.. .
•. -- -·- -"'\'f -
TOPLUMSAL H AREKETLERİN SiYASET PSi KOLO Jlş l f, 4'31 /
-o,!1
. : .... . ;.::-,-t i'f.r::.:.:.
Stekelenburg (2013), buna talebin dinamiği demektedir. Talebin dinamiği
içinde, memnuniyetsizlikler, sosyal karşılaştırmalar ve pek çok duygu yer
almaktadır. Talebin dinamiği aynı zamanda, siyasallaşan ortak klınliğin gelişimini de içermektedir.
- .
Y"-Zarların sorduğu ikinci önemli soru iseşudur: Toplumsal hareket lere
niçin bazı insanlar aktif bir şekilde katılırken diğerleri kabl.ıhariiaktadır?
Man1.1ksal olarak, ğer bir grup, bir toplwnsal hareketten ya :i sağlayacak­
sa, o zaman kolaylıkla bir şey yapmadan arkasına yaslaniR, ii: · oh abilir.
Eğer hareket başarılı olursa grup bundan yararlanacak; baş.llilr olmazsa 0
başarısız hareket için yapılmış bir zaman ve/veya kaynak yiffrırn·ı olma­
yacaktır. Bundan başka, toplumsal hareketler normal:s iy iil, elfönomik
ve r.op lumsal sistemlerin dışında olduğu için, mesajları rui!!!?a b-ır güçle­
n yoktur. Grup üyelerini ihraç edebilirler - ki orılar da son _rakipgruplar
oluşturabilir- ve insarıları harekete katılmaya zorlayamazlar:- k,i,:ö zaman
insanlar neden bu hareketlere katılmaktadır? Bireyler topİufusal hareketle­
re arz ya da seferberlik (mobilizasyon) dinamiği yüzünden katılmaktadır
(Klandermans ve van Stekele.nburg, 2013; Walgrave, 2013):Bu: birevsel ve
aynı zamanda örgütsel düzeydeki de_ğişkenle rle bağlantılıd,ır. ·-·'"
'..
Bu bölüfıfiti't1'.{s rÜia;:i veilgiff-aı1\
i eii·;iilacai ız.·füı i yarutlam ta birçok değişken söz konusudur ve bunlar bireysel, grıjiiial, örgütsel
ve sıyasal düzeylerdeki değişkerılerdir. Bu düzeylerdeki araştirınalın gözden
eçirdikten sonra, toplwnsal hareketlerin bazıvaka çalışmalannı ele alacağız.
incelenen ilk vaka çalışması bir klasiktir:Amerikan Medeni Haklar Hareketi.
Diğerleri daha yakın zamarılara aittir ve sosyal medya kabiliyetlerinin toplumsal hareketler üzerindeki güncel etkisini göster­
mektedir. Bunlar arasında Arap Bahan, Çay Partisi ve
talebind lnami i {dyflömcis
WallStreet İşgali yer almaktadır.
···s
,.'"
ol demdndi: Toplumsal
hareketler için talebin dtna ..
miğinde memnuniyetşıi­
likter. toplumsal kar$ıta
ştır.
matar ve pek çok duyguyer
almaktadır.
arz ya da seferbertik dina­
miği(dyrıam;cs of supp(y
ot ı-ncbifizatioııJ: i n sanların
bir top(umsalhareketi des.
teklerr.ek için niçinseferber
olduğunu açıklayanbireysel
ya da öıg ütsel düzeydeki
değişkenler.
ARKAPLAN: TOPLUMSAL HAREKETLERİN
ÖZELLİKLERİ
Toplumsal hareketler uzun zamandan beri vardır.
Örneğin, köleliği kaldırma hareketi, kadın hakla­
n hareketi ve alkol karşıtı hareket hep 19. Yüzyıl'da
başlamış hareketlerdir. Toplumsal hareketler basit
protestolardan ibaret değildir. Toplumsal hareketler,
tanımlanabilir liderlerin olmasını da içeren bir çeşit
minimum örgüt yapısını gerektirmektedir. Bazı t op­
·,.
...."
. ,.
-
toplumsalhareket Orgütleri
(soda! movemeııt crgarıiu •
ıiof'ls ..SMOsJ: To pt um sath­a
teketin hedefle rini daha da
ile.rtetmek üıere tasartanmış
kurumla r.
lwns al hareketlerin toplwnsal hareket örgütleri
(THÖ) vardır ve bunlar, toplumsal hareketin hedef­
lerini daha dailerletmek üzere tasarlanmış kururrılar­
dır. Toplumsal hareketin kendisi THÖ'den daha geniş
olma eğilimi taşımaktadır ve bazen hedefler, strate-
.
