunun üzerine 27 Ağustos 1928'de Paris'te, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Almanya, İtalya, Japonya, Polonya, Çekoslovakya ve Belçika arasında Kellogg Paktı imzalandı. Bundan sonra bütün devletler pakta katılmaya davet edildi. Nitekim aynı yıl içerisinde Pakta, Sovyetler Birliği ve Türkiye (resmi olarak 8 Temmuz 1929'da) de dahil, belli başlı bütün devletler katıldılar. Bu Antlaşmaya göre: 1) Taraflar, uluslararası anlaşmazlıkların çözümlenmesi için savaşa başvurmayı kınadıklarını ve savaşı birbirleri ile ilişkilerinde ulusal siyasetin bir aracı olarak kabul etmediklerini ve savaştan vazgeçtiklerini, ulusları adına resmen açıkladılar. 2) İmzası olan devletler, niteliği ve kökeni ne olursa olsun, aralarındaki anlaşmazlıkların çözümlenmesi için, yalnız barış yollarına başvurmayı kabul ettiler. Böylece Kellogg Paktı ile savunmaya dayanmayan savaş kanun dışı sayılmış ve devletlerarası ilişkilerde barışçı yollara başvurulması esas alınmıştır. Bu suretle de dünyada bir barış havası sağlanmak istenmiştir ***Kellogg paktı ile Amerika yeniden Avrupa sorunlarıyla ilgilenmeye başlamıştır. Not: Barışın sürekliliğini sağlamak amacıyla yapılan Locarno Antlaşması, Kellog Paktı ve daha önce kurulmuş olan Milletler Cemiyeti, bundan sonra baş gösteren uluslararası anlaşmazlıklara pratik bir çözüm getirememiş, yeni bir dünya savaşının çıkmasını önleyememiştir. İTALYA'DA FAŞİZM Birinci Dünya Savaşı'na büyük ümitlerle giren İtalya, 1-Savaşta kazanan devlet olmasına rağmen istediklerini elde edememesi 2-Ekonominin içine düştüğü durum 3-İşsizliğe bir türlü çare bulunamaması. 4-Asker kaçaklarının sorun oluşturması 5-Siyasal partilerin zayıflığı Sebeplerinden dolayı faşist bir yönetim altına girdi. İtalya'daki bu durum, 1919'da kurulmuş olan Benito Mussolini liderliğindeki Faşist Partisi'nin işine yaradı. 1921 yılında yapılan seçimlerde Faşistler 35 milletvekili çıkardılar ve bundan sonra daha çok taraftar kazanmaya başladılar. İtalya'daki iç çekişmeler, koyu ulusçuluk politikasına dayanan ve Paris Barış Konferansı'nda küçük düşürülen İtalya'yı güçlendireceğini, Roma İmparatorluğu'nu yeniden kuracağını vaat eden Faşist Partisi'ni daha da güçlendirdi. Bunun üzerine 1922'de Kral III. Vittori Emanuel Başbakanlığı Mussolini'yi bıraktı . Böylece İtalya'da Faşist yönetim kurulmuş oldu. 1.Aşırı ulusçuluğu esas alan Faşist yönetim, kısa süre sonra demokrasiyi kaldırdı 2.Ülkedeki diğer ırklardan olanları zorla İtalyanlaştırmaya çalıştı. Faşist yönetimin Uluslararası Politikaya Etkisi 1. Dış politikada ise, Akdeniz çevresinde sömürge kurmaya, yani emperyalizme yöneldi. 2.Mussolini, Akdeniz'e "Bizim Deniz" (mare nostrum) diyordu ve Roma İmparatorluğu'nu yeniden meydana getirmek istiyordu. İtalya'nın bu yeni yayılma ve genişleme politikası, çevresinde ve Doğu Akdeniz ülkelerinde huzursuzluk yarattı 5. Mussolini'nin Anadolu'yu da yayılma alanı içine alma düşüncesi, Türk-İtalyan ilişkilerinde soğukluk yarattı. İtalya'nın bu politikası, 1934'te Balkan Paktı'nın kurulmasında önemli rol oynadı. çtd7.Batıda ise, özellikle Fransa ile diğer sorunların yanı sıra Kuzey Afrika, daha geniş anlamda, Akdeniz egemenliği nedeniyle çekişmeye başladı. ALMANYA'DA NASYONALİST SOSYALİZM(NAZİLERİN YÜKSELİŞİ) Almanya’da Nasyonal Sosyalizm’in ortaya çıkışını hazırlayan ortam ile İtalya’da Faşizmin içinde belirdiği ortam arasında büyük benzerlikler vardır.Bu dönemde Almanya toplumsal siyasal ve ekonomik sıkıntılar içinde bulunuyordu.I. Dünya Savaşı’ndan yenik bir ülke olarak çıkmış,İmparator II. Wilhelm ülkeden kaçmıştı.Hükümet,savaş sonrası bir ülkenin sorunları karşısında yetersiz kalıyordu.Yenik bir ülkede,işsizlik sorunu,yüksek enflasyon demokratik ilkelerin üretim biçiminin yürümesini sağlayamıyordu. Bu bakımdan toplumsal koşullar İtalya’daki durumun tekrarı gibiydi.Almanya’da savaş bitince “Alman İşçi Partisi” diye yeni bir siyasal parti kurulmuş ve bu kuruluşa gerçek mesleği boyacılık ve dekorasyonculuk olan Adolf Hitler adlı bir kişi girmişti.Çok geçmeden Hitler,partide etkili olmuş ve partinin adını Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi olarak değiştirmişti. Hitler Almanların yaşamadığı birçok ülkeyi kendi sınırlarına katmak istemektedir. "Genel politikanın tek amacı, politik gücün tekrar ele geçirilmesidir. Tüm devlet yöne timinin bu amacın gerçekleştirilmesine yöneltilmesi zorunludur. 1. İçte: Almanya'daki halihazır iç politik durumun tam tersine döndürülmesi. Amaca aykırı düşen herhangi bir düşünce tarzının faaliyetine göz yumulmaması... Gençlikte ve millette, bizi yalnız ve ancak savaşın kurtarabileceği fikrinin yerleştirilmesi... En sert şekilde otoriter devlet yönetimi... 2. Dışa Yönelik: Hitler’in dış siyasası üç aşamada gelişmiştir a)Versailles zincirlerinin kırılması, b) Bir millet bir devlet ilkesinin gerçekleştirilmesi,yani Almanya’nın sınırları dışında yaşayan tüm Almanların birleştirilmesi ve tek devlet altında toplanması c) Yaşam Alanı:u Nazi Alman emperyalizminin yeni adı idi.Hitler Almanların yaşamadığı birçok ülkeyi kendi sınırlarına katmak istemektedir 3. Ekonomi: Köylü kurtarılmalıdır! Yerleştirme (iskân) politikası... 