İnfluenza Benzeri Hastalık Yönetimi

İNFLUENZA BENZERİ HASTALIK YÖNETİMİ
AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI
ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları Daire Başkanlığı
1
AYAKTAN HASTADA
ANTİMİKROBİYAL YÖNETİ(Şİ)M
(ANTİMİCROBİAL STEWARDSHİP)
2
Antimikrobiyal Yönetişim (AY) amaçları
 Primer amaç;
- Antibiyotik kullanımının istenmeyen sonuçlarını
* toksisite
* patojen mikroorganizma seleksiyonu (C. difficile)
* antimikrobiyal direnç oluşumu
olabildiğince azaltarak uygun
* doz
* süre
* uygulama yolu (PE, oral)
ile klinik başarıya ulaşmak
 Sekonder amaçlar;
- hedef ab’lerin duyarlılıklarını korumak/arttırmak
- kaynak kullanımını iyileştirmek
3
4
AY BİLEŞENLERİ
 AY’nin ana hedefi antibiyotiklerin bireye ve topluma olan zararlı
etkilerini olabildiğince azaltarak tedavi faydalarını arttırmaktır
* Antibiyotik kullanımını iyileştirmek
* Hastanın güvenliğini sağlamak
 İnsanlarda kullanılan antibiyotik harcamalarının
* US’de % 60’ını,
* diğer gelişmiş ülkelerde ise % 80 – 90’ını ayaktan hastalar oluşturmakta
 US’de ayaktan hastada reçete edilen antibiyotiklerin
* % 30’u gereksiz,
* % 50’si uygunsuz (non-first line) kullanım
 CDI’lerin; yetişkinlerde % 35’inden çocuklarda ise % 70’inden ayaktan
hastada kullanılan antibiyotikler sorumlu
5
AY BİLEŞENLERİ
 Ayaktan hastada antimikrobiyal yönetişim basamakları
1 - Sorumluluk ve bağlılık gösterme
2- Akılcı antibiyotik reçete etme uygulamaları
* kanıta dayalı tanı ve tedavi
* etkin hasta izlemi, gecikmiş reçete etme
* diğer toplum sağlığı çalışanlarını içermeli
3 - İzlem ve rapor verme
* hekim kendi antibiyotik yazma verilerini değerlendirmeli
* hekim düzenli olarak akılcı antibiyotik kullanımı eğitimlerine katılmalı
4 - Eğitim ve deneyim sağlama
* hastalara eğitim verme ve deneyim sağlamada iletişim becerilerinin
kullanımı
* antibiyotik zararlı etkilerinin anlatımı
* kendi kendini sınırlayan hastalıkların yönetimi
* hasta eğitim materyallerinin sağlanması
6
AY BİLEŞENLERİ
 AY programlarında Enfeksiyon hastalıkları uzmanları merkezinde
olacak şekilde
* tüm hekimleri,
* eczacıları,
* hemşireleri ve
* diğer toplum sağlığı çalışanlarını içermeli
 Eğitim ve farkındalık çalışmalarında
* tüm sağlık çalışanları
* hastalar ve yakınları
* tüm halk, toplum hedef alınmalı
 İzlem
* AY programının uygulanıp uygulanmadığını
* direnç verilerini
* antibiyotik satışlarını
7
AYAKTAN HASTADA EN SIK GÖRÜLEN TABLOLAR
 Solunum yolu enfeksiyonları*****
* sinüzit
* orta kulak enfeksiyonu
* bronşit ve bronşiolit
* farenjit
* üst solunum yolu enfeksiyonları
Ayaktan hastalarda reçete edilen
antibiyotiklerin % 60 – 80’inden
sorumlu
* astım allerji
* influenza
* pnömoni
 Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar
 Cilt yumuşak doku enfeksiyonları
 Komplike olmayan alt üriner sistem enfeksiyonları
 Gastrointestinal sistem enfeksiyonları
8
Uygun olmayan antibiyotik reçete nedenleri
 Enfeksiyon gerçekten var mı?
 Var ise etken antibiyotik tedavisinden fayda görecek bir etken mi?
 Hekimin zaman kısıtlılığı
 Laboratuvar sonuçlarının olmaması veya geç gelmesi
 Sınırlı hasta takibi
 Klinik kılavuzların eksikliği veya kullanılmaması
 Serbest antibiyotik ulaşımı
 Antibiyotik vermez ise hastanın zarar göreceği algısı, defansif tıbbi
yaklaşım
 Hastaların antibiyotik baskısı
 Hekimlerde hastaların antibiyotik istemi ile başvuruyor algısının
olması
9
UYGUN OLMAYAN ANTİBİYOTİK REÇETE NEDENLERİ
 Enfeksiyon gerçekten var mı?
