tc gümrük ve ticaret bakanlığı nıc 2030 küresel eğilimler
advertisement
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI NIC 2030 KÜRESEL EĞİLİMLER ALTERNATİF DÜNYALAR ARALIK 2012 05.02.2013 Ekonomik Analiz Ve Değerlendirme Dairesi YÖNETİCİ ÖZETİ National Intelligence Council’in gelecek hakkında düşünmek için bir çerçeve sağlamayı amaçlayan bu rapor 15. yayımıdır. Bu rapor günümüz dünyasını karakterize eden geniş ve hızlı jeopolitik değişiklikleri ve gelecek 15-20 yıl içerisindeki muhtemel yörüngeler hakkındaki düşünceleri gözden geçirmek için tasarlanmıştır. NIC’ nin önceki küresel raporları gibi geleceği tahmin etmek amaçlanmamıştır. Bu olanaksız bir başarı olurdu. Ancak bunun yerine muhtemel gelecek ve etkileri hakkında düşünmek için bir çerçeve sağlar. Değişen dünyamızda en önemli megatrendler neler görünmektedir.Bireysel güçlenme, gücün çoklu ağlara yayılması, yaşlanan nüfusla öne çıkan demografik özellikler ve gelişen orta sınıf ve doğal kaynak sorunları.Bu megatrendler bilinebilir. Kendileri tarafından dönüşen bir dünyaya işaret etmektedir. Ama dünya kendisini tamamen farklı yollarla dönüştürebilir. Bilinmeyen sulara doğru gidiyoruz. İddia ediyoruz ki 2030’da ne tür bir dönüşen dünyada yaşıyor olacağımızı belirleyen megatrendler 6 değişkenle ve oyun değiştiriciler ile etkileşim halindedir. Bu oyun değiştiriciler ( küresel ekonomi, ulusal ve küresel yönetim , anlaşmazlığın doğası, bölgesel yayılma, gelişen teknolojiler ve uluslararası arenada US’nin rolü ile ilgili sorular) inanılmaz gelişmeler ve küresel bozulmaların tohumlarını eken hammaddeler olabilir. Megatrendler hakkındaki bildiklerimize ve oyun değiştiriciler ve megatrendler arasındaki olası etkileşimleri varsayarak dört potansiyel dünya öngörüyoruz. Yelpazenin sonunda devletler arası çatışma riskinin arttığı ve US’nin kısıtlandığı motorları durmuş bir dünya.Diğer uçta ise yeni dengelenen ve birleşmiş sosyal, ekonomik,teknolojik ve politik ilerlemenin yaygın olduğu bir dünya.Ortasında diğer iki olasılık vardır. Eşitsizliklerin hakim olduğu şişe dışı G’ni dünya veya iyi ve kötü için ilerleyen devlet dışı aktörleri olan devlet dışı dünya. Bu çıktılardan hiçbiri kaçınılmaz değildir. Gelecek dünya düzeni , beklenmeyen olaylar ve ortaya çıkan eğilimler kadar insan vasıtasıyla şekillendirilecektir. 1. 2030’DA KÜRESEL EĞİLİMLER :GENEL BİR BAKIŞ Mega Trendler Bireysel Güçlenme: Bireysel güçlenme , yoksulluğun azaltılması, global orta sınıfın büyümesi, yüksek eğitim düzeyi, yeni iletişim yöntemlerinin kullanımının ve üretim teknolojilerinin artması ve sağlıktaki ilerlemeler sayesinde hızlanacaktır. Bireysel güçlenme en önemli megatrend çünkü küresel ekonominin genişlemesi,gelişmekte olan ülkelerin hızlı büyümesi,yeni iletişim teknolojilerinin yaygın kullanımı ve teknolojilerin imalatınıda içeren diğer birçok trendin sebebi ve etkileyicisidir. Bireysel insiyatif küresel sorunların çözülmesinde potaniyel olarak görülmektedir. Bireylerin ve küçük grupların ilerleyen dönemde geniş kapsamlı suçlar işlemeye muvaffak kılacak yıkıcı ve öldürücü teknolojilere daha fazla erişimi olacaktır.Bu eskiden devletlerin tekelindeydi. Güç Yayılması: Egemen bir güç olmayacak. Güç çok kutuplu dünya içerisinde ağlara ve koalisyonlara doğru kayacaktır. 