elektroterapi - Ankara Akupunktur Derneği

ELEKTROTERAPİ
ELEKTROAKUPUNKTUR
Doç. Dr. İbrahim Tekeoğlu
YYU. Tıp Fakültesi
FTR / Romatoloji A.B.D.
Akımın Şekline göre:
• Doğru Akım
• Alternatif Akım
Akımın Frekansına göre:
frekans
Tedavi fr.
Doğru Akım (Galvanik
akım)
0
0
Alçak Frekanslı Akımlar
1-1000 Hz
1-100 Hz
Orta Frekanslı Akımlar
(Enterferansiyel akımlar)
1-100 KHz
4-20 KHz
1 MHz
27-2400
Mhz
Yüksek Frekanslı
akımlar
ELEKTROTERAPİ KLİNİK
ETKİLERİ-1
• 1.) Kas kuvvetinin artırılması
• 2.) Kas atrofi ve denervasyonunun
engellenmesi
• 3.) Eklem hareket açıklığının korunması ve
artırılması
• 4.) Spastisitenin ( 1. Motor nöron
hastalıklarında görülen) giderilmesi
• 5.) Deri ülserleri iyileştirilmesi
ELEKTROTERAPİ KLİNİK
ETKİLERİ -2
• 6.)Motor kolaylaştırma ve kas re-edukasyon
• 7.) Eklem sıvısı ve intersitisyel ödem
•
•
•
•
giderilmesi
8.) Ağrının giderilmesi
9.) Derin ven trombozu gelişiminin
önlenmesi
10.) Kas spasmının çözülmesi
11.) Kırık iyileşmesi
ELEKTROTERAPİ
KONTRENDİKASYONLARI-1
• 1- Demens, histeri vew duyu bozukluğu
olan hastalar( akım şiddeti hastanın
duyusuna göre ayarlanır. Bu hastalarda
duyu bozukluğu vardır)
• 2- Düşük vücut kitlesi olanlar( Özellikle
astenik ve çocuklarda akımlar kolayca iç
organlara ulaşır)
ELEKTROTERAPİ
KONTRENDİKASYONLARI-2
• 3- Kalp pili olanlar ve ağır kalp hastaları
(Ritm bozukluğu yaratabilir)
• 4- Ciddi hipertansiyon ve hipotansiyon
• 5- Tromboz ve tromboflebit gelişmiş
olgularda pulmoner emboli riski yaratabilir
• 6- Psoriasis, kontakt dermatit gibi
hastalıklar
ELEKTROTERAPİ
KONTRENDİKASYONLARI-3
• 7- Hamilelik( Uterus kontraksiyonlarını
başlatabilir)
• 8- İskemik stroke ve epilepsi gibi hastalıklarda
boyun bölgesine uygulanmaz
• 8- Bazı diğer monitorlar ve cep telefonlarının
fonksiyonlarını değiştirebilir.
• 9- Kırığı olan hastalarda aşırı kas kontraksiyonları
kırık uçlarının deplase olmasına yol açabilir
Galvanik Akım
• Aynı yöne aynı şiddette akan akımlardır.
• Dokuda iyon hareketine neden olurlar.
• Uyarıcı etkileri yoktur. Yalnız açılış ve
kapanışta sinir ve kas dokusunda uyarı
meydana getirebilirler.
• Kutuplar altında şimik ve fizyolojik olaylara
neden olurlar.
Pozitif kutup
(Anot)
Negatif kutup
(Katot)
Her iki kutup
Asit reak.
Alkaloid ve
metalleri çeker
Alkali reak.
Asit ve asit
radikallerini çeker
Doku sertleşmesi,
sinir irritabilitesinde azalma
Hafif ısı
Vazomotor
stimülasyon
Doku yumuşaması,
sinir irritabilitesinde artma
Galvani tedavisi:
•
•
•
•
Medikal Galvanizm
Galvanik iyontoforez
Cerrahi galvanizm (elektroliz)
Galvani banyosu (stangerbad, dört hücre
banyosu)
Alçak Frekanslı Akımlar:
•
•
•
Yüzey elektrodları ile uygulanır.
Yön değiştiren akımlar olduğu için uyarıcı
etkileri vardır.