 Var ise etken antibiyotik tedavisinden fayda görecek bir etken mi?
 Hekimin zaman kısıtlılığı
 Laboratuvar sonuçlarının olmaması veya geç gelmesi
 Sınırlı hasta takibi
 Klinik kılavuzların eksikliği veya kullanılmaması
 Serbest antibiyotik ulaşımı
 Antibiyotik vermez ise hastanın zarar göreceği algısı, defansif tıbbi
yaklaşım
 Hastaların antibiyotik baskısı
 Hekimlerde hastaların antibiyotik istemi ile başvuruyor algısının
olması
10
AY UYGULAMALARI
 Esas problem; ÜSYE’de gereksiz ve uygun olmayan ab. kullanımı
 Proje adı; Akut tonsillofarenjit akılcı antibiyotik kullanımı
 Yönetici;
* T.C. Sağlık Bakanlığı
* Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
* Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
* Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü
 Esas amaç:
1- Akut farenjit doğru tanı
2- Akut farenjit gereksiz antibiyotik kullanımı önlemek
3- Akut farenjit doğru antibiyotik kullanımı sağlamak
 Uygulamalar:
1- Kılavuz önerileri ile tanı ve tedavi algoritması
2- Hızlı tanı olanağı
3- Eğitim ve farkındalık çalışmaları
11
AY ÖNCELİKLİ HEDEFLER
12
13
Boğaz ağrısı, ateş ve yutma güçlüğü ile başvuran hasta
Özellik
Ateş (>38.0 C, aksiller ölçüm)
Büyümüş ve hassas anterior servikal lenfenit
Tonsilde büyüme ve eksudatif lezyon
Öksürük olmaması
Yaş
3-14
15-44
> 45
Toplam skor
Skor 0 ve 1
Puan
1
1
1
1
1
0
-1
Skor 2 ve 3
Skor ≥ 4
Viral etiyoloji düşünülmeli
Hızlı antijen testi
Ampirik antibiyotik
ileri test ve antibiyotiğe
veya kültür yap
ver, hızlı antijen testi
veya kültür isteğe bağlı
gerek yok
Negatif
Pozitif
Antibiyok gerekli değil
Antibiyotik ver
14
Doz
Süre
Çocuk; 250 mg, günde 2-3 doz
Yetişkin; 250 mg günde 3-4 doz veya 500 mg, günde 2-3 doz
10 gün
50 mg/kg günde bir (maksimum 1000 mg) veya 25mg/kg
günde 2 doz (maksimum 500 mg doz)
10 gün
< 27 kg 600 000 U, ≥ 27 kg 1,2 MU
1 doz
Sefaleksin
Çocuk; 20 mg/kg/doz, 2 doz (maksimum 500 mg doz)
Yetişkin; 500 mg x 2/gün
10 gün
Sefadroksil
Çocuk; 30 mg/kg tek doz, maksimum 1 gr
Yetişkin; 1 gr, günde 2 doz
10 gün
Klaritromisin
7.5mg/kg doz, 2 doz, maksimum 250 mg/doz
10 gün
Azitromisin
12 mg/kg tek doz, maksimum 500 mg
5 gün
Klindamisin
7mg/kg/doz, 3 bölünmüş doz (maksimum 300 mg doz)
10 gün
Antibiyotik
Oral
Penisilin V
Amoksisilin
Intramuskular
Benzatin Pen G
Penisilin alerjisi varlığında
15
HIZLI TANI OLANAĞI
GRUP A STREPTOKOK HIZLI ANTİJEN
TESTLERİNİN UYGULANMASI
3 080 000 test Streptokok A Hızlı Antijen testi kiti alınmış ve hekimlerimizin
kullanımına sunulmuştur.
