Radikal E*itim Yakla**m*

Radikal Eğitim Yaklaşımı
Paulo Freiro
HALİSE KADER ZENGİN
Özgürlükçü Eğitim Anlayışı(Radikal
Pedagoji)
 19. ve 20 yüzyıllarda kitlesel okul eğitiminin ortaya çıkmasına gösterilen bir
tepkidir.
 Kitlesel okul eğitiminin amacı, devlet için vatandaşı ve modern sanayi
devleti için de işçiyi yetiştirmekti.
 Devlet okulunun reddedilmesindeki neden; okulların hâkim bir elit sınıfın
çıkarları adına halkın ahlak ve toplumsal inançlarının şekillendirilmesinde
kullanılan bir araç olmasındandır.
 Radikal eğitim sadece okuldaki geleneksel eğitimi değil, çocuk yetiştirme
yöntemlerini ve aileyi de kapsar.
HALİSE KADER ZENGİN
William Godwin, Francisco Ferrer
 Godwin, milli eğitimin içeriğinin politik iktidarın buyruklarına uygun düşecek
şekilde biçimleneceğini düşünüyordu.
 Ülkede yasaları öğreten bir milli eğitime karşı çıkıyordu.
 Devlet okulu sistemi var olan toplumsal sistemin bütün adaletsizlik ve
eşitsizlikleri ile birlikte sürdürülmesine yarayan güçlü bir araçtır.
 Ferrer’e göre okullara hem devlet hem de şirketler için itaatkar hizmetkarlar
üretme sorumluluğu yüklenmiştir. Hükümet, okulların sadık yurttaşlar
üretmesini istiyordu, sanayi ise itaatkar ve eğitimli işçiler ditiyordu.
 Ferrer’e göre çocuk devlet okuluna girdiği andan itibaren otoriteye boyun
eğmek, doğal olarak başkalarının isteğini yerine getirmek yönünde eğitilir ve
bunun sonucunda yetişkin yaşamda yönetici sınıfın işine yarayan düşünce
alışkanlıklarına sahip olur.
HALİSE KADER ZENGİN
Stirner
 «özgür insan» ile «eğitilmiş insan» arasında bir ayrım yapıyor. Ona göre
modern toplumun en önemli sorununun toplumun özgür insanlar yerine
eğitimli insanlarla dolu olmasıdır.
 Modern devletin gücü, zihne tahakküm etmenin önemini anlamış
olmasında yatar. Modern devlette, yasalar bireyde içselleştirilir ve özgürlük
sadece kişiye inanması öğretilmiş olan yasalara uyma özgürlüğü anlamına
gelmektedir.
 Stirner’in memnun olmadığı şey, içselleştirilmiş otoritenin (din, vicdan, kanun,
yurtseverlik, milliyetçilik, ideolojiler vs.) kendi kendine sahip olmaya güçlü bir
engel oluşturmasıdır.
HALİSE KADER ZENGİN
Paulo Freire (1921-1997)
 Eğitim anlayışının temelinde Marx’ın bireysel bilincin gelişmesi ve modern
toplumda yabancılaşma teorisine uzanan bir insanlık kavramı yer
almaktadır.
 İnsanların kendilerinin farkına varmaları esastır.
 İnsanlar çoğu kez sadece öğrenirler; sorulursa cevap verilir, yoksa o bilgiler
hiçbir eyleme dönüşmeden atılır.
 Öğrenmenin, irade ve toplumsal eyleme bağlanarak düşünce ve eylem
ayrımının üstesinden gelinmesi gerekir.
HALİSE KADER ZENGİN
Paulo Freire (1921-1997)
 Ezilenlerin okulu incelendiğinde Freire şunların bulunduğunu ifade eder:
 Öğretmen öğrenci ilişkisinin temelde anlatı niteliğinde olduğunu ortaya koyar.
 Öğretmenin görevi, anlatısının içindekilerle –gerçeklikten koparılmış, onları ortaya
çıkarmış olan ve anlam kazandırabilecek bütünlükle bağlantısı koparılmış
içeriklerle- «doldurmak»tır.
 Kelimeler somutluklarından boşaltılır ve içi boş, yabancılaşmış ve yabancılaştırıcı
bir laf kalabalığı haline gelir.
 Anlatı, öğrencilerin anlatılan şeyi mekanik olarak ezberlemelerine yol açar. Daha
beteri, onları öğretmen tarafından doldurulması gereken bidonlara
dönüştürmesidir. Öğretmen kapları ne kadar iyi doldurursa o kadar iyi
öğretmendir. Kaplar ne kadar pısırıksa ve doldurulmalarına izin veriyorsa o kadar
iyi öğrencidir.
HALİSE KADER ZENGİN
Paulo Freire (1921-1997)
 Freire ezilen haline «sessizlik kültürü» diyor. Sessizlik kültürü, basit cehaletin
ürünü olabildiği gibi eğitimin de ürünü olabilmektedir.
 Bankacı (Yığmacı) eğitim, özgürleştiren değil, ezilenlerin itaatkarlığına ve
yabancılaşmasına katkı sunmaktadır.
 Amaç, bireyi anlamak değil, yabancı hedeflere uygun olarak değiştirmektir.
 Öğrenme, özgürleşme kaynağı, toplumsal değişim için bir araç haline
gelmelidir.
 Freire, kendini ve dünyayı değiştirmeye girişiş insanileşmiş bireyi (özgürleşmiş
bir toplum yaratmaya çalışarak kendi kendini özgürleştirme) yetiştirmeyi
amaçlamaktadır.
HALİSE KADER ZENGİN
Paulo Freire (1921-1997)
 Eğitim, «tasarruf yatırımı» edimi haline gelir. Öğrenciler «yatırım nesneleri»,
öğretmen «yatırımcı»dır.
 Öğretmen iletişim kurmak yerine tahviller çıkarır. Öğrenciler de yatırılanı
kabul ve tasnif edip, yığmakla meşguldür. Bu faaliyet «Bankacı Eğitim»
modelidir.
 Bankacı eğitim modelinde bilgi, kendilerini bilen sayanların, yine onlar
tarafından hiçbir şey bilmez sayılanlara verdiği bir armağandır.
HALİSE KADER ZENGİN
Paulo Freire (1921-1997)
 Bankacı eğitimde:
 Öğretmen öğretir, öğrenci ders alır
 Öğretmen her şeyi bilir, öğrenciler hiçbir şey bilmez.
 Öğretmen düşünür, öğrenciler hakkında düşünülür.
 Öğretmen konuşur, öğrenciler uslu uslu dinler.
 Öğretmen disiplin eder, öğrenciler disipline edilir
 Öğretmen seçer ve uygular, öğrenciler uyar.
 Öğretmen müfredatı seçer, öğrenciler buna uyar.
 Öğretmen bilginin otoritesidir ve bu otoriteyi öğrencilerinin özgürlüğünün karşıtı
olarak öne sürer.
 Öğretmen öğrenme sürecinin öznesidir, öğrenci nesnesidir.
HALİSE KADER ZENGİN
KAYNAKÇA
 Mustafa Ergün, Eğitim Felsefesi, Pegem A Yay., 3. baskı, Ankara 2011.
 Paulo Freire, Ezilenlerin Pedagojisi, Çev: Dilek Hattatoğlu, Erol Özbek, Ayrıntı
Yay., İstanbul 1995.
HALİSE KADER ZENGİN