4. Alman Silahlı Kuvvetlerinin kurulması politik gücün yeniden elde edilmesi amacına ulaşılması için en önemli koşuldur. Genel askerlik yükümlülüğü yeniden konulmalıdır.... Doğuda yeni yaşam alanının ele geçirilmesi ve buranın acımasızca Germenleştirilmesi..."*. Hitler, Almanya içte yeniden güçlenmeye başlayınca, dışta da aktif bir politika izlemeye başladı. Almanya dışında kurulan Nazi partilerini destekledi ve onlardan dış politikası yönünden yararlanma yolunu tuttu. Nazi Yönetiminin Ulusalararası politikaya Etkisi 1-Versailles Antlaşması’nın koyduğu sınırlayıcı durumu ortadan kaldırdı. 2-1934 te Alman ordusunun toplam kuvvetini 100.000'den 240.000'e yükseltti. 3- 1936'da Locarno Andlaşması'ndan ayrıldı ve askersiz alan olan Ren bölgesini işgal etti. Almanya'nın, Birinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan dengeyi bu şekilde zorlamaya ve değiştirmeye yönelmesi, bu dengenin ve statükonun sürmesinde yararı olan diğer devletleri Almanya'ya karşı harekete geçirdi. Bu da, devletlerarası yeni ve önemli sorunlar ile anlaşmazlıkların ortaya çıkmasına neden oldu. İSPANYADA İÇ SAVAŞLAR VE FAŞİST YÖNETİM 17 Temmuz 1936 - 1 Nisan 1939 tarihlerinde İspanya'da milliyetçiler ile cumhuriyetçiler arasıda gerçek iç savaş gerçekleşmiştir.. Savaş, 17 Temmuz 1936'da General Francisco Franco'nun komutasındaki milliyetçi güçlerin seçimle işbaşına gelen Cumhuriyetçi "Halk Cephesi" koalisyonuna karşı ayaklanmasıyla başlamıştır. Üç yıl süren ve İspanya'da çok fazla yıkıma yol açan iç savaş, 1 Nisan 1939'da milliyetçilerin zaferi ile sonlanmıştır. Savaşın sonucunda İspanya'da Franco'nun, 1975'deki ölümüne kadar sürecek olan, diktatörlüğü dönemi başlamıştır. Hitler ve Mussolini isyanın başlamasından hemen sonra Franco'nun emrine birer uçak filosu göndererek 13,500 kişiyi Fas'tan İspanya'ya taşıdılar. Bölgeye Alman, İtalyan ve Arap askeri sevk edildi. Bunun karşısında Cumhuriyetçiler, SSCB'nin desteği ve muhtelif ülkelerden gelen gönüllülerin desteğini aldılar. Mart 1939'da General Firanco’nun gurubu(Falanjistler), yarım milyon ölü-yaralı, bir milyondan fazla sürgün ve sınırsız tahribata sebep olarak ülkeye hakim oldular. Almanlar deneyim açısından en kazançlı çıkan ülke oldu. İspanya İç Savaşı Hitler'in durumunu güçlendirdi. Fransa üçüncü bir Faşist komşuya sahip oldu. İspanya'daki Faşist Yönetimin Uluslararası Politikaya Etkisi 1- Akdeniz'deki bu gerginlik Hitler'in Orta Avrupa'da rahat hareket etmesini; 3- Ayrıca Madrid'i Berlin-Roma Anti Kominterin paktına yakınlaştırdı. 4-1940'da Çelik Pakt adını alacak olan üçlü dayanışmanın temelleri de atılmış oldu. ATATÜRK DÖNEMİ TÜRKİYE DIŞ POLİTİKASI : Atatürk, dış politikada nasıl bir yol takip etmiştir? • Ciddi, Rasyonel, Barışçı , Milli meselelere karşı duyarlı Atatürk’ün Milli dış siyasetinin unsurları: 1. Milli gücümüze dayanmak. 2. Milli sınırlarımız içinde kalmak (Barışçı) Bağımsızlığı korumak. 3. Amaçlarımızın hayal ürünü olmaması (Gerçekçi) Lozan dengesini korumak. 4. Milletlerarası ilişkilerde eşitliğe dayanmak. 4. İngiliz ve Sovyet dostluğu arasında denge 5. Dış Bilim ve teknolojinin rehberliğinde siyaset kurmak. izlemek. 5. Barışı korumak. 1. 6. Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi’ni uygulamak. 2. 7. Hukuka bağlılık ilkesini uygulamak. 8. Modernleşme (batılılaşma) ve demokratikleşme çalışmalarını devam ettirmek. 3. Atatürk’ün dış politikasının temel hedefleri: MİLLETLER CEMİYETİ VE TÜRKİYE’NİN CEMİYETE GİRİŞİ (18 TEMMUZ 1932): Milletler Cemiyeti’nin kurulma fikrini ABD başkanı Wilson ortaya atmıştır. (8 Ocak 1918) * Paris Barış Konferansı’nda ise; “Milletler Cemiyeti Anayasası” kabul edilmiştir. (28 Nisan 1919) * Türkiye bu cemiyete güvenmiyordu. Çünkü bu cemiyet Musul meselesinde tarafsız karar almamıştı. Fakat şartlar değişti; * 1930’ların başlarında Almanya Versay Antlaşmasına aykırı olarak silahlanmaya başladı. * Türkiye bu döneme kadar Avrupa ile barışçı bir politika izlediği için, Milletler Cemiyeti’ne davet edilmiştir. * Türkiye bu teklifi kabul etmiştir. !!! Türkiye, bu cemiyete girerek, barış yanlısı olduğunu dünyaya ispatlamıştır. Ayrıca yayılmacı totaliter devletlerden korunmak, bu kararı almada önemli bir etkendir. (Almanya ve İtalya) Milletler Cemiyeti: 10 Haziran 1919’da Londra’da çalışmalarına başlamıştır. BALKAN ANTANTI (9 ŞUBAT 1934): Güçlenen Almanya ve İtalya’nın dünya barışını tehdit eden yayılmacı emelleri ve silahlanmaları Antant’ın kurulmasının en önemli nedenidir. * Türkiye’nin öncülüğünde kurulmuştur. Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında oldu. Türkiye bu antant ile batı sınırının güvenliğini sağlamaya çalışmıştır. *** Balkan Antantı’na Bulgaristan ve Arnavutluk katılmadı. Bulgaristan Almanya’ya yakın bir politika izliyordu. Arnavutluk ise İtalya kontrolündeydi. Yunan lideri Venizelos Yakın Doğu’da barışın sağlanmasındaki katkılarından dolayı Atatürk’ü 12 Ocak 1934’de Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (20 TEMMUZ 1936): Sebep: İtalya’nın Habeşistan’a saldırması, Japonya’nın Milletler Cemiyeti’nden ayrılması, Almanya’da Nazilerin iktidara gelmesi. Bu tehlikeli gelişmeler ve savaş sinyalleri Türkiye’ye boğazlar konusunda bir fırsat vermiştir. Lozan Antlaşması’nda, Boğazlarda Türk egemenliği tam olarak gerçekleşmemişti. Boğazlar bir komisyon tarafından yönetilecek ve askersiz bölge olacaktı. *** Avrupa’da gerginleşen ortamdan yararlanan Türkiye, Avrupa devletlerine bir nota (uyarı) verdi. ***Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalanarak Türkiye boğazlar üzerinde tam egemen bir duruma gelmiştir ve bağımsız karar alma yetkisine sahip olmuştur. İsveçre’nin Montrö kentinde düzenlenen konferansa; Türkiye, Avusturalya, İngiltere, Bulgaristan, Fransa, Yunanistan,Japonya,Romanya,Sovyetler Birliği ve Yugoslavya katıldı. İÇERİĞİ: Boğazlardan serbest geçiş esası kabul ediliyordu. Ancak ticaret ve savaş gemilerinin Boğazlardan geçişi, barış ve savaş hâline göre, ayrı statüye bağlanıyordu. Savaş durumu da Türkiye'nin girdiği, girmediği ve savaş tehlikesi olma durumlarında uygulanacak esaslara ayrılıyordu. Boğazların askerî kontrolü ve savunma tedbirleri tamamen Türkiye'ye aitti. Boğazlardan geçişi denetleyen Milletlerarası Boğazlar Komisyonu kaldırıldı. **Karadeniz'de kıyısı olmayan devletlerin ticaret gemileri serbestçe geçerler. Savaş gemileri 8-15 gün önceden haber verilmek ve bir arada dokuz gemiyi ve belli tonajı aşmamak üzere geçebilir. Denizaltılar, uçak gemileri ve 10.000 tondan büyük savaş gemileri hiç geçemez. Sözleşmeye uygun şekilde geçen savaş gemileri Karadeniz'de yirmi bir günden fazla kalamaz. *Karadeniz'de kıyısı bulunan devletlerin ticaret gemileri serbestçe geçerler. Savaş gemileri geçmeden sekiz gün önce Türkiye'ye haber verecekler, bir arada geçen gemilerin tonajı 15.000'den fazla olmayacaktır. Karadeniz'de kalışları için belli bir süre yoktur. Savaş zamanında: **Türkiye savaşan ülke ise ya da kendisini yakın bir savaş tehdidinde görüyorsa; ticari gemilerin geçişini engelleyemese de, geçişlere bazı kısıtlamalar getirebilmek hakkına sahiptir. **Türkiye tarafsızsa; ticaret gemileri serbestçe geçmesine rağmen savaşan tarafların savaş gemileri geçemez. **Savaş tehlikesinin çok olduğu zamanlarda ticaret gemileri barış zamanı kurallarına göre sadece gündüzleri geçebilecektir. SADABAD PAKTI (8 TEMMUZ 1937): *** İtalya’nın (Mussolini), Asya ve Afrika’ya saldırma politikası Türkiye’yi İslam devletleri ile yakınlaştırmıştır. *** Türkiye, İran, Afganistan ve Irak arasında imzalanmıştır. !!! Ortadoğu’da siyasal dayanışmayı amaçlayan çok taraflı ilk antlaşmadır. !!! Sadabat Paktı ve Balkan Antantı, bulunduğu bölgede barışı sağlama, dünya barışına katkıda bulunma ve savunma amacı gibi sebepler ile yapılmıştır. Türkiye’nin bölgedeki gücünü de kanıtlar. ***Suriye, Türkiye ile yaşadığı Hatay meselesi yüzünden pakta katılmadı HATAY SORUNU: 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan kısa bir süre sonra, önce İngiliz sonra Fransız işgaline uğrayan Hatay, 1921 Ankara Antlaşması ile özerk bir yönetime kavuşmuş, Lozan Antlaşması ile Türkiye sınırları dışında kalmıştı. *** 1936’da Fransa, Suriye’den çekilmeye başlayıp Hatay’ın yönetimini de Suriye’ye bırakmak isteyince Hatay sorunu tekrar gündeme gelmiştir. Türk-Fransız görüşmeleri bir sonuç vermeyince, sorun Milletler Cemiyeti’ne götürülmüştür. *** 2 Eylül 1938’de Hatay Cumhuriyeti kurulmuştur. Hatay meclisi Türkiye Cumhuriyeti’ne katılma kararı almıştır. Cumhurbaşkanlığına Tayfur Sökmen seçildi. *** 23 Haziran 1939’da imzalanan Ankara Antlaşması (Türk-Fransız) ile Fransa Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını kabul etmiştir. !!! Hatay sorununun çözülme tekniği, Atatürk’ün başlattığı barışçı politikaya güzel bir örnek olmuştur. Aynı zamanda büyük bir siyasal başarıdır. II. DÜNYA SAVAŞI II.DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DÜNYA: ALMANYA: Almanya Versay Antlaşması’nın ağır koşullarından rahatsızdır. Bu antlaşma Hitler’in güçlenmesine neden olacaktır. Birinci dünya savaşından yenik çıkan Almanya’da 1918 Kasımında askeri bir ayaklanmayla cumhuriyet ilan edildi. Almanya’da cumhuriyetin ilk yıllarında sol daha baskındı fakat Versay Antlaşması’ndan sonra cumhuriyetin iç ve dış politikadaki başarısızlıkları sağın işine yaradı. Başbakan olmasına karşın Hitler'in başkanı olduğu NSDAP -Nasyonel Sosyalist Alman İşçi Partisi- hükümette azınlıktaydılar. Onbir bakanlıktan üçü NSDAP'dendir. Hitler, başbakan olduğu gün, genel seçim kararı alınmasını sağlamıştır. Seçim kampanyaları sırasında 27 Şubat 1933 gecesi ünlü Reichstag yangını, izleyen günlerde çok Seçim sonuçları NSDAP'nin parlamentoda çoğunluğu elde etmesini sağlamıştır. NSDAP'ın oyları yüzde 37'den yüzde 44'e yükselmiştir. 