Müzisyen ve Sanatçıların Sigortalı Bildirilme Zorunluluğu Sosyal

Müzisyen ve Sanatçıların Sigortalı Bildirilme Zorunluluğu
Sosyal Güvenlik Hukuku açısından sigortalı; kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına
prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişi olarak tanımlanmıştır. Türk
Sosyal Güvenlik Sistemi içerisinde sigortalı olmak bir zorunluluktur.
Zorunluluk ilkesi ise sigortalılık ilişkisinin kişinin olumlu ya da olumsuz irade açıklamasına bağlı
olmadan kendiliğinden başlamasını ifade etmektedir. Hatta sigortalılık ilişkisinin Sosyal Güvenlik
Kurumuna bildirilip tescil edilmesinin sigortalılık niteliğinin kazanılması bakımından da önemi
bulunmamaktadır.
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi gereğince, bir veya birden fazla
işveren tarafından çalıştırılan; film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim,
heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile
düşünürler ve yazarlar, 4/a (eski SSK) kapsamında sigortalı olarak değerlendirilmektedirler. Bunların
kimler olduğu ise esas olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenmiş, Sosyal Sigorta
İşlemleri Yönetmeliği Ek-1 sayılı listede tek tek sayılmışlardır.
Bu doğrultuda işyerinde gerek ay içerisinde birkaç gün gerekse haftada yalnızca birkaç saat çalışan
müzisyen ve sanatçıların 4/a kapsamında sigortalı olarak bildirilmesi ve bunlar hakkında işveren
sıfatıyla işe giriş bildirgesi verilmesi, bordro düzenlenmesi, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenmesi
gibi yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekmektedir.
Çalışma hayatında kimi zaman bu şekilde çalışanlara gider pusulası ile ödeme yapıldığı ve bu
çalışanları sigortalı olarak bildirilmediği gözlenmektedir. Bu şekilde vergi mevzuatı açısından kendilerini
sağlama aldığını düşünen işverenler, sosyal güvenlik anlamında mevzuata hareket etmiş olmaktadırlar.
İster şikâyet ve ihbar neticesinde, isterse Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işyerinde yapılan
denetimlerde gider pusulası ile uygun olmayan şekilde yapılan ödemeler, kendisine ödeme yapılanların
hizmet akdi çerçevesinde işverene bağlı olarak çalıştıklarının yani 4/a kapsamında sigortalılıklarının
tespitinin aracı olarak değerlendirilmektedir. Bu çerçevede sosyal güvenlik mevzuatı karşısında sanatçı
ve müzisyenlerin sigortalılık durumu temel olarak dört şekilde değerlendirilebilir:
1- Ay İçerisinde 10 Günden Fazla Çalışanlar:
İster kısmi süreli ister tam süreli çalışsın, ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma
gün sayısı 10 günün üzerinde olan, bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan; ses ve saz
sanatçıları ile müzik ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar 4/a
bendi kapsamında sigortalı sayılacağından, sigortalılık bildirimleri işverenleri tarafından SGK’ya
yapılacak ve işveren sıfatıyla diğer yükümlülükler yerine getirilecektir.
Çalışma gün sayısının tespiti yani ay içindeki prim ödeme gün sayısı ise kısmî süreli hizmet akdinin
yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat
karşılığında ücret alan sigortalının, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin günlük çalışma saatine
(7,5 saate) bölünmesi suretiyle bulunmaktadır. Bu şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul
edilmektedir.
2- Ay İçerisinde 10 Günden Az Çalışan Sanatçılar
Müzisyen ve sanatçıların çalışma sürelerinin diğer meslek gruplarından farklılık göstermesi ve bu
şekilde çalışanlar arasında kayıt dışılığın fazla olması hususları da dikkate alınarak 5510 sayılı Kanuna
6111 sayılı Kanun ile eklenen Ek-6 ncı madde ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda
kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılanlardan ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan
çalışma gün sayısı 10 günden az olanların, primlerinin kendileri tarafından ödenmek kaydıyla 4/a
kapsamında sigortalı sayılmaları öngörülmüştür.
5510 sayılı Kanunun Ek-6 ncı maddesi kapsamında sigortalı olmak isteyenlerin, “Sanatçı Olarak Kısmi
Süreli Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi” ve sanatçı-işveren arasında imzalanan kısmi süreli iş sözleşmesi
ile ikamet edilen ilde bulunan Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/Sosyal Güvenlik Merkezine müracaat
etmeleri gerekmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, işe giriş bildirgesinin işveren ile çalışanın bağlı olduğu meslek
birliği veya sendika ya da Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın merkez veya taşra birimleri tarafından
onaylanması gerektiğidir. Aksi takdirde bu işe giriş bildirgeleri SGK tarafından işleme alınmamaktadır.
