araştırma bülteni - Orman Genel Müdürlüğü

T.C
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İÇ ANADOLU ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
ARAŞTIRMA BÜLTENİ
BÜYÜKDÜZ ARAŞTIRMA ORMANININ ZARARLI BÖCEKLERİNİN
BİYOLOJİSİ KORUYUCU TEDBİRLER VE MÜCADELESİ
GİRİŞ
Büyükdüz Araştırma Ormanının asli
ağaçlarını teşkil eden Göknar, Kayın,
Karaçam, Sarıçam ve Meşe’nin ekonomik
bir değer kazanması ancak tabii ömrü
boyunca sağlıkla yaşamasına bağlıdır.
Onların kalite ve kantite olarak gelişmesini
sağlayıcı her çareye başvururken günün
birinde gelmesi muhtemel zararlı böceklerin
durumu ve savaş çareleri de daima göz
önünde bulundurulmalıdır. Bu bakımdan
ağaçların
zararlarının
da
önceden
bilinmesi,onların zararlı hale geçmelerinden
önce ne zaman ve nasıl bir mücadele
yapılmasının aydınlatılmasına ihtiyaç
vardır.Lokal iklim münasebetlerine göre
Türkiye Orman Entomolojisini aydınlatma
faaliyetine bu çalışma ile memleketimizin
Batı Karadeniz Bölgesine dahil Karabük
işletmesi ormanları içinde Büyükdüz
Araştırma Ormanında, aynı zamanda ağaç
türlerine göre de karaçam, sarıçam, göknar,
kayın ve meşe ile katılmış bulunulmaktadır.
Bu araştırmanın yürütüldüğü mıntıkada ilk
defa görülmüş zararlılar ile, konukçu ağaç
türleri itibariyle ormanlarımızda ilk defa
rastlanılanlar ve biyolojileri itibariyle de bu
güne kadar bilinenden bu mıntıkada
değişiklik gösterenlerin aydınlatılması
amaçlanmıştır. Türlerin bilinen genel hayat
tarzlarından burada husule getirdikleri
ayrılıklar tavsif ve tarif edilmiştir. Orman
Korumasının başlıca konularından olan
orman zararlı böcekleri, sağlam bünyeli bir
ormanda memleket ekonomisine hizmet eden
ideal bir işletmeciliğin nahoş frenleyicileridir.
Emekle yetiştirilmiş, asırlık varlıklarda bir
böcek
afetinin
yaratacağı
tehlike
küçümsenmemelidir. Bu yüzden bizde ve
yabancı memleketlerde karşılaşılan bilinen
zararlar orman servetine indirdiği darbenin
ölçüleridir.
Materyal ve Yöntem
Evvelâ mıntıka zararlılarının ne olduğunun
bilinmesi, sonra da bu zararlının hayatının o
mıntıkada nasıl bir seyir takip etmekte olduğu,
haşerenin yumurta, kurt, krizalit ve ergin
devrelerinin başlangıç ve devam sürelerinin
tayini hedef olmak üzere denemenin
oturtulduğu ana plâna istinaden bir iş plânı
hazırlanmıştır. Rolünü geç yapacak olan dikili
tuzak ağacı hazırlanmasından sarfınazar
edilmiştir. Yatık tuzak ağaçlarından bir kısmı
kambiyal kurumayı hızlandırmak maksadıyla
dalları
kesilmeden,
bir
kısmı
da
nemliliklerinin muhafazası için dalları kesilip
üzerlerine örtmek suretiyle kullanılmıştır.
Hortumlu böceklerin yumurta koymak için
gelmelerini kolaylaştırmak maksadıyla tuzak
ağaçlarından bazılarının da kabukları yer yer
halkalar
halinde
soyulmuştur.
Tuzak
ağaçlarının kontrolü için hazırlanış tarihinden
bir ay sonra mahalline gidilmiş, gerekli
müşahedeleri yapılarak aynı zamanda ikinci
seri tuzak ağaçları hazırlanmıştır.
Böceklerin yumurtlamaları, yumurtaların
çatlaması, kurtların krizalitleşmesi ve genç
erginlerin zuhuru tarihleri tespit edilmiş,
ağacı terkeden böceklerin yeni ağaçlara
gelmeleriyle de geenrasyon münasebetleri
takip edilmiştir. Tuzak ağaçlarına gelen
böcekler plastikten yapılmış böcek toplama
kaplarına konarak laboratuvara getirilerek
teşhisleri yapılmıştır. Lüzumunda ağaçlardan
krizalitli materyaller alınarak laboratuvarda
etüv, kavanoz, kafeslere yerleştirilerek
erginlerin çıkış tarihleri tespit edilmiştir.