Etkileri:
- Analjezik etki
- Elektrostimülasyon etkisi
Analjezik etki kapı kontrol teorisi
ile açıklanır:
Somatosensoryel lifler:
1. A alfa, beta, gama lifleri:
Kalın, ileti hızları yüksek, myelinli lifler
Dokunma ve propriosepsiyon duyuları iletirler
Çapları 6-14 mikron, hızları 30-100 m/sn
2. A delta lifleri:
Myelinli, çapları 2-5 mikron, hızları 3-15 m/sn
Bir kısmı ağrı(akut), bir kısmı propriosepsiyon
duyularını taşır.
3. C lifleri:
İnce, myelinsiz, ileti hızları düşük
% 90 ı ağrı duyusunu taşır
Kapı kontrol teorisi:
A alfa, beta, gama
A delta
C
MS
T T T
SG
üst mrk
• Analjezik etkili akımlar:
- Diyadinamik akım
- TENS
- FES
• Elektrostimülasyonda kullanılan akımlar:
Denerve adelede:
- Eksponansiyel akımlar
- Progresiv akımlar
- Kesikli galvanik akım
Normal adelede:
- Faradik akım
Alçak frekanslı akımların
uygulanması:
• Yüzey elektrodları ile analjezi
• Kalem elektrod ile nokta stimülasyon
• Yüzey elektrodları ile kas grupları
stimülasyonu
TENS uygulamaları
TENS TÜRLERİ
KONVANSİYONEL TENS
AKUPUNKTUR BENZERİ TENS
TENS FİZYOLOJİK CEVAP
1- Hücre seviyesinde; membran
potansiyeli değişimleri
2- Doku seviyesinde;kas kontraksiyonu
3- Segmental seviyede; kas grupları
kontraksiyonu, eklem hareketi
4- Sistemik cevap; endorfin, serotnin,
vasoaktif intestinal polipeptitler
TENS ENDİKASYONLARI
1- Post operatif ağrı
2- Kronik ağrılar ( muskuloskeletal
kökenli)
3- Servikal ve lomber disk hernisi,
spondilartropatiler
3- Periferik nöropatiler
4- Kanser ağrıları
TENS KONTRENDİKASYONLARI
Kalp pilinin bulunması
Karotis sinüz üzerine uygulama
Gebe uterus ve göz üzerine uygulama
Orta frekanslı akımlar:
• İki orta frekanslı akımın girişimi ile elde
edilir.
• Ortaya çıkan akımın frekansı 100 Hz
civarındadır.
• Özellikle derindeki ağrı reseptörlerinin
uyarılmasında kullanılır.
• Derin dokularda analjezi sağlar.
Orta frekanslı akımlar:
• Dört elektrod ile uygulanır.
• Vakum elektrodlar kullanılarak yüzeydeki
mekanoreseptörler de uyarılabilir.
Yüksek frekanslı akımlar:
• Çok yüksek frekansa sahip oldukları için
elektrik akımı özelliğini kaybederek
elektromagnetik dalga niteliğini almışlardır.
• Derin dokularda ısı artışına sebep olurlar.
• Bu özellikleri ile daha çok termoterapi ajanı
olarak kabul edilirler.
• Diyatermi yöntemidirler.
Diyatermi Yöntemleri
1.
2.
3.
4.
Kısa dalga (Dalga boyu-3m)
Desimetrik dalga ( Dalga boyu-69 cm)
Mikrodalga (Radar) (Dalga boyu 12 cm)
Ultrason
Kısa dalga diyatermi:
• İki elektrod veya indüksiyon kabloları ile
uygulanır.
• Elektrodun dokuya uzaklığı, büyüklüğü ve
pozisyonu ısınma alanını ve yerini
belirleyicidir.
Desimetrik dalga diyatermi:
• Tek elektrodla uygulanır.
• Koni biçiminde ve semer şeklinde
elektrodları vardır.
• En iyi derin ısıtma semer şeklindeki
elektrod ile sağlanır.
Mikrodalga diyatermi:
•
•
•
•
Tek elektrod ile uygulanır.
Koni ve semer şeklinde elektrodları vardır.
Diğerlerine göre nisbeten yüzeyel etkilidir.
Bu nedenle daha çok omuz, ense gibi
bölgelerde kullanılır.
• Sıvı içeriği fazla olan kornea, testis gibi
dokulara yakın uygulama hasara neden
olacağından yapılmamalıdır.