23 Mart 1933 de Hitler, Reichstag’a, “Halkta ve Almanya’daki Sıkıntının Kaldırılmasına Dair Kanun” adıyla beş maddelik bir kanun tasarısı sunmuştur. Yasama yetkisinin, bütçe denetiminin, Anayasa değişikliği yapma yetkisinin, dört yıl süreyle kabineye devredilmesi hükümlerini getiriyordu. Açık anlatımla Reichstag, dört yıl için tatil ediliyor, tüm yetkileri başbakan olarak Hitler’e devrediliyordu. Reichstag'ın etkinliğinin ortadan kaldırılması ardından bakanlar kurulu da devre dışı kalmış, Hitler tek başına Almanya'yı yöneten bir lider durumuna gelmiştir. sayıda sosyalist ve komünist parti liderinin ve parlamenterin tutuklanmasına yol açmıştır. 1930’lu yıllarda kadın ve erkek için zorunlu işçilik vardı. 1939’dan önce uygulanan bu tek tip insan ve tek tip ekonomi gelecek savaşın ilk habercileriydi. Tek tip insanda tek tip kadın çok önemli bir yer tutuyordu. Çünkü saf ırkın ve savaşçıların yetiştiricileri annelerdi. Bu yüzden erkeklere daha fazla para verilerek işçi kadın oranı azaltıldı. 1939-1943 yılları arasında işçilerin sadece % 46’sı kadındı. Bu yıllarda kurulan Nazi İşçi Organizasyonu (DAF) işçilerin yaşam standartlarını yükselterek onları politik açıdan etkilemeyi ve bağımlı kılmayı amaçlıyordu. ***HAYAT SAHASI: Almanya’nın Almanca konuşulan yerlere egemen olma düşüncesidir. İTALYA: I. Dünya savaşı İtalya’yı da memnun etmemişti. Savaş sonrası yaşanan sıkıntılar 30 ekim 1922’de Mussolini’nin iktidara geçmesine neden oldu. Onun devletin başına geçmesiyle beraber faşist bir yönetim oluştu. Amaç bir Akdeniz ve balkan ülkesi olan büyük İtalya kurmaktı. ***BİZİM DENİZ: lider Mussolini’nin Akdeniz’i Roma İmparatorluğunda olduğu gibi İtalyan denizi haline getirmeyi hedefleyen yayılma politikasıdır. JAPONYA: Japonya da Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra yayılmacı bir politika gütmeye başladı. Onlara göre Japonya’nın Doğu Asya’da varlığının sürmesi Çin’in işgaline bağlıydı. Bu doğrultuda ekonomik güçlerini geliştirmek için Mançurya’yı işgale başladılar. Çin’e egemen olmak için Nanking katliamını gerçekleştirdiler. ****ORTAK REFAH ALANI: Japonya’nın Asya’da yayılma politikasıdır. YATIŞTIRMA POLİTİKASI: İngiltere başbakanı Chamberlain ile özdeşleşen politikadır.Almanya’nın bazı isteklerinin yapılmasının Almanya’yı sakinleştireceği düşüncesidir. Ama Almanya’nın Çekoslavakya toprağı Südet bölgesini alması sorunu çözmez .. II.DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ: I.Dünya Savaşı Sonunda Yenilen Almanların İmzaladığı Versay Antlaşması İle Kaybettiklerini Geri Almak İstemesi *Almanya’nın 1938’de Avusturya, Sonra Da Çekoslavakya’yı Topraklarına Katması (Savaşın Başlamasına Sebep Olan Olay: İngiltere Ve Fransa’nın Polonya’yı İşgal Eden Almanya’ya Savaş Açması) İtalya’nın I.Dünya Savaşında Yanında Yer Aldığı İtilaf Devletleri Tarafından Dışlanması Ve Hayal Kırıklığına Uğratılması İtalya’nın 1935-1936’da Habeşistan’ı İşgali,1939’da Arnavutluk’u Ele Geçirmesi Uzakdoğu’da Japonya’nın Büyük Bir İmparatorluk Kurmak İstemesi, Bu Yüzden Komşusu Çin İle Savaşıp, İngiltere Ve Fransa’yı Asya’dan Çıkarmak İstemesi Hitler, aynı siyaseti güden Japonya ve İtalya ile birleşti. Bu üç devlet saldırıcı nitelikte bir bağlaşma meydana getirdiler. Bu bağlaşmaya “Üçlü Mihver” adı verildi. (27 Eylül 1940) Mihver Devletler: (BERLİN-ROMA-TOKYO) Almanya, İtalya ve Japonya Müttefikler : ABD İngiltere Fransa SSCB ******Almanlar tankları, motorlu birlikleri ve uçaklarıyla 17 günde Polonya'yı işgal ettiler ve Rusya ile paylaştılar. Bu sırada Ruslar da Finlandiya'ya saldırdılar. Fakat, Finlerin savunmaları karşısında başarı sağlayamadılar. 1-KUZEY AVRUPA CEPHESİ: Almanya için İsveç’ten gelen çelik çok önemliydi.Bu yolun kapatılmaması Almanya için çok önemliydi bu yüzden Norveç ve Danimarka’yı işgal etti.İngiltere ve Fransa’nın Almanlara karşı yetersiz kalması üzerine Almanya Belçika ve Hollanda’yı da işgal etti. ( bu gelişmeler üzerine İngiltere’de Chamberlain hükümeti yerine Churchill hükümeti kuruldu.) 1939′da Sovyetler Birliği ile Almanya arasında, Alman-Sovyet saldırmazlık paktı imzalandı. Bunun üzerine İngiltere ile Fransa da birleşerek Polonya ile karşılıklı yardım paktını imzaladılar. 1940 ‘DA ALMANLAR NORVEÇ’E SALDIRDI. AMAÇLARI; DENİZALTILARI İÇİN ÜS KURMAK, İSVEÇ’TEN GELEN ÇELİK VE DEMİR MADENLERİNE EL KOYMAK 2-BATI AVRUPA CEPHESİ: Hitler’in Belçika saldırısının ardında asıl Paris’e girmek vardı.14 Haziran 1940’da alman birlikleri Paris’e girdi. İtalya da İngiltere ve Fransa’ya savaş ilan etti.22 haziran1940 da Almanya, 24 Haziranda ise İtalya ile barış yapıldı. Almanlar kuzey Fransa ve atlas okyanusu kıyılarını işgal ettiler. 3-BRİTANYA SAVAŞLARI: Fransa’nın savaş dışı kalması üzerine Hitler İngiltere’ye barış teklif etti. İngiltere kabul etmeyince Hitler savaş açtı. Yıldırma savaşı yapan Almanya hava ve deniz üsleri ile endüstri merkezlerini hedef aldı.7 Ekim 1940’da hava saldırısı sona erse de Londra savaş süresince bombalandı. HAZİRAN 1940’DA; ALMANLAR PARİS’E GİRDİ. LONDRA’YI BOMBALADI. PEK ÇOK SİVİL ÖLDÜ.