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olup işveren yanında 10
günden az çalışanlar, bu çalışmaları devam ettiği sürece, müracaatları halinde Ek-6 ncı maddeye tabi
sigortalı olabilmektedirler.
Bu anlamda, işveren tarafından Ek-6 kapsamında sigortalılıklarının sağlandığı tespit edilen sanatçılar,
ücret ödeme bordrosu ile ücret ödenmiş olması ve iş sözleşmelerinin ibrazı kaydıyla 5510 sayılı
Kanunun Ek-6 ncı maddesi kapsamında sigortalı olarak değerlendirilmektedirler.
Ancak işveren tarafından çalışma sürelerine ilişkin kayıtların tutulmadığı, iş sözleşmelerinin ibraz
edilmediği ve ücretlerin gider pusulası ile ödendiği tespit edilen durumlarda, işverenin salt bu
sanatçıların 5510 sayılı Kanunun Ek-6 ncı maddesi kapsamında sanatçı olduklarına ilişkin beyanlara
SGK tarafından itibar edilmemektedir.
3- Sinema Çalışanlarının Durumu
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan Ek-1 sayılı listenin “1- Sinema sanatçıları ve
çalışanları” bölümünde belirtilen işleri yapanların çalışma sürelerinin diğer meslek gruplarından farklılık
göstermesi nedeniyle ayrıksı bir durum teşkil ettiği değerlendirilerek sosyal güvenlik sitemimiz
içerisinde farklı şekilde düzenlenmişlerdir.
Sinema ve televizyon programlarının yapımcısı şirketler adına, kendi kişisel yetenek ve becerilerini
kullanmak suretiyle bir eser (ürün) üreten, çalışma zamanı ve yeri yapımcı şirketin emir ve talimatı
dışında bulunup mesleğini icra eden senarist, özgün müzik yapımcısı, diyalog yazarı ve başrol
oyuncusu gibi kişilerin faaliyetleri, bireysel olarak yaptıkları bu işlerden dolayı serbest meslek faaliyeti
yürütmeleri nedeniyle serbest meslek kazancının vücut bulduğu ve bu kapsamda serbest meslek
makbuzu veya fatura düzenlemek suretiyle çalışanlar, yapım şirketi ile aralarındaki ilişkinin istisna
(eser) sözleşmesi sayılarak, bu şekilde çalışanların 4/b (eski Bağ-Kur) kapsamında sigortalı oldukları
değerlendirilmektedir.
Ayrıca senaryo yazarlığı, özgün müzik yapımcılığı, yönetmenlik ve diyalog yazarlığı gibi işleri yapanların
vergi kaydının olmaması, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde vergiden muaf
olmaları sebebiyle belirtilen işleri vergiden muaf olarak ortaya bir eser koymak suretiyle gider pusulası
mukabilinde gerçekleştirenler ile yapımcı arasında hizmet akdinin bulunmadığının kabulü nedeniyle 4/a
kapsamında sigortalı sayılmamaktadırlar.
4- Gelir Vergisinden Muaf Çalışan
Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan müzisyen ve sanatçıların gelir vergisinden muaf olup, esnaf
ve sanatkâr siciline kayıtlı olmaları ve aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar
düşüldükten sonra kalan tutarının prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu
ilgili Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliğine onaylatarak belgelemeleri halinde, 5510 sayılı Kanunun 6/(k)
maddesi gereğince sigortalı sayılmamaktadır. Bu noktada gider pusulası ile yapılan ödemeler,
müzisyenlerin sigortalı olmasını gerektirmeyeceğinden sigortalı bildirimleri söz konusu değildir.
Türk Sosyal Güvenlik Sistemi içerisinde zorunlu sigortalılık esası gereğince sigortalılık ilişkisi, hizmet
sözleşmesinin taraflarından işçi ve işverenin irade açıklamalarından bağımsız şekilde kurulmuş
sayılmaktadır. Vergi mevzuatı açısından mevzuata uygun hareket ettiğini düşünen mükellef ve
işverenlerin, sosyal güvenlik uygulamaları dolayısıyla herhangi bir idari yaptırım ile karşılaşmamaları
için yukarıda belirtilen hususları göz önüne almalarında ve yanlarında çalışanların sosyal güvenlik
haklarına saygı göstererek yükümlülüklerini yerine getirmelerinde fayda bulunmaktadır.
Koray FİLİK
SGK Müfettişi
Kaynak; MizanTurk.com.tr