luğunu öritaya çıkarm

Danışma Meclisi
B : 71
arada ve daha etraflı bir şekilde düzenlenmesi zorunluğunu öritaya çıkarmış bulunmaktadır. Gerçi bazı
memleketler bu konuyu henüz yazık bir düzen içerisi­
ne almamışlardır ve böyle bir şeyi de pek düşünmemıekltedirler. Oradaki doktrine bağlı olanlar demekte­
dirler kti, «efendim, bu meseleleri kanun haline getirirısiek hukuku dondurmuş oluruz. Halbuki bu alandaki
hukuk henüz gelişme safhasındadır, aşamasındadır;
bu Mbaria bunu dondurmak, yani yazılı hale getiırmıeımiek lazım geldiğini» söylerler. Ancak, Türkiye'ımiz
bakımından meseleyi bu açıdan ele aümak biraz yanlış
olur veya gerçeklere aykırı olur.
örneğin; bir İsviçre'de veya bir Almanya'da bu
gîbi meselelerle karşılaşan bir hâkim veya bir mahke­
me, araştırma kaynağının çok zengin olması dolayı­
sıyla bu gibi hususları çözfülmJtemıeklte zorluk çekme­
yebilir. Halbuki memleketçimizde durum bu şekilde de­
ğildir. Gerek içtihatlarımız, gerekse doktrin ve teamül­
ler bu hususlarda pek geniş değildir ve mahkemelerin
kütüphaneleri de, geniş değildir demeyeceğim, hiç yok­
tur bazı yerlerde. Bu itibarla, oralardaki hâklimleriını,
böyle yabancı bir uösur taşıyan bir mesele kendi önle­
rine geldiği takdirde hangi kanun hükmünü uygulaya­
cakları meselesinde çok zorluk çökmekte oldukları bir
gerçektir. Örneğin; Beyitüşebap'ita veya Dîgor'da bir
hâkimin önüne böyle bir mesele geldiği (takdirde han­
gi k'i'talba müracaat edecekltir? Uygulamayı, içtihadı
gerek bilimsel, gerekse yargısal içtihadı anlama bakı­
mından, ondan esinlenme bakımımdan hangi kaynağa
başıvurabilecektir . Bu meseleyi düşündüğünüz takdir­
de bu husustaki yazılı kural koyma lüzumunun kendi­
liğinden anlaşılacağı kuşkusuzdur.
İşte gündemimizde bulunan Kanun Tasarısı, belirt­
tiğim bu zorunlulukların ve açıklamaya çalıştığını dü­
şüncelerin ışığı altında hazırlanmışitır ve mahkemele­
rin işini de, öyle zannediyorum 'ki, çok kolaylaştıra­
caktır.
'Bu hususta bir düzenlemeye gidilmesinin gerekli
olduğu, ilk önce akademik alanda ele alınmıştır. 1976
yılında İstanbul Hukuk Fakültesinde düzenlenen bir
seminerde başlayan çalışmalar, daha sonra, Ankara'da
yapılan toplantılarda sürdürülmüştür. Bütün bu top­
lantılara Adalet Bakanlığı temsilcileride katılmışlar­
dır. Her. iki fakültede yapılan toplantılarda ileri sürü­
len görüşlerden ve üzerinde çalışılan taslaklardan esin­
lenen Hükümet, yine bilim adamlarının katkılarıyla
Mlletlenarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında
Kanun Tasarısını hazırlamış bulunmaktadır.
Adalet Komisyonunun raporunda da belirtildiği
üzere, Ankara ve İstanbul Hukuk, Fakültelerinin Dev­
24 , 3 . 1982
O : 1
letler Özel Hukuku Profesörleri Dr. Hicrî Fişek, Dr.
Aysel Çelfkel ve Dr. Ergin Nomer'in değerli katkıla­
rıyla Tasarı, önümüzdeki şeklini almış bulunmakta­
dır.
İzniniz olursa, Tasarının çatısı hakkında da bir iki
cümle söylemek isterim.
Tasarının birinci kısmı, ki Tasan iki kısma ayrıl­
mış bulunmaktadır, birinci kısmı genel nitelikteki hü­
kümlerden sonra, özel hukuk alanında yabancı unsur
taşıyan uyuşmazlıklarda uygulanacak kuralları koy­
maktadır. İkinci kısım ise, Milletlerarası Usul Hukuku
alanındaki kanun çatışmalarına ilişkin kurallara ayrıl­
mıştır. Bu kıismın ikinci bölümünde de yabancı mah­
kemelerde veya yabancı hâkemlerce verilen kararların
Türkiye'de .tanınması ve tenfizi; yani yerine getirilmesi
usulleri düzenlenmiş bulunmaktadı>r.
'Bu münasebetle şunu belirtmek isterim ki, aka­
demik alandaki çalışmalardan itibaren Tasarının son
aşamasına gelinceye kadar bilimsel katkılarını esirge­
meyen Ankara ve İstanbul Hukuk Fakültelerinin ilgi­
li elemanlarına ve Adalet Bakanlığı temsilcilerine hu­
zurunuzda teşekkür etmeyi, yerine getirilmesi gereken
bir borç saymaktayım.
Gerçek bir gereksinimi karşılayacağına ve mahke­
melerimizi yazılı olmayan çeşitli kaynakları araştırıma
yükünden kurtaracağına inandığım bu Kanun Tasarı­
sını değerli katkılarınızla daha olgun hale getireceğiniz
kuşkusuzdur.
Özellikle bazı deyimler bakımından söz hakkım sak­
lı olmakla beraber, Tasarının tümü itibarıyla önemli
bir boşluğu doldurduğunu ve kabule değer bulunduğu­
nu belirtir, hepinizi saygıyla selamlarım. ((Alkışlar)
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Bilge.
Sayın Alkyol, buyurun efendim.
$ENER AKYOL — Sayın Başkan, sayın üyeler;
Bugün önümüzde bulunan Tasan, MMetleraraSi
Özel Hukuk ve yine Milletlerarası Usul Hukuku hak­
kındaki bir Yasa Tasarısıdır. Bu alanda bir yasal dü­
zenleme yapmaya ne dereceye kadar büyük ihtiyaç ol­
duğunu Sayın Bilge benden önce vukufla arz ettiği
için bu noktaya dönmüyorum; fakat hukuk alanında
Batı Avrupadaki gelişmeleri aynen değil, fakat 'deği­
şik bir tarzda takip eltımek gerektiğini Türk Yönetimli
ve Türk Yasama Organı arltık kendisine bir ödev itti­
haz etmiştir; bu, sevinilecek bir noktadır.
Tasarı tümüyle okunduğu zlaman, fevkalade iyi
hazırlandığı, bilim çevrelerinin, idarenin, hatta Yasa­
ma Organının Muhterem Adalet Komisyonu Başkan
ve üyelerinin tam ve yararlı bir işbirliği sonunda ha-
— 543 —