FERGÂN*

FERGÂNİ




Ebu el-Abbas Ahmed bin
Muhammed bin Kesir el-Ferganidir.
Batı dünyasında Alfraganus adı ile
bilinir.
Fegana’da bulunan ünlü bir Türk
ailesine mensuptur.
Fergani'nin 9.yüzyıl başlarında
dünyaya geldiği, 861 yılında hayatta
olduğu ve bundan kısa bir süre
sora vefat ettiği kabul edilmektedir.





İlim tahsilini zamanın kültür merkezi olan Fergana’da yaptı.
Sonra o devirde İslam aleminin devlet ve ilim merkezi olan
Bağdat’a gitti.
Fergânî astronomi,matematik,coğrafya ve mekanik
alanlarında çalışmalar yapmıştır.
İlmi çalışmalarında deneye dayanan inceleme ve
araştırmalar yaptı.
Gök cisimlerinin Batlamyus ve izindekilerin iddia ettiği gibi
akıl dışı ve ruhi cisimler olduğunu kabul etmedi.




Gök cisimlerinin akli, katı, homosentetik ve
eksantrik daireler şeklinde hareketlere sahip
olduklarını ispatladı.
Alemin ve gezegenlerin hacim ve büyüklükleri
ile birbirlerine uzaklıklarını inceledi.
Fergânî güneşin yarıçapının 3250 Arap mili
olduğunu söyledi. Bu 6.410.000 m ve 3990
ingiliz miline eşittir.
Fergânî güneşinde kendine göre hareketi
olduğunu ilk keşfeden alimdir. Güneşinde bir
yörüngesi olduğunu ve batıdan doğuya doğru
döndüğünü ilk defa Fergânî keşfetti.



Kırk sene devam eden
astronomi incelemelerinde
enlemler arasındaki mesafeyi
hesapladı.
Güneş tutulmasını önceden
tespit eden bir usül buldu.
Çizimini kendi hazırladığı ve
yapımına nezaret ettiği Nil
Nehri sularının hızını ve
seviyesini ölçen Mikyas-ülCedid adlı bir alet ile yaptı.



Fergani’nin astronomi ile ilgili eserlerinden altısı
günümüze kadar ulaşabilmiştir. Bu eserlerin en
önemlisi Cevamiu ilm-in Nücum vel-Hareket-isSemaviyye’dir.
Diğer eserleri ise;
1) Usulü ilm-in-Nücum:Yıldızlarla ilgili bir eserdir.
2) EI-Medhal ila ilm-i Hey’et-il-Eflak,
3) Kitab-ül-Füsul-is-Selasin,
4) Astronominin Unsurları,
5) El-Kamil fil-Usturlab,
6) Fi San’at-il-Usturlab’dır.
KAYNAKÇA






VURAL C.(2013). Işık Doğu’dan Yükselir. Birinci Baskı.
Panama Yayıncılık.
Topdemir H.& Unat Y. (2011). Bilim Tarihi. Üçüncü Baskı.
Pegem Akademi Yayıncılık.
www.tr.wikipedia.org
www.sezgiler.com
www.turkislamtarihi
www.biltek.tubitak.gov.tr