(43BİN SİVİL ÖLÜ-50BİN SİVİL YARALI) KUZEY AFRİKA CEPHESİ: İtalya’nın Haziran 1940’da Almanya Safında Savaşa Girmesiyle Savaş Kuzey Afrika’ya Da Sıçramış Oldu. Libya, Eritre, Somali İtalya Kontrolündeydi. İtalya İngiltere’ye Savaş İlan Etti.Fakat İngiltere Dikkatini Balkanlara Verince Burada Önemli Bir Gelişme Olmadı. İTALYA; SOMALİ, LİBYA, ERİTRE, ETİYOPYA’YI İŞGAL ETTİ. MISIR’I İŞGAL ETTİYSE DE BAŞARILI OLAMADI. FAKAT 1943’TEN İTİBAREN BÖLGE TAMAMİYLE ABD VE İNGİLTER’NİN DENETİMİ ALTINA GİRDİ. 5-DOĞU CEPHESİ: BARBAROSSA HAREKÂTI: Barbarossa Harekâtı Almanya’nın Rusya’ya Dört Koldan Taarruzunu Hedef Alan Saldırı Planıdır. 1942’de Hitler, Karadeniz'le Hazar Denizi arasında bulunan Kafkasya petrol yataklarını ve bu bölgenin hemen kuzeyindeki Don ve Donets nehirleri arasındaki sahayı ele geçirmeyi hedefledi. Bu planın ilk adımı Mavi Operasyon kod adıyla bilinecektir. Mavi Operasyon, Alman ordularına Stalingrad ve Kafkasya yolunu açmak içindir. Mavi Operasyonun bu hedeflere ulaşmasından sonra Alman orduları iki grup olarak operasyonları sürdürdüler. Stalingrad kentinin ele geçirilmesi yönündeki operasyonlar, Stalingrad Savaşı ile II. Dünya Savaşı’nın dönüm noktalarından biri oldu. Kızıl Ordu, Satürn Operasyonu ile Kafkasya’da zaten güçlükle ilerlemekte olan Alman ordularının geri bağlantısını kesmek amacıyla taarruzlara başlamıştır. Bu taarruzların durdurulamayacağı ortaya çıkınca Alman birlikleri 1943 yılının Ocak ayı başlarında Kafkasya’dan çekilmek zorunda kalmışlardır.1943 yılı ocak ayı ortalarına doğru daha kuzeyde Kızıl Ordu’nun giriştiği karşı taarruzlar sonucu, Don ve Donets bölgesi tekrar Rusların kontrolüne geçmiştir 6-ASYA - PASİFİK CEPHESİ: İkinci Dünya Savaşı'nda Pasifik Cephesi Savaşı, Büyük Okyanus ve adaları ile Doğu Asya'yı kapsayan 7 Temmuz, 1937 ile 14 Ağustos, 1945 tarihleri arasında süren savaştır. Savaşın en önemli olayı; Japonya'nın çeşitli ülkelere saldırması sonrasında 7 Aralık, 1941'de Pearl Harbor'da ABD güçlerine yaptığı Pearl Harbor Saldırısı'dır. Bugün Japonlar'ın çoğu tarafından bu savaş Pasifik Savaşı olarak bilinir. ***ABD, Deniz filosunun Japon uçaklarınca bombalanması üzerine Aralık 1941’de savaşa katıldı. 2. Dünya Savaşı Eylül 1945’te bitti. Bu savaşın sonuçlarından dünyanın pek az bölgesi kendisini kurtarabildi PEARL HARBOR BASKINI (7 ARALIK 1941): ABD Başlangıçta Savaşta Tarafsız Olmasına Rağmen İngiltere’ye Yardım Ediyordu.7 Aralık1941 Sabah Saatlerinde Japonya (360 Savaş Uçağı İle ) Hawaii Adalarındaki Pearl Harbor Deniz Üssünde Bulunan ABD Savaş Gemilerine Saldırdı. Bunun Üzerine ABD 8 Aralık’ta Japonya Daha Sonra Da İtalya Ve Almanya’ya Savaş İlan Etti. NORMANDİYA ÇIKARTMASI: Normandiya çıkartması, General Eisenhower kumandasındaki müttefik kuvvetlerinin 1944 Haziran-Eylül ayları arasında giriştiği hücum harekâtı; müttefiklerin çıkarmasından sonra Alman cephesinin yarılmasına ve hemen hemen Fransa'nın ortasına kadar geriletilmesine yol açtı AVRUPA’DA SAVAŞIN SONU: 1945 yılı başlarından itibaren Alman orduları gerek Batı'da Amerikan ve İngiliz orduları karşısında, gerek Doğu'da Kızıl Ordu karşısında gerilemeye devam etmektedir Ocak ayında Amerikan birlikleri Arden bölgesini ele geçirirken Kızıl Ordu da Vistül nehrine dayanır. Mart ayında Müttefik kuvvetler Ren nehrini geçerek Alman topraklarında ilerlerken Kızıl Ordu da ilerlemesini sürdürür. Nisan ayı ise Nazi yönetiminin sonu olmuştur. 23 Nisan 1945 de Ruslar Berlin'e girmiş, 30 Nisan 1945'de ise Hitler intihar etmiştir. Almanlar, yarım milyona yakın bir kuvvetle Berlin'i 2 Mayıs 1945'e kadar savunsalar da, yoğun Rus taarruzları karşısında 150 bin kayıpla kenti kaybederler. 7 Mayıs 1945 günü General Jodl, Almanya'nın teslim belgesini imzaladı. JAPONYA’NIN TESLİM OLMASI: Japonya, kendi adasına kadar geri çekilmek zorunda kalmasına, yoğun stratejik bombardımana karşın direnmesini sürdürmektedir. ABD başkanı Truman, Pasifik'teki savaşı bir an önce bitirebilmek için atom bombası kullanmaya karar verildiğini açıklar. 6 Ağustos 1945'de Hiroşima, 9 Ağustos 1945'de ise Nagasaki kentleri atom bombasıyla vurulur. 14 Ağustos 1945'te Japonya, kayıtsız şartsız teslim olmayı kabul etmiştir II.DÜNYA SAVAŞI İLE İLGİLİ ANTLAŞMA VE KONFERANSLAR GÖRÜŞMELE R YAPILDIĞI TARİH KİMLER ARASINDA GÖRÜŞÜLEN KONULAR SONUÇLARI 1-AntiKomintern Paktı 25 Kasım 1936 Almanya-Japonya Japon Ordusu, Sibirya ve Moğolistan sınırlarında Sovyetlerle sürtüşmektedir. Bu gerilim Almanya'yı Japonya'yla yakınlaştırmıştır. İtalya, Macaristan ve İspanya’da daha sonra bu pakta katılırlar. 2-Münih Antlaşması 29 Eylül 1938 İngiltere, Fransa, İtalya ve Almanya arasında Çekoslovakya'nın Südet bölgesinin Almanya'ya verilmesi için yapılmıştır Nazilerin Çekoslovakya ve Polonya’yı işgaliyle sona erdi 3-AlmanSovyet Saldırmazlık paktı 23 Ağustos 1939 Stalin-Hitler Stalin’in Münih ile Çekoslavakya'nın Südetler bölgesinin Almanya'ya bırakılması üzerine Batı ile yaptığı ittifaklara güveninin azalması Almanya 22 Haziran 1941'de Sovyetler Birliği'ne saldırarak bu paktı çiğnemiştir. 