Uploaded by User5986

1-agiz ve dis anatomisi

advertisement
idemirtas@istinye.edu.tr
Tıp Fakültesi
Anatomi
06
Ağız yolu ile alınan besin maddeleri sindirim sisteminde
mekanik ve kimyasal (enzimler) işlevlere tabi tutularak
emilebilecek hale getirilirler.
Büyük moleküllü maddelerin küçük moleküllere
parçalandığı bu işleme digestio (sindirim) denir.
Sindirim olayında rol alan organların
meydana getirdiği sisteme sindirim
sistemi denilir.
8-10 m uzunluğundadır.
Rima oris aracılığı ile dışarıya açılır.
Çene kapalı olduğu zaman dil ağız boşluğunu
doldurur.
Vestibulum oris
Cavitas oris propria
Dudak ve yanakların iç yüzünü döşeyen mukoza yukarıda ve aşağıda
diş etleri üzerine atlayarak çıkmazlar oluşturur.
Bu çıkmazlardan üsttekine fornix vesibuli
superior, alttakine ise fornix vestibuli inferior
denir.
fornix vesibuli superior
isthmus faucium
fornix vesibuli inferior
labium superius
Dudakların dış yüzleri deri, iç yüzleri
mukoza ile örtülüdür.
Erkeklerde üst dudağın dış yüzünde
bıyık, alt dudağın dış yüzünde ise
sakal bulunur.
commissura labiorum
labium inferius
Kanın renginden dolayı dudakların serbest kenarı kırmızı
renktedir. Burada ter bezleri bulunmaz, buna karşılık yağ
bezleri bulunur. Bu yağ bezlerinin salgısı mukozanın
çatlamasını engeller.
-Labium superiusYukarıda ortada burun, yanlarda ise
sulcus nasolabialis ile sınırlanmıştır.
-Labium inferiusAşağıda sulcus mentolabialis ile
çeneden ayrılmıştır.
Dudakların iç yüzünü örten mukoza alveol kemerleri üzerine atlarken tam orta hat üzerinde
iki plika meydana getirir; frenulum labii superioris ve frenulum labii inferioris.
Üst dudağın ortasında, oluk şeklinde
yukarıdan aşağıya doğru burun alt ucundan
üst dudağın ortasına uzanan philtrum adı
verilen bir çöküntü bulunur.
Philtrum’un üst dudakta sona erdiği kenarda
tuberculum labii superioris adı verilen bir
kabartı bulunur.
Bu çıkıntı yeni doğan ve bebeklerde daha belirgin olup, anne memesinin
kavranmasında önemlidir.
Embriyolojik olarak mandibula ve alt dudak
oluşan ilk yüz kısımlarıdır.
Üst dudakta 1/1000 oranında yarık dudak
(tavşan dudak) anomalisi görülebilir.
-Modiolus anguli orisCommissura labiorumlar’ın yaklaşık 1,25 cm
dış tarafında bulunan sert ve fibromusküler
özellikte bir yapıdır.
Modiolus 9 adet mimik kasın tutunduğu bir yapı
olup, şekli ve hacmi şahıslar arasında farklı
olabildiği gibi, cinsiyete, ırka ve yaşa göre de
değişebilir.
Isırma, çiğneme, içme, emme ve yutma fonksiyonlarının yanı sıra, vestibulum oris’teki basıncın
değiştirilmesinde, konuşmanın farklı safhalarında, müzik tonlarının ayarlanmasında, bağırma ve çığlık atma
gibi fonksiyonlarda, ağlamada ve yüz ifadelerinde rol oynar.
A. facialis’in dalları
 a. labialis superior
 a. labialis inferior
Dudağı iki parmak arasında
sıkıştırarak bu arterlerden nabız
alınabilir.
Dudaklar damardan zengin organlardır,
kesilmesi halinde bolca kanar, fakat yaraları da
daha çabuk iyileşir.
V. facialis’e dökülür.
Üst dudağın duyu siniri  n. maxillaris
n. infraorbitalis
Alt dudağın duyu siniri  n. mandibularis
n. mentalis
n. maxillaris
n. mandibularis
Dudak kaslarının motor siniri n. facialis’tir.
