7. Hafta
advertisement
3. Hafta Yönetimin Fonksiyonları-1 a) Planlama b) Örgütleme Yönetim nedir? İşletme amaçlarına etkili ve verimli bir şekilde ulaşmak üzere planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve denetimin yapılması sürecidir. İŞLETME NASIL YÖNETİLİR ? Cevap : Yönetim fonksiyonlarının gerçekleştirilmesi ile yönetilir. Yönetim Fonksiyonları nelerdir? a) b) c) d) e) Planlama Örgütleme Koordinasyon Yöneltme Denetim a) Planlama 1) Planlama Fonksiyonu • Plânlama; amaçların ve bu amaçlara ulaşmak için uygun yöntemlerin belirlendiği bir süreçtir. • Plânlama, işletmenin erişmek veya ulaşmak istediği arzu edilen durumu gerçekleştirmeye yöneliktir. • Erişilmek istenen durum, yönetim dilinde amaç veya hedef olarak ifade edilmektedir. Planlama Süreci Planlama Süreci Örgütsel Amaçların Belirlenmesi • Örgütsel amaçlar işletmenin genelini ve her bölümü kapsayacak şekilde oluşturulmalıdır. • Her bölüm, kendi amaçlarına göre plânlama önceliklerini çıkarmalıdır. • İşletmelerde amaçların belirlenmesinden önce, mevcut durumu iyi bir biçimde analiz etmeli (SWOT), işletme içi ve dışı etkenleri değerlendirmelidir. • İşletmenin amaçları her bölümde yapılan plânlara yol gösterecek nitelikte olmalıdır. Örnek: Uluslar arası standartları sağlayacak kalitede raylı sistem araçlarını tasarlamak ve üretmek, Yurtiçi ve yurtdışı Pazar payını artırmak Planlama Süreci Koşulların İrdelenmesi • Bu aşamada belirlenen amaçlara ulaşmayı kolaylaştıran ya da sınırlayan koşullar değerlendirilir. Koşullar işletme içi ve işletme dışı olmak üzere ikiye ayrılır; • İşletme içi koşullar Örgütlenme biçimi, üretim tekniği, yönetim tarzı, ve personel politikası gibi faktörlerden oluşur. (Yönetimin denetimi ve etkisi altında önceden belirlenebilirler) • İşletme dışı koşullar Banka faizi, işgücü ücretleri, hammadde fiyatları, vergi oranları vb. oluşur. (Yönetimin denetimi ve etkisi altında olmayan önceden belirlemeyen koşullar) Örnek: Konvansiyonel vagon, dizel set tecrübesi mevcut, ancak hızlı tren ve elektrikli set tecrübesi mevcut değil. Öncelikle TCDD taleplerinin karşılanması işletmenin en temel amacı Kamu kuruluşu olduğu için finansman sıkıntıları olabilir. Planlama Süreci Alternatiflerin Geliştirilmesi • Bu aşamada, örgütsel amaçlara ulaşmak üzere alternatifler geliştirilir. • Geliştirilen tüm alternatiflere ulaşma konusunda zaman, parasal kaynak ve bilgi düzeyi yeterli olmayabilir. Bu sebeple, işletme için gerçekleştirilebilir alternatifler üzerinde durulur. Örnek: Önümüzdeki 5 yıllık içinde TCDD’nin talep ettiği Konvansiyonel vagon, dizel set tecrübesi konusunda tasarım geliştirilmesi. Yurtdışı pazarlar konusunda özellikle ortadoğu pazarı için konvansiyonel vagon pazarlanması Elektrikli set/hızlı tren set konularında ARGE çalışmaları yapılması Planlama Süreci Amaçlara Ulaşmak Üzere En İyi Alternatifin Seçilmesi • Bu aşamada, alternatifler arasından mevcut koşullara en uygun olanı seçilir ve uygulama plânı olarak benimsenir. Örnek: Önümüzdeki 5 yıllık planda TCDD’ni talep ettiği Konvansiyonel vagon, dizel set tecrübesi konusunda tasarım geliştirilmeli. Yurtdışı pazarlar konusunda özellikle ortadoğu pazarı için konvansiyonel vagon üretimine odaklanılmalı Planlama Süreci Plânların Eyleme Geçirilmesi • Alternatifler arasında bir veya birkaçı uygulama plânı