16
EĞİTİM VE FARKINDALIK ÇALIŞMALARI
 Hekimlerin eğitimi
- Aralık 2016, AH’lerine akut farenjit tanı ve tedavisinde HAT ve Modifiye centor skoru
etkinliğini inceleyen çalışma gönderimi, 2-3 günde 1 yeni bir makale
- Aralık 2016,tüm ilgili uzmanlık dalları dernekleri ile bilgilendirme toplantısı, öneri alış verişi
- Aralık 2016, yürütülecek tanı algoritması ile ilgili ortak eğitim seti hazırlanması
- Aralık 2016, HAT kullanımı eğitim seti ve video gösterimi hazırlanması
- Ocak 2017, tüm ülkedeki AH’lerine eğitim verecek eğiticilere eğitim verilmesi
- Ocak 2017, birinci basamak ASM ve TSM’lerde uygulama öncesi nokta prevalans çalışması
- Ocak 2017, 81 ilde tüm AH’lerine eğitim verilmesi ve HAT kullanımının anlatılması
- Ocak 2017, akut farenjit tanı algoritmasının AHBS ve HBS’lere entegrasyonu ve kullanımı
- Ocak – Şubat 2017 AHBS ve HBS entegrasyonda sağlanan problemlerin tespiti ve çözümü
 Hastaların farkındalığının sağlanması
- Afiş ve broşürlerin hazırlanması ve dağıtımı (ASM, TSM, Hastaneler, toplu taşıma araçları vb.)
- Bilgilendirici videoların hazırlanması ve dağıtımı (ASM, TSM ve hastaneler)
- Medya çalışmaları (TV, gazete, sosyal medya vb.)
 Toplumun farkındalığının sağlanması
- Kamu spotu hazırlanması ve yayını
- Medya çalışmaları (TV, gazete, sosyal medya vb.)
17
MODİFİYE CENTOR SKOR VE HAT SONUÇLARI
Modifiye Centor skor
0cak
HAT
-1 ve 0
1
2
3
4 ve 5
(+)
(-)
115886
73597
47689
27840
27413
8096
15338
121140
145157
34775
55791
172.082
222.342
43.144
71.045
105733
17690
26809
% 9.1
500645
% 38
103705
% 62
168983
Toplam 292 425
Şubat
695489
478929
244041
Toplam 1 684 756
Mart
914.499
733.620
374.030
Toplam 2 416 573
Nisan
392654
328672
162844
73048
Toplam 1 062 951
TOPLAM
% 38.8
2118528
% 29.6
1614818
% 15.2
828604
5 456 705
% 7.2
394110
272 688
• Skoru 2 ve 3 olan toplam hasta (HAT yapın dediğimiz grup) 1 222 714
• HAT yapılan hasta 272 688 (% 22) kayıt edilen
• HAT yapılan toplam hasta 650 000 (kayıt sistemindeki problemler)
18
3 – 18 YAŞ HAT (-) HASTALARDAKİ KÜLTÜR SONUÇLARI
HAT
Toplam
3 – 18 yaş HAT -
(+)
(-)
Kültür
hayır
30746
(%24)
98482
(%76)
30165
(%80)
129.228
3 – 18 yaş
Kültür
evet
Kültür
Beta (+)
Kültür
Beta (-)
7339
(%20)
950
(%13)
6389
(%87)
37504
7339
30.1.2017 – 9.4.2017 tarihleri arası veriler sunulmuştur
19
4,000,000
5,000,000
OCAK 1.
HAFTA
OCAK 2.
HAFTA
4,888,515
OCAK 3.
HAFTA
OCAK 4.
HAFTA
ŞUBAT 1.
HAFTA
ŞUBAT 2.
HAFTA
ŞUBAT 3.
HAFTA
ŞUBAT 4.
HAFTA
MART 1.
HAFTA
MART 2.
HAFTA
3,605,782
3,112,899
4,494,344
3,818,727
3,317,648
4,820,675
4,470,932
3,837,483
3,370,013
3,201,875
3,876,757
3,742,009
3,025,207
3,607,611
3,605,220
3,170,971
3,767,860
3,860,187
3,245,491
3,928,283
4,168,710
3,486,396
3,989,747
4,479,670
3,999,216
3,779,143
4,154,377
5,610,094
4,569,206
5,310,313
6,000,000
3,501,792
3,402,530
ANTİBİYOTİK SATIŞ RAKAMLARI
3,000,000
2,000,000
1,000,000
0
MART 3.