Yağ ve ter bezleri çok bulunur.
Derisi ince ve çok damarlıdır.
(çocuklarda, kadınlarda ve
şişmanlarda fazla yağ dokusu
bulunur.)
M. massater ve m. buccinator arasındaki
çukurluğu corpus adiposum buccae adı verilen
bir yağ kitlesi doldurur.
Erkeklerde sakal bulunur.
Bu yağ kitlesi yanağın tombulluğunu
verir.
Yanağı kuvvetlendirerek emme esnasında
yanağın içe doğru kolay çökmesini önler.
A. facialis ve a. maxillaris’ten gelir.
Venleri arterlere eşlik eder.
Mukozaya sensitif sinirler n. mandibularis’ten (n. buccales),
yanak derisine n. maxillaris ve n. mandibularis’ten, motor
sinir ise n. facialis’ten gelir.
Dudak ve yanakların iç yüzünü örten
mukoza yukarıda ve aşağıda arcus
alveolaris’ler üzerine atlar ve gingiva
adını alır.
Buradaki mukoza uyaranlara karşı pek
duyarlı değildir.
gingiva
Ağız ve burun boşluğunu birbirinden ayıran yapıya damak (palatum) denir.
Palatum durum
(sert damak)
Palatum molle
(yumuşak damak)
Maxilla’nın processus palatinus’u (ön 2/3)
(içinden a-v-n sphenopalatina'nın
dalları geçer)
Os palatinum’un lamina horizontalis’i (arka 1/3)
Yumuşak damak yutma ve emme fonksiyonları
esnasında kaslar tarafından yukarı kaldırılarak
pharynx’in arka duvarıyla birleşir.
Böylece nasopharynx ile oropharynx’i
birbirinden tamamen ayırır.
M. tensor veli palatini’nin tendonu her iki tarafta hamulus
pterygoideus’un lateralinden dolanarak orta hatta doğru
uzanır.
Önde, sert damağın arka kenarına tutunan bu fibröz yapıya
aponeurosis palatina adı verilir.
Uvula’dan yan taraflara doğru uzanan iki tane
kavis bulunur;
 arcus palatoglossus (önde)
damağı dile bağlar ve içinde
m. palatoglossus bulunur.
 arcus palatopharyngeus (arkada)
damağı pharynx’e bağlar ve
içerisinde m. palatopharyngeus
bulunur.
İki kavis arasındaki çukurluğa fossa tonsillaris denir. Burada tonsilla palatina bulunur.
Yumuşak damak kasları
 M. palatoglossus
 M. palatopharyngeus
 M. tensor veli palatini
 M. levator veli palatini
 M. uvulae
Bu kasların siniri plex. pharyngeus’tur. Sadece m. tensor veli palatini sinirini n. mandibularis'ten alır.
Bir kısım lifleri m. transversus linguae’nın yapısına katılır.
Aponeurosis palatinae
Tonsilla palatinanın ön tarafından
geçerek dilin yan taraflarında sonlanır.
Plexus pharyngeus
Dil kökünü yukarı-arkaya çeker ve arcus
palatoglossus’ları orta hatta yaklaştırır.
İki taraflı kasıldığında isthmus faucium’u
daraltır ve oropharynx’i cavitas oris’ten
ayırır.
M. palatoglossus
M. palatopharyngeus
Sert damak ve aponeurosis palatina
Pharynx’in yan tarafları ve cartilago
thyroidea’nın arka kenarı
Plexus pharyngeus
Yutma esnasında pharynx’i yukarı, öne
ve içe doğru çekerek kısaltır. Yumuşak
damağı gerer ve aşağıya çeker. Arcus
palatoglossus’ları orta hatta yaklaştırarak
isthmus faucium’u daraltır.
Bu kasın başlangıç kısmının arasından geçen
m. levator veli palatini bu kası iki kısma ayırır.
Dil köküne, damak kavislerine veya yutak arka duvarına temas edilmesi yutma veya öğürme
reflekslerine yol açar.
