kan bileşenleri endikasyonlar ve transfüzyon komplikasyonlar 2017
advertisement
KAN BİLEŞENLERİ TRANSFÜZYON ENDİKASYONLARI ve TRANSFÜZYON KOMPLİKASYONLARI İhsan KARADOĞAN • Kan bağışçılarının seçimi (gönüllü, karşılıksız) • Kan alma işlemi (FLEBOTOMİ) İMMÜNOHEMATOLOJİK TESTLER SEROLOJİK TESTLER KAN BİLEŞENLERİNİN ELDESİ KANIN BİLEŞENLERİNE AYRILMASI Eritrosit Trombosit Plazma TAM KAN HAMMADDE KANIN BİLEŞENLERİNE AYRILMASI TAM KAN BAĞIŞI AFEREZ BAĞIŞI TAM KAN BAĞIŞI AFEREZ BAĞIŞI 450 mL 450 mL TAM KAN BAĞIŞI AFEREZ BAĞIŞI 450 mL 450 mL 220 200 30 TAM KAN BAĞIŞI AFEREZ BAĞIŞI 450 mL 450 mL 220 200 30 TAM KAN BAĞIŞI AFEREZ BAĞIŞI 450 mL 450 mL 220 200 30 220 220 TAM KAN BAĞIŞI AFEREZ BAĞIŞI 450 mL 450 mL 220 200 30 220 220 220 230 TAM KAN BAĞIŞI AFEREZ BAĞIŞI 450 mL 450 mL 220 200 30 200 220 220 220 230 200 200 KANIN BİLEŞENLERİNE AYRILMASI KANIN BİLEŞENLERİNE AYRILMASI KAPALI SİSTEM KANIN BİLEŞENLERİNE AYRILMASI KANIN BİLEŞENLERİNE AYRILMASI Otomatik ayırıcı KANIN BİLEŞENLERİNE AYRILMASI Otomatik ayırıcı KANIN BİLEŞENLERİNE AYRILMASI Otomatik ayırıcı +40C 42 gün +40C 42 gün -300C 1 yıl +40C 42 gün -300C 1 yıl +220C 5 gün TRANSFÜZYON AMAÇLARI Doku oksijenizasyonunu iyileştirmek Eritrosit süspansiyonu Koagülopatiyi düzeltmek TDP Trombositopeni / fonksiyon bozukluğu Trombosit süspansiyonu İSTENMEYEN ETKİLER İMMÜNOLOJİK * Hemolitik * Ateş Reaksiyonları (FNHTR) * Akut Akciğer Hasarı (TRALI) * Ürtiker ve Anaflaksi * İmmünmodülasyon * Graft Versus Host Hastalığı (TA-GVHD) * Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura İMMÜNOLOJİK OLMAYAN * Hiperkalemi * Sitrat Toksisitesi * Hipotermi * Dolaşım Yüklenmesi * Hemosiderozis * Hemolitik ENFEKSİYÖZ Bakteri ve Parazit Enfeksiyonları Virus Enfeksiyonları Prion Hastalıkları TRANSFÜZYON KARARI Transfüzyondan beklenen yarar Transfüzyon riskleri TRANSFÜZYON TEDAVİSİ Hasta grupları – Kronik Anemi – Akut Kan Kaybı – Yoğun Bakım hastası – Sepsis – Kardiyovaskuler Cerrahi hastası – Perioperatif dönem TRANSFÜZYON TEDAVİSİ Etkinliği ve güvenilirliği ? Hangi hastalar ? Hangi kriterler ? Bileşenler ? Tam kan ? Randomize Kontrollü Çalışmalar TRANSFÜZYON TEDAVİSİ İLAÇ SIKI KURALLAR (FDA, EMA, SGK vb) TRANSFÜZYON USTA ÇIRAK İLİŞKİSİ Etkinliği ve güvenilirliği ? Hangi hastalar ? Hangi kriterler ? Bileşenler ? Tam kan ? Randomize Kontrollü Çalışmalar ERİTROSİT TRANSFÜZYONU 85 milyon/yıl KARAR Hemoglobin konsantrasyonu ? Semptomatik anemi ? Hasta grupları ? ERİTROSİT TRANSFÜZYONU 85 milyon/yıl KARAR POLİTİKA Hemoglobin konsantrasyonu ? Gevşek (liberal)? Semptomatik anemi ? Hasta grupları ? Sıkı (kısıtlı) ? ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 31 randomize kontrollü çalışma 12.587 hasta (erişkin + çocuk) ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 ÖNERİ Hb + klinik ve semptomlar 31 randomize kontrollü çalışma 12.587 hasta (erişkin + çocuk) ÖNERİ Transfüzyonlar kısıtlı yapılmalı ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Hasta Hemoglobin eşiği (g/dL) Semptomatik hasta 10 ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Hasta Hemoglobin eşiği (g/dL) Semptomatik hasta 10 Hastanede yatan semptom yok Önceden koroner hastalığı olan 8 Akut koroner sendrom 8-10 Kalp yetmezliği 7-8 ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Hasta Hemoglobin eşiği (g/dL) Semptomatik hasta 10 Hastanede yatan semptom yok Önceden koroner hastalığı olan 8 Akut koroner sendrom 8-10 Kalp yetmezliği 7-8 Yoğun bakım (hemodinamik stabil) 7 GIS kanaması (hemodinamik stabil) 7 ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Hasta Hemoglobin eşiği (g/dL) Semptomatik hasta 10 Hastanede yatan semptom yok Önceden koroner hastalığı olan 8 Akut koroner sendrom 8-10 Kalp yetmezliği 7-8 Yoğun bakım (hemodinamik stabil) 7 GIS kanaması (hemodinamik stabil) 7 Cerrahi 8 Kalp cerrahisi 7-8 ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Hasta Hemoglobin eşiği (g/dL) Semptomatik hasta 10 Hastanede yatan semptom yok Önceden koroner hastalığı olan 8 Akut koroner sendrom 8-10 Kalp yetmezliği 7-8 Yoğun bakım (hemodinamik stabil) 7 GIS kanaması (hemodinamik stabil) 7 Cerrahi 8 Kalp cerrahisi 7-8 Kanser hastası trombositopenik 7-8 ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Hasta Hemoglobin eşiği (g/dL) Semptomatik hasta 10 Hastanede yatan semptom yok Önceden koroner hastalığı olan 8 Akut koroner sendrom 8-10 Kalp yetmezliği 7-8 Yoğun bakım (hemodinamik stabil) 7 GIS kanaması (hemodinamik stabil) 7 Cerrahi 8 Kalp cerrahisi 7-8 Kanser hastası trombositopenik 7-8 Ayaktan Kronik hastalık anemisi Semptomatik – 12 ? ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Hasta Hemoglobin eşiği (g/dL) Semptomatik hasta 10 Hastanede yatan semptom yok Önceden koroner hastalığı olan 8 Akut koroner sendrom 8-10 Kalp yetmezliği 7-8 Yoğun bakım (hemodinamik stabil) 7 GIS kanaması (hemodinamik stabil) 7 Cerrahi 8 Kalp cerrahisi 7-8 Kanser hastası trombositopenik 7-8 Ayaktan Kronik hastalık anemisi Semptomatik – 12 ? Hemodinamik stabil olmayan AMI Akut ve/veya masif kanayan hastalar hariç ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Sıkı (kısıtlı) politika uygulanmasının avantajı nedir? % 43 daha az transfüzyon 85 milyon/yıl ERİTROSİT TRANSFÜZYONU Cochrane Database Syst Rev. 2016 Sıkı (kısıtlı) politika uygulanmasının avantajı nedir? % 43 daha az transfüzyon 85 milyon/yıl 30 günlük mortalitede fark yok Enfeksiyon sıklığında artış yok İyileşme ve hastanede kalış süresinde fark yok Kalp krizi geçirme oranında fark yok YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Şiddetli allerjik ve anaflaktik reaksiyonlarda plazma proteinlerini uzaklaştırmak için kullanılır FİLTRE EDİLMİŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU • Lökosit filtreleri – Eritrosit için lökosit filtresi • Tekrarlayan FNHTR önlemek ( BKH < 5 x 108) • HLA alloimmunizasyonunu önlemek (BKH < 1x106) – Organ nakilleri reddi – Trombosit refrakterliği • CMV, vb. geçişini önlemek (BKH < 1x106) – Gebelik – İntrauterin ve neonatal transfüzyon – Bağışıklık sistemi baskılanmış hasta IŞINLANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU YAYGIN OLARAK ÖNERİLEN: • Akraba vericiler, • HLA uyumlu bileşenler, • Allojenik ve otolog kök hücre nakli, • Hodgkin Hastalığı • İmmün yetmezliği (özellikle T hücre), • İntrauterin ve exchange transfüzyon, • Kök hücre mobilizasyonu, • Pürin analoğu alanlar, • Anti-CD52 alanlar, • ATG alanlar, • Aplastik anemi, ÖZEL DURUMLARDA ÖNERİLEN: • HIV pozitifliği ve AIDS, • Akut ve kronik lösemi, • Non-Hodgkin lenfoma, • Neonatal transfüzyonlar, TROMBOSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU TERAPÖTİK KANAYAN HASTA Trombositopeni Trombosit işlev bozukluğu - Kalıtsal - Edinsel (1+2) PROFLAKTİK KANAMA RİSKİ YÜKSEK Kanser tedavileri Aplastik anemi veya myelodisplastik sendrom Santral sinir sisteminde kanama riski olanlar Aspirin vb. ilaç alan hastaların operasyonları KEMOTERAPİ ALAN HASTADA PROFLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU UYGULAMASI GENEL BİLGİ Trombosit fonksiyonu normal ve vasküler sorun yok ise; Trombosit sayısı >50x109/L kanama beklemez 10-50x109/L cerrahi girişim varsa kanama riski 5-10x109/L spontan kanama riski <5x109/L yaşamı tehdit eden kanama riski TROMBOSİT SÜSPANSİYONDAN YARARLANIMIN DEĞERLENDİRİLMESİ Erişkin: 5 x 109/L 1 Ü random 1 Ü aferez tr. sayısı arttırır 40-50 x 109/L tr. sayısı arttırır Beklenen yükselme yoksa İmmün direnç (Alloimmünizasyon) İmmün olmayan direnç CCI: Corrected count increment TAZE DONMUŞ PLAZMA Taze donmuş plazma ilk 8 saatte dondurulmuş TAZE DONMUŞ PLAZMA Taze donmuş plazma ilk 8 saatte dondurulmuş 24 saatte dondurulmuş plazma (PF24) 8-24 saat arasında dondurulmuş plazma TAZE DONMUŞ PLAZMA Taze donmuş plazma ilk 8 saatte dondurulmuş 24 saatte dondurulmuş plazma (PF24) 8-24 saat arasında dondurulmuş plazma Eritilmiş plazma Eritildikten sonra (TDP, PF24) buzdolabında 5 gün saklanan plazma TAZE DONMUŞ PLAZMA Taze donmuş plazma ilk 8 saatte dondurulmuş 24 saatte dondurulmuş plazma (PF24) Faktör VIII ve PC % 65-80 8-24 saat arasında dondurulmuş plazma Eritilmiş plazma Faktör VIII ve V ↓ Eritildikten sonra (TDP, PF24) buzdolabında 5 gün saklanan plazma TAZE DONMUŞ PLAZMA Taze donmuş plazma ilk 8 saatte dondurulmuş 24 saatte dondurulmuş plazma (PF24) Faktör VIII ve PC % 65-80 8-24 saat arasında dondurulmuş plazma Eritilmiş plazma Faktör VIII ve V ↓ Eritildikten sonra (TDP, PF24) buzdolabında 5 gün saklanan plazma Sıvı plazma Hiç dondurulmayan plazma TAZE DONMUŞ PLAZMA Taze donmuş plazma ilk 8 saatte dondurulmuş 24 saatte dondurulmuş plazma (PF24) Faktör VIII ve PC % 65-80 8-24 saat arasında dondurulmuş plazma Eritilmiş plazma Faktör VIII ve V ↓ Eritildikten sonra (TDP, PF24) buzdolabında 5 gün saklanan plazma Sıvı plazma Hiç dondurulmayan plazma Kriopresipitatı uzaklaştırılmış plazma Kriopresipitat fakir plazma TTP de kullanılır TAZE DONMUŞ PLAZMA Taze donmuş plazma ilk 8 saatte dondurulmuş 24 saatte dondurulmuş plazma (PF24) Faktör VIII ve PC % 65-80 8-24 saat arasında dondurulmuş plazma Eritilmiş plazma Faktör VIII ve V ↓ Eritildikten sonra (TDP, PF24) buzdolabında 5 gün saklanan plazma Sıvı plazma Hiç dondurulmayan plazma Kriopresipitatı uzaklaştırılmış plazma Kriopresipitat fakir plazma Solvent-deterjan plazma Dondurulmadan önce viral inaktivasyon yapılmış TTP de kullanılır TAZE DONMUŞ PLAZMA ENDİKASYONLAR Çoklu faktör eksikliğine bağlı kanama veya kanama olasılığı Vitamin K eksikliği (II, FVIII, FIX,FX) Aşırı doz Warfarin tedavisi Karaciğer hastalıkları Yaygın damariçi pıhtılaşma sendromu Masif transfüzyon Spesifik komponent tedavisinin yapılmadığı koşullarda; izole FII, FV, FVIII, FIX ve FXI eksiklikler Trombotik trombositopenik purpura da plazma exchange Doz 10 – 15 mL/kg KRİYOPRESİPİTAT ENDİKASYONU Fibrinojen replasmanı gereken durumlar Hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi Faktör VIII eksikliği von Willebrand eksikliği Faktör XIII eksikliği Fibrin yapıştırıcı olarak vasküler ve otik cerrahi DOZ : 10 kg için 1 ünite (70 kg.lık erişkinde 7 ünite) Fibrinojende FVII de 75 mg/dl %30 luk artış sağlar Kan ve kan komponentlerinin infüzyonuna bağlı meydana gelen istenmeyen reaksiyonlar KAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI Sıklığı: % 5-10 % 10 3 milyon/yıl %1 300 bin/yıl 3.000/yıl İMMÜNOLOJİK * Hemolitik Akut Gecikmiş Tipte * Ateş Reaksiyonları (FnhTR) * Akut Akciğer Hasarı (TRALI) * Ürtiker Ve Anaflaksi * İmmünmodülasyon * Graft Versus Host Hastalığı (TA-GVHD) * Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura İMMÜNOLOJİK OLMAYAN * Hiperkalemi * Sitrat Toksisitesi * Hipotermi * Dolaşım Yüklenmesi * Hemosiderozis * Hemolitik ENFEKSİYÖZ KOMPLİKASYONLAR Bakteri ve Parazit Enfeksiyonları Virus Enfeksiyonları Prion Hastalıkları İMMÜNOLOJİK * Hemolitik Akut Gecikmiş Tipte * Ateş Reaksiyonları (FnhTR) * Akut Akciğer Hasarı (TRALI) * Ürtiker ve Anaflaksi * İmmünmodülasyon * Graft Versus Host Hastalığı (TA-GVHD) * Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura İMMÜNOLOJİK OLMAYAN * Hiperkalemi * Sitrat Toksisitesi * Hipotermi * Dolaşım Yüklenmesi * Hemosiderozis * Hemolitik ENFEKSİYÖZ KOMPLİKASYONLAR Bakteri ve Parazit Enfeksiyonları Virus Enfeksiyonları Prion Hastalıkları Transfüzyon sırasında karşılaşılan herhangi bir belirti veya bulgu başlangıçta yaşamı tehdit eden bir reaksiyon olarak değerlendirilmelidir transfüzyon reaksiyonu kuşkusu tanısal yaklaşım tedavi eş zamanlı başlamalıdır HEMOLİTİK REAKSİYONLAR HEMOLİTİK REAKSİYONLAR immünolojik HEMOLİTİK REAKSİYONLAR immünolojik non-immünolojik non-immün hemoliz nedenleri – Bakteriyel kontaminasyon açık sistemler, cam şişede depolama 4-60C üreyen mikroorganizmalar (Pseudomonas, Yersinia) partikül, pıhtı varlığı, renk değişikliği uyarıcı olmalı – Mekanik hemoliz vücut dışı dolaşım, kateterler, dar çaplı iğneler – Termal hemoliz < -30C >500C – Osmotik hemoliz hipotonik solüsyonlar HEMOLİTİK REAKSİYONLAR immünolojik İmmün HTR’nın klinik spektrumu • Damar içi veya damar dışı hemoliz hemoliz bulguları (+) , DAT (+) • Eritrosit sensitizasyonu hemoliz bulguları (-) , DAT (+) • Serolojik yanıt (seroconversion) transfüzyon sonrası eritrositlere karşı allo-antikor saptanması hemoliz bulguları (-) , DAT (-), • Yanıtsızlık hemoliz bulguları (-) , DAT (-), allo-antikor (-) İmmün HTR’nın şiddeti • • • • • • antijenin immün sistemi uyarma gücü uygunsuz hücrelerin miktarı antikor titresi antikorun tipi, alt-grubu antikorun reaksiyon oluşturduğu ısı hastanın (alıcı) primer hastalığı İmmün hemolitik reaksiyonlar Erken dönem HTR Transfüzyon sırasında veya hemen sonra (<24 saat) açığa çıkan reaksiyonlar Çoğunlukla damar içi hemoliz Geç dönem HTR Erken dönem HTR Hazır antikor Kompleman C5-C9 aktivasyonu Erken dönem HTR’nın görülme oranları ve mortalite – – – – 1 / 1.400 -- 1960 1 / 12.000 -- 1970 1 / 20.000 -- 1980 1 / 100.000 -- 1990 • mortalite % 40 • % 92 - 98 bildirilmediği hesaplanıyor • % 75 ABO uyumsuzluğu – Kell, Kidd, Duffy • % 60 önlenebilir nedenler Erken dönem hemolitik reaksiyonların klinik bulguları • • • • • • • ateş titreme göğüs ağrısı hipotansiyon bulantı yüzde kızarma nefes darlığı • • • • • • • hemoglobinüri şok yaygın kanama oligüri, anüri sırt ağrısı infüzyon yerinde ağrı laboratuvar – damar içi hemoliz bulguları Patofizyoloji - böbrek yetmezliği katekolaminler SSS uyarımı bradikinin seratonin histamin koagülasyonun aktivasyonu staz renal mikrodolaşımda fibrin birikimi geçici vazokonstrüksiyon ve/veya trombüs fonksiyonel böbrek yetmezliği renal mikrodolaşımda hemodinamik değişiklikler iskemi uzun süreli vazokonstrüksiyon ve/veya trombüs akut tübüler nekroz kalıcı glomerüler kapiller trombüs renal kortikal nekroz İmmün hemolitik reaksiyonlar Erken dönem HTR Transfüzyon sırasında veya hemen sonra (<24 saat) açığa çıkan reaksiyonlar Çoğunlukla damar içi hemoliz Geç dönem HTR Transfüzyondan 5-7 gün sonra açığa çıkan reaksiyonlar Çoğunlukla damar dışı hemoliz – Primer immünizasyon – Anamnestik reaksiyon Geç dönem HTR Geç dönem HTR 5-7 gün sonra Geç dönem HTR 5-7 gün sonra RES Geç dönem hemolitik reaksiyonların klinik bulguları • • • • • asemptomatik (% 35) ateş hemoglobinde beklenmeyen azalma sarılık laboratuvar testler – damar dışı hemoliz bulguları – post-transfüzyon DAT pozitifliği – post-transfüzyon allo-antikor saptanması Geç dönem HTR’nın görülme oranları ve mortalite – sporadik -- 1960 – 1 / 4.000 -- 1970 – 1 / 20.000 -- 1990 – mortalite % 0 • Rh sistem antikorlar en sık neden – Duffy, Kidd, Kell – anti-E, anti-Jka, anti-C allo-immünizasyon sonrası ölçülemeyen düzeylere indikleri için geç dönem HTR’dan sık sorumlu oluyor. ALLERJİK REAKSİYONLAR 1- plazma proteinleri % 1-3 sıklıkta, 2- İlaçlar 3- sterilizasyonda kullanılan maddeler 1-45 dk / 2-3 saat IgE MAST HÜCRE *Akut ürtiker *generalize kaşıntı *generalize eritem *angionörotik ödem *bulantı *başdönmesi *bronkospazm *hipotansiyon *kardiak aritmiler ve arrest DEGRANÜLASYON ALLERJİK REAKSİYONLAR Lokal ürtiker/anjioödem oral antihistaminik Hafif derecedeki sistemik reaksiyonlarda (hırıltılı solunum, yaygın ürtiker/anjioödem) antihistaminik, salbutamol ve/veya inhaler steroid Orta derecedeki sistemik reaksiyonlarda (hırıltılı solunum, nefes darlığı, obstrüktif larenks ödemi) oral prednisolon veya IV hidrokortizon +/- IM adrenalin Şiddetli sistemik reaksiyonlarda (anaflaksi/anaflaktoid) IM yada yanıt alınamaz ise IV adrenalin (0.01 mg/kg) ALLERJİK REAKSİYONLAR proflaksi Yıkanmış eritrosit (plazmanın uzaklaştırılması) Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı “Transfusion-related acute lung injury (TRALI)” Görülme sıklığı --------- 1 / 5000 Tedavi edilmez ise ölümcül - Tedaviye rağmen mortalite % 5 Tedavide solunum desteği çok önemli 48-96 saatte kendini sınırlıyor Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı “Transfusion-related acute lung injury (TRALI)” anti-lökosit antikorlar - anti-HLA antikorlar Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı “Transfusion-related acute lung injury (TRALI)” Görülme sıklığı -------- 1 / 5000 Tedavi edilmez ise ölümcül - Tedaviye rağmen mortalite % 5 Tedavide solunum desteği çok önemli 48-96 saatte kendini sınırlıyor Çok doğum yapmış kadınların bağışçı olarak kabul edilmemesi Hemolitik Olmayan Transfüzyona Bağlı Ateş Reaksiyonları “Febrile Non-Haemolytic Transfusion Reactions (FNHTR)” Görülme sıklığı --------- % 38 %7 Tedavi: Ateş düşürücü (parasetamol) ÖNEMİ ? Diğer ölümcül reaksiyonlar ile karışması Hemolitik reaksiyonlar Bakteriyel kontaminasyon Anaflaksi, vb. FNHTR NASIL GELİŞİYOR? ATEŞ Pirojen madde Sitokin, IL salınımı Pirojen madde Sitokin, IL salınımı anti-lökosit ab - anti-HLA ab FNHTR NASIL ÖNLEYEBİLİRİZ? ATEŞ WBC < 5x108 FİLTRASYON yatak başı laboratuvar YIKAMA TRANSFÜZYONA BAĞLI GRAFT VERSUS HOST HASTALIĞI “Transfusion-associated greft versus host disease (TA-GVHD)” Ağır cilt lezyonları Karaciğer yetmezliği Pansitopeni Doku (HLA) uyumsuzluğu ÖLÜM İmmün yetmezliği olan hasta TRANSFÜZYONA BAĞLI GRAFT VERSUS HOST HASTALIĞI “Transfusion-associated greft versus host disease (TA-GVHD)” Ağır cilt lezyonları Karaciğer yetmezliği Pansitopeni Doku (HLA) benzerliği ÖLÜM İmmün sistemi Sağlıklı olan hasta TA-GVHD NASIL ÖNLENEBİLİR? g-ışınlama 25 Gy Ultraviole B TA-GVHD İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI x 5-6 K+ K+ 3 hafta • Hiperkalemi – Serbest potasyumunun açığa çıkmasından oluşan hiperkalemi, elektrokardiak değişikliklere ve kardiak arreste neden olabilir. – Böbrek fonksiyonu bozuk hastalarda, yenidoğanlarda ve masif transfüzyon alan hastalarda risk oluşturur. – Tedavide kalsiyum glukonat, kalsiyum klorid veya katyon değiştirici resinler verilir. Daha az ciddi olgular glukoza, insüline ve bikarbonata yanıt verirler. İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI sitrat Ca++ • Sitrat Toksisitesi – Massif transfüzyonlarda veya karaciğer fonksiyonu bozuk, sitratı metabolize edemeyen hastalarda toksik olmaya başlar. – Kas tremoru, kardiak aritmiler ve ağız çevresinde uyuşmalar. • Hipokalsemiyi önlemek için dikkatli bir şekilde kalsiyum glukonat veya klorid verilmesi ile semptomlar düzelir. İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI +40C • Hipotermi – Büyük miktarlarda verilen soğuk kan transfüzyonu vücut ısısının, 370C den 27-290C ye düşmesine sebep olabilir – Ventriküler aritmi ve kardiak arrest olabilir. – Masif transfüzyon, yeni doğanlar, soğuk intoleransı • Hipotermi massif transfüzyon esnasında kanın ısıtılması ile önlenir. İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI • Dolaşım Yüklenmesi – kalb ve akciğer yetmezliği sınırda olanlarda, derin anemi ile uzun süredir yaşamakta olanlarda ve küçük bebeklerde görülür. – Bu reaksiyon transfüzyon hızının azaltılması veya durdurulması, hastanın pozisyonunun değiştirilmesi, diüretik ve oksijen verilmesi ile düzeltilir. – Tam kan yerine konsantre eritrosit süspansiyonu kullanımı bu riski yarı yarıya azaltır. – Yetmezlik riski olan hastada infüzyon çok yavaş olarak 1ml/kg/saat şeklinde verilmelidir, transfüzyon öncesi diüretik verilmesi yarar sağlayabilir. İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI 250 mg demir • Transfüzyona Bağlı Hemosiderozis – 20-30 ünite transfüzyon – Başta kardiak komplikasyonlara neden olur, ikinci planda karaciğerde fibrozisinden siroza kadar ağır bozukluğa, ayrıca diabet, hipotiroidi, hipoparatiroidi gibi birçok endokrin komplikasyonlara, kemik ve iskelet sistemi komplikasyonlarına nörolojik komplikasyonlara ve dermatolojik komplikasyonlara yolaçabilir ENFEKSİYÖZ KOMPLİKASYONLAR Bakteri ve Parazit Enfeksiyonları Virus Enfeksiyonları Prion Hastalıkları Transfüzyonla bulaşan mikroorganizmalar VİRÜSLER HAV HBV-HDV HCV HGV BAKTERİLER Treponema pallidum Borrelia türleri Brucella melitensis Yersinia enterocolitica HEV Staphylococcus türleri HTLV-1/2 HIV-1/2 CMV EBV Pseudomonas türleri Serratia türleri Salmonella türleri Campylobacter türleri Parvovirüs B19 PARAZİTLER Plazmodium türleri Streptocoocus türleri RİKETSİYALAR Rickettsia ricketsii Toxoplasma gondii Coxiella burnetti Trypanasoma cruzi PRİONLAR Babesia türleri Bakteriyel kontaminasyon riski Saklama koşulu Saklama koşulu Oda ısısı + 40C Rutin Uygulamalar Bugün ülkemizde yasal olarak donör kanlarına uygulanan zorunlu tarama testleri HbsAg, Anti-HCV Ab, Anti-HIV-1/2, VDRL (sifilis)tir. ABD’de transfüzyonla bulaşan HBV ve HCV riski Yıl Etken Risk Açıklama 1968 PTH %30 ALT artışına dayalı, hasta başına 1981 NANB %11 ALT artışına dayalı, hasta başına 1992 HCV 1:222 Dolaylı belirteç testlerden önce, ünite başına 1992 HCV 1:526 Dolaylı belirteç testlerin eklenmesinden sonra, ünite başına 1992 HCV 1:3300 Anti-HCV (1.0) eklenmesinden sonra, ünite başına 1995 HBV 1:250 000 Ünite başına, test duyarlılığına dayalı 1996 HBV 1:63 000 Pencere dönemi + insidens, ünite başına 1996 HCV 1:103 000 Pencere dönemi + insidens, ünite başına 2000 HBV 1:250 000 Havuzlanmış NAT eklenmesi, ünite başına ABD’de transfüzyonla bulaşan HIV için ünite başına risk tahminleri Yıl Ünite başına risk Açıklama 1988 1: 40 000 Varsayılan insidense dayalı tahmin 1989 1: 153 000 Varsayılan insidense dayalı tahmin 1991 1:160 000 Seronegatif bağışların kültürü 1992 1:60 000 Transfüze hastaların izlemi 1992 1:225 000 Pencere dönemi + insidens 1996 1:450 000 Pencere dönemi + insidens 1996 1:493 000 Pencere dönemi + insidens 1996 1:676 000 P24 testinin eklenmesinin etkisi 2000 1:1 100 000 Havuzlanmış NAT eklenmesinin etkisi Sifilis-epidemiyoloji Treponema pallidum adı verilen spiral bir bakteri etkendir. Sifilisin kan transfuzyonu ile bulaşma riski çok düşüktür çünkü infeksiyon kan donörlerinde oldukça düşük oranda görülmektedir ve bakteri kan depolama şartlarına oldukça dayanıksızdır. Üç günden uzun süre +4C’de depolanmış kanlarda sifilisin infektivitesi kaybolur ve bulaşma riski yoktur. Post-transfüzyon sifilisin çok az sayıda görüldüğü, ortaya çıktığında kolaylıkla tedavi edilebileceği, bu nedenle taramaların gereksiz olduğu öne sürülmektedir. CMV ve EBV immünkompromize hastalar yenidoğan, organ ve kemik iliği nakli yapılan kişiler Malaria (sıtma)-epidemiyoloji Sıtma, özellikle ülkemizin endemik olarak görülen Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde önemlidir. Eritrositlerin dışında trombosit suspansiyonları ile de sıtma bulaştığı bildirilmiştir. Ülkemizde donörlere sıtma tanısı için herhangi bir test yapılmamaktadır. Sıtma taramasında mikroskobik incelemenin zor, ELISA’nın ise duyarlılık ve maliyet sorununun olduğu hem WHO hemde Avrupa Konseyi kararları ile vurgulanmış ve tarama yerine, endemik bölgede kan transfüzyonu yapılan hastalara klorokin ile profilaksi tavsiye edilmiştir. Varyant-CJD CJD’nin yeni bir varyantı olan vCJD hastalığı son yıllarda İngiltere’de görülen deli dana hastalığıdır. Şimdiye kadar kan transfuzyonu ile 2 olgu bildirilmiştir, FDA, 1980-1996 yılları arasında en az 6 ay İngiltere’de kalmış kişilerin kan vermesini yasaklamıştır. Transfüzyon = Transplantasyon SON SÖZ Hekimlere düşen görev Transfüzyon = SANAT