HAFTA
2015
2016
2017
ANTİBİYOTİKLERİN TÜM İLAÇLAR İÇİNDEKİ SATIŞ YÜZDESİ
18.00
16.00
15.66
14.00
13.45
12.00
10.69
10.00
8.83
8.00
6.00
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA HAFTA
2016 YILI
2017 YILI
AYAKTAN HASTADA
İNFLUENZA BENZERİ HASTALIK
YÖNETİMİ
22
İNFLUENZA BENZERİ HASTALIK YÖNETİMİ
Ölüm; 12 000 – 56 000
Hastaneye yatış; 140 000 – 710 000
Vaka; 9 200 000 – 35 600 000
ABD’de yıllık influenza benzeri hastalık verileri
23
İNFLUENZA SEMPTOM VE BULGULAR
 Ateş (ateş hissi veya üşüme/titreme)
 Öksürük
 Boğaz ağrısı
 Kas ve vücut ağrısı
 Baş ağrısı
 Halsizlik/yorgunluk
 Burun akıntısı
 Bulantı ve kusma (çocuklarda daha sık)
 Karın ağrısı, ishal (çocuklarda daha sık)
* Ateş her zaman bulunmayabilir
24
İNFLUENZA SEMPTOM VE BULGULAR
 Akut başlangıçlı ateş ve öksürük birlikte;
* pozitif prediktif değer: % 79 – 88 (yetişkin hastalar)
 Akut başlangıçlı ateş ve öksürük birlikte;
* pozitif prediktif değer: % 71 – 83 (5 – 12 yaş hastalar)
* pozitif prediktif değer: % 64 (< 5 yaş)
 Akut başlangıçlı ateş ve öksürük birlikte;
* pozitif prediktif değer: % 30 ( > 60 yaş hastalar)
 Akut başlangıçlı ateş ve öksürük birlikte;
* pozitif prediktif değer: % 53 ( > 65 yaş ve kronik kardiyopulmoner hastalık)
25
İNFLUENZA SEMPTOM VE BULGULAR
 Laboratuvar testleri ile doğrulanmış yetişkin hastaların
* % 44 – 51’de tipik ILI semptomları mevcut
 İnfluenza aşısı yapılmış ileri yaş kronik akciğer hastaları
* öksürük prediktif bir semptom değil
* ateş ile birlikte miyalji pozitif prediktif değer: % 41
26
İNFLUENZA BULAŞ VE KORUNMA
 Yayılım
* damlacık yolu
* temas
 Bulaştırıcılık süresi
* semptom başlangıcından 1 gün önce
* semptom başlangıcından 5-7 gün sonra
* çocuklarda ve immunsupresif kişilerde bulaş süresi uzun
 Bulaş sonrası belirtiler
* 1-4 gün sonra (ortalama 2 gün)
 İnfluenzadan korunma
* özellikle risk grubunun aşılanması
* kişisel önleyici davranışlar (hasta ile temas etmeme, sık el yıkama, ..)
27
İNFLUENZA KOMPLİKASYONLAR
 Komplikasyonlar
* sinüs ve orta kulak enfeksiyonları
* pnömoni**
* miyokardit
* miyozit, rabdomiyoliz
* ensefalit
* multi organ yetmezliği
 Riskli hasta grubu
* 5 yaş altı çocuklar (özellikle 2 yaş)
* 65 yaş üstü
* gebeler ve postpartum 2 hafta
* uzun dönem hasta bakım merkezlerinde kalanlar
* ko-morbid hastalıklar (astım, nörovasküler hast, kalp hast., akciğer
hast., kan hast., diabet, böbrek, kc hast, metabolik hast., immun
yetm., obezite)
28
İNFLUENZA TANI VE TEDAVİ
 Tanı
* klinik tanı
* influenza hızlı antijen testi, moleküler tanı, hücre kültürleri
 Tedavi
* oseltamivir, zanamivir, ( 5 gün, özel durumlarda daha uzun süre)
* gebelerde oseltamivir güvenli
 Tedavi başlama süresi
* erken tedavi yararlı (48 saat içinde tedavi)
* ağır hastalık tablosu, komplikasyon varlığı veya risk grubu hastalarda
tedavi semptomların başlama süresine bakılmaksızın başlanmalı
 Oseltamivir
* tedavi amaçlı 2 haftadan büyüklerde,
* korunma/profilaksi amaçlı 3 aydan büyüklerde kullanımı öneriliyor
 Zanamivir
* tedavi amaçlı 7 yaştan büyüklere,
* korunma/profilaksi amaçlı 5 yaştan büyüklere öneriliyor
29
İNFLUENZA 2016 YILI VERİLERİ
Aile Hekimleri
Toplam protokol
sayısı
Influenza benzeri
hastalık protokol
sayısı (%)
Antibiyotik
reçete sayısı
(%)
2016 yılı
236 313 916
51 688
9 567
(20.22)
Yaş grubu