2030 yılına kadar çarpıcı etkisi olacaktır. Asya, Kuzey Amerika ve Avrupa toplamını milli gelir,küresel güç,nüfus hacmi,Askeri harcamalar ve teknolojik harcamalar bağlamında geçecektir. Muhtemelen Çin 2030’a birkaç yıl kala ABD’yi geçecek ve dünyanın en büyük ekonomisi olacaktır. Çin, Hindistan ve Brezilya’ya ek olarak Kolombiya, Endonezya, Nijerya, Güney Afrika ve Türkiye küresel ekonomi için önemli ülkeler olacaktır. İletişim teknolojilerininde etkisiyle güç, devlet ve küresel hareketleri oluşturacak çok yönlü ve küresel ağlara doğru kayacaktır. Mili gelir ve nüfus gibi güçlü unsurlara sahip ülkeler çok yönlü dünya içindeki ağlara ve koalisyonlara uyum göstermedikçe güçlerini kullanamayacaklardır. Demografik Özellikler: 2012 yılında 7.1 milyar olan dünya nüfusu 2030 yılında 8.3 milyara ulaşacaktır. Demografik yay istikrarsızlığında bir daralma olacaktır. Nüfusu yaşlı olan ülkelerdeki ekonomik büyümede bir azalma olabilir. Dünya nüfusunun %60’ışehirlede yaşayacak ;göçler artacaktır. bazı demografik özellik birçok ülkenin ekonomik ve politik şartlarını ve diğer ülkelerle olan ilişkilerini belirleyecektir. 1)Yaşlılık: Batı ve birçok gelişmekte olan ülke için tektonik bir kaymadır. 2)Göç: Artarak bir sınır ötesi sorun olacaktır. 3)Artan Kentleşme: Ekonomik büyümeyi teşvik edebilir ancak su ve yiyecek kaynaklarını kısıtlayabilir. Yaşlı nüfusa sahip ülkeler yaşam standartlarını arttırmada zorluklarla karşılaşaçaktır. Vasıflı ve vasıfsız iş gücüne olan talep küresel göçü arttıracaktır.Gelişmekte olan dünyadaki hızlı kentleşmeden dolayı gelecek 40 yıl içerisinde yapılacak olan ev,ofis alanı ve taşıma hizmetleri için yapılacak inşaat miktarı kabaca bugüne kadar yapılmış olan inşaat hacminin tamamına eşit olabilir. Yemek, Su ve Enerji İlişkisi: Dünyadaki yiyecek, su ve enerji talebi, dünya nüfusunun artması ve genişleyen orta sınıfın tüketim alışkanlıklarının değişmesi dolayısıyla sırasıyla yüzde 35,40 ve 50 oranında artacaktır. Bir mal ile ilgili problemlerle başa çıkmak diğer ürünlerin talebi ve arzıyla bağlantılı olacaktır. İklim değişikliği, bu tür önemli kaynakların kullanılabilirlik görünümünü kötüleştirecektir. İklim değişikliği analizi göstermektedir ki mevcut hava durumu özellikleri şiddeti yoğunlaşacak, Yağışlı alanlar daha yağışlı, kuru ve kurak alanlar daha fazla kuraklaşacaktır. Dünyanın pek çok bölgesinde yağış oranlarında düşmeler meydana gelecektir. Böyle bir geleceğin olamaması için devletlerin ve sivil partnerlerinin aktif olarak hareket etmeleri gerekmektedir. Amerika enerji bağımsız bir ülke olabilir. Amerika hidrolik çatlatma