Fossa scaphoidea, lamina lateralis
processus pterygoidei ve tuba
auditiva’nın kıkırdak parçası
Aponeurosis palatinae
N. pterygoideus medialis (Cr5-3)
İki taraflı kasıldığında yumuşak damağı
gerer, tek taraflı kasıldığında yumuşak
damağı kendi tarafına çeker. Ayrıca
Eustachi borusunu genişletir.
Temporal kemiğin pars petrosa’sının alt
yüzü ve tuba auditivae’nin kıkırdak kısmı
Yumuşak damak ve aponeurosis
palatinae’nin üst yüzü
Plexus pharyngeus
Yumuşak damağı yukarı kaldırır, pharynx
arka duvarına doğru çeker. Ayrıca ostium
pharyngeum tuba auditiva’yı daraltır
fakat Eustachi borusunu genişletir.
-Posterior view-
Spina nasalis posterior ve aponeurosis
palatinae
Aşağı doğru inerek uvulae’nın
mukozasında sonlanır.
Plexus pharyngeus
M. uvulae
Kasıldığında uvula palatina (küçük dil)
kısalır ve yukarı-geriye doğru çekilir.
A. maxillaris’in dalı
 a. palatina major
A. facialis’in dalı
 a. palatina ascendens
A. carotis externa’nın dalı
 a. pharyngea ascendens
- ramus palatinus
Plexus ptergoideus’a ve plexus tonsillaris’e
dökülür.
Duyu sinirleri n. palatinus major, nn. palatini minores, n. nasopalatinus ve n. glossopharyngeus’tan gelir.
 m. mylohyoideus
 m. geniohyoideus
 m. digastricus (venter anterior)
İnsanda farklı zamanlarda çıkan iki çeşit diş grubu
bulunur.
Süt dişleri (dentes decidui)
5
-her bir yarım çenede-
2 kesici diş (dentes incisivi)
8
Kalıcı dişler (dentes permanentes)
2 kesici diş (dentes incisivi)
1 köpek diş (dens caninus)
1 köpek diş (dens caninus)
2 küçük azı diş (dentes premolares)
2 süt azı diş (dentes molares)
3 azı diş (dentes molares)
Sol taraf
Üst çene dişlerinin oluşturduğu diş kavsi, alt diş
kavsinden daha geniştir.
Ağız kapalı iken üst dişler, alt dişleri önden ve
yanlardan bir miktar örter.
Bu nedenle, kapalı ağızda üst ve alt
çene dişleri tam birbirleri üzerine
gelmezler.
-20 yaşında bir yetişkinAkıl dişi (dens serotinus: dens molaris tertius)
Çıkış zamanları şahıslar arasında çok farklılık gösterir ve
diğer dişlere oranla da yerleşme ve çıkma şekli bakımından
düzensizlik gösterir.
-5 yaşında bir çocuk-
Enamelum
Substantina adamantina
Mine tabakası
Dentinum
Cementum
Dişin kök kısmını dıştan saran
ince kemik tabakasıdır.
Apex radicis dentis
Gingiva
Periodontium
Diş kökleri ile alveol duvarı arasında
0.1-0.2 mm genişliğindeki spatium
periodontale denilen aralıkta bulunur.
Uluslararası olarak iki haneli sistem dünya
çapında kullanılmaktadır.
Aşağıdaki çizelgede "sol" ve "sağ" ifadeleri hastanın
soluna ve sağına karşılık gelir.
a. alveolaris superior posterior
a. alveolaris superior anterior
Arterleri takip eder ve aynı ismi alırlar
ve bunlar plexus pterygoideus’a
açılırlar.
plexus pterygoideus
Dişlere arterleri, diş kökünün
ucundaki delikten girerler.
Bu damarlar aynı zamanda
dişeti ve alveolleri de besler.
a. alveolaris inferior
n. maxillaris
üst çene dişlerinden duyuyu alır.
n. alveolaris superior medius
n. alveolaris superior posterior
n. mandibularis
alt çene dişlerinden duyuyu alır.
n. alveolaris inferior
n. alveolaris superior anterior
Download