Toplam protokol
sayısı
Influenza benzeri
hastalık protokol
sayısı
0–3
47 882 230
3 307
15.31
4 - 17
30 882 189
11 755
21.30
> 18
157 353 210
36 606
20.32
Aile Hekimleri
2016
Antibiyotik reçete
%
2016 ocak ayı oseltamivir ve zanamivir satışı; 200 000 kutu
Kaynak: Reçete Bilgi Sistemi
30
İNFLUENZA 2016 YILI VERİLERİ
Yaş
0-3
4-17
> 18
Toplam
Kaynak: Reçete Bilgi Sistemi
ATC açıklama
%
amoxicillin and enzyme inhibitor
cefixime
cefpodoxime
clarithromycin
cefdinir
amoxicillin and enzyme inhibitor
clarithromycin
cefdinir
cefpodoxime
cefuroxime
amoxicillin and enzyme inhibitor
clarithromycin
cefdinir
cefuroxime
azithromycin
amoxicillin and enzyme inhibitor
clarithromycin
cefdinir
cefuroxime
cefpodoxime
diğer
Reçete sayısı
146
47
47
44
42
752
236
203
187
134
1.804
911
673
569
369
28.3
12.4
9.6
7.4
5.5
36.8
2.705
1.191
918
710
523
3520
31
ANTİMİKROBİYAL YÖNETİŞİM PROGRAMI
 Esas problem;
* Solunum yolu enfeksiyonlarında gereksiz ve uygunsuz antibiyotik
kullanımı
* İnfluenza benzeri hastalık yönetiminde bilime, kanıta dayanmayan
uygulamalar
* Influenza benzeri hastalık yıllık başvuru, hastaneye yatış ve tedavi
verilerinde istatistiki veri eksiklikleri
 Proje;
* Akılcı antibiyotik kullanımı, influenza benzeri hastalık yönetimi
 Yönetici;
* T.C. Sağlık Bakanlığı
* Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
* Kamu Hastaneler Genel Müdürlüğü
* Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
* Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü
32
ANTİMİKROBİYAL YÖNETİŞİM PROGRAMI
 Esas amaçlar:
* Influenza benzeri hastalık doğru tanı kodları kullanımı
* Influenza benzeri hastalık bilime ve kanıta dayalı tanı, tedavi ve izlem
* Etkin hekim – hasta iletişimi sağlanması
* Risk grubu influenza aşılama oranlarının arttırılması
 Uygulamalar:
* Bilimsel veriler ve gelişmiş ülke örneklerine göre tanı, tedavi ve hasta
yönetim algoritması oluşturulması
* Hızlı tanı olanağı sağlanması
* İletişim becerileri eğitimi
* Eğitim ve farkındalık çalışmaları
* Düzenli ve devamlı geri bildirim sisteminin oluşturulması
* İstatistiki veri alt yapısının oluşturulması
33
İnfluenza benzeri hastalık tanı kodları
J10
İnfluenza, belirlenmiş influenza virüsüne bağlı
J10.0
J10.1
J10.8
İnfluenza, pnömoni ile birlikte influenza virüsü belirlenmiş
İnfluenza, diğer solunum belirtiler ile, influenza virüsü belirlenmiş
İnluenza; diğer belirtiler, influenza virüsü belirlenmiş
J11
İnfluenza, virüs belirlenmemiş
J11.0
J11.1
J11.8
İnfluenza; pnömoni ile, virüs belirlenmemiş
İnfluenza; diğer solunum yolu bulguları ile, virüs belirlenmemiş
İnfluenza; diğer manifestasyonlarla, virüsü belirlenmemiş
34
İnfluenza benzeri hastalık tanı kodları
J10
İnfluenza, belirlenmiş influenza virüsüne bağlı
J10.0
J10.1
J10.8
İnfluenza, pnömoni ile birlikte influenza virüsü belirlenmiş
İnfluenza, diğer solunum belirtiler ile, influenza virüsü belirlenmiş
İnluenza; diğer belirtiler, influenza virüsü belirlenmiş
J11
İnfluenza, virüs belirlenmemiş
J11.0
J11.1
J11.8
İnfluenza; pnömoni ile, virüs belirlenmemiş
İnfluenza; diğer solunum yolu bulguları ile, virüs belirlenmemiş
İnfluenza; diğer manifestasyonlarla, virüsü belirlenmemiş
Solunum yolu enfeksiyonları
J06
Akut üst solunum yolu enfeksiyonları, birden fazla ve tanımlanmamış yerlerin
J06.0
Akut laringofarenjit
