BARAJ VE YOL İNŞASI NEDENİYLE TAHRİP EDİLEN ALANLARDA YAPILAN EROZYON KONTROL ÇALIŞMALARININ TOPRAK ÖZELLİKLERİNİN İYİLEŞTİRİLMESİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN İRDELENMESİ Tezi Hazırlayan: Ferit DEHŞET Tez Danışmanı : Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÖZALP Anabilim Dalı : Orman Mühendisliği Tezin Türü : Yüksek Lisans Kabul Tarihi : 07.07.2011 Sayfa Sayısı : 103 ÖZET Devlet Su İşleri tarafından uygulanan Çoruh Barajlar Projesi ile son yıllarda Çoruh Nehri Havzasında ekolojik ve sosyo-ekonomik açıdan ciddi değişimler meydana gelmektedir. Bu projelerden biri olan Deriner Barajının inşası ve buna bağlı olarak yapılan yol çalışmaları sonucunda oluşan arazi tahribatının da bölgedeki doğal kaynaklar üzerinde önemli etkileri olduğu gözlenmektedir. Ortaya çıkan bu tahribatlar ve bunlara karşı alınan önlemlerin başarı durumu ise bilimsel açıdan yeterince irdelenmemiştir. Bu çalışmada, Deriner Barajı projesi kapsamında yapılan yol çalışmaları sonucunda ortaya çıkan sorunlu alanlardaki erozyon kontrol ve ağaçlandırma uygulamalarının, alandaki toprak erozyonunu önlemede ve toprak özelliklerini iyileştirmede etkili olup olmadığı konuları incelenmiştir. Bu amaçla yol yapımı sırasında tahrip edilmiş ve teraslama yapılarak farklı türlerle (yalancı akasya ve sarıçam) ağaçlandırılmış iki erozyon kontrol alanı ile müdahale görmemiş ormanlık alandan toprak örnekleri alınmıştır. Tüm alanın iyi bir şekilde temsil edilebilmesi için teraslama çalışmaları yapılan alanlarda hem teras hem de teras aralıklarından üçer örnek olmak üzere toplam 60 adet bozulmuş toprak örneği alınmıştır. Bu alanlarla karşılaştırmak amacıyla terasların üst kısmında bulunan ormanlık alandan da toplam 15 adet bozulmuş toprak örneği alınmıştır. Araştırma alanından alınan bu toprak örnekleri üzerinde tekstür, pH, organik madde, toplam azot, toplam kireç ve elektrik iletkenliği olmak üzere toplam 6 adet toprak analizi yapılmıştır. Erozyon kontrolü ve ağaçlandırma çalışmaları yapılan alanlardaki toprak özelliklerinde iyileşme olup olmadığı yapılan varyans analizleri ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan istatistikî değerlendirmeler sonucunda erozyon kontrol ve ağaçlandırma sahasındaki terasların ve teras aralarının toprak özellikleri arasında önemli seviyede fark olduğu belirlenmiştir. Yine yapılan değerlendirmeler sonucunda ağaçlandırma yapılan alanlardaki toprak özelliklerinde belirli bir seviyede iyileşme gerçekleştiği ama bu iyileşmenin doğal orman örtüsü altındaki toprak özellikleri ile kıyaslandığında yeterli olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca yalancı akasya ile yapılan ağaçlandırma çalışmalarının, sarıçam ile yapılan ağaçlandırma çalışmalarına göre toprağı daha fazla iyileştirdiği ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Arazi tahribatı, toprak erozyonu, erozyon kontrol ve ağaçlandırma çalışmaları, toprak özelliklerinin iyileştirilmesi.