Lüzumlu deneme materyali olarak kompas,
çelik metre, balta, hızar, yağlı boya, fırça,
altimetre, pusula, böcek toplama kapları,
böcek öldürme şişesi, lup, pens, bıçak, naylon
torba, lüzumlu kayıt cetvelleri ve bir sırt bez
çanta
daima
beraberimizde
bulundurulmuştur.Rakımlar altimetre, bakılar
pusula ile tayin edilmiştir.Tuzak ağaçları
Araştırma Ormanının en alçak rakımından en
yüksek rakımına kadar ve muhtelif bakılara
tevzi edilmek suretiyle ormanın temsiline
çalışılmıştır. Resimlerin alınmasında arazide
Voiglender marka fotoğraf makinasından,
laboratuvarda büyük materyaller için özel
tertibatlı Exzekta marka fotoğraf cihazı,
küçük materyaller için de steoromikroskop'un
mikro fotoğrafı cihazından faydalanılmıştır
Sonuç ve Öneriler
Batı Karadeniz iklim mıntıkası içinde
bulunan
Karabük-Büyükdüz
Araştırma
Ormanında tür bakımından oldukça zengin
zararlı böcekler yaşamaktadır. Gerek ormanın
çeşitli ağaçlardan kurulmuş tabii olarak
yetişmiş bulunması, gerekse karışık yaşlı
olması yüzünden ve buna paralel parazitlerin
tesiri ile de mevcut böcekler bu güne kadar
bir kitle üremesi göstermemiştir. Önemli
zararlı böceklerinden çalışmamız vesilesiyle
bu mıntıkada ilk defa görülenler şunlardır:
Hylurgops palliatus Gyll., Myelophilus
piniperda Lin., Scolytus intricatus Ratzb. ,
Taphrorychus bulmerincqui Kol., Pityogenes
quadridens Hrtg., Ips mannsfeldi Wachtl. ,
Pityogenes bistridentatus Eich., Hylastes
cunicularius Er. ve Xyloterus signatus
Konukçu ağaç türleri itibariyle Türkiye
ormanlarında yine bu çalışma ile ilk defa
görülenler de şunlardır:
Biyolojileri itibariyle Türkiye ormanları için
bu güne kadar bilinenden biraz değişiklik
gösterenler de şunlardır: H. palliatus, M.
piniperda, M. minor, S. intricatus,
T.
bulmerincqui, P.quadridens, P. bistridentatus,
H. cunicularius, X. Lineatus.
Son olarak da tespit edilmiş olan önemli
zararlı böceklerin bu ormanda ağaç türlerine
göre ayrı ayrı böcekleri aşağıya çıkartılmıştır:
Karaçam’a arız olanlar
Sarıçam’a arız olanlar
Hylurgops palliatus Gyll.
Hylurgops palliatus Gyll.
Myelophilns piniperda Lin
Myelophilns piniperda
Lin
Myelophilns minor Htg.
Myelophilns minor Htg.
Ips sexdentatus Börner.
Ips sexdentatus Börner.
Pityogenes quadridens
Hartig
Pityogenes bistridentatus
Eich
Ips acuminatus Gyll.
Ips mannsfeldi Wachtl
Pityogenes bistridentatus
Eich
Hylastes cunicularius Er.
Hylastes cunicularius Er.
Xyloterus lineatus Oliv.
Göknar’a arız olanlar
Meşe’ye arız olanlar
Cryphalus piceae Ratzb.
Scolytus intricatus
Ratzeb.
Pityokteines curvidens
Germ.
Xyloterus signatüs Fabr.
Xyloterus lineatus Oliv.
Kayın'a anz olanlar
Pissodes pieceae ill.
Taphrorychus
Bulmerincqui Kol.
Xyloterus signatus Fabr.
Proje Lider: Ömer BEŞÇELİ, 1969.
İç
Anadolu
Ormancılık
Araştırma
Müdürlüğü Teknik Bülten No: 33
OGM Gazi Tesisleri 3 nolu bina
Gazi/ANKARA.
Tel: 0312 296 40 00/2346
Fax: 0 312 212 29 44
Web: www.oae. gov.tr/yayınlar