EKONOMİK FAALİYETLER Hazırlayan : BELİNAY KARATAŞ Sınıf : 10/B Numara :580 İÇİNDEKİLER Ekonomik Faaliyetler 3…….5 Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması 6….7 Birincil Ekonomik Faaliyetler 8………..25 İkincil Ekonomik Faaliyetler 26……….. 39 Üçüncül Ekonomik Faaliyetler 40………52 Dördüncül Ekonomik Faaliyetler 53…………. 56 Beşincil Ekonomik Faaliyetler 57………..59 Ekonomik Faaliyetler ve Gelişmişlik 60……… 64 Kaynakça 65…..66 EKONOMİK FAALİYETLER Ekonomik Faaliyetler • İnsanların hayatlarını sürdürebilmek ve ihtiyaçlarını karşılayabilmek için yaptıkları etkinlikler ekonomik faaliyet olarak adlandırılır. Ekonominin temeli üretimdir. Üretim ise ham maddenin işlenerek mamul maddenin elde edilmesine kadar geçen süreçtir. Üretimin karşılığı ise üretilen malların tüketimidir. Yeryüzünde tarımla başlayan ekonomik etkinlikler zanaatla ve madencilikle çeşitlenmiş, zamanla mesleklerin sayısı artmıştır. Ekonomik Faaliyetler • Günümüzde onlarca meslek grubu ortaya çıkmıştır. Hâlen yeni meslek kolları ortaya çıkmaya devam ediyor. Öyle ki insanların birçoğunun duymamış olduğu çok sayıda meslek bulunmaktadır. Meslekler belirli gruplara ayrılarak sınıflandırılmaktadır. Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması • • • • • • Bunlar; Birincil (Tarım) İkincil (Sanayi) Üçüncül (Hizmet), Dördüncül Beşincil olmak üzere beş gruba ayrılmaktadır. 1- Birincil Ekonomik Faaliyetler (Tarım Sektörü) • Birincil ekonomik etkinlikler doğrudan doğa üzerinde yürütülür. Bu faaliyetlerden elde edilen ürünler genellikle sanayide hammadde olarak kullanılır. Günümüzde bu sektörde çalışan nüfus oranı giderek azalmaktadır. Çok fazla zaman ve emek gerektiren bu faaliyetlerin getirisi düşüktür. 1- Birincil Ekonomik Faaliyetler (Tarım Sektörü) • Bir ülke ekonomisinde I. faaliyetlerin oranı fazla ise o ülke gelişmemiş, az ise o ülke gelişmiş bir ülke olarak kabul edilir. Yine başka bir ifade ile bir ülkede insanların çoğu geçinmek için tarım sektöründe çalışıyorsa o ülke gelişmemiş, sanayi ve hizmet sektöründe çalışıyorsa o ülke gelişmiş bir ülkedir. 1- Birincil Ekonomik Faaliyetler (Tarım Sektörü) • • • • • a. Tarım b. Hayvancılık c. Balıkçılık d. Ormancılık e. Madencilik a.TARIM a.Tarım • Ekme, dikme, biçme ve toplama gibi yollarla tahıl, sebze ve meyve üretme işlemleridir. Tarım, en eski ekonomik faaliyetlerden biridir. Ancak, ilk çağlardan bugüne tarımda uygulanan teknikler çok değişmiştir. Ayrıca her ülkede tarımsal üretimin aynı miktarda olduğunu da söyleyemeyiz. Sulama, ilaçlama, gübreleme ve makineleşme gibi modern yöntemlerin uyguladığı kalkınmış ülkelerde tarımsal verim çok yüksektir. b. HAYVANCILIK b. Hayvancılık • Büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar, kümes hayvanları ve ipekböceği ile arı gibi böceklerden elde edilen hayvansal ürünlere yönelik yapılan faaliyetlerdir. Bu hayvanlardan elde edilen deri, yün, et, süt, yumurta, ipek ve bal gibi ürünler sayesinde temel ihtiyaçlarımızı karşılarız. b. Hayvancılık • Hayvanların evcilleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan ve tarımla birlikte yapılan en eski ekonomik faaliyet olan hayvancılıkta da aynı tarımda olduğu gibi ülkeden ülkeye farklı verim elde edilmektedir. Hayvancılığın modern yöntemlerle yapıldığı kalkınmış ülkelerde, hayvan başına elde edilen et ve süt verimi daha yüksektir. c.BALIKÇILIK c. Balıkçılık • Okyanus, deniz, göl