4-Atlantik Bildirisi 9 Ağustos 1941 ABD Başkanı Roosevelt ile İngiltere Başbakanı Churchill arasında oldu Savaşın yürütülmesini sağlamak ve zafere ulaşabilmek için alınacak önlemleri saptamak iki devlet topraklarını genişletmek istemediklerini, bütün uluslara sınırları içinde güvenle yaşamak olanaklarını sağlayacak bir barışın yapılmasını arzuladıklarını açıkladılar. 5-Kazablanka Konferansı 14-24 Ocak 1943'de Roosevelt ile Churchill arasında 6-Adana Görüşmeleri 30 Ocak 1943 Türkiye Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile İngiltere Başkanı Winston Churchill arasında Avrupa'da ikinci bir cephenin açılması gündeme gelince bu cephenin Balkanlar'da açılmasını isteyen Churchill, Türkiye'nin de Müttefikler tarafından savaşa katılmasını sağlamak Churchill Türkiye'yi savaşa girmeye ikna edemedi. Churchill'in çabaları ile Türk-Sovyet ilişkilerinde bir düzelme sağlanırken bu gizli görüşmeyi öğrenen Almanya ile ilişkiler bozuldu. 7.Washington Konferansı 12-26 Mayıs 1943'de Roosevelt ile Churchill arasında Kuzey Afrika cephesinin tasfiyesi üzerine alınacak yeni tedbirleri görüşmek. İtalya'nın savaş dışı bırakılmasını sağlamak için bu ülkenin işgal edilmesi; Türkiye’nin de savaşa katılmasıyla bir Balkan cephesinin açılmasının kararlaştırılması. SSBC’ye yardım amaçlı. Almanya’yı, İtalya’yı ve Japonya’yı kayıtsız şartsız teslime mecbur etmek Mihver devletlerine hiçbir ümit ışığı bırakmaması ve sonuna kadar dayanma kararını kuvvetlendirmesi ve dolayısıyla da savaşın uzamasına sebep olması gerekçesiyle, sonradan bazı tenkitlere konu olmuştur. 26 Kasım 1943 Churchill ve İngiliz Genelkurmayı ile Amerikan Genelkurmayı arasında Roosvelt, Churcill ve Chiang Kai-Shek İtalya'da Mussolini'nin birdenbire düşmesiyle ortaya çıkan yeni durum karşısında, ikinci cephe meselesini yeni bir açıdan ele almak amacı ile,toplanmıştır 2. Dünya Savaşı sonra Uzak Doğu'daki gelişmeleri değerlendirmek maksadıyla Tahran Konferansı (28 Kasım-1 Aralık 1943 Roosevelt,Churchill ve Stalin katıldı SSBC’nin boğazlar üzerinde hak istediği konferanstır 10-Moskova 9-20 Ekim 1944'de ABD,İngiltere,SSCB ,Çin Savaş sonrası düzeni için yapılan ilk toplantı olarak kabul edilmektedir. 4 -11 Şubat 1945 Churchill (Birleşik Krallık Başbakanı), Roosevelt (Amerika Birleşik Devletleri Devlet Başkanı) ve Stalin (Sovyetler Lideri) Konferansın başlıca konuları, Polonya'nın toprak değişimi, Almanya'nın bölünmesi ve SSCB'nin Japon İmparatorluğu'na savaş ilan etmesi idi.Birleşmiş Milletlerdeki veto yetkisi de bu konferansta kararlaştırıldı. 12-Potsdam Konferansı 17 Temmuz 1945 - 2 Ağustos 1945 Churchill(Attlee), Truman , Stalin 13-San Francisco Konferansı 26 Haziran 1945'de imzalandı, Türkiye’ninde bulunduğu 51 ülke Nazi Almanya sının işgal ettiği topraklarının geri alınması, Avusturya'nın Almanya'dan ayrılması, Almanya'nın demokrasileştirilmesi, Almanya, Avusturya'nın yanı sıra Berlin, Viyana'nın bölünmesi, savaş suçlularının yargılanması, BM Uluslararası Örgütlenme Konferansı Japonya'ya, Potsdam Bildirgesi'ni kabul etmesi için kesin uyarı gönderildi. Ancak, Japonya bunu reddetti. Bunun üzerine ABD, Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombası attı. Konferans 1 Ağustos 1945 tarihinde sona erdi. (BM’in çalışma şartları belirlenmiştir.)Birleşmiş Milletlerin kurulması. 14-San Francisco Antlaşması 8 Eylül 1951 Müttefik Kuvvetler ile Japonya arasında Japonya’nın emperyalist bir güç olarak konumu lağvedilmiştir II. Dünya Savaşı resmen sona ermiştir. 8-Quebec Konferansı 14-24 Ağustos 1943'de 9-Kahire Konferansı 11-Yalta Konferansı İkinci cephenin Fransa'da Normandiya kıyılarında açılmasına karar verilmiş ve bunun hazırlanması sorumluluğu da Amerikalılara bırakılmıştır. Konferansta kesin bir sonuca varılamadı. Türkiye’nin savaşa girme durumu görüşüldü.sonuç alınmadı. yeni bir uluslararası örgütün kurulması konusunda anlaşmaya varıldı. ABD başkanı Roosevelt konferanstan memnun edici sonuçlarla ayrılmış Churchill ise Yalta ile başlayan döneme "DEMİR PERDE" adını vermiştir ve bu konferans "Büyük İttifakın Sonu" olmuştur, Soğuk savaş döneminin bu konferansla başladığı kabul edilir. PARİS BARIŞ ANTLAŞMASI(10 Şubat 1947): İtalya,Romanya,Bulgaristan,Macaristan,Finlandiya ile Paris barış Antlaşmaları imzalandı. Bu ülkelerin Birleşmiş milletler örgütüne üye olmalarına karar verildi. Azınlık hakları ve savaş tazminatları konularını içerdi. İtalya’nı n Afrika’daki sömürgelerini terk etmesi kabul edildi. İtalya’ya geçici olarak bıraktığımız 12 ada Yunanlar’a bırakıldı. II.DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI Siyasi Sonuçlar.: 7. SSBC dünyanın en önemli tersaneler zarar gördü. Fransa ve 1. Faşizm ve Nazizm yıkıldı. gücü oldu. İngiltere ekonomileri çökme 2. İsrail Devleti kuruldu. 8. Birleşmiş Milletler kuruldu. noktasına geldi. 3. Libya, Mısır,Pakistan,Fas , 9. Abd gücünü artırdı. İMF ve ABD dolarına dayanan bir ekonomik Tunus,Cezayir ve Hindistan gibi Birleşmiş Milletler Abd de faliyet sistem kuruldu. İMF( uluslar arası sömürge ülkeleri isyanlar başlatarak gösterdi. Ekonomin nabzı ABD ce para fonu ) kuruldu Toplumsal Sonuçlar: bağımsız oldular. belirlenmeye başlandı. 4. Almanya ve İtalya’nın toprakları 10. Doğu Bloğu ve Batı Bloğu En çok sivil ölümün işgal edildi. kuruldu . Varşova paktı ve Nato gerçekleştiği savaştır. 75 Milyon 5. Japonya dört adayla oluştu insan öldü. Ekonomik Sonuçlar: sınırlandırıldı. Sivil Savunmanın önemi arttı. 6. İtalya’da cumhuriyet yönetimine Üretim olumsuz yönde geçildi. etkilendi. Fabrikalar, demiryolları ve BİRLEŞMİŞ MİLLETLER 24 Ekim 1945'te kurulmuş dünya barışını, güvenliğini korumak ve uluslar arasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturmak için kurulan uluslararası bir örgüttür. Birleşmiş Milletler kendini "adalet ve güvenliği, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği uluslararasında tüm ülkelere sağlamayı amaç edinmiş global bir kuruluş" olarak tanımlamaktadır. Uluslararası İlişkilerde, kuvvet kullanılmasını ilk olarak evrensel düzeyde yasaklayan ilk antlaşma BM Sözleşmesidir. Örgütün, kurulduğu yıllarda 51 olan üye sayısı şu an itibariyle üyeliği kaldırılan Vatikan ve değiştirilen Çin Halk Cumhuriyeti son katılan üye Karadağ dahil 192'ye ulaşmıştır. Türkiye kurucu üyeler arasında yer almaktadır. Örgütün yönetimi New York'ta bulunan genel merkezinden yürütülür ve üye ülkelerle her yıl düzenli olarak yapılan toplantılar yine bu genel merkezde gerçekleştirilir. Örgüt yapısal olarak idari bölümlere ayrılmıştır; Genel Kurul, Yönetim Konseyi, Güvenlik Konseyi, Genel Sekreterlik Ekonomik ve Sosyal Konsey, Uluslararası Adalet Divanı. Örgütün en göz önündeki merciisi Genel Sekreterdir. Birleşmiş Milletler fikri ilk olarak, II. Dünya Savaşı'nın bitiminde savaşın galibi ülkeler tarafından, ülkeler arasındaki anlaşmazlığı ortadan kaldırarak ileride meydana gelebilecek ve kendi güvenliklerini tehdit edebilecek bir savaşın önüne geçebilmek amacıyla ortaya atılmıştır. Örgüt yapısının halen bu amacı koruduğunu BM Güvenlik Konseyi'nin varlığı ve çalışmalarıyla ortaya koymustur. Güvenlik Konseyi her türlü kararı veto yetkisine sahip beş ülkeden oluşmaktadır. Bu ülkeler ABD, Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti, Birleşik Krallık ve Fransa'dır. BM kuruluş anlaşmasının imzalanması Birleşmiş Milletler fikri Moskova, Tahran ve Kahire'de müttefiklerin toplantıları sırasında 1943 yılında çıkmış olup Fransa, Çin, İngiltere, ABD, SSCB'nin temsilciliğiyle oluşmuştur. Bu ve bundan sonraki konuşmalar örgütün amaçları, üye alımları ve yapısını belirlemek amacıyla olmuştur. 27 Nisan 1945 yılında, Birleşmiş Milletler müzakereleri uluslararası anlamda San Francisco'da başlamıştır. Hükümetlerin yanı sıra, bazı farklı örgütlerde bu müzakelere katılmıştır. Örgüt Yapısı Genel KurulGenel Kurul, üye devletlerden oluşur. Her üyenin Genel Kuruldaki temsilcileri 5 kişiden çok olamaz. Genel Kurulun Görevleri Şunlardır:Silahsızlanma ve silah denetimi konusunda önerilerde bulunmak. Barış ve güvenliği etkileyecek görüşmeler yapmak, her konuda önerilerde bulunmak. Ülkeler arasındaki iyi ilişkileri bozucu sorunların, barışcıl yollarla çözümü için önerilerde bulunmak. Güvenlik Konseyi Siyasal alanda bir yürütme organıdır. Konseyin 5 daimi üyesi olan ABD, Çin, İngiltere, Fransa, Rusya'nın veto hakkı bulunmaktadır. 10 geçici üye ise iki yıllık bir süreç için seçilirler. Seçimlerinde coğrafi denge esas alınır. 15 üyesi olan bu kurulun görevleri şunlardır: Başlıca görevleri şunlardır:Birleşmiş Milletler'in ekonomik ve sosyal çalışmalarını yürütmek. Uluslararası ekonomik, sosyal, kültürel konularda raporlar hazırlamak. Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) 54 üyeden oluşan bu konsey, BM’in ekonomik ve sosyal sorunlarla mücadele edebilmesi amacıyla kurulan bir organdır. Ekonomik ve sosyal konsey görevini daha etkin yapabilmek amacıyla kendi gözetimi altında çalışacak komisyon ve komiteler kurmuştur. Bunlar; İnsan Hakları Komisyonu; 1946 yılında kurulan insan hakları komisyonu, ECOSOC bünyesinde insan hakları normlarının hukuki bir şekle dönüştürülmesiyle ilgili olarak faaliyet gösterir. 43 değişik üye coğrafi bölgelerden eşit temsil esasına göre seçilir. 1967’ye kadar insan hakları ihlalleriyle ilgili olarak şikâyetlere mani olmak için yaptırım gücü veya harekete geçme yetkisi yoktu. 1967’de 1235 sayılı ECOSOC kararıyla komisyon ve onun alt organı olan azınlıkların korunması ve ayrımcılığın önlenmesi alt komisyonu inceleme ve araştırma yetkileriyle donatıldılar. Bu tarihte insan hakları ihlallerine yönelik inceleme ve araştırma yapma yetkisi verilmiştir. 