teknolojisi dolayısıyla rezervelerinin süresine 30-100 yıla kadar arttırmış ve dünyanın en büyük gaz üreticisi pozisyonunu geri kazanmıştır. Oyun Değiştiriciler: Büyük ölçüde 2030 da ne tür bir dünyada yaşayacağımızı belirleyecektir. Kriz Eğilimli Global Ekonomi: Global dalgalanma ve dengesizlikler farklı ekonomik çıkarlı oyuncular arasında çöküşle sonuçlanacak mı? Veya dünya ekonomik düzeni içerisinde çok kutupluluk dayanıklılığı artıracak mı? Uluslararası ekonomi büyük oranda değişik hızlarda hareket eden değişik bölgesel ve ulusal ekonomiler tarafından şekillendirilecektir. Farklı bölgesel ekonomilerin karşıt hızları küresel ekonomik dengesizlikleri arttırıyor ve hükümetleri ve uluslararası sistemi tıkıyor. Dünyanın ekonomik geleceği doğu ve güneyin kaderine bağlıdır. Gelişmekte olan dünya şimdiden küresel ekonomik büyümenin %50’sini ve küresel yatırımların %40’ını sağlamaktadır. Küresel yatırımların büyümesine katkısı%70’ten fazladır. Gelişmekte olan piyasaların altyapı,ev tüketici malları,yeni ekim alanları ve araçlara olan talebi küresel yatırımı son 40 yıldır görülmemiş bir seviyeye yükseltecektir. Yönetim Boşluğu: Hükümet ve kuruluşlar bunalmak yerine değişiklikten yararlanmaya yeteri kadara hızlı adapte olabilir mi? Gelecek 15-20 yıl içerisinde, güç bugünden daha yaygın hale gelecektir.Artan sayıda çoklu devlet ve devlet dışı aktörler olabildiğince ulusaltı aktörler örneğin şehirler önemli yönetim rolleri üstleneceklerdir.Artan sayıda oyuncu ulusötesi sorunları çözme ihtiyacı duymakta ve onların uyuşmayan değerleri karar vermeyi zorlaştırmaktadır.Ortaya çıkan ve kurulan güçlerin arasındaki mutabakat zayıflığı 2030’ da çok taraflı yönetim en iyi şekilde sınırlı olacaktır.Kronik yönetim açığını muhtemelen parçalanmaya doğru giden eğilim güçlendirecektir.Pozitif ve negatif birçok gelişme dünyayı farklı yönlere götürebilir. Yönetim açığı en belirgin şekilde yerel düzeyde devam edecek ve hızlı siyasi ve toplumsal değişimler tarafından yönlendirilecektir. Geçmiş birkaç onyıldaki sağlık,eğitim ve gelirdeki ilerlemeler bazı durumlarda hızlanmaz ise yeni yönetim yapıları ortaya çıkacaktır. Gelecek 15-20 yılda bir çok ülke demokratikleşme yolunda zig zag yapacak. Otokrasiden demokrasiye hareket eden ülkelerde istikrarsız bir sicil kanıtlanmıştır.Yeni iletişim teknolojilerinin yaygın olarak kullanılması hükümetler için iki ucu keskin kılıç olacaktır.Sosyal ağlar Orta Doğu’da da gördüğümüz gibi vatandaşlar için birleşme ve hükümetlere karşı mücadele etmeye olanak tanıyacaktır.Hükümetler açısından bakıldığında aynı teknoloji ister demokratik ister otoriter olsun hükümetlere benzeri görülmemiş bir izleme yeteneği kazandıracaktır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi,IMF,Dünya Bankası gibi batı hakimiyetindeki dominant yapılar yeni ekonomik aktörlerinde katılımıyla değişen daha orantılı bir hiyerarşiyle 2030 yılına kadar dönüşmüş olacak. Artan çatışmalar