ve akarsu gibi su kaynaklarında avlanma, yapay oluşturulan alanlarda ise üretime dayalı balık elde etme işlemlerinin tümüdür. Norveç, İzlanda, Japonya gibi ülkeler için balıkçılık sadece yaygın bir ekonomik faaliyet değil, aynı zamanda kültürel bir unsurdur. d. ORMANCILIK d. Ormancılık • Kereste elde etmek, mobilya, kâğıt, kauçuk ve ilaç gibi birçok sanayi koluna ham madde sağlamak amacıyla gerçekleştirilen bir ekonomik faaliyettir. e. Madencilik e. Madencilik • Sanayi devrimi ile birlikte değer kazanan ve özellikle enerji üretimi için ham madde kaynağı sağlayan madencilik, yer altından ya da yer üstünden ekonomik değeri olan madenleri elde etme işlemlerinin tümüdür. Sanayi devriminde en değerli maden olarak kabul edilen taş kömürünün yerini günümüzde doğal gaz ve petrol almıştır. TAŞ KÖMÜRÜ e. Madencilik • Nükleer enerjinin ham maddesi olan uranyum ve toryum da çok önemli madenlerdir. Altın ve elmas gibi madenler ise ilk çağlardan itibaren insanlar için değerini sürekli korumuştur. Yer altının yanı sıra yüzeye yakın yerlerde de madencilik faaliyetleri yapılır. İnşaat sektörü için ham madde olan mermer, kil ve kireç ocaklarını buna örnek olarak verebiliriz. 2- İkincil Ekonomik Faaliyetler (Sanayi Sektörü) Ham maddenin işlenip insanların kullanabileceği ürünlere dönüştürüldüğü faaliyetlerdir. Bu tür ekonomik etkinlikte doğadan elde edilen ham maddeler belirli bir teknoloji kullanılarak çeşitli ürünlere dönüştürülür. 2- İkincil Ekonomik Faaliyetler (Sanayi Sektörü) • Kalkolitik Dönem’de madenlerin ergitilmesi, başka madenlerle karıştırılarak çeşitli araç ve gereçlerin üretilmesi bu etkinliklerin başlangıcını oluşturmuştur. İkincil ekonomik etkinlikler, Sanayi Devrimi ile ileri bir boyuta ulaşmış ve yaygınlaşmıştır. Sanayi, enerji üretimi ve inşaat faaliyetleri ikincil ekonomik faaliyetler grubundadır. 2- İkincil Ekonomik Faaliyetler (Sanayi Sektörü) • a. Sanayi (Endüstri) • b. Enerji Üretimi • c. İnşaat a. SANAYİ ( ENDÜSTRİ) a. Sanayi (Endüstri) • Ham madde veya yarı işlenmiş maddelerin atölye ya da fabrikalarda işlenmesi ve kullanılabilir hâle getirilmesi sürecidir. Sanayi, atölye tipi hafif sanayiden, tüm teknolojik imkânların kullanıldığı ağır sanayiye kadar geniş bir faaliyet alanıdır. Örneğin petrol ve türevi ham maddeler petrokimya fabrikalarında benzin, mazot, gübre, deterjan, lastik, boya gibi ürünlere dönüştürülmektedir. İmalata dayalı sanayi kolunda ise metal ham maddeler otomobil, beyaz eşya ve elektrikli ürünler hâline gelmektedir. a. Sanayi (Endüstri) b. Enerji Üretimi b. Enerji Üretimi • Doğadan elde edilen ya da hazır olarak bulunan doğal kaynakların enerjiye çevrilmesi sürecidir. Akarsular üzerine barajlar kurularak hidroelektrik enerji, sıcak su kaynaklarından jeotermal enerji, petrol, taş kömürü ve doğal gazdan termik enerji, uranyum ve toryumdan nükleer enerji elde edilmesi de ikincil ekonomik faaliyetler içerisinde yer almaktadır. Rüzgâr, dalga, gelgit gibi doğal olaylardan ve Güneş’ten de elektrik enerjisi elde etmek mümkündür. b. Enerji Üretimi c. İnşaat c. İnşaat • Bir ülkedeki barınma, ulaşım, iletişim, sanayi, enerji, ticaret gibi tüm faaliyetlerin alt yapısı inşaat sektörü ile gerçekleşir. Bu ekonomik faaliyetlerin yürütüleceği kara, hava ve demir yolları, fabrikalar, alışveriş merkezleri, enerji santralleri ve barajların inşa edilmesi için inşaat sektörüne ihtiyaç