olarak seçildikten sonra, yardımcı ve alt plânlarla birlikte eyleme geçirilir. Plan Türleri • Plânlar yazılı veya sözlü olabilir. • Planlar kısa, orta veya uzun süreli olabilir. • Plânları; sürekli, bir kerelik, stratejik ve eylemsel plânlar gibi farklı şekillerde sınıflandırmak mümkündür Plan Türleri Stratejik Plânlar • Stratejik plânlar işletmenin üst kademe yöneticileri tarafından ve uzun faaliyet dönemleri için hazırlanır. • Öncelikle işletmenin genel amaçları belirlenir. • işletmenin yakın, genel ve uluslararası çevre koşulları analiz edilerek, gelecekteki tehdit ve fırsatlar ile ve işletmenin güçlü ve zayıf yönleri belirlenir. • Bu değerleme sonrasında, işletmeye uygun stratejiler belirlenir. Plan Türleri Taktik Plânlar • Stratejik plânların uygulamaya konması için taktik plânlar hazırlanır. • Taktik plânlar, işletmenin stratejisinin kısımlara ayrılarak uygulanmasını gerekli kılar. • Taktik plânlar, tüm bölüm yöneticilerinin ve plânlamadan sorumlu yönetici var ise onunda hazır bulunacağı, plânlama komitesi toplantısında birbirleriyle uyumlaştırılmalıdır Plan Türleri Eylemsel Plânlar • Taktik plânların yerine getirilmesini kolaylaştırmak ve onlara destek olmak amacıyla, organizasyonun alt kademe yöneticileri tarafından hazırlanan plânlardır. • Bu plânlar, kesin ve somut rakamlarla ifade edilebilen eylem programlarından oluşur. • Eylemsel plânlar, tek kullanımlı plânlar (programlar, projeler ve bütçeler) ve sürekli plânlar (politikalar ve kurallar) olmak üzere ikiye ayrılır b) Örgütleme Örgütleme • Örgütleme, en yalın anlamı ile “plânlarda belirtilen hedeflere ulaşmak için kararlaştırılan yollara uygun bir örgüt oluşturma süreci”dir. • Örgütleme işlevi ile, yukarıda açıkladığımız plânlama işlevi arasında karşılıklı bir ilişki mevcuttur. • Plânlama sürecinin etkinlikle uygulanması, örgütleme çalışmalarının başarısında önemli rol oynar. Planlama ve Örgütleme Fonksiyonları Arasındaki İlişki Plânların uygulamaya konması ve amaçlara ulaşılabilmesi için, bunlara uygun bir çalışma ortamı, örgüt yapısı oluşturulması gerekir. Bu karşılıklı ilişkiyi yandaki Şekilde görebilirsiniz. Örgütleme Süreci Aşama-1: Plânların ve amaçların incelenmesi, (neler, nasıl ve kimlerce yapılmalı ) Aşama-2: Amaçlara ulaştıracak faaliyetlerin belirlenmesi, (Üretim, pazarlama satış, ARGE) Aşama-3: Faaliyetlerin gruplandırılması, Pazarlama, finansman, üretim vb departmanları oluştur) Aşama-4: Faaliyetleri gerçekleştirecek personelin belirlenmesi ve yetki ve sorumlulukların düzenlemesi Aşama-5: Çeşitli donanım ve fiziksel çalışma koşulları düzenlenmesi (iletişim aygıtları, bürolar ve benzeri donanım ) Örgütleme İlkeleri-1 - Amaç birliği ilkesi: Bir bütün olarak örgüt ve örgütün her düzeyi açıkseçik bir şekilde belirlenmiş amaçlara sahip olmalıdır. - Komuta birliği ilkesi: Her ast doğrudan yalnızca bir üstten emir almalıdır. - İşbölümü ve uzmanlaşma ilkesi: Her personel bilgi, yetenek ve tecrübelerine göre bir işe yerleştirilmeli. Böylece herkes her işte değil, en iyi yapabileceği bir işte uzmanlaşmalıdır. - Görevlerin tanımı ilkesi: Görev verilen yöneticinin hangi işleri yapacağı, ne gibi yetkileri olacağı ve sorumlulukları, çalışmaları karşısında parasal veya manevi ne gibi çıkarlar elde edeceği belirlenmelidir. - Basamaklar sırası ilkesi: Örgütte üstten asta