için potansiyel: Güçteki hızlı değişmeler ve kaymalar eyalet ve eyaletler arası kaymalara neden olacak mı? Tarihsel eğilimler geçen iki on yılda az sayıda askeri çatışmayı ve geçmiş yıllara göre daha az sayıda sivil ve askeri kayıpları gösterir. Gelişmekte olan bir çok ülkede Olgunlaşan yaş yapıları iç çatışmalarda sürekli bir düşüşü gösterir. Devlet içi çatışmaların yoğunluğunun ve sayısını daha fazla azalması umudu için daha temkinli olmak gerekir.Devletler arası çatışma ihtimal olarak kalır. Siyasi uyumsuz olgun toplam nüfusu içeren ve genç etnik azınlığa sahip ülkelerde devlet içi çatışmalar giderek artmaktadır. Devletlerarası çatışma riski uluslararası sistemin değişmesinden dolayı artmaktadır.Soğuk savaş sonrası oluşan dengenin temelleri kaymaya başlıyor. Varolan formlar içinde daha parçalı bir uluslar arası sistem pekte avantajlı görülmemekte, bu durum rekabeti ve güç çatışmalarına zemin hazırlayacaktır.Bununla birlikte eğer böyle bir çatışma çıkarsa hemen hemen kesinlikle tüm büyük güçlerin katıldığı bir dünya savaşı niteliğinde olmayacaktır. Günümüz Terörizmin islamı aşaması 2030’da sona erebilir. Ama terörizmin tamamen bitmesine imkan görünmüyor. Bölgesel İstikrarsızlığın geniş alanı: Özellikle Ortadoğu ve Güney Asya’da ki bölgesel istikrarsızlık evrensel güvensizlik yaratacak ve yayacak mıdır? Gelecek birkaç on yılda Birkaç farlı tiyatroda ki bölgesel dinamikler küresel güvensizlik yaratma ve yayılması potansiyeline sahip olacaktır. Orta Doğu ve Güney Asya geniş istikrarsızlığın tetiklenebileceği iki bölgedir.Eğer İslam cumhuriyeti gücünü arttırır ve nükleer silah geliştirebilirse ortadoğuyu oldukça dengesiz bir gelecek beklemektedir.Ilımlı-demokratik hükümetlerin ortaya çıkması yada Filistin-İsrail ihtilafı konusunda bir ilerleme anlaşması son derece olumlu sonuçlar doğurabilir. Güney Asya gelecek 15-20 yıl içerisinde iç ve dış şoklarla karşı karşıya kalır.Düşük büyüme,yiyecek fiyatlarının artması,enerji darboğazları Afganistan ve Pakistan’daki yönetimler için çetin zorluklar oluşturacaktır.Hindistan daha iyi bir pozisyondadır.Yüksek büyümeden faydalanmakta anacak genç nüfusu için iş bulmakta zorluk çekecektir.Eşitsizlik,altyapı eksikliği ve eğitim açığı Hindistan için ana zayıflıklardır. Avrupa şu anki politik ve ekonomik krizleri aştığında küresel rolü artacaktır.Böyle bir Avrupa Ortadoğu ,Alt sahra Afrika ve Merkez Asya’daki komşulara geniş uluslararası sistem ve global ekonomiye entegre olmada yardım edebilir. Latin Amerika Alt Sahra Afrika’daki bölgesel uyum ve entegrasyon süreci bu bölgedeki istikrarı ve küresel güvenliği arttıracaktır. Yeni Teknolojilerin Etkisi: Teknolojik buluşlar Dünya nüfusunun artması,hızlı kentleşme ve iklim değişikliği tarafından ortaya çıkan problemleri çözmeye ve ekonomik verimliği arttırmak için zamanında geliştirilebilecek midir? 