vardır. c. İnşaat • Özellikle kalkınmakta olan ülkelerde tüm bu ekonomik faaliyetler gelişme aşamasında olduğu için bu tip ülkelerin her yanı şantiye alanı gibidir ve inşa edilmekte olan yapılarla doludur. c. İnşaat 3- Üçüncül Ekonomik Faaliyetler (Hizmet Sektörü) • Ürünün doğrudan doğadan elde edilmediği ve atölye ya da fabrikaya dayalı üretim süreci gerektirmeyen tüm faaliyetler üçüncül ekonomik faaliyetler olarak ifade edilir. Eğitim, sağlık, yargı, ulaşım, ticaret, turizm, bankacılık, sigortacılık, pazarlama, muhasebe, basın – yayın, güvenlik gibi insanlara hizmet sunan sektörler üçüncül ekonomik faaliyetler grubunda yer alır. 3- Üçüncül Ekonomik Faaliyetler (Hizmet Sektörü) • • • • a. Ticaret b. Ulaşım c. İletişim d. Turizm a. TİCARET a. Ticaret • İkincil ekonomik faaliyetler sonucunda üretilen bir ürünün alınıp satılması yani pazarlanması sürecini kapsayan sektördür. Ticaret sayesinde üretilen bir ürün tüketiciye ulaştırılır. Günümüzde üretilip de ticareti yapılmayan bir ürün yok gibidir. a. Ticaret • En temel gıda ürünlerinin semt pazarlarında, bakkallarda ya da marketlerde satılmasından, son model otomobillerin bir ülkede üretilip başka ülkelerde satılmasına kadar aklınıza gelebilecek her ürünün iç ve dış ticareti yapılmaktadır. Ticareti yapılan ürünlerin fazlalığı rekabeti, rekabet ise satış yöntemleri ve reklam araçlarını geliştirmiştir. b. ULAŞIM b. Ulaşım • Ulaşım sektörü, yolcu ve yük taşımacılığını içerisine alan geniş bir yelpazeye sahiptir. Kara, deniz, demir ve hava yolu ulaşımı olmak üzere dört ana gruba ayrılmaktadır. c. İLETİŞİM c. İletişim • Günümüzde Dünya için neden “küresel köy” kavramı kullanılmaktadır, düşündünüz mü? Bir bilginin Dünya’nın en uzak bölgelerine ulaşması bile artık saniyelik bir olaydır. Cep telefonuyla hiç beklemeden başka bir ülkedeki akrabanızla rahatlıkla konuşabiliyoruz. Başka bir ülkedeki arkadaşınızla bilgisayarınızdan görüntülü konuşma yapabiliyoruz. Başka bir şehirdeki futbol maçını canlı olarak izleyebiliyoruz. İşte bunların tamamını iletişim sayesinde rahatlıkla gerçekleştirebiliyoruz. c. İletişim d. TURİZM d. Turizm • Turizm, günümüzde ülkelerin en fazla önem verdiği ekonomik sektörlerdendir. Üçüncül ekonomik faaliyetler içerisinde de hem elde edilen gelir hem de ülke insanlarına geniş alanlarda sağladığı istihdam nedeniyle önemi büyüktür. Son yıllarda çeşitlenen turizm türleri içerisinde en önemlileri yaz, kış, kültür ve sağlık turizmleridir. 4- Dördüncül Ekonomik Faaliyetler • Bu ekonomik etkinlik yakın zamanda ortaya çıkmış iş kollarındandır. Çünkü bu alan, teknoloji çağına özgüdür. İleri düzeyde gelişmiş ülkeler veya şirketlerde kısaca Ar-Ge olarak tanımlanan araştırma, geliştirme birimleri oluşturulmaktadır. Bu birimlerdeki insanlar bilgi toplama, işleme, değiştirme ve yayma işiyle uğraşmaktadırlar. 4- Dördüncül Ekonomik Faaliyetler • Coğrafi bilgi sistemlerinden yararlanma, bu alan için büyük bir önem taşımaktadır. Üniversiteler, bilişim teknolojileri ve araştırma merkezleri bu faaliyetler kapsamında değerlendirilebilir. 4- Dördüncül Ekonomik Faaliyetler • Donanım- yazılım hizmetleri • Grafik- tasarım hizmetleri • Online (çevrim içi) hizmetler • Ağ işletmenliği • Reklam yayıncılığı • Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) 5- Beşincil Ekonomik Faaliyetler • Dördüncül ekonomik faaliyetlerden elde edilen bilginin temeline dayanan karar verme faaliyetleri olarak tanımlanabilir. Büyük işletme ve şirketlerin yöneticileri ile ülke yönetiminde söz sahibi olan insanları beşincil ekonomik faaliyetlerde çalışan kişilere örnek olarak gösterebiliriz. 