doğru zincirleme yetki sistemi dikkate alınmalıdır. Emirler basamaklar sırasına göre, yukarıdan aşağıya doğru inmelidir. - Yetki ve sorumluluk denkliği ilkesi: Bir personel sahip olduğu yetki kadar, sorumluluğa sahiptir. Çalışanlar sahip olmadığı bir yetkinin sonuçlarından sorumlu tutulamaz. Örgütleme İlkeleri-2 • - Ayrıklık ilkesi: Örgütlerde sık sık tekrarlanan rutin işlerin alt kademe yöneticiler tarafından yürütülmesini; stratejik ve genel nitelik taşıyan karar ve işlerin üst kademe yöneticilerinin sorumluluğunda olmasını ifade eder. • -Yönetim birliği ilkesi: Bir grup veya bir bölümden bir kişinin sorumlu olması ilkesidir. Aynı amaca dönük işlerin bir yöneticinin sorumluluğuna verilmesi ile, yönetim birliği sağlanmış ve çatışmalar önlenmiş olur. • - Fonksiyonel benzerlik ilkesi: Görevler, gruplar halinde bir araya getirilmeli ve bunu yaparken fonksiyonel benzerlik dikkate alınmalıdır. Belirli işlerin bir bölümünde toplanması ve bu işlerde uzmanlaşmış personelin aynı bölümde çalışması ile, örgütsel amaçlara daha çabuk ulaşabilir. • - Yönetim alanı ilkesi: Bir yöneticinin kontrol edebileceği kadar kişiden sorumlu olmasını ifade eder. Bu sayının çok fazla olması, etkinlik ve verimliliği olumsuz yönde etkiler. • - Çapraz ilişkiler ilkesi: Aynı yönetim basamağında görevli kişilerin, birbirleriyle buluşup konunun ayrıntılarına girmelerine, karar almalarına olanak sağlanmalıdır. Bölümlere Ayırma • Bölüm, işletmenin bir kesimi veya kolu ya da işletme ile ilgili belirli çalışmaları içine alan bir çevre veya bölgeyi ifade eder. • Bölümlere ayırma; işletme ile ilgili çalışmaların ya da faaliyetlerin gruplandırılması yolu ile bölümlerin oluşturulması ve bu bölümler arasındaki çalışma ilişkilerinin belirlenmesi işlemidir Bölümlere Ayırmada Dikkate Alınacak Kriterler - fonksiyonlara göre, (Üretim, Pazarlama, Satış, ARGE vb.) - ürün temeline göre, - coğrafya temeline göre, (Karayolları 1. Bölge, 2. Bölge …) - müşteri temeline göre, - sayı temeline göre, - zaman temeline göre, - süreç veya amaca göre bölümlere ayırma işlemi yapılabilir. Fonksiyonel Organizasyon Yapısı Genel M üdür Pazarlama Pazar Ara stırması Pazar Planlaması Reklam ve Promosyon Satış Yönetimi Satış Üretim Finans Üretim Planlaması Finansal Endüstriyel Pazarlama Bütçe Mühendislik Üretim Mühendisliği Kalite Yönetimi Genel Üretim Genel Muhasebe Maliyet Muhasebesi İstatistik ve Bilgi İşlem Ürün Temeline Dayanan Organizasyon Şeması GENEL MÜDÜR FİNANS ÜRETİM Üretim Pazarlama AR-GE FİNANS PLASTİK BÖLÜMÜ METAL BÖLÜMÜ TAHTA BÖLÜMÜ Personel PAZARLAMA Finans Personel Üretim Pazarlama Finans Personel Üretim Pazarlama Finans Coğrafya Temeline Göre Bölümlere Ayırma GENEL MÜDÜR PAZARLAMA Batı Bölgesi Üretim PERSONEL Güney Bölgesi Pazarlama FİNANS Orta Bölge Personel Kuzey Bölgesi Finans ÜRETİM Doğu Bölgesi Satın Alma Müşteri Temeline Dayanan Organizasyon GENEL MÜDÜR Perakende Tüketici Malları Devlete Satışlar Endüstriyel Satışlar ÜRETİM ÜRETİM ÜRETİM PAZARLAMA PAZARLAMA PAZARLAMA FİNANS\ FİNANS\ FİNANS\ MUHASEBE MUHASEBE MUHASEBE Karma Organizasyon Yapısı Ürün Temeline Dayanan Organizasyon Buick General Motors Chevrolet Cadillac Pontiac Üretim Dağıtım Finans Saturn Fonksiyonel Organizasyon Bölgesel Organizasyon Doğu Bölgesi Kuzey Bölgesi Güney Bölgesi Batı Bölgesi İVECO • Teşekkür ederim.