...
-
,'
. ll·'
jiler ve taktikler bakımından oldukça bölünmüş durumda olabilmektedir.
THÖ örn ekle ri arasında, Ulusal Kadın Örgütü (National Organization of
Women, NOW), Ku Klux Klan (KK.K) ve Beyaz-olmayan İnsanların Gelişimi
için Ulusal Birlik (the National Association for the Advancement of Colored
People, NAACP) de yer almaktadır. Çoğu zaman, toplumsal hareketlerin
birbirleriyle rekabet içinde olan çeşitli THÖ'leri vardır. Dolayısıyla bunlar
toplumsal hareketin hedeflerinin birbirleriyle rekabet içindeki vizyorılarını
yansıtmaktadır (örneğin, NAACP karşısında Barışçı Öğrenci Koordinasyon
Komitesi (the Student Nonviolent Coordinating C5mmittee, SNCC) gibi, ki
ikincisi daha radikaldir). Bu THÖ'ler genellikle kurumsallaşmamıştır -yine
de aralarında Amerikan İşçi Federasyonu (Americap Federation of Labor)
ve Birleşik Otomobil İşçileri (United Auto Workers) gibi işçi hareketi içinde
THÖ olarak başlayan ve zaman içinde örgütlü işçile'rin yasal temsilcileri ha­
line gelen bazı istisnalar bulunmaktadır (Stewart, Smith ve Denton 2012).
Toplumsal hareketler ve onların parçası haline gelen THÖ'ler siyasal, ekono ­
mik ya da toplumsal düzenin parçası değildir.
Toplumsal hareketler, pek çok farklı şekil erde örgütlenmektedir.
Bazıları hiyerarşik bir yapıya sahip\<en bazıları gevşek toplantılar şeklinde­
. • a.;T-.'ffl\-Weutı:yapısi;··üye'aev.şT'metve' ter cih edilen to plu eylem tarzını etki­
lemektedir. Dieter Rucht (2013), toplumsal hareİ<etlerin unsurlarının ve
çevrelerinin aşağıdaki tipolojisini geliştirmiştir (bkz. Tablo11.1):
Büyüklük (size), bir toplumsal hareketin, hedeflerine ulaşmada etkin olup
olmamasını belirlemede önem taşımaktadır. Toplumsal hareket ne kadar bü­
yükse, onun önemsiz yada alakasız olarakdikkate alınmaması olasılığı o ka­
dar düşüktür. Stewart ve meslektaşları (2012), toplumsal hareketlerin "coğ­
rafi alan, hizmet süresi, örgütler, liderler, katılımcılar, hedefler, stratejiler
ve adaptasyonlar bakımından büyük" olduğunu ileri sürmüştür. "R'.apsam,
toplumsal hareketleri baskı gruplarından, lobilerden, siyasal eylem hare­
ketlerinden, kampanyalardan ve protesto eylemlerinden ayırmaktadır" (s.
10). Bundan başka, toplumsal hareketler değişikliği destekleyebilir ya da
ona direnç gösterebilir ve herhangi bir toplumsal hareket, değişikliğin nite­
liği konusunda farkl ı düşüncelere sahip katılımcılara sahip olabilir. Örneğin,
çevreci toplumsal grubun bazı üyele, ri karbon üreten enerjiye bağımlılığı
azaltmak için rüzgar çiftliklerinin geliştirilmesini teşvik edebilirken, diğer­
leri birçok kuşun ölümüne sebep olmasından dolayı bunlara karşı çıkabilir.
Bazı araştırmacılar, eski toplumsal hareketlerle
yeni toplumsal hareketler arasında <ry:ım yapmak­
tadır (Kriesci, Koopmans, Duyvendak ve Guigni,
199 7). Bu araştırmacılar, yeni toplumsal hareketle­
rin İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıktığı­
nı, "daha kendiliğinden, gayri resml ve tek bir konu
çevresinde gevşek bir şekilde örgütlenen destekçiler
yapı (suucwre:) Toplumsal
hareketler içindebüyük
fa rklılıklagröstermektedir.
Bazılarıhiyerarşikkendi4er·
teôdahage kyapKta ve
gayri resmidir.