J06.8
Akut üst solunum yolu enfeksiyonları, diğer birden fazla yerlerin
J06.9
Akut üst solunum yolu enfeksiyonu, tanımlanmamış
J20
Akut bronşit
J20.8
Akut bronşit, tanımlanmamış organizmalara bağlı
J20.9
Akut bronşit, tanımlanmamış
J21
Akut bronşiolit
J21.0
Akut bronşiolit, solunum sinsityel virüsüna bağlı
J01.8
Akut sinüzitler, diğer
J01.9
Akut sinüzit, tanımlanmamış
J40
R05
R50
Bronşit, akut veya kronik olarak tanımlanmamış
Öksürük
Sebebi bilinmeyen ateş
R50.0
Ateş, üşüme ile
R50.9
Ateş, tanımlanmamış
Yaygın
olarak
kullanılan
tanı kodları
35
İnfluenza benzeri hastalık tanı kodları
J10
İnfluenza, belirlenmiş influenza virüsüne bağlı
J10.0
J10.1
J10.8
İnfluenza, pnömoni ile birlikte influenza virüsü belirlenmiş
İnfluenza, diğer solunum belirtiler ile, influenza virüsü belirlenmiş
İnluenza; diğer belirtiler, influenza virüsü belirlenmiş
J11
İnfluenza, virüs belirlenmemiş
J11.0
J11.1
J11.8
İnfluenza; pnömoni ile, virüs belirlenmemiş
İnfluenza; diğer solunum yolu bulguları ile, virüs belirlenmemiş
İnfluenza; diğer manifestasyonlarla, virüsü belirlenmemiş
* Doğru tanı kodlarının kullanımı önemli
36
Uygulamalar
 Tanı, tedavi ve hasta yönetim algoritmasının oluşturulması
* Aile hekimlerine başvurunun arttırılması
* Aile hekimliğinde kanıta dayalı influenza tanı ve tedavisin
yapılabilirliği vurgusu
* Influenza hızlı antijen testlerinin öneminin vurgulanması
* Influenza aşısının öneminin anlatılması, risk grubu aşılama
oranlarının arttırılması
* Antiviral tedavinin öneminin anlatılması, doğru hastada doğru
zamanda tedavi başlanması
- risk grubu, ağır hastalık tablosu, komplikasyon varlığı
- ilk 48 saatte tedavi etkili
* Kişisel koruyucu davranışların (hastadan uzak durma, sık el yıkama,
…) öneminin anlatılması
Uygulamalar
 Tanı, tedavi ve hasta yönetim algoritmasının oluşturulması
* Influenza benzeri hastalık hastane ve acil servis başvurularının
azaltılması
* İlk başvurunun Aile hekimlerine
* Gereken hastaların zamanında hastane/acil servise sevkinin
sağlanması
* Hastaneye sevk ve hastaneye yatış süreçlerinin yönetimi
* Hasta güvenliği dolayısı ile hekim güvenliğinin sağlanması
Ateş, ateş hissi/üşüme/titreme, öksürük, boğaz ağrısı,
açıklanamayan baş veya vücut ağrısı
Hasta risk/ağırlaştırıcı faktörlerin sorgulanması
(en az 1 risk/ağırlaştırıcı faktör varlığı)
Hasta ağırlaştırıcı/risk faktörleri (Ek 1)
EVET
Semptomların sorgulanması
(en az 1 semptom varlığı)
Hastalık semptomları (Ek 1)
EVET
Hastane/acil sevk kriterlerinin değerlendirilmesi
(en az 1 sevk kriteri varlığı)
HAYIR
İnfluenza hızlı antijen testi (RIDT) uygula
Hastane/Acil sevk kriterleri (Ek 1)
EVET
Hastaneye/Acile yönlendirilmesi önerilir
(Test sonucunun pozitif veya negatif olarak kayıt edilmesi)
Antiviral/semptomatik tedavi ve izlemin uygulanması
*Antiviral tedavi kararı hekime aittir, RIDT test sonucu tedavi
kararında kesin bağlayıcı olarak kullanılmamalıdır
39
İnfluenza benzeri hastalık yönetim algoritma
Hasta ağırlaştırıcı/risk faktörleri;
< 5 yaş (özellikle < 2 yaş):
> 65 yaş:
Gebelik ve postpartum 2 hafta:
Obezite:
Ko-morbid hastalıklar:
* Astım:
* KOAH:
* Diabet:
* Nörolojik hastalıklar:
* Hematolojik hastalıklar:
* Böbrek hastalıklar:
* Kalp hastalıkları:
* Metabolik hastalıklar:
* İmmunsupresyon (HIV, kanser, ilaç):