5- Beşincil Ekonomik Faaliyetler • • Kamu ve özel sektör yöneticiliği • İcra kurulu başkanlığı (CEO) EKONOMİK FAALİYETLER VE GELİŞMİŞLİK • 1. Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyetlere Göre Dağılımı • 2. Gelişmiş Ülkelerde Aktif Nüfus özellikleri • 3. Gelişmekte Olan Ya Da Az Gelişmiş Ülkelerde Aktif Nüfusun Özellikleri 1. ÇALIŞAN NÜFUSUN EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE DAĞILIMI • Bir ülkede çalışan nüfusun sektörel dağılımı o ülkenin kalkınmışlık durumunu ortaya koyar. Gelişmiş ülkelerde hizmetler ve sanayi sektörlerinde çalışanların oranı genellikle % 90’ın üzerinde iken tarımda çalışanların oranı % 10 hatta % 5’ten bile azdır. 1. ÇALIŞAN NÜFUSUN EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE DAĞILIMI • Gelişmekte olan ülkelerde tarım sektöründe çalışanların oranı genellikle % 30’un üzerindedir ve sanayi ile hizmet sektörlerinde çalışanların oranı ise % 60’ların altındadır. 2. GELİŞMİŞ ÜLKELERDE AKTİF NÜFUS ÖZELLİKLERİ • • • • • • • • • • Bu ülkelerde tarımda çalışanların oranı çok küçük düzeydedir ve sanayi ile hizmetlerde çalışanların oranı yüksektir. Gelişmiş ülkelerde nüfusun başlıca özellikleri şöyledir: Kişi başına düşen gelir yüksektir. Ortalama ömür uzundur. Kişi başına su tüketimi ve çelik tüketimi vb. yüksektir. Kişi başına otomobil sayısı fazladır. Gazete, kitap, dergi vb. sayısı fazladır. Bilimsel araştırmalara devlet bütçesinden ayrılan pay yüksektir. Eğitim düzeyi ve eğitime ayrılan pay ile okuryazar oranı yüksektir. Genç nüfus oranı düşük, çalışan ve yaşlı nüfus oranı yüksektir. 3.GELİŞMEKTE OLAN YA DA AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERDE AKTİF NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ • • • • • • • • • • • Bu ülkelerde tarımda çalışanların oranı sanayi ve hizmetlerde çalışanlara göre genellikle daha fazla ya da % 30’dan fazladır. Gelişmekte olan ya da az gelişmiş ülkelerde nüfusun başlıca özellikleri şöyledir: Kişi başına düşen milli gelir düşüktür. Ortalama ömür kısadır. Kişi başına su, çelik vb. tüketimler düşüktür. Kişi başına otomobil sayısı azdır. Gazete, dergi, kitap vb. sayısı azdır. Devlet bütçesinden bilimsel araştırmalara ayrılan pay düşüktür. Eğitim seviyesi ve eğitime ayrılan pay ile okuryazarlık oranı düşüktür. Nüfus artış hızı ile doğum ve ölüm oranları yüksektir. Genç nüfus oranı yüksek, çalışan ve yaşlı nüfus oranı düşüktür. KAYNAKÇA • • • • • • • • • • https://cografyahocam.com https://cografyahocasi.com http://cografya.sitesi.web.tr http://www.aliballi.com https://www.egitimhane.com https://cografyacepte.com https://docplayer.biz.tr https://www.hangisoru.com https://cografyakonuanlatimi.myblog.it http://evapotransprasyon.blogcu.com KAYNAKÇA • https://www.eokultv.com • https://eodev.com/gorev/4610426 • https://www.ogrencilersoruyor.com/ulkelerin-ekonomikfaaliyetleri-ile-gelismislik-duzeyleri-arasindaki-iliski-nedir/ • https://www.cografyaci.gen.tr • https://www.fikir.gen.tr/ekonomik-faaliyetler-vegelismislik/ • https://www.dunya.com • https://www.istanbulhaber.com.tr • https://www.derscalisiyorum.com.tr • https://www.cografyadefterim.com • https://kadirhoca.com
