TBM .MB : 50 9 . 4 . 1988 O : 2 Çağlımızda hukuk ve adalet, her tür lü

T. B. M. .M
B : 50
Çağlımızda hukuk ve adalet, her tür­
lü sorunu ve uyuşmazlıkları çözmede en
'büyük etkendir. Toplumsal barışın yal­
nızca hulkuik ve hukuka saygıyla sağlan­
dığı gerçeğini kalbul etmek zorundayız.
Hatta, hukukun ve adaletin egemen ol­
madığı toplurrida, yalnızca zlor, kalba gü­
cün yaptıranları, huzursuzldk ve karga­
şa vardır. Toplumsal yaşama sağlam bir
biçim vererek toplumu düzenleyen, ör­
gütleyen kuralların en önemlisi ve etkilisi
hukulkltur. Bireysel yarar ite toplumsal
yanar arasında adil bir dengenin sağlanıması ilse, hukukun temel işlevidir. Bu
»edenle de toplumsal yaşamla o toplum­
daki hulkuik düzeni arasında büyük bir
bağlantı vardır.
Toplumsal düzen, siyasal, sosyal ve
ekonomik yönleri olan bir bütünü, bir
sistemi anlatır. Yalnız hukuksal düzen­
lemelerle toplumsal iyileştirmeler sağ­
lanamaz.
Bir hukuk düzeninin sağlamlığı, onun
zorla değil, bireylerim kendiliğinden ku­
ralları benümseme, kalbullenme ve uymalarıyla ölçülür. Bir toplumun gelişme
düzeni de, bir anlamda hukuksal geliş­
me düzeyiyle ölçülmelidir. Toplumun si­
yasal, ekonomik ve toplumsal sorunla­
rına çözüm .getirmeden, yalnızca hukuk­
sal düzenlemeyle hiçlbir soruna çözüm
gelmeyeceğini de algılamak, anlamak ve
'buna göre bir yargı politikası, bir ada­
let politikası oluşturmak
zorundayız.
Oluşturulan yangı ve adalet politikasının
kalıcılığı ve sürekliliği ise, iktidar değiş­
se bile, zaman zaman temeli değiştirme­
yen küçük değişiklikler dışında, hukuk
düzeninin korunması gerektiği anlayışı­
nın önce toplumda, sonra da siyasal par­
tilerde yerleşmesi gerekir. Aksi bir tu­
tum hukuku, siyasal iktidarı toplumu
yönlendirme aracı durumuna getirir. O
iktidardan sonra tepki yasaları gündeme
— 582
9 . 4 . 1988
O : 2
ı
gelir ve bir çekişmedir gider. Burada da
zarar gören hulkuik düzeni, taplumisal
düzen, sonuçta da ülkemiz ve insanları­
mız olur.
Siyasal iktidarın sınırlandurılması ve
özgürlüklerin korunmasını sağlayacak en
etkili araç ve .güvence yargı denetimi­
dir. Yargı ise, bağımsız olduğu zaman
Ibu işlevi sürdürür. Yargıçlar, hiç bir et­
ki ve baskı altında kalmamalı, hukuk ve
vicdanından başka kimlseden ve makam­
dan emir almamalıdır.
Bir toplumda insanlar, dürüst, etkin
ive süratli; aıma il&aibetlİ bir yargılama.
isterler. Adalet hizmetinin amacına uy­
gun olarak işlemesi, bu kuruluşun en
iyi bir biçilmde örgütlenmesine, yargı ba­
ğımsızlığı ve yargıç güvencesine, kadro­
ların nicel ve nitel durumuna, yargının
altyapısının oluşmasına ve yürürlükteki
yasaların toplumun yapısını yanısııtlmasına bağlıdır. Bir yasa, toplumun yapısını
yansıtması yanımda çağdaş gereklere de
çözüm getirecek durumda olmalıdır; ya­
ni çağdışı yaptırımları getirmelidir. Çağ­
daş hukuk anlayışı, özgürlükleri güvence
altına alan hukuk anlayışını
anlatır.
«Adalet ve yargı düzeni örgütlülüğü»
deniBdiğinde de, yargıcı, savcısı ve per­
soneli ile bir bütün anlaşılmalıdır.
Sayın üyeler, gecikmiş adalet, adalet
değildir. Kişiler, adaletten (bekledikleri
sonucu zamanında ve yerinde olarak ala­
mazlarsa, kendiliğinden hak alma yol­
larını deneyeceklerdir ki, hu yeni bir
suçun, toplumda yeni bir huzursuzluğun
doğması, var olan davaya yeni bir da­
vanın veya davaların eklenmesi demek­
tir. Yargıdan bu toplumsal bekleyişe kar­
şılık zaman zaman beklediğimizi bula­
mamaktayız ve adalete, yargıya olan
inanç, ,güven sarsılmaktadır. Genel ola­
rak yargılamanın uzaması ve isabetsiz
kararlar, bu olumlsuz düşüncenin geliş -