* < 19 yaş kronik aspirin kullanıcıları:
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
40
Ateş, ateş hissi/üşüme/titreme, öksürük, boğaz ağrısı,
açıklanamayan baş veya vücut ağrısı
Hasta risk/ağırlaştırıcı faktörlerin sorgulanması
(en az 1 risk/ağırlaştırıcı faktör varlığı)
Hasta ağırlaştırıcı/risk faktörleri (Ek 1)
EVET
Semptomların sorgulanması
(en az 1 semptom varlığı)
Hastalık semptomları (Ek 1)
EVET
Hastane/acil sevk kriterlerinin değerlendirilmesi
(en az 1 sevk kriteri varlığı)
HAYIR
İnfluenza hızlı antijen testi (RIDT) uygula
Hastane/Acil sevk kriterleri (Ek 1)
EVET
Hastaneye/Acile yönlendirilmesi önerilir
(Test sonucunun pozitif veya negatif olarak kayıt edilmesi)
Antiviral/semptomatik tedavi ve izlemin uygulanması
*Antiviral tedavi kararı hekime aittir, RIDT test sonucu tedavi
kararında kesin bağlayıcı olarak kullanılmamalıdır
41
İnfluenza benzeri hastalık yönetim algoritma
Semptomlar;
 > 17 yaş
Ateş:
Ateş hissi, üşüme titreme:
Öksürük:
Boğaz ağrısı:
Baş ağrısı:
Vücut ağrısı (miyalji):
Burun akıntısı:
□
□
□
□
□
□
□
 2 – 17 yaş
Ateş:
Ateş hissi, üşüme titreme:
Öksürük:
Boğaz ağrısı:
Baş ağrısı:
Vücut ağrısı (miyalji):
Burun akıntısı:
Bulantı, kusma:
İshal, karın ağrısı:
□
□
□
□
□
□
□
□
□
42
Ateş, ateş hissi/üşüme/titreme, öksürük, boğaz ağrısı,
açıklanamayan baş veya vücut ağrısı
Hasta risk/ağırlaştırıcı faktörlerin sorgulanması
(en az 1 risk/ağırlaştırıcı faktör varlığı)
Hasta ağırlaştırıcı/risk faktörleri (Ek 1)
EVET
Semptomların sorgulanması
(en az 1 semptom varlığı)
Hastalık semptomları (Ek 1)
EVET
Hastane/acil sevk kriterlerinin değerlendirilmesi
(en az 1 sevk kriteri varlığı)
HAYIR
İnfluenza hızlı antijen testi (RIDT) uygula
Hastane/Acil sevk kriterleri (Ek 1)
EVET
Hastaneye/Acile yönlendirilmesi önerilir
(Test sonucunun pozitif veya negatif olarak kayıt edilmesi)
Antiviral/semptomatik tedavi ve izlemin uygulanması
*Antiviral tedavi kararı hekime aittir, RIDT test sonucu tedavi
kararında kesin bağlayıcı olarak kullanılmamalıdır
43
İnfluenza benzeri hastalık yönetim algoritma
Hastane/Acil sevk kriterleri:
> 17 yaş
Mental durum değişikliği
Kalp hızı > 125/dak.
Sistolik KB < 90 mmHg diastolik < 60 mmHg
Solunum sayısı > 30/dak.
Ateş > 103 F (39.4 °C)
O2 saturasyonu < % 92
□
□
□
□
□
□
2 – 17 yaş
Mental durum değişikliği
Solunum sıkıntısı (yaşa göre normalden hızlı solunum,
retraksiyon, apne ve siyanoz)
Hipoksi (O2 saturasyonu < % 92)
Oral alımda bozulma
Dehidratasyon bulguları
Dolaşım bozukluğu bulguları (hipotansiyon, taşikardi)
□
□
Hastaneye/Acile sevk edilmesi önerilir
□
< 2 yaş
□
□
□
□
44
Ateş, ateş hissi/üşüme/titreme, öksürük, boğaz ağrısı,
açıklanamayan baş veya vücut ağrısı
Hasta risk/ağırlaştırıcı faktörlerin sorgulanması
(en az 1 risk/ağırlaştırıcı faktör varlığı)
Hasta ağırlaştırıcı/risk faktörleri (Ek 1)
EVET
Semptomların sorgulanması
(en az 1 semptom varlığı)
Hastalık semptomları (Ek 1)
EVET
Hastane/acil sevk kriterlerinin değerlendirilmesi
(en az 1 sevk kriteri varlığı)
HAYIR
İnfluenza hızlı antijen testi (RIDT) uygula
Hastane/Acil sevk kriterleri (Ek 1)
EVET
Hastaneye/Acile yönlendirilmesi önerilir
(Test sonucunun pozitif veya negatif olarak kayıt edilmesi)
Antiviral/semptomatik tedavi ve izlemin uygulanması
*Antiviral tedavi kararı hekime aittir, RIDT test sonucu tedavi