4 teknolojik arena küresel ekonomik, sosyal ve askeri gelişmeleri 2030 a kadar dünya toplumunun çevre ile ilgili hareketlerinide şekillendirecektir. Bilgi Teknolojileri, büyük bilgi arenasına giriyor. Güç işleyişi ve bilgi saklama hemen hemen bedava oluyor. Ağlar ve bulut yaygın hizmetler ve global erişim sağlayacak. Sosyal medya ve siber güvenlik geniş bir Pazar olacak. Bu büyüme ve yayılma yeni IT teknolojilerinin yaralarını yakalamak zorunda olan devletler ve toplumlar için yine bu teknolojiler büyük zorluklar getirecektir. Gözetleyici devletler bu gibi veri kısıtlama ve ortadan kaldırmaya gidecektir. Yeni üretim ve otomasyon teknolojileri: Gelişen ve gelişmekte olan devlette çalışma türlerini değiştirme potansiyeli vardır. Daha ileri yarışma ortamı getirecektir. Hayati güvenlik kaynakları teknolojileri: Dünya nüfusunun yemek ,su ve enerji ihtiyacını karşılamak için gerekli olacaktır. Önümüzdeki 15-20 yıl içinde bu kaynakların korunması ön planda olması muhtemeldir kırılma aracılığıyla genetiği değiştirilmiş ürünlerin, hassas tarım, sulama teknikleri, güneş enerjisi, gelişmiş biyo-bazlı yakıtlar ve gelişmiş petrol ve doğal gaz çıkarımı içeren anahtar teknolojiler. Yeni Sağlık teknolojileri: Zayıflatıcı zihinsel ve fiziksel koşulları iyileştirerek ve genel refahı düzelterek Dünya nüfusunun ortalama yaşının artmasına devam edecektir. Amerika Birleşik Devletlerinin Rolü: Birleşik Devletler Uluslar arası sistemi yeniden kurmak için yeni ortaklarla işbirliği içerisinde olabilecek midir? ABD’nin küresel sistemi domine etme derecesi geniş şekilde değişebilir. ABD 2030’da diğer büyük güçler arasında liderlik rolü mirası ve güç boyutlarındaki üstünlüğü dolayısıyla eşitler arasında birinci olarak kalacaktır. Önümüzdeki 1520 yıl boyunca güç çok yönlü olacak belirli aktörler ve güç araçları belirli konularla ilgili olacaktır. ABD’nin teknolojik üstünlüğü ve sosyal iletişim araçlarının merkezi olması ona avantaj sağlayacaktır. Internet devlet dışı aktörlerin güçlerini arttırmaya devam edecektir. ABD’nin pozisyonunu uluslararası krizleri ne kadar başarıyla yönettiği belirleyecektir. Doların durumuda ABD’nin küresel ekonomideki yerini belirleyecek keskin göstergelerden biridir. Doların kuru ve ikame durumu Washington’un politik gücünüde etkileyecektir. Yükselen güçler bir blok değil bu yüzden bölgesel yapıyı şekillendirmede hatta ÇİN’in bile perspektifi sınırlıdır. ABD gücünün çöküşü veya ani bir geri çekilişi küresel anarşi periyodunun artmasına neden olacaktır. Potansiyel Dünyalar: Durmuş Makineler: Asya’daki ‘’büyük oyun’’ dan dolayı devletler arası çatışma riskini içeren en makul’’ kötü durum’’u gösteren senaryodur. Birleşme:En akla yatkın en iyi durum çıktısı, Çin ve ABD’ nın bazı sorunlarda evrensel işbirliğine yol açan bir dizi işbirliğidir. Şişe Dışı Gini: Eşitsizliklerin artışı ile bazı ülkeler kazanırken diğerleri kaybedecek. Devlet dışı Dünya: Yeni teknolojiler tarafından yönlendirilen, devlet dışı aktörler küresel sorunlara karşı kontrolü alacak. 