Yüksek frekanslı akımların
endikasyonları:
• Dejeneratif eklem hastalıkları
• Yumuşak doku romatizmalarının kronik
dönemi
• Remisyon dönemindeki enflamatuar
romatizmal hastalıklar
• Posttravmatik eklem kontraktürleri
Yüksek frekanslı akımların
kontrendikasyonları:
• Enflamatuar romatizmal hastalıkların akut
•
•
•
•
•
dönemi
Spesifik ve nonspesifik enfeksiyonlar
Arteriyel ve venöz dolaşım bozuklukları
Tümöral hadiseler
Kanama ve kanamaya eğilim
Isı duyusunun bozulduğu durumlar
• Gebelik, menstruasyon dönemi
• Doku içinde metal bulunan durumlar
• Pace-maker kullananlar tedavi salonuna
dahi girmemelidir.
ELEKTROAKUPUNKTUR
• ELEKTROSTİMÜLASYONUN BİYOLOJİK
ETKİLERİ-1
• 1-)Elektrotermal etki: Akımın dokuda
oluşturduğu ısınma etkisidir. Direkt akımlarda
doku direnci (impedans) yüksek olduğundan
doku ısınması da yüksek olur. Alternatif
akımlarda (pulse süresi 5-200 mikrosn ve
frekansı 100-200 Hz) ise doku impedansı
oldukça düşer ve ısınma etkisi az olur.
ELEKTROSTİMÜLASYONUN
BİYOLOJİK ETKİLERİ-2
• 2-)Elektrokimyasal etki: Akımın yeni
kimyasal bileşikler oluşturma yeteneğidir.
Doğru akımda görülür. Alkali ve asit
bileşikler pozitif ve negatif kutuplarda
oluşur.
• 2 Na + 2 H 2O= 2 NaOH (bazik)
• 2 Cl + 2 H2 O= 4 HCl + O2 ( asit)
ELEKTROSTİMÜLASYONUN
BİYOLOJİK ETKİLERİ-3
• 3-)Elektrofiziksel (elektrokinetik etki): Na
ve K iyonlarının hücre membranında
hareketi sonucu periferik sinirlerde aksiyon
potansiyelleri ortaya çıkar ve uyarıyı
başlatır.
ELEKTROSTİMÜLASYONUN
BİYOLOJİK ETKİLERİ-4
• 4-)Diğer hücresel etkiler: Ca, Mg, amino
asitler ve proteinlerin hücre duvarından
geçişine yol açar.
ELEKTRİK STİMÜLASYONUN
FİZYOLOJİK ETKİLERİ-1
• a-) Hücre seviyesinde: Periferik sinir
hücreleri uyarılır. Uyarılar hücre membran
permeabilitesini etkiler.
• b-) Doku seviyesinde: Duyusal sinirlerden
ağrılı uyarılar iletilir. Motor sinir uyarıları
sonucu kas kontraksiyonu oluşur
Elektro-akupunktur
Katod (-): negatif kutup-kas spazmını azaltır,
sinir iletisini artırır, doku yumuşaması ve doku
atrofisi yapar. Klinikte; elektro-lipolizis, cild
ödemi ve sertleşmesinin giderilmesi, ganglion
ve disk hernisi tedavisinde kullanılır. Negatif
kutup hücre membranında Na / K pompasını
etkiler. Lipolizise yol açar.
Anod (+): doku sertleşmesi ve asit reaksiyon
yapar. Lokal inflamasyona yol açar. Antiinflamatuar etkisi gözlenir.
ELEKTRİK STİMÜLASYONUN
FİZYOLOJİK ETKİLERi-2
• c-) Segmental seviye: Kas gruplarının
kasılması ve eklem mobilitesi, sinerjik kas
aktivitesine etkisi vardır. Kas pompalama
etkisi üzerinden lenfatik drenaj, arteryel,
venöz makrosirkülasyona etki eder.
ELEKTRİK STİMÜLASYONUN
FİZYOLOJİK ETKİLERi-3
• d-) Sistemik seviyede endorfin,
noradrenalin, serotonin düzeylerine,
substans P ve vasoaktif intestinal
polipeptitlere etki eder.
ELEKTRİK STİMÜLASYONUN
FİZYOLOJİK ETKİLERi-4
• e-) İç organlar üzerine etki:
• gastrointestinal sistem, kalp ve böbrek
fonksiyonlarına
• Yüksek uyarı eşikli ince miyelinli liflerin
uyarılması akupunktur analjezisinin(AA)
temelidir.