kararında kesin bağlayıcı olarak kullanılmamalıdır
45
Uygulamalar
 Hızlı tanı olanağının sağlanması
* Hızlı antijen testlerinin (RIDTs) temini
* Hızlı antijen testleri kullanımı video hazırlanması
* Hızlı antijen testleri kullanımı eğitim materyalinin hazırlanması
* Hızlı antijen testi kullanımı eğitimi
* Alınan hızlı antijen testlerinin duyarlılık ve özgüllük çalışması
RIDTs: Rapid Ifluenza Diagnostic Tests
Uygulamalar
 İletişim becerileri eğitimi verilmesi
* Hastanın kendi kendini sınırlayan hastalıkları yönetebilmesi
* Hastanın hastalığının prognozu üzerine endişelerini azaltabilmesi
* Her enfeksiyoz durumda antibiyotik kullanımının gerekmediği
* Antibiyotiklerinde bir ilaç olduğu, fayda ve zararları olabileceği
* Antimikrobiyal direncin doğru anlatılması, sizin ve çocuklarınızın
sağlığını tehdit eden en önemli problemlerden biri olduğunun
anlatılması
* Hızlı tanı testlerinin önemi, kanıta dayalı tanı ve tedavinin önemi
Uygulamalar
 İletişim becerileri eğitimi verilmesi
* Hastanın Aile hekimine güveninin arttırılması
* Hastaların antibiyotik beklentisinin doğru yönetimi
* Gecikmiş reçete etme gibi uygulamalara zemin oluşturacak etkin
ayaktan hasta takibi için tarafların uyumunun arttırılması
* İnfluenza aşısına bakış açısının değiştirilmesi, aşının influenza ile
savaşta en etkin yol olduğu vurgusu
Uygulamalar
 Eğitim ve farkındalık çalışmaları
 Hekimlerin ve sağlık çalışanlarının eğitimi
* İnluenza benzeri hastalık yönetimi ile ilgili güncel literatürlerin
paylaşımı
* Hazırlanmış (sabit) eğitim içeriği ile, tüm Aile hekimlerinin ve ilgili
uzmanlık dallarındaki hekimlerin bilgilendirilmesi
 Hastaların ve toplumun eğitimi ve bilinçlendirilmesi
* Eğitim afiş, broşür ve posterlerin hazırlanması ve dağıtımı
* Eğitici videoların hazırlanması ve hastanelerde/aile hekimliğinde
gösterimi
* Akılcı antibiyotik kullanımı kamu spotu hazırlanması
* Medya çalışmaları (gazete, radyo, tv, facebook ….)
* Influenza aşı haftası etkinliği
Uygulamalar
 Düzenli bir geri bildirim/rapor verme sistemi oluşturulması
* Oluşturulan tanı, tedavi ve hasta yönetim algoritmasının AHBS ve
HBYS entegrasyonu
*Reçete Bilgi Sistemi aracılığıyla hekimlere kendi reçetelemeleriyle
ilgili bilgilendirme yapılması
Uygulamalar
 İstatistiki veri alt yapısının oluşturulması
 İnfluenza benzeri hastalık doğru tanı kodları kullanımı ve oluşturulan
algoritmanın kullanımı sayesinde;
* İnfluenza benzeri hastalık yıllık başvuru sayıları,
* İnfluenza benzeri hastalık hastaneye yatış sayıları,
* İnfluenza benzeri hastalık kullanılan antibiyotik ve antiviral tedavi
sayıları,
* Risk grubu İnfluenza aşılama oranları,
verileri ile istatistiki veri sağlanması
52
Risk grubu aşılama
 İnfluenza için aşı önerilen risk grupları
< 5 yaş (özellikle < 2 yaş):
> 65 yaş:
Gebelik:
Obezite:
Ko-morbid hastalıklar:
* Astım:
* KOAH:
* Diabet:
* Hematolojik hastalıklar:
* Kronik böbrek ve karaciğer hastalıkları:
* Kardiyovasküler hastalıkları:
* Metabolik hastalıklar:
* İmmunsupresyon (HIV, kanser, ilaç):
* < 19 yaş kronik aspirin kullanıcıları:
TEŞEKKÜR EDERİM
*Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
*Kamu Hastaneleri Kurumu Genel Müdürlüğü
*Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu *Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü