FOTOSENTEZ Klorofil bulunduran canlıların güneş enerjisini kullanarak inorganik maddelerden organik besin sentezlenmesine fotosentez denir. Fotofosforilasyon Işık enerjisi ile ATP üretilmesidir. Bu olay ETS’ de gerçekleşir. ETS‘ de bulunan moleküller indirgenme ve yükseltgenme özelliğine sahiptir. 1. IŞIKLI DEVRE REAKSİYONLARI o o o o Kloroplastın grana lamellerinde meydana gelir. Işık ve klorofil mutlaka gereklidir. Amaç; ATP ve NADPH2 üretmektir. Işıklı devre reaksiyonları iki çeşittir: a)Devirli Fotofosforilasyon: Klorofilden ayrılan elektron tekrar klorofile döner. Amaç:Sadece 2ATP üretmektir. b)Devirsiz Fotofosforilasyon: Klorofil a ve Klorofil b kullanılır. ATP ve NADPH2 üretilir. Suyun parçalanmasıyla oluşan hidrojenler NADP’ ye, elektronlar klorofil b ’ye, Oksijen ise atmosfere verilir. Klorofil a’dan kopan elektron, tekrar geriye dönmez. Sonuçta 1 ATP ve 2NADPH2 üretilir. 2.KARANLIK DEVRE REAKSİYONLARI Işık kullanılmadığı için karanlık devre adını alır. Kloroplastın stromasında gerçekleşir. CO2‘ in kullanıldığı devredir. Amaç:Organik besin üretmektir. Işıklı devrede üretilen ATP ve NADPH2 ‘ler kullanılır. 1 Glikoz sentezi için karanlık devrede: 6 CO2 12 NADPH2 18 ATP harcanır. FOTOSENTEZ HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER A) 1. 2. 3. 4. ☺ İÇ FAKTÖRLER: Yaprak yüzeyinin genişliği Klorofil miktarı (Kloroplast sayısı) Stoma sayısı Enzimler Bu faktörler fotosentez hızıyla doğru orantılıdır. B) Dış Faktörler: 1. CO2 miktarı: CO2 yoğunluğu arttıkça fotosentez hızı artar. Belli bir değerden sonra (% 0,3 ) sabitleşerek devam eder. 2. Isı:Sıcaklık artıkça fotosentez hızı ile belli bir müddet artar. Sonra yavaşlar ve durur. Çünkü enzimlerin yapısı yüksek sıcaklıkta bozulur. 3. Su ve mineraller: Fotosentez için su kullanıldığından dolayı suyun fazla olması fotosentezi hızlandırır. 4. a) b) ♥ ♥ Işık Işık Şiddeti: Işık şiddeti arttıkça fotosentez hızı artar. Belli bir değerden sonra sabit kalır. Işığın Dalga Boyu: Fotosentez, görülen ışıkta meydana gelir. Kırmızı, mor ve mavi ışıkta fotosentez hızı daha fazladır. Yeşil ve sarı ışıkta fotosentez hızı en azdır. SOLUNUM Besin monomerlerinin parçalanmasıyla enerji elde edilmesidir. Enerji elde etmektir. SOLUNUM ÇEŞİTLERİ 1. OKSİJENSİZ SOLUNUM (Fermantasyon = Mayalanma) Tanım: Besinlerin hücre sitoplazmasında parçalanmasıyla enerji elde edilmesi olayıdır. Oksijensiz solunumda oksijen kullanılmaz. Besinler tamamen parçalanamaz. Parçalanma tam olmadığından az enerji üretilir. E.T.S kullanılmaz. REAKSİYON BASAMAKLARI 1. GLİKOLİZ DEVRESİ: Tanım: Glikozun pirüvik aside (pirüvat) kadar 2. parçalanması olayıdır. Oksijenli ve oksijensiz solunum yapan tüm canlılarda ortak olarak görülür. Glikozun aktifleşmesi için 2 ATP harcanır, toplam 4 ATP elde edilir. Net kazanç 2 ATP’ dir. SON ÜRÜN DEVRESİ: Ortamda oksijen yokluğunda pirüvat çeşitli ürünlere dönüşür. Ürünlerin farklı olmasını, kullanılan enzimler belirler. 2. OKSİJENLİ SOLUNUM Tanım: Besinlerin oksijen varlığında CO2 ve H2O’ ya kadar parçalanarak enerji elde edilmesi olayına denir. Besinler tamamen parçalanır. Besinlerdeki enerji tam olarak açığa çıkar. C6 H12 O6 + 6 O2 1. 6 CO2 + 6 H2 O + 38 ATP Glikoliz Devresi : Fermantasyonda işlenmiştir. Bir glikozun reaksiyona girmesi ile üretilenler: 2 NADH2 4ATP 2 Pirüvat 2. Krebs Çemberi : Ortamda oksijen varlığında pirüvat mitokondriye girerek Asetil CoA’ ya dönüşür. Asetil CoA (2 C’lu), Oksaloasetik Asit (4 C’lu) ile birleşerek Sitrik Asiti (6 C’lu) oluşturur. Asetil CoA, reaksiyon basamaklarında CO2 ve hidrojene kadar parçalanır. 2 Asetil CoA’ nın reaksiyona girmesiyle Krebs çemberinde üretilenler: ☺ 2 ATP 2 FADH2 6 NADH2 4 CO2 Not: Ayrıca Pirüvattan Asetil CoA oluşurken 2 CO2 ve 2 NADH2 açığa çıkar. 3. Son Oksidasyon Evresi Glikoliz ve Krebs Çemberinde üretilen hidrojenler (NADH2 , FADH2) E.T.S.’ de kullanılarak su oluşturulur ve ATP üretilir. Hidrojenler E.T.S.’ ye NAD ile aktarılırsa 2H’ ne karşılık 3 ATP, FAD ile aktarılırsa 2H’ ne karşılık 2 ATP üretilir. 10 NADH2‘ den 30 ATP 2 FADH2 ‘den 4 ATP E.T.S.’ de üretilir. Sonuç: Glikolizde üretilen 4 ATP Krebste üretilen 2 ATP E.T.S.’ de üretilen 34 ATP Toplam = 40 ATP Harcanan = 2 ATP Net = 38 ATP üretilir. Aşağıdakilerden hangisi fotosentez reaksiyonları sırasında oluşmaz ? A-) ATP B-) SU C-) FADH2 Klorofilli bir hücrede fotosentez reaksiyonları sırasında aşağıdakilerden hangisi görülmez ? A-) Oksijenin kullanılması B-) ATP harcanması C-) Enzim kullanılması