• De-Qi iğne çevresinde duyulan ağrı, ağırlık
hissi, derin ağrı, meridyen boyunca yayılan
ağrı hissidir. Akupunktur uygulamasında
De-Qi için iğneler manuel olarak manupule
edilir (Batırma, çıkarma, döndürme). De-Qi
alınamaması yetersiz tedavi anlamına gelir.
• Deneysel çalışmalarda akupunktur
noktasına enjekte edilen prokain akupunktur
analjezisini baskılamaktadır.
• 1960’dan sonra De-Qi’nin elde edilmesinde
iğnelerin manuel olarak uyarılması yerine
elektro-stimülasyon uygulaması
başlatılmıştır.
SIFIR NET AKIM ?
• Bifazik akımlarda negatif ve pozitif faz peş
peşe gelir. Toplam net sıfır direkt akım
olduğu için elektroliz olayına yol açmazlar.
Negatif faz daha önce pozitif faz tarafından
toplanan iyonları dağıttığından bifazik
uyarıda elektrotlarda iyon birikimi olmaz.
• Alternatif ( Bifazik ) akımlarda siyah uç negatif ve
pozitif uyarıyı peş peşe alırken, kırmızı uç pozitif
ve negatif uyarıyı peş peşe alır. Her iki iğne de
simetrik uyarı almış olur. Bir iğne diğerinin
aynadaki imajı gibi kabul edilebilir. Sinirde
aksiyon potansiyeli oluşturan negatif kutup olduğu
için her iki iğnede negatif faz akımı olacak ki bu
da sadece bifazik stimülasyonda mümkündür.
• De-Qi oluşturan akımlar kas kontraksiyonu
yapan akımlardan 5-10 kat daha yüksek
değerdedir (0.1 msn süre, 25 V, 2.5-5 mA).
• 1960’da cerrahi anestezide en optimal uyarı
frekansı olarak 4 Hz bulunmuştur.
Araştırmalar 2-4 Hz de yeterli endorfin ve
kortizol salınımı olduğunu göstermiştir.
• Düşük frekanslı stimuluslarda kaslarda peş
peşe kontraksiyon ve gevşeme olur. Yüksek
frekanslı stimulusta (20 Hz ve üzeri) bu
peryotlar peşpeşe gelemez. Kas gevşeme
fırsatı bulamadan kasılı olarak kalır.
• Elektro-akupunkturda akıma karşı doku
uyumunu engellemek için değişik dalga
formlarında akımlar kullanılır. Bazı cihazlar
frekansı değişen akımlar verirler (4-200 Hz
arasında değişen frekanslarda)
• Bazı hastalar şiddetli stimülasyondan
korkabilir. Tedavinin ilk günlerinde akım
şiddeti alçak tutulur. İlerleyen tedavilerde
akım şiddeti artırılır.
• ABD’de FDA baş, saçlı deri ve kulak
çevresinde elektrostimülasyona izin
vermemektedir. Genelde izin verilen uyarı
şiddeti 01.msn pulse süresi için 250 mA, 1
msn uyarı süresi için 25 mA.dir. De-Qi
genelde 0.1 msn süreli, 25 (0.1 msn süre, 25
V, 2.5-5 mA. akımlarla elde edilir
• EA nın diğer avantajı iğnenin tam
lokalizesine batırılmasındaki hataları
örtebilmesidir. Çünkü verilen akım yakın
çevre dokulara yayılarak De-Qi ortaya
çıkacaktır. İ
• İnsan ve hayvan çalışmalarında cerrahi
anestezi için 20-30 dak. uyarı gerektiği
bilinmektedir. Bu süre endorfin salınımı için
gereklidir.
• EA tedavisinde uygulanan akım şiddeti
tedavide sedasyon (Sedate) veya
tonifikasyon (Tonify) amaçlanmasına göre
değişmektedir.
• Noktanın sedasyonu için yüksek şiddette
akım verilmeli ve kas kontraksiyonu
çıkması gerekir,
• Noktayı tonifiye etmek için düşük şiddetli
uyarı yapılır. Ağrılı hastalıklarda genelde
sedatize edilir, kronik hastalıklarda tonifiye
edilir.