JEODEZİK ASTRONOMİ Jeodezik Astronomiyi kısaca tanımlayacak olursak; Jeodezik bilgi elde etmek amacıyla astronomik gözlemleri kullanan jeodezi biliminin alt dalıdır. JEODEZİ NEDİR? Jeodezi, gök cisimlerinden biri olan dünyanın tümünü ya da bir parçasını şekil yönünden belirlemeyi amaçlayan bir bilimdir.Başka bir deyişle, Üç boyutlu ve zaman değişkenli uzayda, çekim alanı ile birlikte, yeryuvarının ve öteki gök cisimlerinin ölçülmesi ve haritaya aktarılması ile uğraşan bilim dalıdır. ASTRONOMİ NEDİR? Astronomi, gök cisimlerinin konumlarını,konumlarındaki değişimi,fiziksel yapılarını ve bu yapılardaki değişimi;kısaca her yönü ile uzayı ve uzayda hakim olan kanunları araştıran bir bilimdir. JEODEZİK ASTRONOMİ NEDİR? Bir şeklin koordinatlar sisteminde ifade edilebilmesi için, dünyanın fiziksel yüzeyinde seçilecek, amaca uygun noktalarda gözlemlerle bilgiler edinilmektedir. Bu bilgiler içerisinde gök cisimlerine yapılacak gözlemlerden bulunabilecek bilgiler de vardır.Jeodezi de amaca ulaşabilmek için astronomik gözlemler yapılmalıdır.Jeodezik amaçlarla yapılan astronomik gözlemler ve ilgili hesaplamalar “Jeodezik Astronomi” altında ele alınır. JEODEZİK ASTRONOMİNİN KULLANILDIĞI ALANLAR; Jeodezik datum sistemlerinin (ED50, WGS84) oluşturulması Jeodezik ağların yönlendirilmesi ve konumlandırılması Jeodezik ağlara ilişkin ölçülerin indirgenmesi Astro-jeodezik yöntem ile yerin biçiminin belirlenmesi Yer dönüklük parametrelerinin ve kutup geziniminin izlenmesi ve göksel referans sistemleri arasında karşılıklı dönüşüm ilişkilerinin tanımlanması vb. TARİHÇE Astronomik verilere dayanarak dünyanın şekli hakkında kabul edilebilir delillerle ilk tahminleri yürüten bilgin Aristoteles (M.Ö. 384 – 322) olmuştur. Deniz yüzünün eğriliği, Değişik coğrafi enlemlerde aynı yıldızın değişik yüksekliklerde görünmesi, Değişik boylamlarda aynı aynı anda bakıldığında güneşin eşit yüksekliklerde görünmemesi, Ay tutulmalarında dünyanın gölgesinin daire yayı biçiminde görünmesi gibi. Astronomik gözlemlere dayalı ilk çalışmalar ise Yunanlı Eratosthenes (M.Ö 276 – 195) tarafından yapılmıştır. Hollandalı fizikçi Huygens’ e kadar dünyanın şekli küre olarak kabul edilmiş ve araştırmacılar bu küreyi belirlemeye çalışmışlardır. İlk olarak Huygens (1629-1695 ) ve hemen sonra Newton (1634-1727) kendi ekseni etrafında dönmesi nedeni ile dünyanın fiziksel verilere göre kutuplarda basık bir elipsoit olması gerektiği fikrini ortaya atmışlardır.Bu elipsoite ait a ve b parametrelerini belirlemek amacıyla yapılan yay ölçülerinden dünyanın şeklinin tam bir elipsoit biçiminde olmadığı sonucuna varılmıştır.Listing (1873) dünyanın gerçek şekline geoid adını vermiştir. Jeodezik Astronomi Astronomi, Gök küre içindeki gök cisimlerinin konumlarını ve hareketlerini fiziksel ve kimyasal yapılarını, değişimlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Gök Küre, Merkezi dünyanın merkezinde olan ve tüm gök cisimlerini içine alan yarıçapı sonsuz olan bir küredir. Küresel Astronomi, değişik koordinat sistemlerine göre gök cisimlerinin gök küre üzerindeki yerlerinin belirlenmesine yarayan yöntemleri ve dünyanın hem kendi ekseni hem de güneş etrafında dönmesi ile oluşan görünüşleri inceler. Jeodezik Astronomi, küresel astronominin Jeodezik amaçlara yönelik bir uygulamasıdır. Gök cisimlerinin belli koordinat sistemi içinde konumlarını ve yerlerini belirlemeye yarar.Bu durumda yıldızlar arasındaki açı cinsinden ifade edilen küresel uzunluklar, küresel açılar ve trigonometrik bağıntılara dayalı küresel üçgen çözümleri anlam kazanır.