1970’de 1503 sayılı ECOSOC kararı ile komisyona insan hakları ihlallerini soruşturma ve tavsiyelerde bulunma yetkisi verilmiştir. İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (UNHCHR);BM şartının 1, 13 ve 55. maddelerinden görevini alan yüksek komiserlik, BM’in insan hakları programlarının koordinasyonunu sağlamak ve insan haklarına evrensel saygıyı güçlendirmek amacıyla kurulmuştur. Merkezi Cenevre’dedir. New York’ta bir bürosu vardır. Uluslararası Adalet Divanı Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletlerin yargı organıdır. Ülkeler, istedikleri davayı Adalet Divanı'na götürürler. Divan 15 yargıçtan oluşur. Yargıçlar, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi'nce seçilirler. Görev süreleri dokuz yıldır. Divanda bir devletten iki yargıç bulunamaz. Uluslararası Adalet Divanı, Hollanda'nın bir kenti olan Lahey'dedir. Dil Arapça, Çince, Fransızca, İngilizce, İspanyolca ve Rusça örgütün resmî dilleridir. Genel Sekreterlik Genel Sekreterlik, Birleşmiş Milletlerin öbür organlarının çalışmaları için gerekli ortam ve koşulları sağlar. Ortaya konan program ve politikaları uygular. Uluslararası barış ve güvenliği bozucu olaylar konusunda raporlar hazırlayıp Güvenlik Konseyi'ne sunar. Genel Sekreterliği 2006 yılından itibaren Kore Cumhuriyetinden Ban Ki-Moon yapar. İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ10 Aralık 1948 Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 10 Aralık 1948 tarih ve 217 A(III) sayılı Kararıyla ilan edilmiştir. 6 Nisan 1949 tarih ve 9119 Sayılı Bakanlar Kurulu ile "İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin Resmi Gazete ile yayınlanması yayımdan sonra okullarda ve diğer eğitim müesseselerinde okutulması ve yorumlanması ve bu Beyanname hakkında radyo ve gazetelerde münasip neşriyatta bulunulması" kararlaştırılmıştır. 2.DÜNYA SAVAŞINDA TÜRKİYE’NİN TUTUMU * Türkiye İkinci Dünya Savaşı öncesinde dünya devletlerine karşı dost bir politika izliyordu. Ancak, İtalya ve Almanya’nın yayılmacı politikalarına karşı İngiltere ve Fransa’ya daha yakın durmaya çalışıyordu. * Türkiye bu savaşta toprak bütünlüğünü kazanmayı ve tarafsız kalmayı amaç edinmişti. * Müttefik ve Mihver Grubu devletleri Türkiye’yi kendi saflarına çekmek için her yolu denediler. * Türkiye savaşın başından itibaren Müttefik Devletlerle ile yakın ilişkiler kurmaya özen gösteriyordu. Ancak müttefiklerin bütün ısrarlarına rağmen savaş girmeme konusundaki tutumunu da sürdürüyordu. * 4-11 Şubat 1945′te ABD, İngiltere ve Sovyet Rusya’nın katıldığı Yalta Konferansında, II. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulacak olan Birleşmiş Milletle Teşkilatı’na katılmak için 1 Mart 1945′e kadar Almanya ve Japonya’ya savaş açmak şartı getirildi. Bu gelişme üzerine Türkiye 23 Şubat 1945′te Japonya ve Almanya’ya savaş ilan etti. Türkiye, böylece hem II. Dünya Savaşı’ndan sonra dünya siyasetinde söz sahibi olma imkanı elde etmiş, hem de Avrupa’nın demokratik devletleriyle yakınlaşmıştır. * İkinci Dünya Savaşı’nın Türkiye üzerinde olumsuz sonuçları da oldu. Ülkemiz insanı, yanı başında yaşanan bu savaş sebebiyle sıkıntılı günler yaşadı. Çünkü Türkiye her an savaşa girecekmiş gibi hazırlık yaptığı için tarım, sanayi ve ekonomi alanlarında duraklama dönemi yaşadı. İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye’de Alınan Önlemler * Bütün illerde hava saldırısı tehlikesine karşı karartma uygulaması başlatılmıştır * Almanların işgal tehlikesine karşı sivil savunma önlemleri alınmıştır. * Tahıl stoklarına el konmuş, ekmek, zeytin, şeker gibi ürünler karneyle verilmeye başlanmıştır. Buğday unundan pasta ve benzeri ürünlerin yapılması yasaklanmıştır. UYARI: 2. Dünya Savaşı döneminde büyük şehirlerde kimin ne kadar ekmek alacağı hükümet tarafından belirleniyordu. Bu amaçla ekmek karnesi düzenlenmişti. Herkesin aldığı günlük ekmek miktarı karnesine işleniyordu. Bu dönemde zeytin ve şeker gibi ürünler de karneyle veriliyordu. Bu uygulamaya yol açan esas etken savaş şartlarından dolayı temel gıda ürünlerini tasarruflu bir şekilde kullanma isteğiydi. Bu durum savaşın, savaşa girmeyen ülkeleri de ekonomik ve sosyal yönden olumsuz etkilediğini göstermektedir. * İstanbul’da özel otomobillerin trafiğe çıkması yasaklanmış, daha sonra bu yasak ticari araçları da kapsayacak şekilde genişletilmiştir. * Savaş şartlarının getirdiği ekonomik sıkıntıları aşmak için yeni vergiler konmuştur. * Tifo ve kolera gibi salgın hastalıkları önlemek amacıyla çalışmalar yapılmıştır. * Askeri harcamalar artırılmıştır. * Karadeniz’deki Türk gemi seferleri durdurulmuştur. * Radyo yayınlarında kesinti yapılmıştır. * Belli bölgelerde gece 23.00′ten sonra sokağa çıkma yasağı getirilmiştir. UYARI:İkinci Dünya Savaşı sırasında alınan bu önlemlerle seyahat etme, haber alma ve ekonomi alanındaki hak ve özgürlükler sınırlandırılmıştır. Bu sınırlandırmanın amacı kamu güvenliği ve sağlığını korumaktır. Çünkü yaşama hakkının korunması diğer hak ve özgürlüklerden daha önemlidir.