2. TÜRKİYE İLE İLGİLİ VERİLER: 1)Asya teknolojik yatırım, silah harcaması,Milli Gelir ve küresel güç anlamında kuzey Amerika ve Avrupa toplamını geçecektir. Çin muhtemelen en büyük ekonomi olacak ve 2030 ‘dan birkaç yıl önce yıl öncesi ekonomik büyüklük olarak ABD’yi geçecektir. Çin, Hindistan ve Brezilya’ya ek olarak Kolombiya, Endonezya, Nijerya, Güney Afrika ve Türkiye küresel ekonomi için önemli ülkeler olacaktır. 2)Genç etnik azınlık ve siyasi uyumsuzluk içeren olgun bir toplam nüfusa sahip ülkeler de iç çatışmalar giderek artmaktadır. Türkiye’de ki Kürtler, Lübnan’daki Şii’ler,güney Tayland’taki Pattani Müslümanları bu çekişme içeren durumlara örneklerdir. 3)Kürt doğurganlığı Türkiye’nin güneydoğusunda kadın başına dört çocukta durmuş gibi görünmektedir. 4) Birçok gelişmekte olan ülke örneğin Brezilya, Çin ve Türkiye genç nüfusu azalmaktadır. Bu ülkeler genç nüfusa sahip düşük gelirli ülkelerden örneğin Sahra Altı Afrika ve Güneydoğu Asya Ülkelerinden göçmen çekeceklerdir. Brezilya, Çin ve Türkiye’de doğurganlıkta keskin düşüler görülmektedir.2030’a kadar Türkiye’nin nüfusunda hafifçe düşme beklenmektedir. 5)Birçok yükselen güç 2008 krizinde yıprandı. Önümüzdeki 10 yıl içinde, biz sadece Çin, Hindistan ve Brezilya’nın göreli ekonomik kazançlarına tanık olmayacağız, birde Kolombiya,Endonezya,Nijerya,Güney Afrika,Meksika ve Türkiye gibi gelişen bölgesel oyuncuların öneminin artmasınada tanık olacağız.Bununla birlikte,gelişmekte olan ülkeler kendi zorluklarıyla yüzyüze gelecek, özellikle hızlı büyümelerinin ardındaki ivme devam edecektir. 6)Kolambiya,Mısır,Endonezya,İran,Güney Afrika, Meksika ve Türkiye gibi orta sınıf ülkeler 20302a kadar yükselebilecektir. Bu ülkelrin çoğu ikinci sınıf ülkeler olarak kalacaktır.Çünkü Cin ve Hindistan çok büyük ülkelerdir.Bununla birlikte toplu grup olarak Avrupayı geçeceklerdir.Bu hızlı gelişen ülkeler grubu Goldman Sachs’’Gelecek 11’’olarak tanımlıyor.Bu ülkeler Avrupa 27 ülkelerini küresel güç anlamında geçeceklerdir.Goldman Sachs ‘’Gelecek 11’’ ülke Vietnam,Türkiye, Bangladesh,Güney Kore, Filipinler, Pakistan, Nijerya,Meksika,,İran,Endenozya ve Mısır’dan oluşmaktadır. 7)Devlet içi ve devletlerarası düzeyde diğer enerji ve minerallere oranla su çok önemli bir çekişme kaynağı haline gelebilir. Dünyanın birçok yerindeki havzalar ‘’su stresi’’ durumundadır. Su stresi bir yerin kişi başına su arzı yıllık 1700 cubic metrenin altında olmasıdır. Türkiyede Kura-Ural,Kızılırmak(Dicle ve Fırat)yüksek stres altındadır. 8)Zamanla devam eden şiddet demokratik yönetimlere olan desteği azaltabilir ve bu ülkeleri liberal demokrasiden uzaklaştıran güçlü diktatörlerin ortaya çıkmasına yol açabilir.Bölgesel olarak, zayıf hükümetler iç şiddet batağına güçlü rol oynar. Arap olmayan güçlerden ayrı ,İran ve İsrail ana oyunculardır. 9)NATO güvenlik kalkanına güvenmek yerine kendi nükleer kabiliyetini arayan İRAN’a karşı Türkiye tepki gösterebilmelidir.
